آیه ۹۲ - سوره نحل

آیه وَ لا تَكُونُوا كَالَّتي نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْكاثاً تَتَّخِذُونَ أَيْمانَكُمْ دَخَلاً بَيْنَكُمْ أَنْ تَكُونَ أُمَّةٌ هِيَ أَرْبى مِنْ أُمَّةٍ إِنَّما يَبْلُوكُمُ اللهُ بِهِ وَ لَيُبَيِّنَنَّ لَكُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ ما كُنْتُمْ فيهِ تَخْتَلِفُونَ [92]

همانند آن زن [سبک مغز] نباشید که پشم‌هاى تابیده خود را، پس از استحکام، وا مىتابید! درحالی‌که سوگندها [و پیمان] خود را وسیله‌ي خیانت و فساد در میان خود قرار مىدهید؛ به خاطر اینکه گروهى، جمعیّتشان از گروه دیگر بیشتر است [و کثرت دشمن را بهانه‌اى براى شکستن بیعت با پیامبر مي‌شمرید]. خدا شما را با این وسیله مىآزماید و به یقین روز قیامت، آنچه را در آن اختلاف داشتید، براى شما روشن مىسازد.

سبب نزول

۱
(نحل/ ۹۲)

الباقر (علیه السلام)- الَّتِی نَقَضَتْ غَزْلَهَا امْرَأَهًٌْ مِنْ بَنِی‌تَمِیمِ‌بْنِ‌مُرَّهًَْ وَ یُقَالُ لَهَا رَابِطَهًُْ بِنْتُ کَعْبِ بْنِ سَعْدِ بْنِ تَیْمِ بْنِ کَعْبِ بْنِ لُؤَیِّ بْنِ غَالِبٍ کَانَتْ حَمْقَاءَ تَغْزِلُ الشَّعْرَ فَإِذَا غَزَلَتْهُ نَقَضَتْهُ ثُمَّ عَادَتْ فَغَزَلَتْهُ فَقَالَ اللَّهُ کَالَّتِی نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْکاثاً تَتَّخِذُونَ أَیْمانَکُمْ دَخَلًا بَیْنَکُم.

امام باقر (علیه السلام)- کَالَّتی نَقَضَتْ غَزْلَها؛ داستان زنی از بنیتمیمبنمرّه است به نام رابطهًْ‌بنت کعببن سعدبن تیمبن کعببنلؤیّ بنغالب که زنی کم عقل و نادان بود، نخ می‌ریسید و سپس دوباره آن را باز می‌کرد و دوباره می‌ریسید. پس خداوند فرمود: کَالَّتِی نَقَضَتْ غَزْلَهَا مِن بَعْدِ قُوَّةٍ أَنکَاثًا تَتَّخِذُونَ أَیْمَانَکُمْ دَخَلًا بَیْنَکُمْ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۷۲۲
بحارالأنوار، ج۹، ص۲۲۱/ القمی، ج۱، ص۳۸۹/ نورالثقلین/ البرهان

همانند آن زن [سبک مغز] نباشید که پشمهای تابیده خود را، پس از استحکام، وا می‌تابید! درحالی‌که سوگندها [و پیمان] خود را وسیله‌ی خیانت و فساد در میان خود قرار می‌دهید؛ به خاطر اینکه گروهی، جمعیّتشان از گروه دیگر بیشتر است [و کثرت دشمن را بهانه‌ای برای شکستن بیعت با پیامبر می‌شمرید]

۱ -۱
(نحل/ ۹۲)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- یَا ابْنَ مَسْعُودٍ إِذَا عَمِلْتَ عَمَلًا فَاعْمَلْ بِعِلْمٍ وَ عَقْلٍ وَ إِیَّاکَ وَ أَنْ تَعْمَلَ عَمَلًا بِغَیْرِ تَدْبِیرٍ وَ عِلْمٍ فَإِنَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ یَقُولُ وَ لا تَکُونُوا کَالَّتِی نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْکاثاً.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- [ای] پسر مسعود! هر کاری را که انجام می‌دهی از روی عقل و دانش انجام بده و از عمل بدون علم و تدبیر بپرهیز که خداوند میفرماید: وَ لا تَکُونُوا کَالَّتی نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْکاثا.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۷۲۲
بحارالأنوار، ج۷۴، ص۱۱۱/ مکارم الأخلاق، ص۴۵۷
۱ -۲
(نحل/ ۹۲)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَیُّهَا النَّاسُ اسْتَقِیمُوا إِلَی رَبِّکُمْ کَمَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی فَاسْتَقِیمُوا إِلَیْهِ وَ اسْتَغْفِرُوهُ وَ قَالَ سُبْحَانَهُ إِنَّ الَّذِینَ قالُوا رَبُّنَا اللهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا أَیُّهَا النَّاسُ وَ لا تَکُونُوا کَالَّتِی نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْکاثاً تَتَّخِذُونَ أَیْمانَکُمْ دَخَلًا بَیْنَکُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ مَنْ لَمْ یَکُنْ مُسْتَقِیماً فِی صِفَتِهِ لَمْ یَرْتَقِ مِنْ مَقَامٍ إِلَی غَیْرِهِ وَ لَمْ یَتَبَیَّنْ سُلُوکَهُ عَلَی صِحَّهًٍْ وَ لَمْ تَخْرُجُوا مِنْ عِزِّ التَّقْوَی إِلَی ذُلِّ الْمَعْصِیَهًِْ وَ لَا مِنْ أُنْسِ الطَّاعَهًِْ إِلَی وَحْشَهًِْ الْخَطِیئَهًِْ وَ لَا تُسِرُّوا لِإِخْوَانِکُمْ غِشّاً فَإِنَّ مَنْ أَسَرَّ لِأَخِیهِ غِشّاً أَظْهَرَهُ اللَّهُ عَلَی صَفَحَاتِ وَجْهِهِ وَ فَلَتَاتِ لِسَانِهِ فَأَوْرَثَهُ بِهِ الذُّلَّ فِی الدُّنْیَا وَ الْخِزْیَ وَ الْعَذَابَ وَ النَّدَامَهًَْ فِی الْآخِرَهًِْ فَأَصْبَحَ مِنَ الْخَاسِرِینَ أَعْمَالا.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ای مردم! در راه خدا گام بردارید و استوار باشید. چنانکه فرموده است: پس بدو روی آورید و از او آمرزش بخواهید (فصلت/۶) و فرمود: هر آینه آنان که گفتند که پروردگار ما اللَّه است و سپس پایداری ورزیدند. (فصلت/۳۰) ای مردم! وَ لا تَکُونُوا کَالَّتی نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْکاثاً تَتَّخِذُونَ أَیْمانَکُمْ دَخَلاً بَیْنَکُم؛ بدانید که اگر کسی در راه حق، استوار نباشد، مقامی بالاتر را به دست نمی‌آورد و ثبات قدم و روشی درست پیدا نمی‌کند. از خانه‌ی عزّت تقوا به زندان ذلّت گناه نروید و از انس و دل آرامی طاعت به وحشت گناه نیفتید و با برادرانتان حیله‌ی پنهانی به کار نبرید؛ زیرا خداوند آثار آن را در چهره و گفتارش آشکارمی‌سازد و ذلّت دنیا و زیان آخرت و پشیمانی آن را بهره‌اش می‌سازد و در صف زیانکاران قرارش می‌دهد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۷۲۲
إرشادالقلوب، ج۱، ص۸۴
۱ -۳
(نحل/ ۹۲)

السَّجاد (علیه السلام)- ٍ عَنْ حِذْلَمِ‌بْنِ‌سُتَیْرٍ قَال قَدِمْتُ الْکُوفَهًَْ فِی الْمُحَرَّمِ سَنَهًَْ إِحْدَی وَ سِتِّینَ عِنْدَ مُنْصَرَفِ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ بِالنِّسْوَهًِْ مِنْ کَرْبَلَاءَ ... فَسَمِعْتُ عَلِیَّ‌بْنَ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) وَ هُوَ یَقُول ... قَالَتْ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ الصَّلَاهًُْ عَلَی أَبِی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَمَّا بَعْدُ یَا أَهْلَ الْکُوفَهًِْ یَا أَهْلَ الْخَتْلِ وَ الْخَذْلِ فَلَا رَقَأَتِ الْعَبْرَهًُْ وَ لَا هَدَأَتِ الرَّنَّهًُْ فَإِنَّمَا مَثَلُکُمْ کَالَّتِی نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْکاثاً تَتَّخِذُونَ أَیْمانَکُمْ دَخَلًا بَیْنَکُم.

امام سجّاد (علیه السلام)- ٍحذلم‌بن‌ستیر گوید: در سال شصت‌ویک هجری به کوفه وارد شدم و این مصادف بود با زمانی‌که علیّبنالحسین (امام سجّاد (علیه السلام)) با زنان خانواده از [سفر جانسوز] کربلا بازمی‌گشتند ... شنیدم که امام سجاد (علیه السلام) میفرمود: ... «سپاس از آن خدا است و درود بر پدرم رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! امّا بعد ای کوفیان! ای دغلبازان و ای خودداران از یاری! اشکتان خشک و ناله و فریادتان خاموش مباد، داستان شما مثل آن زن [سبک مغز] که پشم‌های تابیده خود را، پس از استحکام، وا میتابید! درحالی‌که سوگندها [و پیمان] خود را وسیله‌ی خیانت و فساد در میان خود قرار میدهید، است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۷۲۲
بحارالأنوار، ج۴۵، ص۱۶۴/ بحارالأنوار، ج۴۵، ص۱۶۲؛ «قدمت الکوفه ... عند منصرف» محذوف
۱ -۴
(نحل/ ۹۲)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَدْعُوکَ یَا مُعَاوِیَهًُْ إِلَی اللَّهِ وَ رَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) وَ کِتَابِهِ وَ وَلِیِّ أَمْرِهِ الْحَکِیمِ مِنْ آلِ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ إِلَی الَّذِی أَقْرَرْتَ بِهِ زَعَمْتَ إِلَی اللَّهِ وَ الْوَفَاءِ بِعَهْدِهِ وَ مِیثاقَهُ الَّذِی واثَقَکُمْ بِهِ إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنا وَ أَطَعْنا وَ لا تَکُونُوا کَالَّذِینَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْیاً بَیْنَهُمْ وَ لا تَکُونُوا کَالَّتِی نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْکاثاً تَتَّخِذُونَ أَیْمانَکُمْ دَخَلًا بَیْنَکُمْ أَنْ تَکُونَ أُمَّةٌ هِیَ أَرْبی مِنْ أُمَّةٍ فَنَحْنُ الْأُمَّهًُْ الْأَرْبَی.

امام علی (علیه السلام)- ای معاویه! تو را به خدا، پیامبرش، کتابش و ولیّ امر حکیم او از خاندان ابراهیم (علیه السلام) فرامی‌خوانم. آن کس که در برابر خدا به او اقرار کرده‌ای که به عهدی که با خدای می‌بندی وفا کنی، که خود گفتی شنیدیم و اطاعت کردیم. پس همانند آنان که پس از آگاهی و از سر سرکشی اختلاف کردند و پراکنده شدند مباشید! و یا همانند آن زن [سبک مغز] نباشید که پشم‌های تابیده خود را، پس از استحکام، وا میتابید! درحالی‌که سوگندها [و پیمان] خود را وسیله‌ی خیانت و فساد در میان خود قرار میدهید. بدین بهانه که گروهی بیشتر از گروه دیگر است نباشید ماییم همان گروه که بیشتر است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۷۲۴
بحارالأنوار، ج۳۳، ص۱۳۸
بیشتر