آیه وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ يَفْتِنَكُمُ الَّذينَ كَفَرُوا إِنَّ الْكافِرينَ كانُوا لَكُمْ عَدُوًّا مُبيناً [101]
هنگامى‌كه سفر مى‌كنيد، گناهى بر شما نيست كه نماز را كوتاه كنيد در‌صورتى‌كه از فتنه [و خطر] كافران بترسيد؛ زيرا كافران، دشمن آشكارى براى شما هستند.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَلَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ یَفْتِنَکُمُ الَّذِینَ کَفَرُوا قَالَ (علیه السلام) فِی الرَّکْعَتَیْنِ تُنْقَصُ مِنْهُمَا وَاحِدَهًٌْ.
امام صادق (علیه السلام)- زراره نقل می‌کند: امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی آیه: فَلَیْسَ علَیْکُمْ جُنَاحٌ أَن تَقْصُرُواْ مِنَ الصَّلاَةِ إِنْ خِفْتُمْ أَن یَفْتِنَکُمُ الَّذِینَ کَفَرُواْ إِنَّ الْکَافِرِینَ کَانُواْ لَکُمْ عدُوًّا مُّبِینًا فرمود: «از هر دو رکعت، یکی را می‌کاهی».
الصّادق (علیه السلام)- سُئِلَ الصَّادِقُ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِی الْأَرْضِ فَلَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ یَفْتِنَکُمُ الَّذِینَ کَفَرُوا فَقَالَ هَذَا تَقْصِیرُ ثَانٍ وَ هُوَ أَنْ یَرُدَّ الرَّجُلُ رَکْعَتَیْنِ إِلَی رَکْعَهًٍْ.
امام صادق (علیه السلام)- از امام صادق (علیه السلام) در مورد تفسیر فرمایش خداوند عزّوجلّ درباره‌ی آیه: وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِی الْأَرْضِ فَلَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ یَفْتِنَکُمُ الَّذِینَ کَفَرُوا سؤال کردند، آن حضرت فرمود: «منظور تقصیر دوّم است، و آن بدین نحو است که شخص دو رکعت را به یک رکعت کوتاه می‌کند».
الصّادق (علیه السلام)- فَرَضَ اللَّهُ عَلَی الْمُقِیمِ خَمْسَ صَلَوَاتٍ وَ فَرَضَ عَلَی الْمُسَافِرِ رَکْعَتَیْنِ وَ فَرَضَ عَلَی الْخَائِفِ رَکْعَهًًْ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ لَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ یَفْتِنَکُمُ الَّذِینَ کَفَرُوا یَقُولُ مِنَ الرَّکْعَتَیْنِ فَتَصِیرُ رَکْعَهًًْ.
امام صادق (علیه السلام)- خداوند تعالی بر مقیم (غیر مسافر)، پنج نماز را واجب گردانید و بر مسافر، دو رکعت تمام را واجب گرداند و بر انسان بیمناک و وحشت‌زده، یک رکعت؛ و این فرموده خداست که فَلَیْسَ علَیْکُمْ جُنَاحٌ أَن تَقْصُرُواْ مِنَ الصَّلاَةِ یعنی خداوند می فرماید: «[اگر بیمناک فتنه کافران بودید] از نماز دو رکعتی شکسته و بکاهید، پس می‌شود یک رکعت».
الصّادق (علیه السلام)- الصَّلَاهًُْ فِی السَّفَرِ رَکْعَتَانِ لَیْسَ قَبْلَهُمَا وَ لَا بَعْدَهُمَا شَیْءٌ إِلَّا الْمَغْرِبَ ثَلَاثٌ.
امام صادق (علیه السلام)- نماز در سفر دو رکعت است و پیش و پس از آن نماز دیگری نیست، مگر نماز مغرب که سه رکعت است.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ وَ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ أَنَّهُمَا قَالا: قُلْنَا لِأَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) مَا تَقُولُ فِی الصَّلَاهًِْ فِی السَّفَرِ کَیْفَ هِیَ وَ کَمْ هِیَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِی الْأَرْضِ فَلَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ فَصَارَ التَّقْصِیرُ فِی السَّفَرِ وَاجِباً کَوُجُوبِ التَّمَامِ فِی الْحَضَرِ قَالَا قُلْنَا إِنَّمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فَلَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ وَ لَمْ یَقُلْ افْعَلُوا فَکَیْفَ أَوْجَبَ ذَلِکَ کَمَا أَوْجَبَ التَّمَامَ فِی الْحَضَرِ فَقَالَ (علیه السلام) أَوَلَیْسَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فِی الصَّفَا وَ الْمَرْوَهًِْ فَمَنْ حَجَّ الْبَیْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَیْهِ أَنْ یَطَّوَّفَ بِهِما أَ‌لَا تَرَوْنَ أَنَّ الطَّوَافَ بِهِمَا وَاجِبٌ مَفْرُوضٌ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ ذَکَرَهُ فِی کِتَابِهِ وَ صَنَعَهُ نَبِیُّهُ (صلی الله علیه و آله) وَ کَذَلِکَ التَّقْصِیرُ فِی السَّفَرِ شَیْءٌ صَنَعَهُ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) وَ ذَکَرَهُ اللَّهُ تَعَالَی ذِکْرُهُ فِی کِتَابِهِ.
امام باقر (علیه السلام)- زراره و محمّدبن‌مسلم گویند: به امام باقر (علیه السلام) عرض کردیم: «درباره‌ی نماز در سفر چه می‌فرمایی؟ چگونه است و چند رکعت است»؟ حضرت فرمود: «خدای تعالی میفرماید: وَ إِذَا کُنتَ فِیهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاَةَ؛ پس شکستن نماز در سفر واجب گردید؛ همان‌طور که کامل‌خواندن در شهر خود واجب است». گفتیم: «خدای تعالی فرموده است: لَیْسَ علَیْکُمْ جُنَاحٌ یعنی گناهی و حرجی بر شما نیست و امر نکرده است که: انجام دهید! پس چگونه شکستن نماز سفر واجب است؛ همان‌طور که کامل‌خواندن نماز در محلّ اقامت واجب است»؟ حضرت فرمود: «آیا خدای عزّوجلّ نگفته است صفا و مروه از شعایر خداست. پس کسانی که حجّ خانه را به‌جای می‌آورند یا عُمره می‌گزارند، اگر بر آن دو کوه طواف کنند مرتکب گناهی نشده‌اند. پس هرکه کار نیکی را به رغبت انجام دهد بداند که خدا شکر گزارنده‌ای داناست. (بقره/۵۸). آیا نمی‌بینید که طواف و هروله میان آن دو واجب است؛ چرا که خداوند آن را در قرآن ذکر می‌کند و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آن را انجام می‌دهد؟ شکستن نماز که حضرت آن را انجام داده و خداوند آن را در قرآن ذکر کرده است نیز همچنین است».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ صَلَاهًِْ الْخَوْفِ وَ صَلَاهًِْ السَّفَرِ تُقْصَرَانِ جَمِیعاً؟ قَالَ نَعَمْ وَ صَلَاهًُْ الْخَوْفِ أَحَقُّ أَنْ تُقْصَرَ مِنْ صَلَاهًِْ السَّفَرِ لَیْسَ فِیهِ خَوْفٌ.
امام باقر (علیه السلام)- زراره گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی نماز خوف و نماز سفر پرسیدم که آیا هر دو را شکسته می‌خوانند؟ فرمود: «آری، و نماز خوف را سزاوارتر است که شکسته خوانند تا نماز سفری که در آن ترسی نباشد».
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- أَنَّ الْقَصْرَ فِی قَوْلِهِ وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِی الْأَرْضِ فَلَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا الْمُرَادُ بِهِ صَلَاهًُْ شِدَّهًِْ الْخَوْفِ یُقَصِّرُ مِنْ حُدُودِهَا وَ یُصَلِّیهَا إِیمَاءً.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- منظور از أَنْ تَقْصُرُوا که در کلام خدا فرمود: وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِی الْأَرْضِ فَلَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا منظور نمازی است که از شدّت ترس [دشمن] بخشی از آن کوتاه می‌شود و به‌صورت اشاره‌ای خوانده می‌شود.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- انَّ مَعْنَاهُ الْقَصْرِ مِنْ حُدُودِ الصَّلَاهًِْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- منظور از أَنْ تَقْصُرُوا کم‌کردن اجزا و بخش‌هایی از نماز است.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- مَعْنَاهُ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ یَفْتِنَکُمُ الَّذِینَ کَفَرُوا فِی الصَّلَاهًِْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- معنای آن این است که اگر ترسیدید کافران شما را درحالی‌که نماز می‌خوانید گرفتار کنند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- سِتَّهًٌْ لَا یُقَصِّرُونَ الصَّلَاهًَْ، الْجُبَاهًُْ الَّذِینَ یَدُورُونَ فِی جِبَایَتِهِمْ وَ التَّاجِرُ الَّذِی یَدُورُ فِی تِجَارَتِهِ مِنْ سُوقٍ إِلَی سُوقٍ وَ الْأَمِیرُ الَّذِی یَدُورُ فِی إِمَارَتِهِ وَ الرَّاعِی الَّذِی یَطْلُبُ مَوَاقِعَ الْقَطْرِ وَ مَنْبِتَ الشَّجَرِ وَ الرَّجُلُ یَخْرُجُ فِی طَلَبِ الصَّیْدِ یُرِیدُ لَهْواً لِلدُّنْیَا وَ الْمُحَارِبُ الَّذِی یَقْطَعُ الطَّرِیقَ.
امام علی (علیه السلام)- هفت‌تن نمازشان را نمی‌شکنند: خراج‌گیرنده که در بین املاک خراج پردازان در گردش است، امیری که در امارت خود تفقّد می‌کند [و لازمه این کار سفر است]، تاجری که با تجارت خود از بازاری به بازار دیگر در می‌آید، چوپان و بادیه‌نشینی که برای یافتن محلّ باران‌زده و پرعلوفه به جستجو هستند، مردی که به قصد خوشگذرانی به شکار رفته و محاربی که راه را بر مردم می‌بندد.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ یَحْیَی الْکَاهِلِیِّ أَنَّهُ سَمِعَ الصَّادِقَ (علیه السلام) یَقُولُ فِی التَّقْصِیرِ فِی الصَّلَاهًِْ بَرِیدٌ فِی بَرِیدٍ أَرْبَعَهًٌْ وَ عِشْرُونَ مِیلًا.
امام صادق (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌یحیی کاهلی نقل می‌کند: شنیدم که امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی شکستن نماز می‌فرمود: «بَریدی تا بَریدی؛ یعنی مسافت بیست‌وچهار میل تمام».