آیه وَ مَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ مِنْكُمْ طَوْلاً أَنْ يَنْكِحَ الْمُحْصَناتِ الْمُؤْمِناتِ فَمِنْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ مِنْ فَتَياتِكُمُ الْمُؤْمِناتِ وَ اللهُ أَعْلَمُ بِإيمانِكُمْ بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ فَانْكِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَ آتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَناتٍ غَيْرَ مُسافِحاتٍ وَ لا مُتَّخِذاتِ أَخْدانٍ فَإِذا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَيْنَ بِفاحِشَةٍ فَعَلَيْهِنَّ نِصْفُ ما عَلَى الْمُحْصَناتِ مِنَ الْعَذابِ ذلِكَ لِمَنْ خَشِيَ الْعَنَتَ مِنْكُمْ وَ أَنْ تَصْبِرُوا خَيْرٌ لَكُمْ وَ اللهُ غَفُورٌ رَحيمٌ [25]
و هركس كه توانايى ازدواج با زنان [آزاد] پاكدامن با ايمان را ندارد، مى‌تواند با زنان پاكدامن از بردگان با ايمانى كه در اختيار داريد ازدواج كند خدا به ايمان شما آگاه‌تر است؛ و همگى اعضاى يك پيكريد آن‌ها را با اجازه‌ی صاحبان آنان تزويج نماييد، و مهرشان را به‌طور شايسته به خودشان بدهيد؛ در‌حالى‌كه پاكدامن باشند، [يعنى] نه مرتكب زنا شوند، و نه دوست پنهانى بگيرند. و در‌صورتى‌كه «محصنه» باشند [و كسى آن‌ها را مجبور به زنا نكرده باشد] و مرتكب عمل منافى عفّت شوند، نصف مجازات زنان [آزاد] پاكدامن را خواهند داشت. اين [اجازه‌ی ازدواج با كنيزان] براى كسانى از شماست كه بترسند [از نظر غريزه جنسى] به زحمت بيفتند؛ و [با‌اين‌حال نيز] خوددارى [از ازدواج با آنان] براى شما بهتر است. و خداوند، آمرزنده و مهربان است.
الباقر (علیه السلام)- وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ مِنْکُمْ طَوْلًا أَیْ مَنْ لَمْ یَجِدْ مِنْکُمْ غِنًی. قَالَ وَ هُوَ الْمَرْوِیُّ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام).
امام باقر (علیه السلام)- وَ مَن لَّمْ یَسْتَطِع مِنکُمْ طَوْلاً یعنی، اگر کسی از شما چاره‌ای نداشت [و وسع مالی برای پرداخت مهریه نداشت].
الصّادق (علیه السلام)- لَا یَنْبَغِی أَنْ یَتَزَوَّجَ الرَّجُلُ الْحُرُّ الْمَمْلُوکَهًَْ الْیَوْمَ إِنَّمَا کَانَ ذَلِکَ حَیْثُ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ مِنْکُمْ طَوْلًا وَ الطَّوْلُ الْمَهْرُ وَ مَهْرُ الْحُرَّهًِْ الْیَوْمَ مَهْرُ الْأَمَهًِْ أَوْ أَقَلُّ.
امام صادق (علیه السلام)- امروز سزاوار نیست که مرد آزاده با کنیزی ازدواج کند، این در جایی بود که خداوند فرموده است: وَ مَن لَّمْ یَسْتَطِع مِنکُمْ طَوْلاً؛ و طَوْلاً به‌معنی مهریه است و مهریه‌ی زن آزاده، امروز به‌اندازه‌ی مهریه کنیز و یا کمتر از آن است.
الصّادق (علیه السلام)- وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ مِنْکُمْ طَوْلًا أَنْ یَنْکِحَ الْمُحْصَناتِ الْمُؤْمِناتِ فَمِنْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ مِنْ فَتَیاتِکُمُ الْمُؤْمِناتِ قَالَ: وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ أَنْ یَنْکِحَ الْحُرَّهًَْ فَالْإِمَاءَ بِإِذْنِ أَصْحَابِهِنَّ.
امام صادق (علیه السلام)- وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ مِنْکُمْ طَوْلًا أَنْ یَنْکِحَ المُحْصَناتِ المُؤْمِناتِ فَمِنْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ مِنْ فَتَیاتِکُمُ المُؤْمِناتِ؛ هرکس قدرت ازدواج با یک زن آزاد را ندارد با یک کنیز امّا با اجازه‌ی ولیّ او ازدواج کند.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ‌بْنِ‌أَعْیَنَ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُ عَنِ الرَّجُلِ یَتَزَوَّجُ الْأَمَهًَْ قَالَ لَا إِلَّا أَنْ یُضْطَرَّ إِلَی ذَلِکَ.
امام باقر (علیه السلام)- زراره گوید: از امام صادق (علیه السلام) در مورد ازدواج با کنیزان پرسیدم. فرمود: «ازدواج نکنند مگر آنکه به اضطرار بیفتند [و ترس از واقع‌شدن در گناه را داشته باشند]».
الصّادق (علیه السلام)- لَا یَنْبَغِی لِلرَّجُلِ الْمُسْلِمِ أَنْ یَتَزَوَّجَ مِنَ الْإِمَاءِ إِلَّا مَنْ خَشِیَ الْعَنَتَ وَ لَا یَحِلُّ لَهُ مِنَ الْإِمَاءِ إِلَّا وَاحِدَهًْ.
امام صادق (علیه السلام)- سزاوار مرد مسلمان نیست که با کنیزکان ازدواج کند؛ مگر کسی که از فجور و زنا بترسد و از کنیزکان تنها یکی بر وی حلال است.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- لَا یَحِلُ لِلْمُسْلِمِ تَزَوُّجُ الْأَمَهًِْ الْمُشْرِکَهًِْ لِأَنَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّمَا أَبَاحَ الْمُؤْمِنَاتِ لِقَوْلِهِ تَعَالَی مِنْ فَتَیاتِکُمُ الْمُؤْمِناتِ وَ قَدْ کَرِهَ ذَلِکَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لِئَلَّا یَسْتَرِقَّ الْیَهُودُ وَ النَّصَارَی أَبْنَاءَ الْمُسْلِمِینَ.
امام علی (علیه السلام)- برای مسلمان حلال نیست که با کنیزی مشرک ازدواج کند درحالی‌که خداوند ازدواج با زنان مؤمن را مباح کرده و مجاز دانسته، و خداوند فرمود: مِنْ فَتَیاتِکُمُ المُؤْمِناتِ و پیامبر نیز از این امر کراهت داشت که ممکن بود موجب شود یهودی‌ها و نصرانی‌ها [مشرک]، فرزندان مسلمین را [از نظر جسم یا عقیده] بدزدند.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌الْعَبَّاسِ الْبَقْبَاقِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَتَزَوَّجُ الرَّجُلُ الْأَمَهًَْ بِغَیْرِ عِلْمِ أَهْلِهَا قَالَ هُوَ زِنًی إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ فَانْکِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ.
امام صادق (علیه السلام)- ابوالعبّاس بقباق گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: آیا مرد می تواند با کنیز بدون اطّلاع خویشاوندانش ازدواج کند؟ فرمود: «اگر چنین کند، زنا است، خداوند بزرگ می‌فرماید: فَانکِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ».
الرّضا (علیه السلام)- عَنْ أَحْمَدَ‌بْنِ‌مُحَمَّدِ‌بْنِ أَبِی‌نَصْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ الرِّضَا (علیه السلام) یُتَمَتَّعُ بِالْأَمَهًِْ بِإِذْنِ أَهْلِهَا قَالَ نَعَمْ إِنَّ اللَّهَ یَقُولُ فَانْکِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ.
امام رضا (علیه السلام)- احمدبن‌محمّد گوید: از امام رضا (علیه السلام) پرسیدم: «آیا مرد میتواند زن کنیز را با اطّلاع بستگانش متعه کند»؟ فرمود: «آری، خداوند بزرگ می‌فرماید: فَانکِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِاللَّهِبْنِسِنَانٍ عَنْ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُحْصَنَاتِ مِنَ الْإِمَاءِ؟ قَالَ هُنَّ الْمُسْلِمَات.
امام صادق (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌سنان گوید: از امام صادق (علیه السلام) در مورد زنان محصنه سؤال کردم، فرمود: «منظور زنان مسلمان است».
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ آتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَناتٍ غَیْرَ مُسافِحاتٍ قَالَ: غَیْرَ خَدِیعَهًٍْ وَ لَا فِسْقٍ وَ لَا فُجُور.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ آتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَناتٍ غَیْرَ مُسافِحاتٍ یعنی بدون فریب و فسق و فساد.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لَا مُتَّخِذاتِ أَخْدانٍ أَیْ لَا تَتَّخِذْهَا صَدِیقَهًًْ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لاَ مُتَّخِذَاتِ أَخْدَانٍ؛ یعنی آن زن را به‌عنوان معشوقه [بدون آنکه قصد ازدواج داشته باشد]، قرار ندهد.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا (علیها السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی فَإِذا أُحْصِنَّ قَالَ إِحْصَانُهُنَّ أَنْ یُدْخَلَ بِهِنَّ قُلْتُ إِنْ لَمْ یُدْخَلْ بِهِنَّ أَ‌مَا عَلَیْهِنَّ حَدٌّ قَالَ بَلَی.
امام باقر (علیه السلام)- محمّدبن‌مسلم گوید: در خصوص معنی آیه‌ی فَإِذَا أُحْصِنَّ در باب کنیزکان پرسیدم. فرمود: «[یعنی از آن‌ها ممانعت شود که] با آن‌ها نزدیکی شود». گفتم: «اگر با آن‌ها نزدیکی نشده باشد، [و بر اثر فشار شهوت و بی‌توجّهی اربابشان، به زنا آلوده شوند] بر آن‌ها حدّی جاری نمی‌شود»؟ فرمود: «نخیر [حد بر آن‌ها جاری می‌شود]».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِاللَّهِبْنِسِنَانٍ عَنْ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی فِی الْإِمَاء فَإِذا أُحْصِنَّ قَالَ إِحْصَانُهُنَّ أَنْ یُدْخَلَ بِهِنَّ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یُدْخَلْ بِهِنَّ فَأَحْدَثْنَ حَدَثاً هَلْ عَلَیْهِنَّ حَدٌّ قَالَ (علیه السلام) نَعَمْ نِصْفُ الْحُرِّ فَإِنْ زَنَتْ وَ هِیَ مُحْصَنَهًٌْ فَالرَّجْمُ.
امام صادق (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌سنان در مورد آیه: فَإِذَا أُحْصِنَّ در خصوص کنیزکان روایت می‌کند که امام صادق (علیه السلام) فرمود: «ممانعت کند که با آن‌ها آمیزش شود». گفتم: «درصورتی‌که با آن‌ها آمیزش نشده باشد و مرتکب عملی شده‌اند که مستوجب حدّ است، [با توجه به اینکه بر اثر کوتاهی اربابشان و بر اثر فشار شهوت مرتکب زنا شده‌اند] آیا بر آن‌ها حد جاری می‌شود»؟ فرمود: «آری، نیمی از حدّ؛ امّا درصورتی‌که محصنه باشد و زنا کند، باید سنگسار شود».
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فَإِذا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَیْنَ بِفاحِشَةٍ فَعَلَیْهِنَّ نِصْفُ ما عَلَی الْمُحْصَناتِ مِنَ الْعَذابِ یَعْنِی بِهِ الْعَبِیدَ وَ الْإِمَاءَ إِذَا زَنَیَا ضُرِبَا نِصْفَ الْحَدِّ وَ إِنْ عَادَا فَمِثْلُ ذَلِکَ فَإِنْ عَادَا فَمِثْلُ ذَلِکَ حَتَّی یَفْعَلُوا ذَلِکَ ثَمَانِی مَرَّاتٍ فَفِی الثَّامِنَهًِْ یُقْتَلُونَ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَیْنَ بِفاحِشَةٍ فَعَلَیْهِنَّ نِصْفُ ما عَلَی المُحْصَناتِ مِنَ الْعَذابِ یعنی اگر عبد یا کنیزی زنا کند، نصف حدّ زنا به او شلّاق زده می‌شود امّا اگر تکرار کرد همان مقدار [حدّ کامل] به او زده می‌شود و حکم همین‌طور است تا آنکه برای هشتمین‌بار مجدّدا زنا کند که در بار هشتم کشته می‌شود.
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْقَاسِمِ‌بْنِ‌سُلَیْمَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ فَإِذا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَیْنَ بِفاحِشَةٍ فَعَلَیْهِنَّ نِصْفُ ما عَلَی الْمُحْصَناتِ مِنَ الْعَذابِ قَالَ یَعْنِی نِکَاحَهُنَّ إِذَا أَتَیْنَ بِفَاحِشَهًٍْ.
امام صادق (علیه السلام)- قاسم‌بن‌سلیمان گوید: از امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه: فَإِذَا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَیْنَ بِفَاحِشَةٍ فَعلَیْهِنَّ نِصْفُ مَا علَی المُحْصَنَاتِ مِنَ الْعذَابِ سؤال کردم، فرمود: «منظور، نکاح آنان است، اگر مرتکب فحشا شوند».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَکْرٍ الْحَضْرَمِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ عَبْدٍ مَمْلُوکٍ قَذَفَ حُرّاً؟ قَالَ یُجْلَدُ ثَمَانِینَ هَذَا مِنْ حُقُوقِ النَّاسِ فَأَمَّا مَا کَانَ مِنْ حُقُوقِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنَّهُ یُضْرَبُ نِصْفَ الْحَدِّ قُلْتُ الَّذِی مِنْ حُقُوقِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا هُوَ؟ قَالَ إِذَا زَنَی أَوْ شَرِبَ خَمْراً فَهَذَا مِنَ الْحُقُوقِ الَّتِی یُضْرَبُ فِیهَا نِصْفَ الْحَدِّ.
امام صادق (علیه السلام)- ابوبکر حضرمی گوید: از امام صادق (علیه السلام) در مورد بنده‌ی زر خریدی که اتّهام [زنا] ناروایی به آزاده‌ای وارد کند، پرسیدم. فرمود: «هشتاد ضربه‌ی شلّاق محکوم می‌شود، این از حقوق مردم است، امّا در مسائل مربوط به حقوق خداوند بزرگ، این است که نصف حد بر وی جاری شود». گفتم: «آنچه از حقوق خداوند است، چیست»؟ فرمود: «اگر مرتکب زنا یا شرب خمر شود از حقوق خداوند است که حکم آن نصف حَد است».
الباقر (علیه السلام)- عنْ بُرَیْدٍ الْعِجْلِیِّ عَنْ أَبِی‌جَعْفَر (علیه السلام) فِی الْأَمَهًِْ تَزْنِی قَالَ تُجْلَدُ نِصْفَ الْحَدِّ کَانَ لَهَا زَوْجٌ أَوْ لَمْ یَکُنْ لَهَا زَوْجٌ و فی روایه لاترجم و لاتنفی.
امام باقر (علیه السلام)- برید عجلی نقل می‌کند: امام (علیه السلام) در مورد کنیزی که زنا کرده فرمود: «نصف حدّ زنا برای فرد آزاد، به او تازیانه بزنید، چه همسری داشته باشد چه نداشته باشد». و در روایتی دیگر است که [حکم] رجم و سنگسار و تبعید [جاری] نشود.
الباقر (علیه السلام)- عنْ بُرَیْدٍ الْعِجْلِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی الْأَمَهًِْ تَزْنِی قَالَ تُجْلَدُ نِصْفَ حَدِّ الْحُرِّ کَانَ لَهَا زَوْجٌ أَوْ لَمْ یَکُنْ.
امام باقر (علیه السلام)- برید عجلی نقل می‌کند: امام باقر (علیه السلام) در مورد کنیزی که مرتکب زنا شد فرمود: «به‌اندازه‌ی نصف حد شلّاق زده شود، چه شوهر داشته باشد، چه نداشته باشد».
الباقر (علیه السلام)- قَضَی أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی الْعَبِیدِ وَ الْإِمَاءِ إِذَا زَنَی أَحَدُهُمْ أَنْ یُجْلَدَ خَمْسِینَ جَلْدَهًًْ إِنْ کَانَ مُسْلِماً أَوْ کَافِراً أَوْ نَصْرَانِیّاً وَ لَا یُرْجَمَ وَ لَا یُنْفَی.
امام باقر (علیه السلام)- امیرالمؤمنین (علیه السلام) بردگان و کنیزکان را درصورت ارتکاب زنا، اگر مسلمان و کافر و نصرانی باشند، به پنجاه ضربه شلّاق بدون سنگسار و تبعید محکوم نموده است.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ سَمَاعَهًَْ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمَمْلُوکِ یَفْتَرِی عَلَی الْحُرِّ؟ قَالَ یُجْلَدُ ثَمَانِینَ. قُلْتُ فَإِنَّهُ زَنَی؟ قَالَ یُجْلَدُ خَمْسِینَ.
امام صادق (علیه السلام)- سماعه گوید: از ایشان در مورد حکم افترای برده به آزاد سؤال کردم؛ فرمود: «هشتاد ضربه شلّاق». گفتم: «اگر مرتکب زنا شود چه»؟ فرمود: «پنجاه ضربه شلّاق زده شود».