آیه ۳۸ - سوره معارج

آیه أَ يَطْمَعُ كُلُّ امْرِئٍ مِنْهُمْ أَنْ يُدْخَلَ جَنَّةَ نَعيمٍ [38]

آيا هر‌يك از آن‌ها [با اين اعمال زشتش] طمع دارد كه او را در بهشت پرنعمت الهي وارد كنند؟!

۱
(معارج/ ۳۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فِی خَبَرِ مَنِ ادَّعَی التَّنَاقُضَ فِی الْقُرْآنِ قَالَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) ... إِنَّ اللَّهَ جَلَّ ذِکْرُهُ بِسَعَهًِْ رَحْمَتِهِ وَ رَأْفَتِهِ بِخَلْقِهِ وَ عِلْمِهِ بِمَا یُحْدِثُهُ الْمُبَدِّلُونَ مِنْ تَغْیِیرِ کَلَامِهِ قَسَمَ کَلَامَهُ ثَلَاثَهًَْ أَقْسَامٍ فَجَعَلَ قِسْماً مِنْهُ یَعْرِفُهُ الْعَالِمُ وَ الْجَاهِلُ وَ قِسْماً لَا یَعْرِفُهُ إِلَّا مَنْ صَفَا ذِهْنُهُ وَ لَطُفَ حِسُّهُ وَ صَحَّ تَمْیِیزُهُ مِمَّنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ وَ قِسْماً لَا یَعْرِفُهُ إِلَّا اللَّهُ وَ أُمَنَاؤُهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ وَ إِنَّمَا فَعَلَ ذَلِکَ لِئَلَّا یَدَّعِیَ أَهْلُ الْبَاطِلِ مِنَ الْمُسْتَوْلِینَ عَلَی مِیرَاثِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْ عِلْمِ الْکِتَابِ مَا لَمْ یَجْعَلْهُ اللَّهُ لَهُمْ وَ لِیَقُودَهُمُ الِاضْطِرَارُ إِلَی الِایتِمَارِ بِمَنْ وَلَّاهُ أَمْرَهُمْ فَاسْتَکْبَرُوا عَنْ طَاعَتِهِ تَعَزُّزاً وَ افْتِرَاءً عَلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ اغْتِرَاراً بِکَثْرَهًِْ مَنْ ظَاهَرَهُمْ وَ عَاوَنَهُمْ وَ عَانَدَ اللَّهَ جَلَّ اسْمُهُ وَ رَسُولَهُ (صلی الله علیه و آله) فَأَمَّا مَا عَلِمَهُ الْجَاهِلُ وَ الْعَالِمُ مِنْ فَضْلِ رَسُولِ اللَّهِ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ فَهُوَ قَوْلُ اللَّهِ سُبْحَانَهُ مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللهَ وَ قَوْلُهُ إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً وَ لِهَذِهِ الْآیَهًِْ ظَاهِرٌ وَ بَاطِنٌ فَالظَّاهِرُ قَوْلُهُ صَلُّوا عَلَیْهِ وَ الْبَاطِنُ قَوْلُهُ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً أَیْ سَلِّمُوا لِمَنْ وَصَّاهُ وَ اسْتَخْلَفَهُ علیکم فضله} وَ فَضَّلَهُ عَلَیْکُمْ {وَ مَا عَهِدَ بِهِ إِلَیْهِ تَسْلِیماً وَ هَذَا مِمَّا أَخْبَرْتُکَ أَنَّهُ لَا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا مَنْ لَطُفَ حِسُّهُ وَ صَفَا ذِهْنُهُ وَ صَحَّ تَمْیِیزُهُ وَ کَذَلِکَ قَوْلُهُ سَلَامٌ عَلَی آلِ یَاسِینَ لِأَنَّ اللَّهَ سَمَّی النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) بِهَذَا الِاسْمِ حَیْثُ قَالَ یس وَ الْقُرْآنِ الْحَکِیمِ إِنَّکَ لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ لِعِلْمِهِ أَنَّهُمْ یُسْقِطُونَ قَوْلَ سَلَامٌ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام) کَمَا أَسْقَطُوا غَیْرَهُ وَ مَا زَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَتَأَلَّفُهُمْ وَ یُقَرِّبُهُمْ وَ یُجْلِسُهُمْ عَنْ یَمِینِهِ وَ شِمَالِهِ حَتَّی أَذِنَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ فِی إِبْعَادِهِمْ بِقَوْلِهِ وَ اهْجُرْهُمْ هَجْراً جَمِیلًا وَ بِقَوْلِهِ فَما لِ الَّذِینَ کَفَرُوا قِبَلَکَ مُهْطِعِینَ عَنِ الْیَمِینِ وَ عَنِ الشِّمالِ عِزِینَ أَ یَطْمَعُ کُلُّ امْرِئٍ مِنْهُمْ أَنْ یُدْخَلَ جَنَّةَ نَعِیم.

امام علی (علیه السلام)- در خبری که ادّعای تناقض در قرآن شده بود، امام علی (علیه السلام) فرمود: ... سپس خداوند که یادش با شکوه و بلند مرتبه باد به سبب فراخی رحمت و مهربانیاش در حقّ آفریدگان و نیز از آنجا که میدانست تبدیل‌کنندگان در کتابش تغییر به وجود میآورند، کلام خود را بر سه‌گونه تقسیم کرد: گونهای را چنان قرار داد که دانا و نادان در مییابند، گونه‌ای را چنان قرار داد که تنها دارندگان ذهن پالوده و احساس لطیف و تشخیص درست درمییابند؛ یعنی همان کسانی که خداوند خود، سینه‌شان را برای اسلام گشوده است، و گونهای دیگر را چنان قرار داد که تنها خدا و امنای او و راسخون در علم که سلام و درود خدا بر ایشان باد در می‌یابند. البته خداوند چنین کرد تا اهل باطل، یعنی همان کسانی که بر میراث رسول خدا (صلی الله علیه و آله) چنگ زده و مستولی شدند، درباره‌ی دانش کتاب خدا ادعای چیزی را نکنند که خداوند برای آنان قرار نداده است. و به خاطر نیازی که به دانستن علم کتاب دارند، مجبور شوند سر به آستان کسانی دیگر بگذارند و به سراغ کسانی بروند که خداوند، امر خویش را به آنان سپرده بود؛ امّا آنان بزرگی فروختند و از طاعت او سرباز زدند و به خداوند عزّ و جلّ بهتان زدند و از زیادی یاران و پشتیبانان خود و دشمنان خداوند و رسولش که سلام و درود خدا بر او باد فریفته شدند و از این رو در برابر اطاعت از خداوند، تکبّر پیشه کردند. و امّا آنچه که دانا و نادان از ذکر برتری رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در کتاب خدا میدانند، کلام حق تعالی است که فرمود: کسی که از پیامبر اطاعت کند، خدا را اطاعت کرده است. (نساء/۸۰) و خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستد ای کسانی که ایمان آورده‌اید، بر او درود فرستید و سلام گویید و کاملًا تسلیم [فرمان او] باشید. (احزاب/۵۶) که این آیه ظاهری دارد و باطنی، ظاهرش آنجاست که فرمود: صَلُّوا عَلَیْهِ و باطنش آنجاست که فرمود: وَ سَلِّمُوا تَسْلِیمًا؛ یعنی تسلیم کسی شوید که او را وصیّ و جانشین خود قرار داد و بر شما برتریاش بخشید و تسلیم آنچه که به او سپرد، شوید. این از جمله آیاتی بود که گفتم تأویلش را تنها دارندگان احساس لطیف و ذهن پالوده و تشخیص درست می‌دانند. همچنین این کلام خداوند متعال: سلام بر الیاسین! (صافّات/۱۳۰) چراکه خداوند، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) را بدین اسم نامید و فرمود: یس*وَالْقُرْآنِ الْحَکِیمِ*إِنَّکَ لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ زیرا میدانست که آنان کلام او یعنی درود بر خاندان محمّد (صلی الله علیه و آله) را همچون دیگر کلامهایی که حذف کردند، از میان می‌برند. در همین حال رسول خدا (صلی الله علیه و آله) همواره با آنان مأنوس بود و به خود نزدیکشان میداشت و آنان را بر چپ و راست خود مینشاند تا اینکه خداوند عزّوجلّ فرمان به دوری از آنان داد و فرمود: وَ اهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِیلًا. و فَمَالِ الَّذِینَ کَفَرُوا قِبَلَکَ مُهْطِعِینَ*عَنِ الْیَمِینِ وَعَنِ الشِّمَالِ عِزِینَ *أَیَطْمَعُ کُلُّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ أَن یُدْخَلَ جَنَّةَ نَعِیمٍ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۴۴
بحارالانوار، ج۴۵، ص۸۹
بیشتر