آیه يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا ناجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْواكُمْ صَدَقَةً ذلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ أَطْهَرُ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللهَ غَفُورٌ رَحيمٌ [12]
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! هنگامى‌كه مى‌خواهيد با پيامبر نجوا كنيد [و سخنان درگوشى بگوييد]، قبل از آن صدقه‌اى [در راه خدا] بدهيد؛ اين براى شما بهتر و پاكيزه‌تر است. و اگر توانايى نداشته باشيد، خداوند آمرزنده و مهربان است.
أمیرالمومنین (علیه السلام)- لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ قَالَ قَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا تَقُولُ فِی دِینَارٍ قُلْتُ لَا یُطِیقُونَهُ قَالَ کَمْ قُلْتُ شَعِیرَهًًْ قَالَ إِنَّکَ لَزَهِیدٌ فَنَزَلَتْ أَ أَشْفَقْتُمْ أَنْ تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقاتٍ ... قَالَ فَبِی خَفَّفَ اللَّهُ عَنْ هَذِهِ الْأُمَّهًِْ فَلَمْ یَنْزِلْ فِی أَحَدٍ قَبْلِی وَ لَمْ یَنْزِلْ فِی أَحَدٍ بَعْدِی.
امام علی (علیه السلام)- هنگامی که آیه: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ ... نازل شد، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مرا احضار فرمود و گفت: «به نظر تو یک دینار برای هر دیدار مناسب است»؟ عرض کردم: «توان و تحمّل آن را ندارند». فرمود: «پس چقدر»؟ گفتم: «دانه ای جو»! فرمود: «خیلی اندک و ناچیز است. سپس آیه: أَ أَشْفَقْتُمْ أَنْ تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقاتٍ ... نازل شد و خداوند متعال به خاطر من این بار را از دوش امّت برداشت و این آیه پیش از من و بعد از من درباره‌ی کسی نازل نگشته و نازل نخواهد شد.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ (علیه السلام) خَاصَّهًْ کَانَ لَهُ دِینَارٌ فَبَاعَهُ بِعَشَرَهًْ دَرَاهِمَ فَکَانَ کُلَّمَا نَاجَاهُ قَدَّمَ دِرْهَماً حَتَّی نَاجَاهُ عَشْرَ مَرَّاتٍ ثُمَّ نُسِخَتْ فَلَمْ یَعْمَلْ بِهَا أَحَدٌ قَبْلَهُ وَ لَا بَعْدَه.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- آیه: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ ... اختصاصاً درباره‌ی علی (علیه السلام) نازل شد. او یک دینار داشت که آن را با ده درهم عوض کرد و هربار که به دیدار رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می رفت، یک درهم آن را صدقه می داد و بدین ترتیب ده بار با پیامبر (صلی الله علیه و آله) ملاقات خصوصی کرد. سپس این آیه منسوخ شد و هرگز أحدی جز علی (علیه السلام) به آن عمل نکرد.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی حَرَّمَ کَلَامَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَإِذَا أَرَادَ الرَّجُلُ أَنْ یُکَلِّمَهُ تَصَدَّقَ بِدِرْهَمٍ ثُمَّ کَلَّمَهُ بِمَا یُرِیدُ فَکَفَّ النَّاسُ عَنْ کَلَامِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ بَخِلُوا أَنْ یَتَصَدَّقُوا قَبْلَ کَلَامِهِ قَالَ وَ تَصَدَّقَ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ لَمْ یَفْعَلْ ذَلِکَ أَحَدٌ مِنَ الْمُسْلِمِینَ غَیْرُهُ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- این آیه سخن‌گفتن با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را حرام کرد، سپس به اصحاب اجازه داد که برای سخن‌گفتن پیامبر (صلی الله علیه و آله) صدقه دهند. اگر فردی می‌خواست با او سخن بگوید، درهمی صدقه میداد و سپس با او در مورد آنچه می‌خواست سخن می‌گفت. و مردم را از سخن‌گفتن با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بازداشت و ایشان از اینکه قبل از سخن‌گفتن با پیامبر (صلی الله علیه و آله) صدقه دهند، بخل ورزیدند. بنابراین علی (علیه السلام) دیناری را که داشت صدقه داد. او آن را به ده درهم فروخت و ده‌بار با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سخن گفت. احدی از مسلمین غیر از او این کار را نکرد.
أمیرالمومنین (علیه السلام)- نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ نَزَلَتْ فِیهِ هَذِهِ الْآیَهًُْ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَةً فَکُنْتُ أَنَا الَّذِی قَدَّمَ، غَیْرِی قَالُوا لا.
امام علی (علیه السلام)- شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که آیه: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَةً در شأن او نازل شده و من بودم که صدقه را تقدیم نمودم؟ گفتند: «نه».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَن أَبِی‌أَیُّوبٍ الأنْصَارِیّ نَزَلَتْ هَذِهِ الآیَهًَْ فِی عَلِیٍّ (علیه السلام) یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَةً إنَّ عَلِیّاً نَاجَی النَّبِیّ (صلی الله علیه و آله) عَشْرَ نَجَوَاتٍ، یَتَصَدَّقَ فِی کُلِّ نَجْوَهًٍْ بِدِینَارٍ.
امام علی (علیه السلام)- آیه‌ی یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَةً درباره‌ی علی (علیه السلام) نازل شد. آن زمان‌که همه‌ی مسلمانان از ترس انفاق به‌گوشه‌ای پنهان شدند، علی (علیه السلام) ده‌بار با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نجوا کرد و در هر نجوایی یک دینار در راه خدا انفاق کرد.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- لَمَّا نَزَلَ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ ... لَمْ یَکُنْ أَحَدٌ یَقْدِرُ أَنْ یُنَاجِیَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حَتَّی یَتَصَدَّقَ قَبْلَ ذَلِکَ فَکَانَ أَوَّلُ مَنْ تَصَدَّقَ عَلِیُّ بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَصَرَفَ دِینَاراً بِعَشَرَهًِْ دَرَاهِمَ وَ تَصَدَّقَ بِهَا وَ نَاجَی رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بِعَشَرَهًِْ کَلِمَات.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- چون آیه: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ... نازل شد، کسی نمی توانست به طور خصوص با پیامبر (صلی الله علیه و آله) گفتگو کند مگر اینکه پیش از آن صدقه بپردازد. و اوّلین کسی که صدقه داد علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) بود. وی دیناری داشت که آن را با ده درهم عوض کرد و توانست ده بار با آن به طور خصوصی با پیامبر (صلی الله علیه و آله) گفتگو کند.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَةً قَالَ قَدَّمَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) بَیْنَ یَدَیْ نَجْوَاهُ صَدَقَهًًْ ثُمَّ نَسَخَتْهَا نَسَخَهَا قَوْلُهُ أَ أَشْفَقْتُمْ أَنْ تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقاتٍ.
امام باقر (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی کلام خداوند عزّوجلّ: إِذَا نَاجَیْتُمُ الرَّسُول فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَةً سؤال کردم. فرمود: «علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) پیش از گفتگوی محرمانه خود صدقه داد، پس آن آیه به خاطر این آیه منسوخ شد: أَأَشْفَقْتُمْ أَن تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَاتٍ.
أمیرالمومنین (علیه السلام)- فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَنْزَلَ عَلَی رَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَةً فَکَانَ لِی دِینَارٌ فبعثه فَبِعْتُهُ بِعَشَرَهًِْ دَرَاهِمَ، فَکُنْتُ إِذَا نَاجَیْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَصَّدَّقُ قَبْلَ ذَلِکَ بِدِرْهَمٍ، وَ وَ اللَّهِ مَا فَعَلَ هَذَا أَحَدٌ مِنْ أَصْحَابِهِ قَبْلِی وَ لَا بَعْدِی، فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَ أَشْفَقْتُمْ أَنْ تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقاتٍ فَإِذْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ تابَ اللهُ عَلَیْکُمْ ...، فَهَلْ تَکُونُ التَّوْبَهًُْ إِلَّا مِنْ ذَنْبٍ کَان.
امام علی (علیه السلام)- خداوند متعال به پیامبرش آیه نازل کرد که یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَةً من دیناری داشتم که آن را به ده درهم فروختم، و هر وقت خواستم با پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) محرمانه حرف بزنم پیش از آن یک درهم صدقه می‌دادم، سوگند به خدا! این کار را پیش از من و پس از من حتّی یک نفر از اصحاب انجام نداد. آنجا بود که خداوند این آیه را فرو فرستاد: أَ أَشْفَقْتُمْ أَنْ تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقاتٍ فَإِذْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ تابَ اللهُ عَلَیْکُمْ ... آیا توبه جز از گناهی است که سرزده است؟
أمیرالمومنین (علیه السلام)- إِنَّ فِی کِتَابِ اللَّهِ لآَیَهًْ مَا عَمِلَ بِهَا أَحَدٌ قَبْلِی وَ لَا یَعْمَلُ أَحَدٌ بِهَا بَعْدِی وَ هِیَ آیَهًُْ الْمُنَاجَاهًْ فَإِنَّهَا لَمَّا نَزَلَتْ کَانَ لِی دِینَارٌ فَبِعْتُهُ بِدَرَاهِمَ وَ کُنْتُ إِذَا نَاجَیْتُ الرَّسُولَ تَصَدَّقْتُ حَتَّی فَنِیَتْ فَنُسِخَتْ بِقَوْلِهِ أَ أَشْفَقْتُمْ أَنْ تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقاتٍ ... .
امام علی (علیه السلام)- در کتاب خدا آیه‌ای است که هیچ‌کس نه پیش از من و نه بعد از من به آن عمل نکرده است و آن آیه‌ی نجوی است: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَةً.
أمیرالمومنین (علیه السلام)- مَا عَمِلَ بِهَذِهِ الْآیَهًِْ غَیْرِی وَ بِی خَفَّفَ اللَّهُ عَنْ هَذِهِ الْأُمَّهًِْ أَمْرَ هَذِهِ الْآیَهًِْ.
امام علی (علیه السلام)- به این آیه غیر از من کسی عمل نکرده است و به خاطر من خداوند تعالی حکم این آیه را از این امّت تخفیف داد.
أمیرالمومنین (علیه السلام)- بِی خَفَّفَ اللَّهُ عَنْ هَذِهِ الْأُمَّهًْ لِأَنَ اللَّهَ امْتَحَنَ الصَّحَابَهًَْ بِهَذِهِ الْآیَهًْ فَتَقَاعَسُوا عَنْ مُنَاجَاهًْ الرَّسُولِ (صلی الله علیه و آله) وَ کَانَ قَدْ احْتَجَبَ فِی مَنْزِلِهِ مِنْ مُنَاجَاهًْ کُلِّ أَحَدٍ إِلَّا مَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَهًْ وَ کَانَ مَعِی دِینَارٌ فَتَصَدَّقْتُ بِهِ فَکُنْتُ أَنَا سَبَبَ التَّوْبَهًْ مِنَ اللَّهِ عَلَی الْمُسْلِمِینَ حِینَ عَمِلْتُ بِالْآیَهًْ وَ لَوْ لَمْ یَعْمَلْ بِهَا أَحَدٌ لَنَزَلَ الْعَذَابُ لِامْتِنَاعِ الْکُلِّ مِنَ الْعَمَلِ بِهَا.
امام علی (علیه السلام)- خداوند به‌واسطه‌ی من در مورد این امّت آسان گرفت، چون خداوند با این آیه صحابه را امتحان کرد. آنان از نجوای با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) طفره رفتند. حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) در منزلش از نجوای با هرکسی سرباز می‌زد، مگر اینکه صدقه دهد. من دیناری داشتم و آن را صدقه دادم. من با عمل‌کردن به این آیه، باعث شدم خداوند به مسلمانان بازگردد و به آنان توجّه کند. اگر هیچ‌کس به آن آیه عمل نمی‌کرد. عذاب نازل می‌شد، چون همگی از عمل به این آیه امتناع کرده بودند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ أَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَلَّا یُکَلِّمُونِی حَتَّی یَتَصَدَّقُوا بِصَدَقَهًْ وَ مَا کَانَ ذَلِکَ لِنَبِیٍّ قَطُّ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَةً ثُمَّ وَضَعَهَا عَنْهُمْ بَعْدَ أَنِ افْتَرَضَهَا عَلَیْهِمْ بِرَحْمَتِهِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- خداوند چنین نازل کرد که با من کسی صحبت نکند مگر آنکه صدقه بدهد و این قضیّه قطعاً در مورد هیچ پیامبری سابقه نداشته است و خداوند عزّوجلّ فرمود: یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَةً امّا پس از آنکه خداوند این حکم را برای آنان واجب کرده بود، از سر رحمت خود این حکم را از آنان برداشت.