آیه وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَيْنِهِما فَابْعَثُوا حَكَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَكَماً مِنْ أَهْلِها إِنْ يُريدا إِصْلاحاً يُوَفِّقِ اللهُ بَيْنَهُما إِنَّ اللهَ كانَ عَليماً خَبيراً [35]
و اگر از جدايى ميان آن دو [همسر] بيم داشته باشيد، يك داور از خانواده‌ی شوهر، و يك داور از خانواده‌ی زن انتخاب كنيد [تا به كار آنان رسيدگى كنند]. اگر اين دو [داور]، تصميم به اصلاح داشته باشند، خداوند دل‌هاى آن دو را به هم نزديك مى‌سازد؛ زيرا خداوند، دانا و آگاه است [و از نيّات همه، باخبر است].
الرّضا (علیه السلام)- أَمَّا الشِّقَاقُ فَیَکُونُ مِنَ الزَّوْجِ وَ الْمَرْأَهًِْ جَمِیعاً کَمَا قَالَ اللَّهُ وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَیْنِهِما فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها وَ یَخْتَارُ الرَّجُلُ رَجُلًا وَ الْمَرْأَهًُْ تَخْتَارُ رَجُلًا فَیَجْتَمِعَانِ عَلَی فُرْقَهًٍْ أَوْ عَلَی صُلْحٍ فَإِنْ أَرَادَا إِصْلَاحاً فَمِنْ غَیْرِ أَنْ یَسْتَأْمِرَا وَ إِنْ أَرَادَا التَّفْرِیقَ بَیْنَهُمَا فَلَیْسَ لَهُمَا إِلَّا بَعْدَ أَنْ یَسْتَأْمِرَا الزَّوْجَ وَ الْمَرْأَهًَْ.
امام رضا (علیه السلام)- [عامل] جدایی می‌تواند از ناحیه‌ی هریک از زن و مرد باشد چنان‌که خدا فرمود: وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَیْنِهِما فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها پس مرد یک فرد و زن نیز یک فرد را انتخاب می‌کند و سپس جمع شده [و بحث می‌کنند] که یا به این نتیجه می‌رسند که جدا شوند و یا صلح و مصالحه کنند و اگر تصمیم آن دو [مشاور] به صلح بود نیاز به مشورت با زن و شوهر نیست امّا اگر تصمیم بر جدایی گرفتند حتماً باید اوّل با زوجین مشورت کنند.
الباقر (علیه السلام)- إِذَا نَشَزَتِ الْمَرْأَهًُْ عَلَی الرَّجُلِ فَهِیَ الْخُلْعَهًُْ فَلْیَأْخُذْ مِنْهَا مَا قَدَرَ عَلَیْهِ وَ إِذَا نَشَزَ الرَّجُلُ مَعَ نُشُوزِ الْمَرْأَهًِْ فَهُوَ الشِّقَاق.
امام باقر (علیه السلام)- اگر زن با مرد ناسازگاری کند، خُلعه خواهد شد؛ یعنی باید پولی بدهد تا مرد او را طلاق دهد. پس مرد هرچه می‌تواند از زن بگیرد و اگر مرد همزمان با نشوز زن، ناسازگاری کرد، این همان شقاق (جدایی) است.
الکاظم (علیه السلام)- عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌حَمْزَهًَْ قَالَ: سَأَلْتُ الْعَبْدَ الصَّالِحَ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَیْنِهِما فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها فَقَالَ یَشْتَرِطُ الْحَکَمَانِ إِنْ شَاءَا فَرَّقَا وَ إِنْ شَاءَا جَمَعَا فَفَرَّقَا أَوْ جَمَعَا جَازَ.
امام کاظم (علیه السلام)- علی‌بن‌حمزه گوید: از امام کاظم (علیه السلام) در مورد آیه: وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَیْنِهِمَا فَابْعثُواْ حَکَمًا مِّنْ أَهْلِهِ وَ حَکَمًا مِّنْ أَهْلِهَا پرسیدم، فرمود: «شرطش این است که دو داور باشند که اگر خواستند، آنها را جدا کنند و طلاق دهند و اگر خواستند، پیوند دهند، چه جدا کنند و چه پیوند دهند، هر دو کار جایز است».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها قَالَ الْحَکَمَانِ یَشْتَرِطَانِ إِنْ شَاءَا فَرَّقَا وَ إِنْ شَاءَا جَمَعَا فَإِنْ جَمَعَا فَجَائِزٌ وَ إِنْ فَرَّقَا فَجَائِزٌ.
امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر نقل می‌کند که امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه: فَابْعثُواْ حَکَمًا مِّنْ أَهْلِهِ وَ حَکَمًا مِّنْ أَهْلِهَا فرمود: «شرطش این است که دو داور باشند که اگر بخواهند جدا کنند و اگر بخواهند پیوند دهند، درآن‌صورت اگر جدا کنند جایز است و اگر پیوند دهند [نیز] جایز است».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- دَعَائِمُ الْإِسْلَامِ، عَنْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ: فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها قَالَ لَیْسَ لَهُمَا أَنْ یَحْکُمَا حَتَّی یَسْتَأْمِرَا الرَّجُلَ وَ المَرْأَهًَْ وَ یَشْتَرِطَا عَلَیْهِمَا إِنْ شَاءَا جُمِعَا وَ إِنْ شَاءَا فُرِّقَا.
امام علی (علیه السلام)- فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها؛ آن دو [مشاور] حق ندارند که حکمی بدهند مگر آنکه با زن و شوهر مشورت کنند و این شرط را بگذارند که اگر زن و شوهر خواستند، به زندگی ادامه بدهند و اگر خواستند طلاق بگیرند و جدا شوند.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا (علیها السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَل فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها قَالَ لَیْسَ لِلْحَکَمَیْنِ أَنْ یُفَرِّقَا حَتَّی یَسْتَأْمِرَا.
امام باقر (علیه السلام)- محمّدبن‌مسلم گوید: از امام باقر (علیه السلام) در مورد آیه: فَابْعثُواْ حَکَمًا مِّنْ أَهْلِهِ وَ حَکَمًا مِّنْ أَهْلِهَا پرسیدم، فرمود: «داوران تا زمانی‌که از زن و مرد اجازه نگرفته باشند، نمی‌توانند آنها را جدا کنند».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَال: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها قَالَ لِلْمُصْلِحِینَ أَنْ یُفَرِّقَا حَتَّی یَسْتَأْمِرَا.
امام باقر (علیه السلام)- محمّدبن‌مسلم گوید: از امام باقر (علیه السلام) در مورد آیه: فابعثوا حکماً مِن أهلِهِ وَ حَکَماً مِن أهلِهَا سؤال کردم. حضرت فرمود: «دو داور نمی‌توانند بدون اجازه زوجین آنها را جدا کنند».
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها قَالَ لَیْسَ لِلْحَکَمَیْنِ أَنْ یُفَرِّقَا حَتَّی یَسْتَأْمِرَا الرَّجُلَ وَ الْمَرْأَهًَْ وَ یَشْتَرِطَا عَلَیْهِمَا إِنْ شِئْنَا جَمَعْنَا وَ إِنْ شِئْنَا فَرَّقْنَا فَإِنْ جَمَعَا فَجَائِزٌ فَإِنْ فَرَّقَا فَجَائِزٌ.
امام صادق (علیه السلام)- حلبی گوید: از امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه: فَابْعثُواْ حَکَمًا مِّنْ أَهْلِهِ وَ حَکَمًا مِّنْ أَهْلِهَا پرسیدم، فرمود: «داوارن تا زمانی‌که از زن و مرد اجازه نگرفته باشند، نمی‌توانند آنها را جدا کنند، باید با آنها شرط کنند که اگر بخواهند پیوند دهند و اگر بخواهند جدا سازند. درآن‌صورت اگر جدا کنند، جایز است و اگر پیوند دهند هم جایز است».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ سَمَاعَهًَْ، قَال: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها أَرَأَیْتَ إِنِ اسْتَأْذَنَ الْحَکَمَانِ فَقَالَا لِلرَّجُلِ وَ الْمَرْأَهًِْ أَلَیْسَ قَدْ جَعَلْتُمَا أَمْرَکُمَا إِلَیْنَا فِی الْإِصْلَاحِ وَ التَّفْرِیقِ فَقَالَ الرَّجُلُ وَ الْمَرْأَهًُْ نَعَمْ فَأَشْهَدَا بِذَلِکَ شُهُوداً عَلَیْهِمَا أَیَجُوزُ تَفْرِیقُهُمَا عَلَیْهِمَا قَالَ نَعَمْ وَ لَکِنْ لَا یَکُونُ إِلَّا عَلَی طُهْرٍ مِنَ الْمَرْأَهًِْ مِنْ غَیْرِ‌جِمَاعٍ مِنَ الزَّوْجِ قِیلَ لَهُ أَ رَأَیْتَ إِنْ قَالَ أَحَدُ الْحَکَمَیْنِ قَدْ فَرَّقْتُ بَیْنَهُمَا وَ قَالَ الْآخَرُ لَمْ أُفَرِّقْ بَیْنَهُمَا؟ فَقَالَ لَا یَکُونُ تَفْرِیقٌ حَتَّی یَجْتَمِعَا جَمِیعاً عَلَی التَّفْرِیقِ فَإِذَا اجْتَمَعَا عَلَی التَّفْرِیقِ جَازَ تَفْرِیقُهُمَا.
امام صادق (علیه السلام)- سماعه گوید: از امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه: فَابْعثُواْ حَکَمًا مِّنْ أَهْلِهِ وَ حَکَمًا مِّنْ أَهْلِهَا سؤال کردم: «به نظر شما درصورتی‌که دو داور از زن و مرد اجازه بگیرند و به آنها بگویند آیا شما کار خود را در اصلاح و جدا کردن به ما واگذار می‌کنید؟ و مرد و زن بگویند: بله، و داوران شاهدانی را بر آنها بگمارند، درآن‌صورت جداکردن آنها جایز است»؟ فرمود: «آری، امّا به شرط آنکه زن پاک باشد و مرد با او جماع نکرده باشد». به امام گفته شد: «به نظر شما اگر یک نفر از دو داور بگوید: آنها را جدا کردم و داور دیگر بگوید: آنها را جدا نکردم، چطور»؟ فرمود: «جدا نمی‌شوند، مگر اینکه هردو بر جداسازی اتّفاق‌نظر پیدا کنند، و درصورت توافق بر جداسازی، جداکردن زن و مرد جایز می‌گردد».
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَیْنِهِما فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها قَالَ فَمَا حَکَمَ بِهِ الْحَکَمَانِ فَهُوَ جَائِزٌ یَقُولُ اللَّهُ إِنْ یُرِیدا إِصْلاحاً یُوَفِّقِ اللهُ بَیْنَهُما یَعْنِی الْحَکَمَیْنِ فَإِذَا کَانَ الْحَکَمَانِ عَدْلَیْنِ دَخَلَ حَکَمُ المَرْأَهًِْ عَلَی المَرْأَهًِْ فَیَقُولُ أَخْبِرِینِی مَا فِی نَفْسِکِ فَإِنِّی لَا أُحِبُّ أَنْ أَقْطَعَ شَیْئاً دُونَکِ فَإِنْ کَانَتْ هِیَ النَّاشِزَهًَْ قَالَتْ أَعْطِهِ مِنْ مَالِی مَا شَاءَ وَ فَرِّقْ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ وَ إِنْ لَمْ تَکُنْ نَاشِزَهًًْ قَالَتْ أَنْشُدُکَ اللَّهُ أَنْ لَا تُفَرِّقَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ وَ لَکِنِ اسْتُرْ ذُلِّی فِی نَفَقَتِی فَإِنَّهُ إِلَیَّ مُسِیءٌ وَ یَخْلُو حَکَمُ الرَّجُلِ بِالرَّجُلِ فَیَقُولُ أَخْبِرْنِی مَا فِی نَفْسِکَ فَإِنِّی لَا أُحِبُّ أَنْ أَقْطَعَ شَیْئاً دُونَکَ فَإِنْ کَانَ هُوَ النَّاشِزَ قَالَ خُذْ لِی مِنْهَا مَا اسْتَطَعْتَ وَ فَرِّقْ بَیْنِی وَ بَیْنَهَا فَلَا حَاجَهًَْ لِی فِیهَا وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ نَاشِزاً قَالَ أَنْشُدُکَ اللَّهُ لَا تُفَرِّقْ بَیْنِی وَ بَیْنَهَا فَإِنَّهَا أَحَبُّ النَّاسِ إِلَیَّ فَأَرْضِهَا مِنْ مَالِی بِمَا شِئْتَ ثُمَّ یَلْتَقِی الْحَکَمَانِ وَ قَدْ عَلِمَ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مَا أَفْضَی بِهِ إِلَیْهِ صَاحِبُهُ فَأَخَذَ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا عَلَی صَاحِبِهِ عَهْدَ اللَّهِ وَ مِیثَاقَهُ لِتَصْدُقَنِّی وَ لَأَصْدُقَنَّکَ وَ ذَلِکَ حِینَ یُرِیدُ اللَّهُ أَنْ یُوَفِّقَ بَیْنَهُمَا فَإِذَا فَعَلَا وَ حَدَّثَ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا صَاحِبَهُ بِمَا أَفْضَی إِلَیْهِ عَرَفَا مَنِ النَّاشِزَهًُْ فَإِنْ کَانَتِ المَرْأَهًُْ هِیَ النَّاشِزَهًَْ قَالا أَنْتِ عَدُوَّهًُْ اللَّهِ النَّاشِزَهًُْ الْعَاصِیَهًُْ لِزَوْجِکِ لَیْسَ لَکِ عَلَیْهِ نَفَقَهًٌْ وَ لَا کَرَامَهًَْ لَکِ وَ هُوَ أَحَقُّ أَنْ یُبْغِضَکِ أَبَداً حَتَّی تَرْجِعِینَ إِلَی أَمْرِ اللَّهِ وَ إِنْ کَانَ الرَّجُلُ هُوَ النَّاشِزَ قَالا لَهُ یَا عَدُوَّ اللَّهِ أَنْتَ الْعَاصِی لِأَمْرِ اللَّهِ وَ الْمُبْغِضُ لِامْرَأَتِکَ فَعَلَیْکَ نَفَقَتُهَا وَ لَا تَدْخُلْ لَهَا بَیْتاً وَ لَا تَرَی لَهَا وَجْهاً أَبَداً حَتَّی تَرْجِعَ إِلَی أَمْرِ اللَّهِ وَ کِتَابِهِ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَیْنِهِما فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها؛ که دو شخص داور هر حکمی دادند رواست، خداوند می‌فرماید: إِنْ یُرِیدا إِصْلاحاً یُوَفِّقِ الله بَیْنَهُما، یعنی اگر دو شخص داور عادل باشند، داورِ زن نزد او می‌رود و به او می‌گوید: «به من بگو در دلت چیست؟ نمی‌خواهم تصمیمی بدون اطّلاع تو بگیرم»! پس اگر نشوز از جانبِ زن بود، زن به داور خود می‌گوید: «از مال من هرچه می‌خواهد به شوهرم بده و مرا از او جدا کن»؛ و اگر نشوز از سوی زن نبود، می‌گوید: «تو را قسم می‌دهم که ما را از هم جدا نکن ولی نفقه بیشتری برای من بگیر، زیرا او به من بد می‌کند»! داور مرد نیز با او خلوت می‌کند و می‌گوید: «مرا از درونت آگاه کن، که دوست ندارم تصمیمی بر خلاف خواست تو بگیرم». پس اگر نشوز از سوی او بود، می‌گوید: «هرچه می‌توانی از او برایم بگیر و ما را از هم جدا کن که هیچ کاری با او ندارم»؛ و اگر نشوز از طرف او نبود، می‌گوید: «تو را به خدا قسم ما را از هم جدا نکن که او محبوب‌ترین مردم نزد من است، و با هر مقدار از مالم که خواستی او را راضی کن». آنگاه دو داور با هم دیدار می‌کنند، در حالی که هر کدام از آنها به سفارشی که طرفش به او کرده آگاه است، پس هر کدام از دو داور بر دیگری عهد و پیمان الهی می‌گیرد که به من راست بگو و من هم به تو راست می‌گویم، و آن زمانی است که خداوند می‌خواهد بینشان توافق ایجاد کند، پس وقتی این کار را کردند و هر کدام به روشنی و صراحت و وضوح با طرفش صحبت کرد، می‌فهمند که نشوز از جانب کیست؛ اگر زن ناشزه بود به او می‌گویند: «تو دشمن خدا و ناشزه‌ای و نسبت به شوهرت نافرمانی می‌کنی و حق نفقه برای تو بر عهده او نیست، و احترام نداری، و او سزاوارتر است که تا ابد از تو ناراحتی داشته باشد، مگر اینکه به فرمان خدا باز گردی»! و اگر مرد ناشز بود، به او می‌گویند: «ای دشمن خدا، تو از خداوند نافرمانی کردی و نسبت به همسرت بُغض داری! نفقه او بر عهده‌ات است، او را به هیچ خانه‌ای نمی‌بری و روی او را نمی‌بینی مگر اینکه به فرمان خدای عزوجل و کتابش بازگردی».
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- أَتَی عَلِیَّ‌بْنَ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) رَجُلٌ وَ امْرَأَهًٌْ عَلَی هَذِهِ الْحَالِ فَبَعَثَ حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها وَ قَالَ لِلْحَکَمَیْنِ هَلْ تَدْرِیَانِ مَا تَحْکُمَانِ احْکُمَا إِنْ شِئْتُمَا فَرَّقْتُمَا وَ إِنْ شِئْتُمَا جَمَعْتُمَا فَقَالَ الزَّوْجُ لَا أَرْضَی بِحُکْمِ فُرْقَهًٍْ وَ لَا أُطَلِّقُهَا فَأَوْجَبَ عَلَیْهِ نَفَقَتَهَا وَ مَنَعَهُ أَنْ یَدْخُلَ عَلَیْهَا وَ إِنْ مَاتَ عَلَی ذَلِکَ الْحَالِ الزَّوْجُ وَرِثَتْهُ وَ إِنْ مَاتَتْ لَمْ یَرِثْهَا إِذَا رَضِیَتْ مِنْهُ بِحُکْمِ الْحَکَمَیْنِ وَ کَرِهَ الزَّوْجُ فَإِنْ رَضِیَ الزَّوْجُ وَ کَرِهَتِ الْمَرْأَهًُْ أُنْزِلَتْ هَذِهِ الْمَنْزِلَهًَْ إِنْ کَرِهَتْ وَ لَمْ یَکُنْ عَلَیْهَا نَفَقَهًٌْ وَ إِنْ مَاتَ لَمْ تَرِثْهُ وَ إِنْ مَاتَتْ وَرِثَهَا حَتَّی تَرْجِعَ إِلَی حُکْمِ الْحَکَمَیْنِ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- مرد و زنی با این وضعیت نزد علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) آمدند. امام فرستاد تا داوری از خانواده مرد و داوری از خانواده زن بیاید و به دو داور گفت: «آیا می‌دانید چه قضاوتی می‌کنید؟ قضاوت کنید! اگر خواستید جدایی می‌اندازید و اگر خواستید آشتی می‌دهید»! شوهر گفت: «من به حکم جدایی راضی نیستم و زنم را طلاق نمی‌دهم». امام نفقه زن را بر او واجب کرد و او را از دخول بر زن ممنوع نمود، و اگر شوهر بر همین حال بمیرد، زن از او ارث می‌برد. و اگر زن به حکم دو داور از مرد راضی شد و شوهر راضی نشد، چنانچه زن بمیرد، مرد از او ارث نمی‌برد. و اگر مرد راضی شد و زن راضی نشد نیز به همین شکل است و بر زن نفقه ای نیست و اگر مرد بمیرد، زن از او ارث نمی‌برد و اگر زن بمیرد، مرد از او ارث می‌برد تا وقتی که زن به حُکم دو داور تن بدهد».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ الْحَکَمَیْنِ وَکِیلَانِ إِنْ یُرِیدَا إِصْلَاحاً.
امام علی (علیه السلام)- دو مشاور اگر قصد اصلاح امور را داشته باشند در حکم دو وکیل هستند.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- یُوَفِّقِ اللَّهُ بَیْنَهُمَا حَتَّی یَحْکُمَا بِمَا فِیهِ الصَّلَاحُ، وَ الضَّمِیرُ فِی بَیْنَهُمَا عَائِدٌ الَی الْحَکَمَیْنِ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- یُوَفِّقِ اللهُ بَیْنَهُما یعنی خدا آنها راکمک می‌کند و توفیق می‌دهد که به آنچه صلاح زوجین است حکم کنند و ضمیر در کلمه‌ی بَیْنَهُما به دو مشاور برمی‌گردد.
الباقر (علیه السلام)- رُوِی أَنَّ نَافِعَ‌بْنَ‌الْأَزْرَقِ جَاءَ إِلَی مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) فَجَلَسَ بَیْنَ یَدَیْهِ یَسْأَلُهُ عَنْ مَسَائِلِ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ فَقَالَ لَهُ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی عَرْضِ کَلَامِهِ قُلْ لِهَذِهِ الْمَارِقَهًِْ بِمَا اسْتَحْلَلْتُمْ فِرَاقَ أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ قَدْ سَفَکْتُمْ دِمَاءَکُمْ بَیْنَ یَدَیْهِ فِی طَاعَتِهِ وَ الْقُرْبَهًِْ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی بِنُصْرَتِهِ فَسَیَقُولُونَ لَکَ إِنَّهُ حَکَّمَ فِی دِینِ اللَّهِ فَقُلْ لَهُمْ قَدْ حَکَّمَ اللَّهُ تَعَالَی فِی شَرِیعَهًِْ نَبِیِّهِ رَجُلَیْنِ مِنْ خَلْقِهِ فَقَالَ جَلَّ اسْمُهُ فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها إِنْ یُرِیدا إِصْلاحاً یُوَفِّقِ اللهُ بَیْنَهُما.
امام باقر (علیه السلام)- نقل است که نافع‌بن‌ازرق خدمت امام باقر (علیه السلام) رسیده و نزد او نشست و از مسائلی در حلال و حرام پرسش نمود. پس آن حضرت در ضمن سخنان خود به نافع فرمود: «به این مارقه (خوارج) بگو چگونه جداشدن از أمیرالمؤمنین (علیه السلام) را جایز دانستید با اینکه در پرتو پیروی از او و تقرّب به خدا در یاری او [پیش از جریان حکمین] خون‌های خویش را در رکابش ریختید»؟ پس در پاسخ تو خواهند گفت: «[اشکال او این است که] او درباره‌ی دین خدا داور قرار داد [و به نظر حکمین عمل کرد]، پس به آنها بگو: خود خداوند نیز در شریعت پیغمبرش داوری را به دو مرد از بندگانش سپرده در آنجا که [درباره‌ی اختلاف میان زن و شوهر] فرموده است: فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها إِنْ یُرِیدا إِصْلاحاً یُوَفِّقِ اللهُ بَیْنَهُما».