آیه ۳۸ - سوره ق

آیه وَ لَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما فِي سِتَّةِ أَيّامٍ وَ ما مَسَّنا مِنْ لُغُوبٍ [38]

ما آسمان‌ها و زمين و آنچه را در ميان آن‌هاست در شش روز (شش دوران) آفريديم و هيچ‌گونه رنج و سختى به ما نرسيد. [بااين‌حال چگونه زنده‌كردن مردگان براى ما مشكل است]؟!

۱
(ق/ ۳۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- یَزِیدَبْنِ‌سَلَّامٍ أَنَّهُ سَأَلَ رسول الله (صلی الله علیه و آله) فَقَال ... أَخْبِرْنِی عَنْ أَوَّلِ یَوْمٍ خَلَقَ اللَّهُ عزّوجلّ قَالَ یَوْمَ الْأَحَدِ قَالَ وَ لِمَ سُمِّیَ یَوْمَ الْأَحَدِ قَالَ لِأَنَّهُ وَاحِدٌ مَحْدُودٌ قَالَ فَالْإِثْنَیْنِ قَالَ هُوَ الْیَوْمُ الثَّانِی مِنَ الدُّنْیَا قَالَ فَالثَّلَاثَاءَ قَالَ الثَّالِثُ مِنَ الدُّنْیَا قَالَ فَالْأَرْبِعَاءَ قَالَ الْیَوْمُ الرَّابِعُ مِنَ الدُّنْیَا قَالَ فَالْخَمِیسَ قَالَ هُوَ یَوْمٌ خَامِسٌ مِنَ الدُّنْیَا وَ هُوَ یَوْمٌ أَنِیسٌ لُعِنَ فِیهِ إِبْلِیسُ وَ رُفِعَ فِیهِ إِدْرِیسُ (علیه السلام) قَالَ فَالْجُمُعَهًَْ قَالَ هُوَ یَوْمٌ مَجْمُوعٌ لَهُ النَّاسُ وَذلِکَ یَوْمٌ مَشْهُودٌ وَ هُوَ یَوْمُ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ قَالَ فَالسَّبْتَ قَالَ یَوْمٌ مَسْبُوتٌ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عزّوجلّ فِی الْقُرْآنِ: وَ لَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ فَمِنَ الْأَحَدِ إِلَی الْجُمُعَهًِْ سِتَّهًُْ أَیَّامٍ وَ السَّبْتُ مُعَطَّلٌ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- یزیدبن‌سلّام از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پرسید، به من بگویید: «اوّلین روزی که خداوند عزّوجلّ خلقت را آغاز کرد چه روزی بود»؟ فرمود: «روز یکشنبه». پرسید: «چرا به نام یکشنبه نامیده شده»؟ فرمود: «چون یکی و محدود است». پرسید: «دوشنبه چطور»؟ فرمود: «آن دوّمین روز دنیاست». پرسید: «و سه‌شنبه چطور»؟ فرمود: «سوّمین روز دنیا است». پرسید: «چهارشنبه چطور»؟ فرمود: «چهارمین روز دنیاست». پرسید: «پنج‌شنبه چطور»؟ فرمود: «روز پنجم دنیاست و روز انیس است که ابلیس در آن روز لعنت شد و ادریس به آسمان‌ها برده شد». پرسید: «روز جمعه چرا جمعه نامیده شد»؟ فرمود: «آن همان روزی است که مردم در آن جمع می‌شوند، و روزی که همه آن را مشاهده می‌کنند. (هود/۱۰۳) و جمعه روز شاهد و مشهود است». پرسید: «شنبه چطور»؟ فرمود: «شنبه روز استراحت است». لذا خداوند عزّوجلّ در قرآن فرمود: و لقَدْ خَلقْنَا السَّمَاواتِ و الأَرْضَ و مَا بَیْنَهُمَا فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ؛ که از روز یکشنبه تا جمعه شش روز است و شنبه تعطیل است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۸۶
بحارالأنوار، ج۹، ص۳۰۴/ بحارالأنوار، ج۵۴، ص۷۶/ بحارالأنوار، ج۵۶، ص۲۴/ علل الشرایع، ج۲، ص۴۷۱/ نورالثقلین؛ «بتفاوت لفظی»/ البرهان
۲
(ق/ ۳۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَنَّ الْیَهُودَ أَتَتِ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) فَسَأَلَتْهُ عَنْ خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ فَقَالَ خَلَقَ اللَّهُ الْأَرْضَ یَوْمَ الْأَحَدِ وَ الْإِثْنَیْنِ وَ خَلَقَ الْجِبَالَ وَ مَا فِیهِنَّ یَوْمَ الثَّلَاثَاءِ وَ خَلَقَ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ الشَّجَرَ وَ الْمَاءَ وَ الْمَدَائِنَ وَ الْعُمْرَانَ وَ الْخَرَابَ وَ خَلَقَ یَوْمَ الْخَمِیسِ السَّمَاءَ وَ خَلَقَ یَوْمَ الْجُمُعَهًِْ النُّجُومَ وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ الْمَلَائِکَهًَْ قَالَتِ الْیَهُودُ ثُمَّ مَا ذَا یَا مُحَمَّدُ قَالَ ثُمَّ اسْتَوی عَلَی الْعَرْشِ قَالُوا قَدْ أَصَبْتَ لَوْ أَتْمَمْتَ قَالُوا ثُمَّ اسْتَرَاحَ فَغَضِبَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) غَضَباً شَدِیداً فَنَزَلَ: وَ لَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ وَ ما مَسَّنا مِنْ لُغُوبٍ فَاصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- یهود نزد پیغمبر (صلی الله علیه و آله) آمدند و از خلق آسمان‌ها و زمین پرسیدند، فرمود: «خدا زمین را روز یکشنبه و دوشنبه آفرید و کوه‌ها و منافع آن‌ها را روز سه‌شنبه و در چهارشنبه درخت و آب و شهرها و آبادانی و ویرانی را آفرید و این شد چهار روز و روز پنجشنبه آسمان را آفرید و روز جمعه اختران و خورشید و ماه و فرشته‌ها تا سه ساعت به غروب که در اوّل ساعت آن برگ‌ها را آفرید، یهود گفتند: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله) سپس چه شد»!؟ فرمود: «سپس بر عرش استوار شد». گفتند: «درست گفتی اگر تمامش می‌کردی و خودشان گفتند: «سپس آرمید». پیغمبر (صلی الله علیه و آله) به سختی خشمگین شد و این آیه نازل شد: وَ لَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ وَ ما مَسَّنا مِنْ لُغُوبٍ فَاصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۸۸
روضهًْ الواعظین، ج۲، ص۳۹۴/ نورالثقلین/ بحارالأنوار، ج۵۴، ص۲۰۹
۳
(ق/ ۳۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالُوا لِلنَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) مَا یَوْمُ الْأَحَدِ قَالَ فِیهِ خَلَقَ اللَّهُ الْأَرْضَ وَ کَبَسَهَا قَالُوا الْإِثْنَیْنِ قَالَ خَلَقَ فِیهِ وَ فِی الثَّلَاثَاءِ الْجِبَالَ وَ الْمَاءَ وَ کَذَا وَ کَذَا وَ مَا شَاءَ اللَّهُ قَالُوا فَیَوْمُ الْأَرْبِعَاءِ قَالَ الْأَقْوَاتَ قَالُوا فَیَوْمُ الْخَمِیسِ قَالَ فِیهِ خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ قَالُوا یَوْمُ الْجُمُعَهًِْ قَالَ خَلَقَ فِی سَاعَتَیْنِ الْمَلَائِکَهًَْ وَ فِی سَاعَتَیْنِ الْجَنَّهًَْ وَ النَّارَ وَ فِی سَاعَتَیْنِ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ الْکَوَاکِبَ وَ فِی سَاعَتَیْنِ اللَّیْلَ وَ النَّهَارَ قَالُوا السَّبْتُ وَ ذَکَرُوا الرَّاحَهًَْ فَقَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ: وَ لَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ وَ ما مَسَّنا مِنْ لُغُوبٍ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- یهود به پیغمبر (صلی الله علیه و آله) گفتند: «روز یکشنبه چیست»؟ فرمود: «خدا در آن زمین را آفرید و فشرد». گفتند: «دوشنبه»؟ فرمود: «در آن و در سه‌شنبه کوه‌ها را و آب را و چنان‌وچنان آنچه خواست آفرید». گفتند: «پس روز چهارشنبه»؟ فرمود: «قوت‌ها را آفرید». گفتند: «پس روز پنجشنبه»؟ فرمود: «در آن آسمان‌ها را آفرید». گفتند: «روز جمعه»؟ فرمود: «در دو ساعتش فرشته‌ها را آفرید و در دو ساعت بهشت و دوزخ را و در دو ساعت خورشید و ماه و اختران را و در دو ساعت شب و روز را». نام شنبه و راحت را بردند؛ فرمود: «منزّه است خدا، و خدا آیه: وَ لَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ وَ ما مَسَّنا مِنْ لُغُوبٍ فرو فرستاد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۸۸
بحارالأنوار، ج۵۴، ص۲۱۱
۴
(ق/ ۳۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَتْقَنَ مَا أَرَادَ خَلْقَهُ مِنَ الْأَشْیَاءِ کُلِّهَا بِلَا مِثَالٍ سَبَقَ إِلَیْهِ وَ لَا لُغُوبٍ دَخَلَ عَلَیْهِ فِی خَلْقِ مَا خَلَقَ لَدَیْه.

امام علی (علیه السلام)- بدون آنکه مثل و مانندی نزد او باشد یا تعب و رنجی ببیند آفرید و هرچه بخواهد بیافریند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۸۸
التوحیدللصدوق، ص۳۳/ نورالثقلین
۵
(ق/ ۳۸)

السّجّاد (علیه السلام)- مَنْ لَحِقَهُ عِلَّهًٌْ فِی سَاقِهِ أَوْ تَعَبٌ أَوْ نَصَبٌ فَلْیَکْتُبْ عَلَیْهِ وَ لَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ وَ ما مَسَّنا مِنْ لُغُوبٍ.

امام سجّاد (علیه السلام)- هرکه را رنج و دردی در پا ... رسد بر آن آیه: وَ لَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ وَ ما مَسَّنا مِنْ لُغُوبٍ بنویسد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۸۸
بحارالأنوار، ج۹۲، ص۷۱/ مکارم الأخلاق، ص۳۸۴
بیشتر