آیه إِنَّ الَّذينَ يَأْكُلُونَ أَمْوالَ الْيَتامى ظُلْماً إِنَّما يَأْكُلُونَ في بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَيَصْلَوْنَ سَعيراً [10]
كسانى كه اموال يتيمان را به ظلم و ستم مى‌خورند، [در‌حقيقت]، تنها آتش مى‌خورند؛ و به‌زودى در شعله‌هاى آتش [دوزخ] مى‌سوزند.
الکاظم (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَسَنِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ سَمِعْتُ أَبِی یَقُولُ سَمِعْتُ أَبِی مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ (علیه السلام) یَقُول دَخَلَ عَمْرُوبْنُ‌عُبَیْدٍ عَلَی أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فَقَالَ أُحِبُّ أَنْ أَعْرِفَ الْکَبَائِرَ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَقَالَ نَعَمْ یَا عَمْرُو أَکْبَرُ الْکَبَائِرِ الْإِشْرَاکُ بِاللَّهِ یَقُولُ اللَّهُ وَ مَنْ یُشْرِکْ بِاللهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللهُ عَلَیْهِ الْجَنَّةَ وَ ... أَکْلُ مَالِ الْیَتِیمِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً.
امام کاظم (علیه السلام)- عبدالعظیم حسنی گوید: امام جواد (علیه السلام) از امام کاظم (علیه السلام) برای من حدیث کرد: روزی عمروبن‌عبید خدمت پدرم امام صادق (علیه السلام) رسید و عرض کرد: «دوست دارم گناهان کبیره را از دیدگاه کتاب خدای عزّوجلّ بدانم». فرمود: «ای عمرو! بزرگترین گناهان کبیره شرک به خداست همان‌طورکه خداوند می‌فرماید: زیرا هرکس شریکی برای خدا قرار دهد، خداوند بهشت را بر او حرام کرده است و جایگاه او دوزخ است و ستمکاران، یار و یاوری ندارند. (مائده/۷۲). [گناه کبیره دیگر] خوردن اموال یتیم است [که آن هم در آخرت جز عذاب ثمره دیگری ندارد] چنانکه خداوند متعال می‌فرماید: إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهًَْ قَال: قُلْتُ لِأَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) أَخْبِرْنِی عَنِ الْکَبَائِرِ فَقَالَ هُنَّ خَمْسٌ وَ هُنَّ مِمَّا أَوْجَبَ اللَّهُ عَلَیْهِنَّ النَّارَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی إِنَّ اللهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ قَالَ إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً.
امام صادق (علیه السلام)- عبیدبن‌زراره گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «گناهان کبیره را برای من بیان فرمایید». حضرت فرمود: «گناهان کبیره پنج عدد است که آتش جهنّم را بر مرتکب‌شونده واجب می‌کند. خداوند می‌فرماید: خداوند [هرگز] شرک را نمی‌بخشد!. (نساء/۴۸)، و می‌فرماید: إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً».
الکاظم (علیه السلام)- مَنْ أَکَلَ مَالَ الْیَتِیمِ دِرْهَماً وَاحِداً ظُلْماً مِنْ غَیْرِ حَقٍّ یُخَلِّدُهُ اللَّهُ فِی النَّارِ.
امام کاظم (علیه السلام)- هرکس حتّی یک درهم از مال یتیم را به ناحق بخورد، خداوند او را در آتش جاودان می‌کند.
الکاظم (علیه السلام)- أَنَّ أَکْلَ مَالِ الْیَتِیمِ مِنَ الْکَبَائِرِ الَّتِی وَعَدَ اللَّهُ عَلَیْهَا النَّارَ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ مِنْ قَائِلٍ یَقُولُ إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً.
امام کاظم (علیه السلام)- خوردن مال یتیم از گناهان کبیره‌ای است که دوزخ بر آن وعده داده شده، زیرا خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیرا.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَجْلَانَ أَبِی‌صَالِحٍ قَال: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ أَکْلِ مَالِ الْیَتِیمِ فَقَالَ هُوَ کَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً.
امام صادق (علیه السلام)- عجلان‌ابی‌صالح گوید: در مورد کسی که مال یتیم را می‌خورد از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم. ایشان فرمود: «حال او مانند کسی است که خداوند در این آیه‌ی شریفه می‌فرماید: إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوَالَ الْیَتَامَی ظُلْمًا إِنَّمَا یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَیَصْلَوْنَ سَعیرًا».
الصّادق (علیه السلام)- مَنْ عَالَ یَتِیماً حَتَّی یَنْقَطِعَ یُتْمُهُ أَوْ یَسْتَغْنِیَ بِنَفْسِهِ أَوْجَبَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ الْجَنَّهًَْ کَمَا أَوْجَبَ النَّارَ لِمَنْ أَکَلَ مَالَ الْیَتِیمِ.
امام صادق (علیه السلام)- هرکس سرپرستی یتیمی را تا وقتی که یتیمی [و احتیاج به سرپرست داشتن] او تمام شود یا اینکه [از نظر مالی] بی‌نیاز شود، برعهده بگیرد، خداوند همان‌گونه که برخورنده مال یتیم، عذاب جهنّم را واجب می‌کند، بر او بهشت را واجب می‌گرداند.
الکاظم (علیه السلام)- عَنْ أَحْمَدَ‌بْنِ‌مُحَمَّدِ‌بْنِ‌أَبِی‌نَصْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاالْحَسَنِ (علیه السلام) عَنِ الرَّجُلِ یَکُونُ فِی یَدِهِ مَالٌ لِأَیْتَامٍ فَیَحْتَاجُ إِلَیْهِ فَیَمُدُّ یَدَهُ فَیَأْخُذُهُ وَ یَنْوِی أَنْ یَرُدَّهُ فَقَالَ لَا یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یَأْکُلَ إِلَّا الْقَصْدَ لَا یُسْرِفُ فَإِنْ کَانَ مِنْ نِیَّتِهِ أَنْ لَا یَرُدَّهُ عَلَیْهِمْ فَهُوَ بِالْمَنْزِلِ الَّذِی قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً.
امام کاظم (علیه السلام)- احمدبن‌محمّد گوید: از امام کاظم (علیه السلام) در مورد مردی که مال یتیمانی در دست اوست، پرسیدم و اینکه به آن مال احتیاج پیدا کرده است و از آن برداشته و نیّت کرده است که آن را برگرداند. ایشان فرمود: «شایسته نیست که از این مال بخورد، مگر با میانه‌روی و اعتدال، و نباید اسراف کند، و اگر نیّتش این باشد که آن مال را به یتیمان باز نگرداند، به‌منزله‌ی کسی است که خداوند می‌فرماید: إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوَالَ الْیَتَامَی ظُلْمًا».
الباقر (علیه السلام)- فَلَمَّا أَذِنَ اللَّهُ لِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فِی الْخُرُوجِ مِنْ مَکَّهًَْ إِلَی الْمَدِینَهًِْ بَنَی الْإِسْلَامَ عَلَی خَمْسٍ شَهَادَهًِْ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ إِقَامِ الصَّلَاهًِْ وَ إِیتَاءِ الزَّکَاهًِْ وَ حِجِّ الْبَیْتِ وَ صِیَامِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أَنْزَلَ عَلَیْهِ الْحُدُودَ وَ قِسْمَهًَْ الْفَرَائِضِ وَ أَخْبَرَهُ بِالْمَعَاصِی الَّتِی أَوْجَبَ اللَّهُ عَلَیْهَا وَ بِهَا النَّارَ لِمَنْ عَمِلَ بِهَا ... وَ أَنْزَلَ فِی مَالِ الْیَتِیمِ مَنْ أَکَلَهُ ظُلْماً إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً وَ ذَلِکَ أَنَّ آکِلَ مَالِ الْیَتِیمِ یَجِیءُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ النَّارُ تَلْتَهِبُ فِی بَطْنِهِ حَتَّی یَخْرُجَ لَهَبُ النَّارِ مِنْ فِیهِ حَتَّی یَعْرِفَهُ کُلُّ أَهْلِ الْجَمْعِ أَنَّهُ آکِلُ مَالِ الْیَتِیم.
امام باقر (علیه السلام)- هنگامی‌که خداوند اذن داد محمّد (صلی الله علیه و آله) از مکّه خارج شود و در مدینه اقامت کند، اسلام را بر مبنای پنج گواهی و شهادت استوار کرد، گواهی‌دادن بر وحدانیّت خداوند و رسالت حضرت رسول و بندگی او، و بر پا داشتن نماز و دادن زکات و حجّ خانه‌ی خدا و روزه‌ی ماه رمضان. در مدینه حدود و تقسیم ارث را بر آن حضرت نازل کرد، و از گناهان و معصیت‌هایی که موجب دخول در آتش می‌گردد آگاه ساخت... درباره‌ی کسانی که مال ایتام را از روی ظلم می‌خورند فرمود: إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً روز قیامت که برپا شود خورنده‌ی مال یتیم در پیشگاه خداوند حاضر می‌گردد، درحالی‌که آتش از شکم او شعله می‌کشد به‌طوری‌که شعله‌ها از دهانش بیرون می‌گردند، در این هنگام، اهل قیامت همه متوجّه می‌گردند که او خورنده‌ی مال یتیمان بوده است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی السَّمَاءِ رَأَیْتُ قَوْماً تُقْذَفُ فِی أَجْوَافِهِمُ النَّارُ وَ تَخْرُجُ مِنْ أَدْبَارِهِمْ فَقُلْتُ مَنْ هَؤُلَاءِ یَا جَبْرَئِیلُ فَقَالَ هَؤُلَاءِ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- زمانی‌که به معراج رفتم، قومی را دیدم که آتش به روی شکم‌هایشان پرتاب می‌شود و از پشت آنان خارج می‌گردد. گفتم: «ای جبرئیل (علیه السلام)! اینان کیستند»؟ گفت: «الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یُبْعَثُ نَاسٌ عَنْ قُبُورِهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ تَأَجَّجُ أَفْوَاهُهُمْ نَاراً فَقِیلَ لَهُ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَنْ هَؤُلَاءِ قَالَ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از امام باقر (علیه السلام) روایت است که پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «در روز قیامت، مردمانی از قبرهایشان برمی‌خیزند که از دهانشان آتش، زبانه می‌کشد. به ایشان گفتند: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! اینان کیستند»؟ فرمود: «کسانی که اموال یتیمان را به ظلم و ستم می‌خورند، [درحقیقت]، تنها آتش می‌خورند؛ و به‌زودی در شعله‌های آتش [دوزخ] می‌سوزند».
الکاظم (علیه السلام)- عَنْ سَمَاعَهًَْ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) أَوْ أَبِی‌الْحَسَنِ (علیه السلام) قَال: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ أَکَلَ مَالَ الْیَتِیمِ هَلْ لَهُ تَوْبَهًٌْ قَالَ یَرُدُّ بِهِ إِلَی أَهْلِهِ قَالَ ذَلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ یَقُولُ إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً.
امام کاظم (علیه السلام)- سماعه گوید: از امام کاظم (علیه السلام) در مورد خورنده‌ی مال یتیم پرسیدم: «آیا برای او راه توبه نیز وجود دارد»؟ فرمود: «باید آن مال را به صاحبانش برگرداند چرا که خداوند می‌فرماید: إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوَالَ الْیَتَامَی ظُلْمًا إِنَّمَا یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَیَصْلَوْنَ سَعیرًا».
الکاظم (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌إِبْرَاهِیمَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَکُونُ لِلرَّجُلِ عِنْدَهُ الْمَالُ إِمَّا یَبِیعُ أَوْ یُقْرِضُ فَیَمُوتُ وَ لَمْ یَقْضِهِ إِیَّاهُ فَیَتْرُکُ أَیْتَاماً صِغَاراً فَیَبْقَی لَهُمْ عَلَیْهِ فَلَا یَقْضِیهِمْ أَیَکُونُ مِمَّنْ یَأْکُلُ مَالَ الْیَتِیمِ ظُلْماً قَالَ إِذَا کَانَ یَنْوِی أَنْ یُؤَدِّیَ إِلَیْهِمْ فَلَا قَالَ الْأَحْوَلُ سَأَلْتُ أَبَاالْحَسَنِ مُوسَی (علیه السلام) إِنَّمَا هُوَ الَّذِی یَأْکُلُهُ وَ لَا یُرِیدُ أَدَاءَهُ مِنَ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی قَالَ نَعَمْ.
امام کاظم (علیه السلام)- از ایشان در مورد مردی پرسیدم که مالی را به‌صورت معامله یا قرض از کسی نزد خود داشت و هنوز قرض آن فرد را پرداخت نکرده بود که او (طلبکار) از دنیا رفت و یتیمان خردسالی نیز پس از او باقی ماندند که این قرض به آنان می‌رسید و او نتوانست قرض آنان را بدهد. آیا او جزو کسانی است که مال یتیم را به زور می‌خورند؟ فرمود: «اگر قصد پرداخت قرضشان را دارد، خیر». احول می‌گفت: «از امام کاظم (علیه السلام) پرسیدم: «کسی که [چنین] مالی را می‌خورد و قصد پرداخت آن را ندارد، جزء کسانی که اموال یتیمان را می‌خورند می‌باشد»؟ فرمود: «بله».
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: لَمَّا نَزَلَ إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً أَخْرَجَ کُلُّ مَنْ کَانَ عِنْدَهُ یَتِیمٌ وَ سَأَلُوا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی إِخْرَاجِهِمْ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْیَتامی قُلْ إِصْلاحٌ لَهُمْ خَیْرٌ وَ إِنْ تُخالِطُوهُمْ فَإِخْوانُکُمْ وَ اللهُ یَعْلَمُ الْمُفْسِدَ مِنَ الْمُصْلِحِ وَ قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام) لَا بَأْسَ أَنْ تَخْلِطَ طَعَامَکَ بِطَعَامِ الْیَتِیمِ فَإِنَّ الصَّغِیرَ یُوشِکُ أَنْ یَأْکُلَ کَمَا یَأْکُلُ الْکَبِیرُ وَ أَمَّا الْکِسْوَهًُْ وَ غَیْرُهَا فَیُحْسَبُ عَلَی کُلِّ رَأْسٍ صَغِیرٍ وَ کَبِیرٍ کَمْ یَحْتَاجُ إِلَیْهِ.
امام صادق (علیه السلام)- وقتی آیه: إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً نازل شد هرکس یتیمی نزد خود داشت [از ترس این آیه] او را بیرون کرد و از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در این مورد نظر خواستند، و خداوند تبارک‌وتعالی این آیه را فرستاد: یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْیَتامی قُلْ إِصْلاحٌ لَهُمْ خَیْرٌ وَ إِنْ تُخالِطُوهُمْ فَإِخْوانُکُمْ وَ اللهُ یَعْلَمُ المُفْسِدَ مِنَ المُصْلِحِ. و امام صادق (علیه السلام) فرمود: «باکی ندارد که هم‌خوراک یتیم باشی [با حصه برابر] زیرا افراد خردسال نیز [تقریباً] به‌اندازه‌ی بزرگسال می‌خورند و امّا در مورد پوشاک و دیگر احتیاجات برای افراد (یتیم) کوچک و بزرگ باید به میزانی که احتیاج دارند داده شود».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) أَصْلَحَکَ اللَّهُ مَا أَیْسَرُ مَا یَدْخُلُ بِهِ الْعَبْدُ النَّارَ؟ قَالَ مَنْ أَکَلَ مِنْ مَالِ الْیَتِیمِ دِرْهَماً وَ نَحْنُ الْیَتِیم.
امام باقر (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: به امام باقر (علیه السلام) عرض کردم: «خداوند به شما خیر دهد، چه عملی بنده را به راحتی وارد جهنّم می‌کند»؟ فرمود: «هرکه درهمی از مال یتیم بخورد. و ما یتیمانیم [و خمس، مال ما به حساب می‌آید].
الباقر (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بنِ‌مُسلِمٍ، عَنْ أَحَدِهِمَا (علیها السلام)، قَالَ قُلْتُ فِی کَمْ تَجِبُ لآِکِلِ مَالِ الْیَتِیمِ النَّارَ؟ قَالَ فِی دِرْهَمَیْنِ.
امام باقر (علیه السلام)- محمّدبن‌مسلم گوید: به امام باقر (علیه السلام) عرض کردم: «با چه مقدار از خوردن مال یتیم، آتش جهنّم بر شخص واجب می‌شود»؟ فرمود: «حتّی با دو درهم».