آیه ۲۴ - سوره مریم

آیه فَناداها مِنْ تَحْتِها أَلاَّ تَحْزَني قَدْ جَعَلَ رَبُّكِ تَحْتَكِ سَرِيًّا [24]

ناگهان از طرف پايين پايش او را صدا زد كه: «غمگين مباش! پروردگارت زير پاى تو چشمه‌ی آبى [گوارا] قرار داده است.

۱
(مریم/ ۲۴)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فَنَادَاهَا عِیسَی (علیه السلام) مِنْ تَحْتِهَا أَلَّا تَحْزَنِی قَدْ جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَکِ سَرِیًّا أَیْ نَهَرا.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( عیسی (در زیر پایش او را مخاطب قرار داد: «ای مادر نترس، خداوند در زیر پایت نهر آبی جریان داده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۴۴
القمی، ج۲، ص۴۹/ بحار الأنوار، ج۱۴، ص۲۰۹
۲
(مریم/ ۲۴)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- فَسَمِعَ جَبْرَئِیلُ کَلَامَهَا وَ عَرَفَ جَزَعَهَا فَنادَاهَا مِنْ تَحْتِهَا وَ کَانَ أَسْفَلَ مِنْهَا تَحْتَ الْأَکَمَهًِْ.

ابن‌عبّاس ( جبرئیل سخن مریم (را شنید و بی‌تابی او را فهمید؛ فَناداها مِنْ تَحْتِها؛ پایین‌تر از او پایین تپه بود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۴۶
بحار الأنوار، ج۱۴، ص۲۲۶
۳
(مریم/ ۲۴)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- قَدْ جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَکِ سَرِیًّا وَ کَانَ نَهَراً قَدِ انْقَطَعَ الْمَاءُ عَنْهُ فَأَرْسَلَ اللَّهُ الْمَاءَ فِیهِ لِمَرْیَمَ (سلام الله علیها) وَ أَحْیَا ذَلِکَ الْجِذْعَ حَتَّی أَثْمَرَ وَ أَوْرَقَ.

ابن‌عبّاس ( قَدْ جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَکِ سَرِیًّا. رودی که به‌واسطه‌ی آن برای مریم (آب فرستاده و آن درخت خشکیده را تازه کرده تا سبز شود و میوه دهد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۴۶
بحار الأنوار، ج۱۴، ص۲۲۶
۴
(مریم/ ۲۴)

الباقر (علیه السلام)- ضَرَبَ جَبْرَئِیلُ بِرِجْلِهِ فَظَهَرَ مَاءٌ عَذْبٌ.

امام باقر ( جبرئیل با پایش زد؛ در نتیجه آب گوارایی ظاهر شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۴۶
بحار الأنوار، ج۱۴، ص۲۲۶
۵
(مریم/ ۲۴)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- قَدْ جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَ قَدَمَیْکِ نَهَراً تَشْرَبِینَ مِنْهُ وَ مَتَطَهِّرِینَ مِنَ النِّفَاسِ.

ابن‌عبّاس ( خداوند زیر پاهایت رودی قرار داده؛ از آن بنوش و از نفاس پاکی جو.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۴۶
بحار الأنوار، ج۱۴، ص۲۲۶
۶
(مریم/ ۲۴)

الصّادق (علیه السلام)- أَبُوعُبَیْدَهًَْ عَنِ الصَّادِق (علیه السلام) قَالَ: بَکَتْ فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) عَلَی أَبِیهَا خَمْسَهًًْ وَ سَبْعِینَ یَوْماً وَ کَانَ جَبْرَئِیلُ یَأْتِیهَا وَ یُخْبِرُهَا بِحَالِ أَبِیهَا وَ یُعَزِّیهَا وَ یُخْبِرُهَا بِالْحَوَادِثِ بَعْدَهَا وَ کَانَ عَلِیٌّ (علیه السلام) یَکْتُبُ ذَلِکَ وَ هَذَا کَقَوْلِهِ تَعَالَی فَناداها مِنْ تَحْتِها أَلَّا تَحْزَنِی.

امام صادق ( ابوعبیده گوید: امام صادق (فرمود: «فاطمه (بر پدرش هفتادوپنج روز گریه کرد و جبرئیل نزد او می‌آمد و او را از حال پدرش آگاه می‌ساخت و به او تسلیت می‌گفت و از حوادث بعد از او خبر می‌داد و علی (آن را می‌نوشت و این مانند سخن خدای تعالی است: فَناداها مِنْ تَحْتِها أَلَّا تَحْزَنِی».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۴۶
المناقب، ج۳، ص۳۳۷
۷
(مریم/ ۲۴)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِی‌عُمَرَ و أَبِی‌سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ قَالَا کُنَّا جُلُوساً عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِذْ دَخَلَ سَلْمَانُ الْفَارِسِیُّ (رحمة الله علیه) وَ أَبُوذَرٍّ (رحمة الله علیه) الْغِفَارِیُّ وَ الْمِقْدَادُ‌بْنُ‌الْأَسْوَدِ وَ عَمَّارُ‌بْنُ‌یَاسِرٍ وَ حُذَیْفَهًُْ‌بْنُ‌الْیَمَانِ وَ أَبُوالْهَیْثَمِ‌بْنُ‌التَّیِّهَانِ وَ خُزَیْمَهًُْ‌بْنُ‌ثَابِتٍ ذُو الشَّهَادَتَیْنِ وَ أَبُوالطُّفَیْلِ عَامِرُ‌بْنُ‌وَاثِلَهًَْ فَجَثَوْا بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ وَ الْحُزْنُ ظَاهِرٌ فِی وُجُوهِهِمْ فَقَالُوا فَدَیْنَاکَ بِالْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ یَا رَسُولَ اللَّه إِنَّا نَسْمَعُ مِنْ قَوْمٍ فِی أَخِیکَ وَ ابْنِ عَمِّکَ مَا یَحْزُنُنَا وَ إِنَّا نَسْتَأْذِنُکَ فِی الرَّدِّ عَلَیْهِمْ فَقَالَ (صلی الله علیه و آله) وَ مَا عَسَاهُمْ یَقُولُونَ فِی أَخِی وَ ابْنِ عَمِّی عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَقَالُوا یَقُولُونَ أَیُّ فَضْلٍ لِعَلِیٍّ فِی سَبْقِهِ إِلَی الْإِسْلَامِ وَ إِنَّمَا أَدْرَکَهُ الْإِسْلَامُ طِفْلًا وَ نَحْوَ هَذَا الْقَوْلِ فَقَالَ (صلی الله علیه و آله) فَهَذَا یَحْزُنُکُمْ قَالُوا إِی وَ اللَّهِ فَقَالَ بِاللَّهِ أَسْأَلُکُم ... وَ هَذَا عِیسَی‌ابْنُ‌مَرْیَمَ (علیه السلام) قَالَ اللَّهُ عزّوجلّ فِیهِ فَناداها مِنْ تَحْتِها أَلَّا تَحْزَنِی قَدْ جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَکِ سَرِیًّا إِلَی قَوْلِهِ إِنْسِیًّا فَکَلَّمَ أُمَّهُ وَقْتَ مَوْلِدِهِ وَ قَالَ حِینَ أَشَارَتْ إِلَیْهِ {فَ} قالُوا کَیْفَ نُکَلِّمُ مَنْ کانَ فِی الْمَهْدِ صَبِیًّا إِنِّی عَبْدُ اللهِ آتانِیَ الْکِتابَ إِلَی آخِرِ الْآیَهًِْ فَتَکَلَّمَ (علیه السلام) فِی وَقْتِ وِلَادَتِهِ وَ أُعْطِیَ الْکِتَابَ وَ النُّبُوَّهًَْ وَ أُوصِیَ بِالصَّلَاهًِْ وَ الزَّکَاهًِْ فِی ثَلَاثَهًِْ أَیَّامٍ مِنْ مَوْلِدِهِ وَ کَلَّمَهُمْ فِی الْیَوْمِ الثَّانِی مِنْ مَوْلِدِهِ.

پیامبر ( ابی‌عمر و ابوسعید خدری گویند: «در حضور رسول خدا (نشسته بودیم که سلمان فارسی (و ابوذر غفاری (و مقدادبن‌اسود (و عماربن‌یاسر (و حذیفهًْ‌بن‌یمان و ابوالهیثم‌بن‌تیهان و خزیمهًْ‌بن‌ثابت ذوالشهادتین و ابوالطفیل عامربن‌واثله آمدند و مقابل پیامبر (زانو زدند و اندوه بر چهره‌ی ایشان آشکار بود. و گفتند: «ای رسول خدا (! پدر و مادرمان به فدای تو باد. ما از گروهی درباره‌ی برادر و پسر عمویت سخنانی می‌شنویم که اندوهگین می‌شویم و اکنون از شما اجازه می‌خواهیم که پاسخ آنان را بدهیم». پیامبر فرمود: «چه چیزی درباره‌ی برادر و پسر عمویم علیّ‌بن‌ابی‌طالب (می‌گویند»؟ گفتند: «می‌گویند چه فضیلتی برای علی (در مورد پیشی‌گرفتن او به اسلام آوردن است و حال آنکه به‌هنگام ظهور اسلام او کودک و کوچک بوده است و امثال این سخنان». پیامبر (پرسید: «همین موضوع شما را اندوهگین می‌سازد»؟ گفتند: «آری به خدا سوگند». پیامبر (فرمود: «شما را به خدا سوگند از شما می‌پرسم ... مگر درباره عیسی بن مریم (خدای عزّ‌وجلّ چنین نفرموده است: فَناداها مِنْ تَحْتِها أَلَّا تَحْزَنِی قَدْ جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَکِ سَرِیًّا ... مگر عیسی (به هنگام تولّد و هنگامی که مادرش به او اشاره کرد سخن نگفت و قرآن در این مورد می‌گوید: قالُوا کَیْفَ نُکَلِّمُ مَنْ کانَ فِی الْمَهْدِ صَبِیًّا إِنِّی عَبْدُ اللهِ آتانِیَ الْکِتابَ؛ بنابراین می‌بینید که عیسی (به هنگام تولّد سخن گفته است و به او در همان سنّ و سال کتاب آسمانی و نبوّت خاصّه عنایت شده است و چون سه روز از عمر او گذشته به گزاردن نماز و پرداخت زکات سفارش شده است. و روز دوّم تولّدش با مردم سخن گفته است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۴۶
بحار الأنوار، ج۳۵، ص۱۹/ بحار الأنوار، ج۱۴، ص۲۲۰/ روضهًْ الواعظین؛ ج۱، ص۸۳؛ «رسول الله (ص)» محذوف
بیشتر