آیه ۱۴ - سوره لقمان

آیه وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً عَلى وَهْنٍ وَ فِصالُهُ في عامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لي وَ لِوالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصيرُ [14]

صلی الله علیه و آله) و ما به انسان درباره‌ی پدر و مادرش سفارش كرديم؛ مادرش او را با ناتوانى روز افزون حمل كرد و دوران شيرخوارگى او در دوسال پايان مى‌يابد؛ [آرى به او توصيّه كردم] كه براى من و براى پدر و مادرت شكر به‌جا آور كه بازگشت [همه‌ی شما] به‌سوى من است.

۱ -۱
(لقمان/ ۱۴)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَنْ أَبَرُّ قَالَ أُمَّکَ قَالَ ثُمَ مَنْ قَالَ أُمَّکَ قَالَ ثُمَ مَنْ قَالَ أُمَّکَ قَالَ ثُمَ مَنْ قَالَ أَبَاکَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- امام صادق (علیه السلام) فرمود: مردی نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمد و گفت: «یا رسول الله، به چه کسی احسان کنم»؟ فرمود: «به مادرت». گفت: «بعد از آن به چه کسی»؟ فرمود: «مادرت». گفت: «سپس به چه کسی»؟ فرمود: «مادرت». گفت: «سپس به چه کسی»؟ فرمود: «پدرت».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۳۶
وسایل الشیعهًْ، ج۱، ص۴۹۱/ نورالثقلین
۱ -۲
(لقمان/ ۱۴)

فقه الرّضا (علیه السلام)- عَلَیْکَ بِطَاعَهًِْ الْأَبِ وَ بِرِّهِ وَ التَّوَاضُعِ وَ الْخُضُوعِ وَ الْإِعْظَامِ وَ الْإِکْرَامِ لَهُ إِلَی أَنْ قَالَ وَ قَدْ قَرَنَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ حَقَّهُمَا بِحَقِّهِ فَقَالَ اللَّهُ اشْکُرْ لِی وَ لِوالِدَیْکَ إِلَیَّ الْمَصِیرُ وَ رُوِیَ أَنَّ کُلَّ أَعْمَالِ الْبِرِّ یُبَلِّغُ الْعَبْدَ الذِّرْوَهًَْ مِنْهَا إِلَّا ثَلَاثَهًَْ حُقُوقٍ حَقُّ اللَّهِ وَ حَقُّ رسول الله (صلی الله علیه و آله) وَ حَقُّ الْوَالِدَیْنِ.

فقه الرّضا (علیه السلام)- حضرت رضا (علیه السلام) فرمود: «از پدرت اطاعت کن و نسبت به او مراتب نیکی و تواضع و خضوع و بزرگداشت و تکریم را معمول دار». و به سخنان خود ادامه داد تا آنجا که فرمود: «خداوند در قرآن شریف حقّ پدر و مادر را قرین حقّ خود قرار داده و فرموده است: اشْکُرْ لِی وَ لِوالِدَیْکَ إِلَیَّ الْمصِیرُ و در روایت است «بنده در همه‌ی کارهای نیک می‌تواند به اوج رسد جز در سه حق: حقّ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و حقّ پدر و حقّ مادر».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۳۶
مستدرک الوسایل، ج۱۵، ص۱۷۶/ فقه الرضا (ص۸۶
۱ -۳
(لقمان/ ۱۴)

السّجّاد (علیه السلام)- وَ أَمَّا حَقُّ أُمِّکَ فَأَنْ تَعْلَمَ أَنَّهَا حَمَلَتْکَ حَیْثُ لَا یَحْتَمِلُ أَحَدٌ أَحَداً وَ أَعْطَتْکَ مِنْ ثَمَرَهًِْ قَلْبِهَا مَا لَا یُعْطِی أَحَدٌ أَحَداً وَ وَقَتْکَ بِجَمِیعِ جَوَارِحِهَا وَ لَمْ تُبَالِ أَنْ تَجُوعَ وَ تُطْعِمَکَ وَ تَعْطَشَ وَ تَسْقِیَکَ وَ تَعْرَی وَ تَکْسُوَکَ وَ تَضْحَی وَ تُظِلَّکَ وَ تَهْجُرَ النَّوْمَ لِأَجْلِکَ وَ وَقَتْکَ الْحَرَّ وَ الْبَرْدَ لِتَکُونَ لَهَا فَإِنَّکَ لَا تُطِیقُ شُکْرَهَا إِلَّا بِعَوْنِ اللَّهِ وَ تَوْفِیقِهِ وَ أَمَّا حَقُّ أَبِیکَ فَأَنْ تَعْلَمَ أَنَّهُ أَصْلُکَ وَ أَنَّهُ لَوْلَاهُ لَمْ تَکُنْ فَمَهْمَا رَأَیْتَ فِی نَفْسِکَ مِمَّا یُعْجِبُکَ فَاعْلَمْ أَنَّ أَبَاکَ أَصْلُ النِّعْمَهًِْ عَلَیْکَ فِیهِ فَاحْمَدِ اللَّهَ وَ اشْکُرْهُ عَلَی قَدْرِ ذَلِکَ وَ لَا قُوَّهًَْ إِلَّا بِاللَّه.

امام سجاد (علیه السلام)- حق مادرت این است: باید متوجّه باشی که او تو را در آنجا که کسی دیگری را تحمّل نمیکند، حمل کرده، و از میوه‌ی دلش به تو خورانده که هیچ کس به دیگری نخورانده؛ با تمام جوارحش مواظبت بوده، و برایش مهم نبوده که گرسنه باشد و به تو غذا بدهد، یا تشنه باشد و به تو آب بدهد، یا برهنه باشد و به تو لباس بپوشاند، یا در زیر آفتاب باشد و تو در سایه باشی؛ او به خاطر تو خواب را بر خود حرام کرده و در سرما و گرما مواظبت بوده، و تو جز با یاری خدا و توفیق او نمیتوانی شکر مادر را به جا بیاوری. حقّ پدر این است: بدانی که او اصل تو است و اگر نبود، تو نبودی؛ و هرگاه در خودت چیزی میبینی که از آن خوشت میآید، بدان که پدرت پایه‌ی آن نعمتی است که داری، و خدا را به اندازه‌ی آن حمد و شکر کن، وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۳۶
بحار الأنوار، ج۷۱، ص۶/ نورالثقلین
۱ -۴
(لقمان/ ۱۴)

فقه الرّضا (علیه السلام)- عَلَیْکَ بِطَاعَهًِْ الْأَبِ وَ بِرِّهِ وَ التَّوَاضُعِ وَ الْخُضُوعِ وَ الْإِعْظَامِ وَ الْإِکْرَامِ لَهُ وَ خَفْضِ الصَّوْتِ بِحَضْرَتِهِ فَإِنَّ الْأَبَ أَصْلُ الِابْنِ وَ الِابْنَ فَرْعُهُ لَوْلَاهُ لَمْ یَکُنْ بِقُدْرَهًِْ اللَّهِ ابْذُلُوا لَهُمُ الْأَمْوَالَ وَ الْجَاهَ وَ النَّفْسَ وَ قَدْ أَرْوِی أَنْتَ وَ مَالُکَ لِأَبِیکَ فَجُعِلَتْ لَهُ النَّفْسُ وَ الْمَالُ تَابِعُوهُمْ فِی الدُّنْیَا أَحْسَنَ الْمُتَابَعَهًِْ بِالْبِرِّ وَ بَعْدَ الْمَوْتِ بِالدُّعَاءِ لَهُمْ وَ الرَّحْمِ عَلَیْهِمْ فَإِنَّهُ رُوِیَ أَنَّ مَنْ بَرَّ أَبَاهُ فِی حَیَاتِهِ وَ لَمْ یَدْعُ لَهُ بَعْدَ وَفَاتِهِ سَمَّاهُ اللَّهُ عَاقّاً وَ مُعَلِّمُ الْخَیْرِ وَ الدِّینِ یَقُومُ مَقَامَ الْأَبِ وَ یَجِبُ مِثْلُ الَّذِی یَجِبُ لَهُ فَاعْرِفُوا حَقَّهُ وَ اعْلَمْ أَنَّ حَقَّ الْأُمِّ أَلْزَمُ الْحُقُوقِ وَ أَوْجَبُهَا لِأَنَّهَا حَمَلَتْ حَیْثُ لَا یَحْمِلُ أَحَدٌ أَحَداً وَ وَقَتْ بِالسَّمْعِ وَ الْبَصَرِ وَ جَمِیعِ الْجَوَارِحِ مَسْرُورَهًًْ مُسْتَبْشِرَهًًْ بِذَلِکَ فَحَمَلَتْهُ بِمَا فِیهِ مِنَ الْمَکْرُوهِ وَ الَّذِی لَا یَصْبِرُ عَلَیْهِ أَحَدٌ وَ رَضِیَتْ بِأَنْ تَجُوعَ وَ یَشْبَعَ وَلَدُهَا وَ تَظْمَأَ وَ یَرْوَی وَ تَعْرَی وَ یَکْتَسِی وَ یَظَلُّ وَ تَضْحَی فَلْیَکُنِ الشُّکْرُ لَهَا وَ الْبِرُّ وَ الرِّفْقُ بِهَا عَلَی قَدْرِ ذَلِکَ وَ إِنْ کُنْتُمْ لَا تُطِیقُونَ بِأَدْنَی حَقِّهَا إِلَّا بِعَوْنِ اللَّهِ وَ قَدْ قَرَنَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ حَقَّهَا بِحَقِّهِ فَقَالَ اشْکُرْ لِی وَ لِوالِدَیْکَ إِلَیَّ الْمَصِیر.

فقه الرّضا (علیه السلام)- بر تو باد فرمانبری از پدر و نیکی به او؛ تواضع و خشوع و احترام به او؛ و صدا پایین آوردن در حضور او؛ زیرا پدر اصل پسر است و پسر فرع او؛ اگر او نبود، خدا به پسر قدرت نمیداد. پس، در راه آنان مال و جاه و جان را فدا کنید. روایت میکنم که: تو و مالت از آنِ پدرت هستید؛ جان و مال را برای او قرار میدهم. در دنیا به بهترین شکلی به آنان نیکی کنید. پس از مردن آن‌ها برایشان دعا کنید و برایشان رحمت بخواهید؛ زیرا روایت است که هرکس به پدرش در حیات او احسان کند و پس از مردنش برایش دعا نکند، خدا او را عاق مینامد. معلم خیر و مسائل دین، به جای پدر است، و همانند حق او را دارد؛ پس حق او را بشناسید؛ و بدان که حق مادر واجبترین و لازمترین حق است، زیرا در آنجا که کسی دیگری را برنمیدارد، تو را حمل کرده است؛ با گوش و دیده و همه اندام خود از تو نگهبانی کرده، درحالی که به آن شاد و خرم بوده؛ و همه ناگواریهایی را که کسی تاب آن‌ها را نمیآورد، تحمل کرده است. راضی بوده خودش گرسنه باشد و فرزندش سیر، و خودش تشنه باشد و او سیراب، و خود برهنه باشد و او در جامه؛ خود در برابر آفتاب باشد و او در سایه؛ و باید تا میتوانی به همان اندازه با نیکی و نرمش از او تشکر کنی، اگرچه طاقت ادای حقّش را ندارید، جز با کمک خدا؛ و خدای عزّوجلّ حق او را قرین حق خود ساخته، چون فرمود: اشْکُرْ لِی وَ لِوالِدَیْکَ إِلَیَّ المَصِیر.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۳۶
فقه الرّضا (ص۳۳۴
۱ -۵
(لقمان/ ۱۴)

الصّادق (علیه السلام)- مَا یَمْنَعُ الرَّجُلَ مِنْکُمْ أَنْ یَبَرَّ وَالِدَیْهِ حَیَّیْنِ وَ مَیِّتَیْنِ یُصَلِّیَ عَنْهُمَا وَ یَتَصَدَّقَ عَنْهُمَا وَ یَحُجَّ عَنْهُمَا وَ یَصُومَ عَنْهُمَا فَیَکُونَ الَّذِی صَنَعَ لَهُمَا وَ لَهُ مِثْلُ ذَلِکَ فَیَزِیدَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بِبِرِّهِ وَ صِلَتِهِ خَیْراً کَثِیرا.

امام صادق (علیه السلام)- مانعی ندارد که مردی از شما به والدینش، زنده باشند یا مرده، نیکی کند؛ به نیابت از آن دو نماز بخواند و صدقه دهد و به حج برود و روزه بگیرد. پس آنچه که انجام داده است برای آن دو است و مثل آن برای اوست، پس خداوند بر نیکی و نماز او خیر بسیار می‌افزاید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۳۸
الکافی، ج۲، ص۱۵۹/ نورالثقلین
۱ -۶
(لقمان/ ۱۴)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مَرْوَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَقُولُ: إِنَّ رَجُلًا أَتَی النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَوْصِنِی فَقَالَ لا تُشْرِکْ بِاللَّهِ شَیْئاً وَ إِنْ حُرِّقْتَ بِالنَّارِ وَ عُذِّبْتَ إِلَّا وَ قَلْبُکَ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمَانِ وَ وَالِدَیْکَ فَأَطِعْهُمَا وَ بَرَّهُمَا حَیَّیْنِ کَانَا أَوْ مَیِّتَیْنِ وَ إِنْ أَمَرَاکَ أَنْ تَخْرُجَ مِنْ أَهْلِکَ وَ مَالِکَ فَافْعَلْ فَإِنَّ ذَلِکَ مِنَ الْإِیمَانِ.

امام صادق (علیه السلام)- محمّدبن مروان گوید: از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که فرمود: همانا مردی نزد پیغمبر آمد و گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، به من سفارشی فرما». و آن حضرت فرمود: «چیزی را شریک خدا نگیر، اگرچه در آتش بسوزی و شکنجه گردی، جز اینکه دلت پای‌بند ایمان باشد، و پدر و مادرت را فرمانبر باش و به آن‌ها چه زنده باشند یا مرده نیکی کن، و اگر به تو امر کنند، از خاندان و داراییات بیرون شو و آن را انجام بده، که آن از ایمان است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۳۸
الکافی، ج۲، ص۱۵۸/ نورالثقلین
۱ -۷
(لقمان/ ۱۴)

الصّادق (علیه السلام)- بِرُّ الْوَالِدَیْنِ مِنْ حُسْنِ مَعْرِفَهًِْ الْعَبْدِ بِاللَّهِ إِذْ لَا عِبَادَهًَْ أَسْرَعُ بُلُوغاً بِصَاحِبِهَا إِلَی رِضَی اللَّهِ مِنْ بِرِّ الْوَالِدَیْنِ الْمُسْلِمَیْنِ لِوَجْهِ اللَّهِ لِأَنَّ حَقَّ الْوَالِدَیْنِ مُشْتَقٌّ مِنْ حَقِّ اللَّهِ إِذَا کَانَا عَلَی مِنْهَاجِ الدِّینِ وَ السُّنَّهًْ.

امام صادق (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) فرمود: «نیکی به والدین از شناخت درست بنده نسبت به خدا مایه می‌گیرد، زیرا هیچ عبادتی زودتر از احترام به پدر و مادر مسلمان که برای خدای تعالی باشد، به رضای خدا نمی‌رسد؛ زیرا حقّ والدین از حقّ خدای تعالی گرفته شده اگر در راه دین و سنّت باشند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۳۸
مستدرک الوسایل، ج۱۵، ص۱۹۸/ بحار الأنوار، ج۷۱، ص۷۷/ مصباح الشریعهًْ، ص۷۰/ نورالثقلین
۲ -۱
(لقمان/ ۱۴)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَهْناً عَلی وَهْنٍ یَعْنِی ضَعْفاً عَلَی ضَعْف.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَهناً عَلَی وَهنٍ؛ یعنی ضعف و سستی روی ضعف و سستی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۳۸
بحار الأنوار، ج۱۳، ص۴۰۹/ القمی، ج۲، ص۱۶۵/ البرهان
۳ -۱
(لقمان/ ۱۴)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَنَّ امْرَأَهًًْ دَخَلَتْ عَلَی زَوْجِهَا فَوَلَدَتْ مِنْهُ لِسِتَّهًِْ أَشْهُرٍ فَذُکِرَ ذَلِکَ لِعُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ فَأَمَرَ بِرَجْمِهَا فَدَخَلَ عَلِیٌ (علیه السلام) فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً وَ قَالَ تَعَالَی وَ فِصالُهُ فِی عامَیْنِ قَالَ فَوَ اللَّهِ کُنَّا عِنْدَ عُثْمَانَ أَنْ بَعَثَ إِلَیْهَا فَرُدَّت.

امام علی (علیه السلام)- در صحیح مسلم آمده است: زنی با شوهرش همبستر شد و بعد از مدّت شش ماه فرزندی به دنیا آورد. خبر این جریان به عثمان‌بن‌عفان [خلیفه‌ی سوّم]، رسید. او دستور داد که زن را سنگسار کنند [و زن را برای اجرای حکم بردند]. علی (علیه السلام) وارد [آن مجلس] شد و فرمود: «خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً و فرمود: وَ فِصالُهُ فی عامَیْن [یعنی بارداری و شیردهی مجموعاً حداقل سی‌ماه است و مدّت شیردهی بیست‌وچهار ماه، پس می‌تواند که دوران حاملگی شش ماه باشد]». به خدا سوگند! نزد عثمان بودیم که فرستاده‌ای را سوی آن زن فرستاد و او را باز گرداند (آزاد کرد).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۳۸
الطرایف، ج۲، ص۴۸۷/ العمدهًْ، ص۲۵۸/ عین العبرهًْ، ص۳۲/ نهج الحق، ص۳۰۲؛ «فرجمت» بدل «فردت»/ بحار الأنوار، ج۳۱، ص۲۴۶
۴ -۱
(لقمان/ ۱۴)

الصّادق (علیه السلام)- شُکْرُ کُلِ نِعْمَهًٍْ وَ إِنْ عَظُمَتْ أَنْ یَحْمَدَ اللَّه.

امام صادق (علیه السلام)- شکر هر نعمتی هرچند که بزرگ باشد آن است که خدا را حمد گویی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۴۰
مکارم الأخلاق، ص۳۰۷/ نورالثقلین
۴ -۲
(لقمان/ ۱۴)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) هَلْ لِلشُّکْرِ حَدٌّ إِذَا فَعَلَهُ الْعَبْدُ کَانَ شَاکِراً قَالَ نَعَمْ قُلْتُ مَا هُوَ قَالَ یَحْمَدُ اللَّهَ عَلَی کُلِّ نِعْمَهًٍْ عَلَیْهِ فِی أَهْلٍ وَ مَالٍ وَ إِنْ کَانَ فِیمَا أَنْعَمَ عَلَیْهِ فِی مَالِهِ حَقٌّ أَدَّاه.

امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «آیا شکر حدّی دارد که هرگاه بنده‌ای آن را انجام داد شاکر محسوب گردد»؟ فرمود: «آری». عرض کردم: «آن چیست»؟ فرمود: «خداوند را در هر نعمتی که به او و خاندانش می‌رسد، حمد می‌کند؛ اگرچه مالی که به او رسیده حقّش را اداء کرده باشد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۴۰
الکافی، ج۲، ص۹۶/ نورالثقلین
۴ -۳
(لقمان/ ۱۴)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِ بِنِعْمَهًٍْ فَعَرَفَهَا بِقَلْبِهِ فَقَدْ أَدَّی شُکْرَهَا.

امام صادق (علیه السلام)- هرکس که خداوند نعمتی به او عنایت فرماید و بفهمد که این نعمت از طرف خداست [و اینکه منعم و نعمت‌دهنده‌ی حقیقی اوست] قطعاً شکر نعمت را اداء نموده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۴۰
الکافی، ج۲، ص۹۶/ نورالثقلین
۴ -۴
(لقمان/ ۱۴)

الصّادق (علیه السلام)- أَوْحَی اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِلَی مُوسَی (علیه السلام) یَا مُوسَی اشْکُرْنِی حَقَّ شُکْرِی فَقَالَ یَا رَبِّ وَ کَیْفَ أَشْکُرُکَ حَقَ شُکْرِکَ وَ لَیْسَ مِنْ شُکْرٍ أَشْکُرُکَ بِهِ إِلَّا وَ أَنْتَ أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ قَالَ یَا مُوسَی الْآنَ شَکَرْتَنِی حِینَ عَلِمْتَ أَنَّ ذَلِکَ مِنِّی.

امام صادق (علیه السلام)- خداوند متعال به موسی‌بن‌عمران (علیه السلام) فرمود: «ای موسی (علیه السلام) حقّ شکر و سپاس مرا آنچنان که باید و شاید انجام ده». موسی (علیه السلام) عرضه داشت: «پروردگارا! من چگونه می‌توانم حقّ شکر تو را اداء نمایم با اینکه هر شکر و سپاسی خود نعمتی است که تو توفیقش را عنایت فرموده‌ای». خداوند متعال فرمود: «اکنون که اعتراف کردی که توفیق شکر و سپاسگزاری از طرف من و نعمتی از ناحیه‌ی من است، شکر و سپاس مرا به جای آورده‌ای».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۴۰
الکافی، ج۲، ص۹۸/ نورالثقلین
۵ -۱
(لقمان/ ۱۴)

الرّضا (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ الرِّضَا (علیه السلام) قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَمَرَ بِثَلَاثَهًٍْ مَقْرُونٍ بِهَا ثَلَاثَهًٌْ أُخْرَی.. وَ أَمَرَ بِالشُّکْرِ لَهُ وَ لِلْوَالِدَیْنِ فَمَنْ لَمْ یَشْکُرْ وَالِدَیْهِ لَمْ یَشْکُرِ اللَّه.

امام رضا (علیه السلام)- به شکر خودش به همراه شکر والدین امر کرده، پس هرکه شکر والدین را نکند، شکر خداوند را نیز نکرده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۴۰
بحار الأنوار، ج۷۱، ص۶۸/ نورالثقلین
۵ -۲
(لقمان/ ۱۴)

الرّضا (علیه السلام)- مَنْ لَمْ یَشْکُرِ الْمُنْعِمَ مِنَ الْمَخْلُوقِینَ لَمْ یَشْکُرِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ.

امام رضا (علیه السلام)- کسی که از احسان مردم تشکّر نکند شکر خدا را بجا نیاورده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۴۰
بحار الأنوار، ج۶۸، ص۴۴/ نورالثقلین
۵ -۳
(لقمان/ ۱۴)

الرّضا (علیه السلام)- رُوِی: أَنَّ الْمَأْمُونَ بَعَثَ الْفَضْلَ بْنَ سَهْلٍ ذَا الرِّئَاسَتَیْنِ إِلَی الرِّضَا (علیه السلام) فَقَالَ لَهُ إِنِّی أُحِبُّ أَنْ تَجْمَعَ لِی مِنَ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ وَ الْفَرَائِضِ وَ السُّنَنِ فَإِنَّکَ حُجَّهًُْ اللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ وَ مَعْدِنُ الْعِلْمِ فَدَعَا الرِّضَا (علیه السلام) بِدَوَاهًٍْ وَ قِرْطَاسٍ وَ قَالَ لِلْفَضْلِ اکْتُبْ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیم ... وَ بِرُّ الوَالِدَینِ لِأَنَّ اللهَ یَقُولُ اشْکُرْ لِی وَ لِوالِدَیْکَ إِلَیَّ الْمَصِیرُ.

امام رضا (علیه السلام)- نقل شده است که مأمون (وزیر خود) فضل بن سهل ذوالرّیاستین را با این پیام به سوی حضرت رضا (علیه السلام) فرستاد: «من دوست دارم که کلّیاتی از حلال و حرام و واجبات و مستحبّات را برایم فراهم سازی، چرا که تو حجّت خدایی بر خلق او، و بنیاد و سرچشمه دانشی». پس امام رضا (علیه السلام) دوات و کاغذی حاضر ساخته و به فضل گفت: بنویس. بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیم ... و نیکی به پدر و مادر ... برای اینکه خداوند می‌فرماید: اشْکُرْ لِی وَ لِوالِدَیْکَ إِلَیَّ الْمصِیرُ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۴۰
بحار الأنوار، ج۱۰، ص۳۶۰/ تحف العقول، ص۴۲۰
۱
(لقمان/ ۱۴)

الصّادق (علیه السلام)- أَبَانُ بْنُ تَغْلِبَ عَنِ الصَّادِقِ (علیه السلام) وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً قَالَ الْوَالِدَانُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِی (علیه السلام).

امام صادق (علیه السلام)- ابان‌بن‌تغلب نقل می‌کند: امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی آیه: وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً فرمود: منظور از والدین پیامبر (صلی الله علیه و آله) و امام علی (علیه السلام) می‌باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۴۰
بحار الأنوار، ج۳۶، ص۱۱/ البرهان/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۴۲۹؛ «بتفاوت»
۲
(لقمان/ ۱۴)

الباقر (علیه السلام)- نَزَلَتْ فِی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ فِی عَلِی (علیه السلام).

امام باقر (علیه السلام)- این آیه درباره‌ی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و امام علی (علیه السلام) نازل شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۴۲
البرهان/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۴۲۹؛ «بتفاوت»
۳
(لقمان/ ۱۴)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ زِیَادِ‌بْنِ‌الْمُنْذِرِ قَال سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (علیه السلام) وَ سَأَلَهُ جَابِرٌ عَنْ هَذِهِ الْآیَهًِْ اشْکُرْ لِی وَ لِوالِدَیْکَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِب (علیه السلام).

امام باقر (علیه السلام)- زیادبن‌منذر گوید: شنیدم جابر از امام باقر (علیه السلام) در مورد آیه: اشْکُرْ لِی وَ لِوالِدَیْکَ پرسید؛ امام (علیه السلام) فرمود: [منظور] پیامبر (صلی الله علیه و آله) و علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) می‌باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۴۲
بحار الأنوار، ج۳۶، ص۷/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۴۳۰/ فرات الکوفی، ص۳۲۵/ الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۴۲/ البرهان
۴
(لقمان/ ۱۴)

الباقر (علیه السلام)- أنَّ رَسُولَ اللهِ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیّاً (علیه السلام) الوَالِدَانِ.

امام باقر (علیه السلام)- منظور از: الْوالِدَیْنِ؛ یعنی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و علی (علیه السلام) هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۴۲
البرهان
بیشتر