آیه ۳۵ - سوره ق

امام صادق (علیه السلام)- خداوند در هر روز جمعه کرامتی به بندگان مؤمن خود عنایت می‌فرماید. چون روز جمعه شود، خداوند فرشته‌ای را با دو جامه به دروازه‌ی بهشت می‌فرستد و می‌گوید: «به فلانی خبر دهید که آماده‌ی دیدار پروردگارش گردد». در آن هنگام به آن مرد گفته می‌شود: «اینک فرستاده‌ی پروردگارت کنار در منتظر توست». پس مرد رو به همسرانش کرده و می‌گوید: «کدام یک از این دو جامه را برای من بهتر می‌دانید». گویند: «سرور ما! قسم به آن که بهشت را به تو روا داشته، جامه‌ای زیباتر از این که خداوند برایت فرستاده ندیده‌ایم». پس آن مؤمن، دو جامه را از فرشته می‌گیرد و یکی از آن دو را به صورت اِزار بر تن کرده و دیگری را به صورت رَدا بر دوش خود می‌افکند و از کنار هر چیزی که گذر می‌کند، برای او می‌درخشد تا اینکه به وعده‌گاه می‌رسد. پس هنگامی که تمام مؤمنان گرد هم می‌آیند، پروردگار تبارک‌وتعالی بر آنان تجلّی می‌یابد و چون نگاه آنان به خداوند یعنی به رحمت خداوند می‌افتد، خاضعانه به سجده می‌افتند. در آن هنگام خداوند به آنان می‌فرماید: «ای بندگان من! سرتان را بالا بگیرید، چراکه امروز، روز سجده و عبادت نیست و من، بار زحمت و مشقّت را از شانه‌هایتان برداشته‌ام». مؤمنان به خداوند عرض می‌کنند: «پروردگارا! هیچ چیزی بهتر از آنچه به ما ارزانی داشته‌ای، نیست؛ چراکه تو بهشت را به ما ارزانی داشته‌ای». خداوند، به آنان می‌فرماید: «هفتاد برابر آنچه که در اختیارتان است، برای شما می‌باشد». پس مؤمن در هر جمعه، هفتاد برابر آنچه را که در اختیار اوست، به دست می‌آورد و معنای آیه لَدَیْنَا مَزِیدٌ همین است و منظور از آیه، روز جمعه است و شب جمعه، شبی تابناک و روز آن، روزی درخشان است.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- امام صادق (علیه السلام) فرمود: از امام باقر (علیه السلام) شنیدم که فرمود: هنگامی که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به معراج رفت [و بازگشت]، به علی (علیه السلام) فرمود: «ای علی! من در بهشت نهری را دیدم که از شیر سفیدتر و از عسل شیرین‌تر و از تیر راست‌تر بود. در آن، به اندازه ستارگان آسمان کاسه بود و بر کناره آن، قبّه‌هایی از یاقوت سرخ و درّ سفید. جبرئیل با بالش به کنار آن زد [و معلوم شد] مشک خوشبو و معطّر است». سپس [رسول خدا (صلی الله علیه و آله)] فرمود: «به آن خدایی که جان محمّد به دست قدرت اوست، در بهشت درختی است که با صدای بلند، تسبیح خداوند را می‌گوید. صدای آن درخت، به گونه‌ای است که اوّلین و آخرین [آفریدگان]، زیباتر از آن صدا را نشنیده‌اند. این درخت همچون درخت انار میوه می‌دهد و میوه‌هایش را بر سر مؤمن می‌ریزد و چون آن را باز نماید، آن را از بین نود حلّه می‌شکافد. مؤمنین بر روی تخت‌هایی از نورند، درحالی‌که پیشانی و دست و پاهای آن‌ها درخشان و نورانی است. [ای علی] تو در قیامت، پیشوایشان هستی. هر یک از آن‌ها کفش‌هایی می‌پوشد که بندهایش از نور است و جلوی خود را تا هر جا که بخواهد، روشن می‌کند. مؤمن در چنین موقعیّتی است که ناگهان زنی از مقام بالاتر به او می‌نگرد و می‌گوید: «ای بنده‌ی خدا! تو بر ما تصرّف و تملّک نداری»؟ مؤمن می‌گوید: «تو کیستی»؟ و او می‌گوید: «من از جمله نعمت‌هایی هستم که خداوند عزّ‌وجلّ درباره‌ی آن‌ها چنین فرموده است: وَ لَدَیْنا مَزِیدٌ، در این میان که اوضاع این‌گونه است، ناگهان زن دیگری بر او از بالای سرش، اشراف پیدا می‌کند (پدیدار می‌شود).

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- پس حسرت و اندوه باد بر گنهکاران، اندوه و حسرتی که جبران‌پذیر نیست پس نصرت و یاری بر بندگان مخلص باد که روز تکامل آن‌هاست. در آن روز وارد بهشت می‌شوند؛ لَهُمْ ما یَشاؤُنَ فِیها وَ لَدَیْنا مَزِیدٌ.

امام رضا (علیه السلام)- خدا را دو علم است؛ علمی پنهان و مخفی، کسی جز خود او از آن علم اطّلاع ندارد که بداء جزء همین علم است. علمی که به ملائکه و پیامبران (علیهم السلام) آن را آموخته است. علمای اهل بیت (امامان) از این علم اطّلاع دارند. سلیمان گفت: «مایلم از قرآن مطالبی در مورد بداء استخراج فرمایید» ... حضرت (علیه السلام) فرمود: «ای سلیمان! آیا خداوند به تمام آنچه را که در بهشت و دوزخ است، علم دارد»؟ سلیمان گفت: «بله»! حضرت (علیه السلام) فرمود: «آیا آنچه را که خداوند می‌داند که در آینده ایجاد خواهد شد، ایجاد خواهد شد»؟ گفت: «بله»! حضرت (علیه السلام) فرمود: «حال، اگر موجود شد به‌گونه‌ای که دیگر چیزی باقی نماند، آیا باز هم خداوند می‌تواند چیزهای دیگری به آن‌ها بیفزاید یا صرف نظر می‌کند»؟ سلیمان گفت: «اضافه می‌کند». حضرت (علیه السلام) فرمود: «بنابر گفته‌ی تو که خداوند اضافه می‌کند چیزی به آن‌ها اضافه کرده است که خود نمی‌دانسته ایجاد خواهد شد [چون فرض بر این بود که تمام آنچه را خدا به وجود آنان در آینده علم داشته، موجود شده است و دیگر چیزی باقی نیست]». سلیمان گفت: «قربانت گردم! اضافه‌ها غایت و نهایت ندارند». حضرت (علیه السلام) فرمود: «پس از نظر شما علم خداوند به آنچه در آن‌ها (یعنی بهشت و دوزخ) قرار خواهد گرفت، احاطه ندارد، چون نهایتی برای آن قابل تصوّر نیست و اگر علم او به آنچه در آن‌ها خواهد بود احاطه نداشته باشد، آنچه را که در آن‌ها خواهد بود، قبل از وجودشان، نخواهد دانست، خداوند از چنین گفته‌ها و عقایدی منزّه و بالاتر است». سلیمان گفت: «من که گفتم خداوند به آن‌ها علم ندارد ازاین‌رو بود که آن‌ها نهایتی ندارند و خود خداوند آن‌ها را به جاودانگی وصف فرموده است و لذا ما نخواستیم پایانی برای آن‌ها قرار دهیم»، حضرت (علیه السلام) فرمود: «علم خداوند به آن‌ها باعث نمی‌شود آن‌ها متناهی باشند، زیرا چه بسا خداوند به آن‌ها علم دارد سپس بر آن‌ها می‌افزاید و افزوده‌ها را از آن‌ها قطع نمی‌نماید و خداوند نیز خود چنین فرمود است: هرگاه پوست‌های تنشان [در آن] بریان گردد [و بسوزد]، پوست‌های دیگری به‌جای آن قرار می‌دهیم، تا کیفر [الهی] را بچشند. (نساء/۵۶) و نیز در مورد بهشتیان فرموده است: بخششی است قطع نشدنی!. (هود/۱۰۸) و نیز فرموده: و میوه‌های فراوان، که هرگز قطع و ممنوع نمی‌شود. پس خداوند عزّوجلّ این زیادی‌ها را می‌داند و آن را از آنان دریغ نمی‌نماید، آیا آنچه اهل بهشت می‌خورند و می‌آشامند خداوند چیزی جایگزین آن نمی‌کند»؟ گفت: «چرا»! حضرت (علیه السلام) فرمود: «آیا حال که به‌جای آن خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها که مصرف شده، چیز جدیدی جایگزین فرموده، آیا عطاء خود را قطع کرده است»؟ سلیمان گفت: «نه»! حضرت (علیه السلام) فرمود: «پس همچنین است هرآنچه در بهشت باشد و مصرف شود و چیز دیگری را جای آن قرار دهد، این جایگزین شده‌ها از اهل بهشت منقطع نشده است و نخواهد شد». سلیمان گفت: «خوب! اضافات را از آن‌ها دریغ می‌کند و چیز اضافی به آنان نمی‌دهد». حضرت (علیه السلام) فرمود: «دراین‌صورت آنچه در بهشت و جهنّم است از بین خواهد رفت و تمام خواهد شد و این مطلب ای سلیمان برخلاف کتاب خدا و ضدّ خلود و جاودانگی است، زیرا خداوند می‌فرماید: لَهُمْ ما یَشاؤُنَ فِیها وَ لَدَیْنا مَزِیدٌ.