آیه ۱۸ - سوره لقمان

آیه وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَ لا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّ اللهَ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ [18]

صلی الله علیه و آله) [پسرم]! با بى‌اعتنايى از مردم روى مگردان، و با تكبّر و غرور بر زمين راه مرو كه خداوند هيچ متكبّر فخر فروشى را دوست ندارد.

۱
(لقمان/ ۱۸)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاسِ أَیْ لَا تَذِلَ لِلنَّاسِ طَمَعاً فِیمَا عِنْدَهُمْ وَ لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحاً أَیْ فَرَحا.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- از روی تکبّر روی از مردم برنگردان و از کسی که با تو سخن می‌گوید از روی تحقیر رو برنگردان وَ لَا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحًا یعنی فرحاً؛ یعنی با شادمانی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۵۶
بحار الأنوار، ج۱۳، ص۴۰۹/ القمی، ج۲، ص۱۶۵/ نورالثقلین/ القمی، ج۲، ص۱۶۵/ البرهان
۲
(لقمان/ ۱۸)

الباقر (علیه السلام)- فِی رِوَایَهًِْ أَبِی‌الْجَارُود عن أبی‌جعفر (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ وَ لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحاً یَقُولُ بِالْعَظَمَهًْ.

امام باقر (علیه السلام)- در روایت ابوالجارود آمده است: امام باقر (علیه السلام) در مفهوم آیه: وَ لَا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحًا فرمود: «مرحاً به معنای با عظمت است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۵۶
بحار الأنوار، ج۱۳، ص۴۰۹/ القمی، ج۲، ص۱۶۵/ نورالثقلین/ القمی، ج۲، ص۱۶۵/ البرهان
۳
(لقمان/ ۱۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- إِیَّاکَ وَ إِسْبَالَ الْإِزَارِ فَإِنَّهُ مِنَ الْمُخَایَلَهًِْ قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِنَّ اللهَ لا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- و بپرهیز از دامن‌کشی که از بزرگی‌خواهی است و خدا تبارک‌وتعالی فرمود: إِنَّ اللهَ لا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتالٍ فَخُور.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۵۶
بحار الأنوار، ج۷۳، ص۳۵۵/ کنزالفواید، ج۱، ص۲۱۲
۴
(لقمان/ ۱۸)

الباقر (علیه السلام)- أَنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) أَوْصَی رَجُلًا مِنْ بَنِی تَمِیمٍ فَقَالَ لَهُ إِیَّاکَ وَ إِسْبَالَ الْإِزَارِ وَ الْقَمِیصِ فَإِنَ ذَلِکَ مِنَ الْمَخِیلَهًِْ وَ اللَّهُ لَا یُحِبُّ الْمَخِیلَهًَْ.

امام باقر (علیه السلام)- پیغمبر (صلی الله علیه و آله) در وصیّت خود به مردی از بنی‌تمیم فرمود: «بپرهیز از جامه‌ی بلند که پوشیدن جامه‌ی بلند کبر است و خدا خودپسندی را دوست ندارد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۵۶
الکافی، ج۶، ص۴۵۶/ نورالثقلین
۵
(لقمان/ ۱۸)

الباقر (علیه السلام)- وَیْلٌ لِمَنْ یَخْتَالُ فِی الْأَرْضِ مُعَارِضَ جَبَّارِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ.

امام باقر (علیه السلام)- وای بر کسی که در زمین و در برابر خداوند که جبّار آسمان‌ها و زمین است، تکبّر کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۵۶
نورالثقلین
۶
(لقمان/ ۱۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ مَشَی عَلَی الْأَرْضِ اخْتِیَالًا لَعَنَتْهُ الْارْضُ وَ مَنْ تَحْتَهَا وَ مَنْ فَوْقَهَا.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس از روی تکبّر بر روی زمین راه برود، زمین و آنچه زیر و روی زمین است، او را لعن خواهند کرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۵۶
نورالثقلین
۷
(لقمان/ ۱۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فی أمالی الصدوق (رحمة الله علیه): فی مناهی النبی (صلی الله علیه و آله) و نَهَی أَنْ یَخْتَالَ الرَّجُلُ فِی مَشْیِهِ وَ قَالَ مَنْ لَبِسَ ثَوْباً فَاخْتَالَ فِیهِ خَسَفَ اللَّهُ بِهِ مِنْ شَفِیرِ جَهَنَّمَ فَکَانَ قَرِینَ قَارُونَ لِأَنَّهُ أَوَّلُ مَنِ اخْتَالَ فَخَسَفَ اللَّهُ بِهِ وَ بِدارِهِ الْأَرْضَ وَ مَنِ اخْتَالَ فَقَدْ نَازَعَ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ فِی جَبَرُوتِه.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- در مناهی پیغمبر (صلی الله علیه و آله) است: که پیامبر (صلی الله علیه و آله) از آنکه مرد در راه رفتن به خود ببالد و با تبختر گام بردارد، نهی نمود و فرمود: «هرکس لباسی بپوشد و در آن لباس به خود ببالد، خداوند او را به کنار دوزخ فرو برد و آنگاه همدم قارون گردد، چراکه قارون اوّلین کسی بود که تکبر کرد و فخر فروخت که خدای متعال او و سرایش را به زمین فرو برد، پس هرکس تکبّر کند به تحقیق با خداوند در کبریائی‌اش ستیز نموده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۵۶
من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۳۱۳/ نورالثقلین
۸
(لقمان/ ۱۸)

الصّادق (علیه السلام)- عن طَلْحَهًَْ‌بْنِ‌زَیْدٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فِی هَذِهِ الْآیَهًِْ وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاسِ قَالَ لِیَکُنِ النَّاسُ عِنْدَکَ فِی الْعِلْمِ سَوَاءً.

امام صادق (علیه السلام)- طلحهًْ‌بن‌زید، از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است که درباره‌ی آیه: وَ لَا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاسِ فرمود: «مقصود این است که باید مردمان در علم [و یاد دادن آن] نزد تو برابر باشند [و چنان نباشد که به کسی بیاموزی و از کسی دریغ داری]».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۵۶
الکافی، ج۱، ص۴۱/ بحار الأنوار، ج۲، ص۶۲/ منیهًْ المرید، ص۱۸۵/ البرهان
۹
(لقمان/ ۱۸)

الصّادق (علیه السلام)- وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاسِ أَیْ وَ لَا تَمَلَّ وَجْهَکَ مِنَ النَّاسَ بِکُلٍّ وَ لَا تُعْرِضْ عَمَّنْ یُکَلِّمُکَ اسْتِخْفَافاً بِه.

امام صادق (علیه السلام)- وَ لَا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاسِ؛ یعنی هیچ‌گاه رویت را از مردم برنگردان و بالأخص از کسی که در حال حرف زدن با توست، به قصد حقیرکردن او روی برنگردان.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۵۸
نورالثقلین
۱۰
(لقمان/ ۱۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی مَا فَرَضَ الْإِیمَانَ عَلَی جَارِحَهًٍْ وَاحِدَهًٍْ وَ مَا مِنْ جَارِحَهًٍْ مِنْ جَوَارِحِ الْإِنْسَانِ إِلَّا وَ قَدْ وُکِلَتْ بِغَیْرِ مَا وُکِلَتْ بِهِ الْأُخْرَی وَ مِنْهَا رِجْلَاهُ اللَّتَانِ یَسْعَی بِهِمَا وَ أَمَّا مَا فَرَضَهُ اللَّهُ تَعَالَی عَلَی الرِّجْلَیْنِ فَالسَّعْیُ بِهِمَا فِیمَا یُرْضِیهِ وَ اجْتِنَابُ السَّعْیِ فِیمَا یُسْخِطُهُ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ سُبْحَانَهُ فَاسْعَوْا إِلی ذِکْرِ اللهِ وَ ذَرُوا الْبَیْعَ وَ قَوْلُهُ سُبْحَانَهُ وَ لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحاً.

امام علی (علیه السلام)- خداوند متعال برای هریک از اعضاء و جوارح انسانی وظیفه‌ای را معیّن کرده است که این وظیفه به عضوی دیگر ارتباط ندارد ... و بعد از آن پا هست که با آن حرکت می‌کند ... امّا واجبات پاها و آن عبارت است از گام‌نهادن در راهی که خداوند رضایت دارد، و دوری‌کردن از هر جایی که رفتن به آنجا خداوند را به خشم می‌آورد و خداوند در این‌باره می‌فرماید: به‌سوی ذکر خدا بشتابید و خرید و فروش را رها کنید. (جمعه/۹). و در جای دیگر فرمود: وَ لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحاً.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۵۸
مستدرک الوسایل، ج۱۱، ص۱۴۶
۱۱
(لقمان/ ۱۸)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ فَرَضَ الْإِیمَانَ عَلَی جَوَارِحِ ابْنِ آدَمَ (علیه السلام) وَ قَسَمَهُ عَلَیْهَا وَ فَرَّقَهُ فِیهَا فَرَضَ عَلَی الرِّجْلَیْنِ أَنْ لَا یَمْشِیَ بِهِمَا إِلَی شَیْءٍ مِنْ مَعَاصِی اللَّهِ وَ فَرَضَ عَلَیْهِمَا الْمَشْیَ إِلَی مَا یَرْضَی اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فَقَالَ وَ لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّکَ لَنْ تَخْرِقَ الْأَرْضَ وَ لَنْ تَبْلُغَ الْجِبالَ طُولًا.

امام صادق (علیه السلام)- خداوند ایمان را به تک‌تک اعضای بدن فرزند آدم واجب کرده و ایمان را بین آن‌ها تقسیم کرده است. بر پاها واجب کرده که به‌سمت معصیت خدا گام برندارد بلکه به سمت آنچه رضای خداوند در آن است قدم بگذارد و فرموده است: و روی زمین، با تکبّر راه مرو! تو نمی‌توانی زمین را بشکافی، و طول قامتت هرگز به کوه‌ها نمی‌رسد!. (اسراء/۳۷)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۵۸
بحار الأنوار، ج۶۶، ص۲۷
بیشتر