آیه أَ فَمَنْ يَمْشي مُكِبًّا عَلى وَجْهِهِ أَهْدى أَمَّنْ يَمْشي سَوِيًّا عَلى صِراطٍ مُسْتَقيمٍ [22]
آيا كسى كه به رو افتاده راه مى‌رود به هدايت نزديك‌تر است يا كسى كه راست قامت در صراط مستقيم گام برمى‌دارد؟!
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْفُضَیْلِ قَالَ دَخَلْتُ مَعَ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) الْمَسْجِدَ الْحَرَامِ وَ هُوَ مُتَّکِئٌ عَلَیَّ فَنَظَرَ إِلَی النَّاسِ وَ نَحْنُ عَلَی بَابِ بَنِی شَیْبَهًَْ فَقَالَ یَا فُضَیْلُ هَکَذَا کَانَ یَطُوفُونَ فِی الْجَاهِلِیَّهًِْ لَا یَعْرِفُونَ حَقّاً وَ لَا یَدِینُونَ دِیناً یَا فُضَیْلُ انْظُرْ إِلَیْهِمْ مُکِبِّینَ عَلَی وُجُوهِهِمْ لَعَنَهُمُ اللَّهُ مِنْ خَلْقٍ مَسْخُورٍ بِهِمْ مُکِبِّینَ عَلَی وُجُوهِهِمْ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَهًَْ أَ فَمَنْ یَمْشِی مُکِبًّا عَلی وَجْهِهِ أَهْدی أَمَّنْ یَمْشِی سَوِیًّا عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ یَعْنِی وَ اللَّهِ عَلِیّاً (علیه السلام) وَ الْأَوْصِیَاءَ.
امام صادق (علیه السلام)- فضیل گوید: خدمت امام باقر (علیه السلام) بودم، درحالی‌که به من تکیه نموده بود، وارد مسجد الحرام شد. ما جلوی درب بنی شیبه بودیم. امام (علیه السلام) نگاهی به مردم نموده، فرمود: ای فضیل! در دوران جاهلیّت این‌گونه طواف می‌کردند، و حقّی را نمی‌شناختند و دینی و آیینی نداشتند. ای فضیل! به آن‌ها نگاه کن، آن‌ها روی خویش را به زمین خوابانده‌اند و واژگونه هستند. لعنت خداوند بر آن‌ها باد! چه مردم مسخ شده و تباه و واژگونه ای هستند! سپس این آیه را تلاوت نمود: أَفَمَن یَمْشِی مُکِبًّا عَلَی وَجْهِهِ أَهْدَی أَمَّن یَمْشِی سَوِیًّا عَلَی صِرَاطٍ مُّسْتَقِیم، به خدا سوگند! منظور [از این آیه] علی (علیه السلام) و جانشینان وی است.
الکاظم (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ‌الْمَاضِی (علیه السلام) قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل ... أَ فَمَنْ یَمْشِی مُکِبًّا عَلی وَجْهِهِ أَهْدی أَمَّنْ یَمْشِی سَوِیًّا عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ قَالَ إِنَّ اللَّهَ ضَرَبَ مَثَلَ مَنْ حَادَ عَنْ وَلَایَهًِْ عَلِیٍّ کَمَنْ یَمْشِی عَلَی وَجْهِهِ لَا یَهْتَدِی لِأَمْرِهِ وَ جَعَلَ مَنْ تَبِعَهُ سَوِیّاً عَلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ وَ الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِیمُ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام).
امام کاظم (علیه السلام)- محمّدبن‌فضیل گوید: به امام کاظم (علیه السلام) عرض کردم: «منظور از آیه: أَفَمَن یَمْشِی مُکِبًّا عَلَی وَجْهِهِ أَهْدَی أَمَّن یَمْشِی سَوِیًّا عَلَی صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ چیست»؟ فرمود: «خداوند مثالی آورده است و هرکس را که از ولایت علی (علیه السلام) روی گرداند به کسی که به روی در افتاده و نگونسار می‌رود و به جایی نمی‌رسد، تشبیه کرده است و کسی که از او پیروی کند به کسی تشبیه شده که استوار بر راه راست ره می‌سپارد، و راه راست، امیرالمؤمنین (علیه السلام) است».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: إِنَّ الْقُلُوبَ أَرْبَعَهًٌْ قَلْبٌ فِیهِ نِفَاقٌ وَ إِیمَانٌ وَ قَلْبٌ مَنْکُوسٌ وَ قَلْبٌ مَطْبُوعٌ وَ قَلْبٌ أَزْهَرُ أَجْرَدُ فَقُلْتُ مَا الْأَزْهَرُ قَالَ فِیهِ کَهَیْئَهًِْ السِّرَاجِ فَأَمَّا الْمَطْبُوعُ فَقَلْبُ الْمُنَافِقِ وَ أَمَّا الْأَزْهَرُ فَقَلْبُ الْمُؤْمِنِ إِنْ أَعْطَاهُ شَکَرَ وَ إِنِ ابْتَلَاهُ صَبَرَ وَ أَمَّا الْمَنْکُوسُ فَقَلْبُ الْمُشْرِکِ ثُمَّ قَرَأَ هَذِهِ الْآیَهًَْ أَ فَمَنْ یَمْشِی مُکِبًّا عَلی وَجْهِهِ أَهْدی أَمَّنْ یَمْشِی سَوِیًّا عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ فَأَمَّا الْقَلْبُ الَّذِی فِیهِ إِیمَانٌ وَ نِفَاقٌ فَهُمْ قَوْمٌ کَانُوا بِالطَّائِفِ فَإِنْ أَدْرَکَ أَحَدَهُمْ أَجَلُهُ عَلَی نِفَاقِهِ هَلَکَ وَ إِنْ أَدْرَکَهُ عَلَی إِیمَانِهِ نَجَا.
امام باقر (علیه السلام)- سعد از امام باقر (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: «دل‌ها چهار نوع است: دلی که هم نفاق و هم ایمان دارد، دل منکوس (وارونه)، دل مطبوع و دل اَزهَر (درخشان)». عرض کردم: «دلِ «ازهر» به چه معناست»؟ فرمود: «داخل آن مانند چراغ است، و دل مطبوع، دل منافق است و دل ازهر، دل مؤمن است. اگر به وی ببخشد، شکر می‌کند و اگر وی را مبتلا سازد، صبر پیشه می‌کند. امّا دل منکوس، دل مشرک است. سپس این آیه را تلاوت کرد: أَفَمَن یَمْشِی مُکِبًّا عَلَی وَجْهِهِ أَهْدَی أَمَّن یَمْشِی سَوِیًّا عَلَی صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ، و امّا در خصوص دلی که هم نفاق و هم ایمان در آن است، باید گفت: آن‌ها گروهی در طائف بودند، که اگر اجل یکی از آنان فرا می رسید و او بر نفاق بود، هلاک می شد و اگر بر ایمان بود، نجات می یافت».
الصّادق (علیه السلام) أَ فَمَنْ یَمْشِی مُکِبًّا عَلی وَجْهِهِ أَهْدی أَیْ أَعْدَاؤُهُمْ أَمَّنْ یَمْشِی سَوِیًّا عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) وَ الْمِقْدَادُ (رحمة الله علیه) وَ عَمَّارٌ (رحمة الله علیه) وَ أَصْحَابُهُ (.
امام صادق (علیه السلام)- أَ فَمَنْ یَمْشِی مُکِبًّا عَلی وَجْهِهِ أَهْدی یعنی دشمنان آل محمّد (علیهم السلام) أَمَّنْ یَمْشِی سَوِیًّا عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ منظور سلمان (رحمة الله علیه) و مقداد (رحمة الله علیه) و عمّار (رحمة الله علیه) و یارانش هستند».