آیه ۸۲ - سوره مائده

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَداوَةً لِلَّذِینَ آمَنُوا الْیَهُودَ وَ الَّذِینَ أَشْرَکُوا وَ لَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَوَدَّةً لِلَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ قالُوا إِنَّا نَصاری، سبب نزول این آیه، این بود که وقتی سخت‌گیری قریش بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و یاران وی که قبل از هجرت در مکه به او ایمان آورده بودند، شدّت گرفت، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به آنها دستور داد که مکه را ترک کنند و به حبشه بروند. آن حضرت به جعفربن‌ابی‌طالب (رحمة الله علیه) فرمان داد که ایشان را همراهی کند. پس جعفر (رحمة الله علیه) نیز به همراه هفتاد تن از مردان مسلمانان، آنجا را ترک گفت، تا سوار بر کشتی شوند. هنگامی که خبر خارج‌شدن ایشان به قریش رسید، عمروبن‌عاص و عمارهًْ‌بن‌ولید را به سوی نجّاشی فرستادند تا آنها را بازگردانند. بین عمرو و عماره دشمنی وجود داشت. سران قریش گفتند: «چگونه دو مردی را که با یکدیگر دشمنی و خصومت دارند، بفرستیم»؟ پس طایفه بنی مخزوم از جنایت عمّاره و طایفه بنی‌سهم از جنایت عمروبن‌عاص گذشتند. عمّاره که جوانی خوش‌سیما و صاحب تجمّل و مرفّه بود به همراه عمروبن‌عاص که همسرش را نیز به همراه داشت، آنجا را ترک گفتند. چون بر کشتی سوار شدند، شراب نوشیدند و عمّاره به عمروبن‌عاص گفت: «به همسرت بگو که مرا ببوسد». عمرو گفت: «آیا این جائز است، سبحان الله»؟! عمّاره ساکت شد. عمرو در جلوی کشتی قرار داشت و هنگامی که مست شد، عمّاره او را به دریا انداخت. عمرو بدنه پیشین کشتی را گرفت و وی را گرفتند و بیرون کشیدند. آنگاه نزد نجاشی رفتند و هدایایی تقدیم او کردند. وی هدایا را از آنها قبول کرد. عمروبن‌عاص گفت: «ای پادشاه! گروهی از ما در دینمان با ما مخالفت کرده‌اند و خداوندگارِ ما را دشنام داده‌اند و به سوی شما آمده‌اند؛ پس آنها را به ما بازگردان». پادشاه نجاشی شخصی را به دنبال جعفربن‌ابیطالب (رحمة الله علیه) فرستاد. وی نزد او آمد، پادشاه گفت: «ای جعفر! اینان چه می‌گویند»؟ جعفربن‌ابیطالب (رحمة الله علیه) گفت: «چه می‌گویند»؟ پادشاه گفت: «از من می‌خواهند که شما را به آنها بازگردانم». جعفربن‌ابیطالب (رحمة الله علیه) گفت: «ای پادشاه! از آنها بپرس: آیا ما برده آنها هستیم»؟ عمرو گفت: «نه، بلکه آزادگان شریف و با اصالتی هستند». جعفر (رحمة الله علیه) گفت: «از آنها بپرس که آیا وامی به آنها داریم که ما را به خاطر آن می‌خواهند»؟ عمرو گفت: «نه، هیچ وامی به ما ندارید». جعفر (رحمة الله علیه) گفت: «آیا خونی بر گردن ما است که شما به خاطر آن، ما را می‌خواهید»؟ عمرو در پاسخ گفت: «نه». جعفر (رحمة الله علیه) گفت: «پس چه از ما می‌خواهید؟ ما را اذیّت کردید، ما هم از سرزمینتان خارج شدیم». عمروبن‌عاص گفت: «ای پادشاه! با ما در دینمان مخالفت ورزیدند، به خداوندگار ما دشنام دادند، جوانان ما را به فساد و تباهی کشانیدند و در بین جامعه ما تفرقه افکندند. آنها را به ما بازگردان تا به کار خودمان فیصله دهیم و تفرقه را از میان ببریم». جعفر (رحمة الله علیه) گفت: «آری ای پادشاه! ما را خدای یکتا آفرید و سپس برای ما پیامبری فرستاد که ما را به ترک بتان و ترک بهره‌جویی از راه قمار و اقامه نماز و دادن زکات فرمان داد و ظلم و جور و ریختن خون به ناحق و زنا و ربا و مردارخواری و خون و گوشت خوک را بر ما حرام کرد و ما را به عدل و نیکی و احسان و کمک به خویشان دستور داد و از فحشا و منکر و ظلم و بی‌عدالتی نهی کرد». پادشاه نجّاشی گفت: «خداوند، عیسی‌بن‌مریم (علیه السلام) را به خاطر همین امور فرستاد». سپس ادامه داد: «ای جعفر! آیا از آنچه که خداوند بر پیامبرت نازل کرده، چیزی به خاطر داری»؟ گفت: «بله». سپس سوره مریم را برای او خواند تا جایی که به این کلام خداوند رسید: و این تنه نخل را به طرف خود تکان ده، رطب تازه‌ای بر تو فرو می‌ریزد!* [از این غذای لذیذ] بخور و [از آن آب گوارا] بنوش و چشمت را [به این مولود جدید] روشن دار! (مریم/۲۶۲۵) هنگامی که نجّاشی این را شنید، به شدّت گریست و گفت: «به خدای یگانه قسم، که این همان حق است». عمروبن‌عاص گفت: «ای پادشاه! او با ما مخالفت ورزیده، او را به ما بازگردان». نجّاشی دستش را بلند کرد و آن را به صورت عمرو زد. سپس گفت: «ساکت باش؛ به خداوند یگانه قسم، اگر از او به بدی یاد کنی، حتماً تو را خواهم کشت». عمروبن‌عاص از نزد پادشاه برخاست درحالی‌که اشک بر چهره‌اش جاری بود و می‌گفت: «ای پادشاه! اگر چنین است، هر آنچه تو فرمان کنی، همان است و ما متعرّْض آنان نمی‌شویم». بر فراز سر نجاشی کنیزی بود که حشرات را از او دور می‌کرد. این کنیز به عمارهًْ‌بن‌ولید که جوانِ زیبایی بود، نگاهی کرد و عاشق او شد. هنگامی‌که عمروبن‌عاص به خانه بازگشت، به عمّاره گفت: «ای کاش برای کنیزک پادشاه نامه‌ای ارسال می‌کردی». عمرو چنین کرد و کنیزک نیز جوابش را داد. عمرو به عمّاره گفت: «به او بگو مقداری از عطر پادشاه را برای تو بفرستد». عمّاره به کنیزک گفت و او نیز فرستاد. عمروبن‌عاص آن را گرفت و هنوز کاری که عمّاره با او کرده بود و او را به دریا افکنده بود، در دل داشت. از همین روی، عمروبن‌عاص آن عطر را تحویل نجّاشی داد و گفت: «ای پادشاه! همانا احترام پادشاه و اطاعت‌کردن از او برای ما امری مهم است و بر ما فرض است که چون وارد کشورش شدیم و در آن در امان بودیم، به او نیرنگ نزنیم و از راه فریب در نیاییم. این دوست من! کسی که همراه من است، به کنیزک تو نامه‌ای نوشته و او را فریفته است و او از عطر تو برایش فرستاده است. و آنگاه، عطر را پیش روی پادشاه گذاشت. نجّاشی عصبانی شد و تصمیم گرفت که عماره را به قتل برساند. امّا گفت: «کشتن او جایز نیست. چرا که آنان با امانِ من به کشورم وارد شدند». پس نجاشی، جادوگران را فراخواند و به آنها گفت: «با او کاری کنید که از کشتن بدتر و شدیدتر باشد». آنها او را گرفتند و در آلت تناسلی‌اش جیوه تزریق کردند و این گونه شد که صبح و شام را در میان حیوانات وحشی می‌گذراند و با مردم نمی‌نشست و از آنان دوری می‌کرد. اندکی بعد، قریش به دنبال او فرستادند و در موضعی که وی برای نوشیدن آب به همراه حیوانات وحشی آمده بود، در کمین او نشستند و او را گرفتند. وی آن قدر به خود پیچید و در دستانشان فریاد کشید تا اینکه هلاک شد. عمرو به سوی قریش بازگشت و آنان را از اینکه جعفر (رحمة الله علیه) در حبشه در بالاترین سطح عزّت و منزلت قرار دارد، باخبر کرد. جعفر (رحمة الله علیه) در حبشه ماند تا آنکه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با قریش مصالحه کرد و خیبر را فتح کرد و او با همه همراهانش بازگشت. جعفر (رحمة الله علیه) در حبشه از اسماء، دختر عمیس، صاحب فرزندی شد که همان عبدالله‌بن‌جعفر است. نجّاشی نیز صاحب پسری شد که او را محمّد نام نهاد. ام‌حبیبه دختر ابوسفیان در عقد عبدالله بود. پیامبر (صلی الله علیه و آله) نامه‌ای به نجاشی نوشت و در آن ام‌حبیبه را از نجاشی خواستگاری کرد. نجاشی به سوی ام‌حبیبه فرستاد و از او برای پیامبر (صلی الله علیه و آله) خواستگاری نمود. ام‌حبیبه این امر را پذیرفت و نجاشی او را به عقد پیامبر (صلی الله علیه و آله) در آورد. نجاشی به او چهارصد دینار از طرف رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مهریه داد. نجاشی برای او لباس و عطرهای زیادی فرستاد و به او جهیزیّه داد و او را به سوی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرستاد. نجاشی، ماریه قبطیه امّ ابراهیم را نیز به همراه لباس و اسب و سی تن کشیش به سوی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرستاد و به آنها گفت: به سخن رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، شیوه نشستن، روش غذاخوردن و نوشیدن و طریقت نماز او بنگرید. هنگامی‌که به مدینه رسیدند، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آنها را به اسلام دعوت کرد و برایشان قرآن خواند: إِذْ قالَ اللهُ یا عیسَی ابْنَ مَرْیَمَ اذْکُرْ نِعْمَتی عَلَیْکَ وَ عَلی والِدَتِکَ إِذْ أَیَّدْتُکَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُکَلِّمُ النَّاسَ فِی الْمَهْدِ وَ کَهْلاً وَ إِذْ عَلَّمْتُکَ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ التَّوْراةَ وَ الْإِنْجیلَ وَ إِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ بِإِذْنی فَتَنْفُخُ فیها فَتَکُونُ طَیْراً بِإِذْنی وَ تُبْرِئُ الْأَکْمَهَ وَ الْأَبْرَصَ بِإِذْنی وَ إِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتی بِإِذْنی وَ إِذْ کَفَفْتُ بَنی إِسْرائیلَ عَنْکَ إِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَیِّناتِ فَقالَ الَّذینَ کَفَرُوا مِنْهُمْ إِنْ هذا إِلاَّ سِحْرٌ مُبین هنگامی که آن را از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شنیدند، گریستند و ایمان آوردند و به‌سوی نجاشی بازگشتند و او را از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) باخبر ساختند و آنچه را که پیامبر (صلی الله علیه و آله) برایشان خواند، برای نجاشی باز گفتند. پس نجاشی و آن کشیش‌ها گریستند و نجّاشی اسلام آورد. ولی از بیم اهالی حبشه، اسلام خویش را ابراز نکرد و کشور حبشه را به سوی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ترک گفت. او هنگام عبور از دریا وفات یافت. خداوند به رسولش (صلی الله علیه و آله) فرمود: لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عدَاوَةً لِّلَّذِینَ آمَنُواْ الْیَهُودَ تا این جای آیه: وَذَلِکَ جَزَاء الْمُحْسِنِینَ».