آیه ۵۳ - سوره فصلت

آیه سَنُريهِمْ آياتِنا فِي الْآفاقِ وَ في أَنْفُسِهِمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ أَ وَ لَمْ يَكْفِ بِرَبِّكَ أَنَّهُ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ شَهيدٌ [53]

به‌زودى نشانه‌هاى خود را در اطراف عالم و در درون جانشان به آن‌ها نشان مى‌دهيم تا براى آنان آشكار گردد كه او حق است؛ آيا كافى نيست كه پروردگارت بر همه چيز شاهد و گواه است؟!

۱
(فصلت/ ۵۳)

الصّادق (علیه السلام)- نَحْنُ الْآیَاتُ وَ نَحْنُ الْبَیِّنَاتُ.

امام صادق (علیه السلام)- ما امامان نشانه‌های الهی و دلایل آشکار هستیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۵۴
بحرالعرفان، ج۱۴، ص۱۲۳
۲
(فصلت/ ۵۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الطَّیَّار عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل سَنُرِیهِمْ آیاتِنا فِی الْآفاقِ وَ فِی أَنْفُسِهِمْ حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ قَالَ خَسْفٌ وَ مَسْخٌ وَ قَذْفٌ قَالَ قُلْتُ حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَهُمْ قَالَ دَعْ ذَا ذَاکَ قِیَامُ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف).

امام صادق (علیه السلام)- طیّار گوید: امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی آیه‌ی شریفه: سَنُریهِمْ آیاتِنا فِی الْآفاقِ وَ فی أَنْفُسِهِمْ حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحقُّ أَ وَ لَمْ یَکْفِ بِرَبِّکَ أَنَّهُ عَلی کُلِّ شَیْءٍ شَهیدٌ؛ فرمود: «مقصود به زمین فرو شدن و مسخ‌شدن و پرتاب‌شدن است». عرض کردم: «تا برای آن‌ها آشکار شود»؟ فرمود: «این سخن را رها کن، مقصود قیام امام قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۵۴
الکافی، ج۸، ص۱۶۶/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۶۴/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۵۲۷؛ «بتفاوت»/ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۰۳/ نورالثقلین/ البرهان
۳
(فصلت/ ۵۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوجَلَّ سَنُرِیهِمْ آیاتِنا فِی الْآفاقِ وَ فِی أَنْفُسِهِمْ حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ قَالَ یُرِیهِمْ فِی أَنْفُسِهِمُ الْمَسْخَ وَ یُرِیهِمْ فِی الْآفَاقِ انْتِقَاضَ الْآفَاقِ عَلَیْهِمْ فَیَرَوْنَ قُدْرَهًَْ اللَّهِ عَزَّوجَلَّ فِی أَنْفُسِهِمْ وَ فِی الْآفَاقِ قُلْتُ لَهُ حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ قَالَ خُرُوجُ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) هُوَ الْحَقُّ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ عَزَّوجَلَّ یَرَاهُ الْخَلْقُ لَا بُدَّ مِنْهُ.

امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: درباره‌ی تفسیر آیه: سَنُرِیهِمْ آیاتِنَا فِی الآفَاقِ و فِی أَنفُسِهِمْ حَتَّی یتَبَینَ لهُمْ أَنَّهُ الحَقُّ سؤال کردم. آن حضرت فرمود: «خداوند در وجودشان مسخ‌شدن و در جهان، تنگ‌شدن عرصه‌ی هستی بر آنان را به ایشان نشان می‌دهد. در نتیجه آنان به قدرت خداوند در وجودشان و جهان هستی پی می‌برند. همچنین حَتَّی یتَبَینَ لهُمْ أَنَّهُ الحَقُّ به معنای خروج قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است که حقیقتی از سوی پروردگار است که بی‌تردید مردم او را خواهند دید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۵۴
الکافی، ج۸، ص۳۸۱/ بحارالأنوار، ج۵۱، ص۶۲/ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۲۴۱/ الغیبهًْ للنعمانی، ص۲۶۹؛ «انتقاض» بدل «انتقاض»/ البرهان/ نورالثقلین
۴
(فصلت/ ۵۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌بَکْرٍ الْأَرَّجَانِیِّ قَالَ صَحِبْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فِی طَرِیقِ مَکَّهًَْ مِنَ الْمَدِینَهًْ ... قَالَ یَا ابْنَ‌بَکْرٍ فَکَیْفَ یَکُونُ حُجَّهًًْ عَلَی مَا بَیْنَ قُطْرَیْهَا وَ هُوَ لَا یَرَاهُمْ وَ لَا یَحْکُمُ فِیهِمْ وَ کَیْفَ تَکُونُ حُجَّهًًْ عَلَی قَوْمٍ غُیَّبٍ لَا یَقْدِرُ عَلَیْهِمْ ... وَ اللَّهُ یَقُولُ وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلَّا کَافَّةً لِلنَّاسِ یَعْنِی بِهِ مَنْ عَلَی الْأَرْضِ وَ الْحُجَّهًُْ مِنْ بَعْدِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) یَقُومُ مَقَامَهُ وَ هُوَ الدَّلِیلُ عَلَی مَا تَشَاجَرَتْ فِیهِ الْأُمَّهًُْ وَ الْآخِذُ بِحُقُوقِ النَّاسِ وَ الْقِیَامُ (الْقَائِمُ) بِأَمْرِ اللَّهِ وَ الْمُنْصِفُ لِبَعْضِهِمْ مِنْ بَعْضٍ فَإِذَا لَمْ یَکُنْ مَعَهُمْ مَنْ یَنْفُذُ قَوْلُهُ وَ هُوَ یَقُولُ سَنُرِیهِمْ آیاتِنا فِی الْآفاقِ وَ فِی أَنْفُسِهِمْ فَأَیُّ آیَهًٍْ فِی الْآفَاقِ غَیْرُنَا أَرَاهَا اللَّهُ أَهْلَ الْآفَاق و قال وَ ما نُرِیهِمْ مِنْ آیَةٍ إِلَّا هِیَ أَکْبَرُ مِنْ أُخْتِها قال أی آیهًْ أکبر منا.

امام صادق (علیه السلام)- عبداللّه‌بن‌بکر ارجانی گفت: «در سفری از مدینه به مکّه در خدمت امام صادق (علیه السلام) بودم ... فرمود: «ابن‌بکر! پس چگونه می‌تواند حجّت و امام برای مشرق و مغرب باشد با اینکه آن‌ها را نمی‌بیند و در میان ایشان حکم نمی‌کند و چگونه حجّت خواهد بود بر مردمی که از دیده‌ی او پنهانند نه او بر آن‌ها قدرت دارد و نه آن‌ها بر او؟ ... و خداوند می‌فرماید: و ما تو را جز برای همه‌ی مردم نفرستادیم. (سبأ/۲۸). منظور تمام مردم زمین هستند و حجّت پس از پیامبر (صلی الله علیه و آله) جانشین او خواهد بود با اینکه او راهنمای اختلافات بین مردم است و مدافع حقوق آن‌ها است و قیام به امر خدا می‌کند و داد یکی را از دیگری می‌گیرد درصورتی‌که در میان آن‌ها کسی که امر خدا را میان آن‌ها اجرا کند نباشد با اینکه می‌فرماید: سَنُرِیهِمْ آیاتِنا فِی الْآفاقِ وَ فِی أَنْفُسِهِمْ پس کدام نشانه‌ای در آفاق جز ما هست که خدا به اهل زمین نشان داده و فرموده است: ما هیچ آیه [و معجزه‌ای] به آنان نشان نمی‌دادیم مگر اینکه از دیگری بزرگتر [و مهمتر] بود. (زخرف/۴۸). کدام آیه بزرگتر از ماست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۵۴
بحارالأنوار، ج۲۵، ص۳۷۵/ کامل الزیارات، ص۳۲۸ و البرهان؛ «و قال و ما نریهم... الی آخر» محذوف/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۸۴۳؛ «ابن بکیر» بدل «ابن بکر» و «و کیف تکون... لایقدر علیهم» محذوف
۵
(فصلت/ ۵۳)

الکاظم (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ‌مُوسَی (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ عَزَّوجَلَّ سَنُرِیهِمْ آیاتِنا فِی الْآفاقِ وَ فِی أَنْفُسِهِمْ قَالَ الْفِتَنَ فِی آفَاقِ الْأَرْضِ وَ الْمَسْخَ فِی أَعْدَاءِ الْحَقِّ.

امام کاظم (علیه السلام)- امام کاظم (علیه السلام) در تأویل این آیه‌ی شریفه: سَنُرِیهِمْ آیاتِنا فِی الْآفاقِ وَ فِی أَنْفُسِهِمْ فرمود: «آیات آفاقی فتنه‌هایی است که در اطراف زمین پدید می‌آید و آیات انفسی مسخی است که در دشمنان حقّ به وقوع می‌پیوندد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۵۶
بحارالأنوار، ج۵۲، ص۲۲۱/ الإرشاد، ج۲، ص۳۷۳/ إعلام الوری، ص۴۵۷/ کشف الغمهًْ، ج۲، ص۴۵۹/ نورالثقلین
۶
(فصلت/ ۵۳)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فَمَعْنَی فِی الْآفاقِ الْکُسُوفُ وَ الزَّلَازِلُ وَ مَا یَعْرِضُ فِی السَّمَاءِ مِنَ الْآیَاتِ، وَ أَمَّا فِی أَنْفُسِهِمْ فَمَرَّهًًْ بِالْجُوعِ وَ مَرَّهًًْ بِالْعَطَشِ وَ مَرَّهًًْ یَشْبَعُ وَ مَرَّهًًْ یَرْوَی وَ مَرَّهًًْ یَمْرَضُ وَ مَرَّهًًْ یَصِحٌّ وَ مَرَّهًًْ یَسْتَغْنِی وَ مَرَّهًًْ یَفْتَقِرُ وَ مَرَّهًًْ یَرْضَی وَ مَرَّهًًْ یَغْضَبُ وَ مَرَّهًًْ یَخَافُ وَ مَرَّهًًْ یَأْمَنُ، فَهَذَا مِنْ عَظِیمِ دَلَالَهًِْ اللَّهِ عَلَی التَّوْحِیدِ ثُمَّ أَرْهَبَ عِبَادَهُ بِلَطِیفِ عَظَمَتِهِ.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( منظور از فِی الآفَاقِ؛ کسوف، زلزله و نشانه‌های خداوندی در آسمان هستند. امّا فِی أَنفُسِهِمْ به‌معنای نشانه‌هایی مانند گرسنگی، تشنگی و احساس سیری و سیراب‌شدن، بیماری، سلامتی، فقر، نیازمندی، رضایت، خشم، ترس و امنیّت است. این یکی از راهنمایی‌های بزرگ خداوند بر یگانگی خودش است. در همه چیز برای او نشانه‌ای وجود دارد که بر یگانگی او دلالت می‌کند. خداوند در ادامه‌ی بندگانش را به‌وسیله‌ی عظمت مرحمت‌آمیز خویش بیم داده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۵۶
القمی، ج۲، ص۲۶۶/ البرهان
۷
(فصلت/ ۵۳)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَن الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ (علیه السلام) قَالَ: إنَّ یَهُودِیّاً مِن یَهُودِ الشَّامِ وَ أحبَارِهِم قَالَ لِعَلِیٍّ (علیه السلام): فَإِنَّ هَذَا مُوسَی‌بْنُ‌عِمْرَانَ (علیه السلام) قَدْ أَرْسَلَهُ اللَّهُ إِلَی فِرْعَوْنَ وَ أَرَاهُ الْآیَهًَْ الْکُبْری قَالَ لَهُ عَلِیٌّ (علیه السلام): لَقَدْ کَانَ کَذَلِکَ وَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) أَرْسَلَهُ إِلَی فَرَاعِنَهًٍْ شَتَّی مِثْلَ أَبِی‌جَهْلِ‌بْنِ‌هِشَامٍ وَ عُتْبَهًَْ‌بْنِ‌رَبِیعَهًَْ وَ شَیْبَهًَْ وَ أَبِی‌الْبَخْتَرِیِّ وَ النَّضْرِ‌بْنِ‌الْحَارِثِ وَ أُبَیِّ‌بْنِ‌خَلَفٍ وَ مُنَبِّهٍ وَ نُبَیْهٍ‌ابْنَیِ‌الْحَجَّاجِ وَ إِلَی الْخَمْسَهًِْ الْمُسْتَهْزِءِینَ الْوَلِیدِ‌بْنِ‌الْمُغِیرَهًِْ الْمَخْزُومِیِّ وَ الْعَاصِ‌بْنِ‌وَائِلٍ السَّهْمِیِّ وَ الْأَسْوَدِ‌بْنِ‌عَبْدِ یَغُوثَ الزُّهْرِیِّ وَ الْأَسْوَدِ‌بْنِ‌الْمُطَّلِبِ وَ الْحَارِثِ‌بْنِ‌الطَّلَاطِلَهًِْ فَأَرَاهُمُ الْآیَاتِ فِی الْآفاقِ وَ فِی أَنْفُسِهِمْ حَتَّی تَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ.

امام علی (علیه السلام)- امام حسین (علیه السلام) فرمود: یهودی از اهالی شام به امام علی (علیه السلام) گفت: «خداوند موسی (علیه السلام) را پیش فرعون فرستاد و به او آیت کبری را نشان داد». امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «همین‌طور است محمّد (صلی الله علیه و آله) را به‌سوی چندین فرعون فرستاد مانند ابوجهل و عتبهًْ‌بن‌ربیعه و شیبه و ابوالبختری و نضربن‌حارث و ابی‌بن‌خلف و منبه و نبیه دو فرزند حجّاج و پنج نفر از استهزاکنندگان ولیدبن‌مغیره مخزومی و عاص‌بن‌وائل سهمی و اسود عبد یغوث زهری و اسودبن‌المطلب و حارث‌بن‌الطلاطله به آن‌ها معجزاتی در آفاق و انفس خودشان نشان داد تا واقعیّت برای آن‌ها آشکار گردید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۵۵۶
بحارالأنوار، ج۱۰، ص۳۵/ نورالثقلین
بیشتر