آیه وَ لْيَخْشَ الَّذينَ لَوْ تَرَكُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّيَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَيْهِمْ فَلْيَتَّقُوا اللهَ وَ لْيَقُولُوا قَوْلاً سَديداً [9]
كسانى كه اگر فرزندان ناتوانى از خود به يادگار بگذارند [از ستم ديگران] بر آنان مى‌ترسند، بايد [از ستم درباره‌ی يتيمان مردم] بترسند! و از [مخالفت] خدا بپرهيزند، و سخنى استوار بگويند.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَی مَوْلَی آلِ سَامٍ قَالَ قَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) مُبْتَدِئاً مَنْ ظَلَمَ سَلَّطَ اللَّهُ عَلَیْهِ مَنْ یَظْلِمُهُ {أَوْ عَلَی عَقِبِهِ} أَوْ عَلَی عَقِبِ عَقِبِهِ قُلْتُ هُوَ یَظْلِمُ فَیُسَلِّطُ اللَّهُ عَلَی عَقِبِهِ أَوْ عَلَی عَقِبِ عَقِبِهِ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ وَ لْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلًا سَدِیداً.
امام صادق (علیه السلام)- عبدالأعلی گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «هرکس ظلم و ستمی را روا دارد، خداوند آن مظلوم را بر او و فرزندانش و بر فرزندان فرزندانش چیره و غالب می‌گرداند». با خودم گفتم: «او ظلم می‌کند و مظلوم بر فرزند یا فرزند فرزندش تسلّط خواهد یافت»؟! ایشان [قبل از اینکه من سخنی بگویم]، فرمود: «خداوند می‌فرماید: وَ لْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلًا سَدِیداً».
الصّادق (علیه السلام)- أَوْعَدَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فِی مَالِ الْیَتِیمِ بِعُقُوبَتَیْنِ إِحْدَاهُمَا عُقُوبَهًُْ الْآخِرَهًِْ النَّارُ وَ أَمَّا عُقُوبَهًُْ الدُّنْیَا فَقَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ وَ لْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ ... یَعْنِی لِیَخْشَ أَنْ أَخْلُفَهُ فِی ذُرِّیَّتِهِ کَمَا صَنَعَ بِهَؤُلَاءِ الْیَتَامَی.
امام صادق (علیه السلام)- خداوند تبارک‌وتعالی دو مجازات را به خورندگان مال یتیم وعده داده است؛ یکی از آن‌ها مجازات آخرت، یعنی جهنّم می‌باشد و امّا مجازات دنیا، این آیه‌ی شریفه است که می‌فرماید: وَ لْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلًا سَدِیداً. و مرادش آن است که مبادا همان کاری که او با یتیمان مردم می‌کرد، دیگران با ذرّیّه‌ی او کنند.
الکاظم (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ أَوْعَدَ فِی مَالِ الْیَتِیمِ عُقُوبَتَیْنِ اثْنَیْنِ أَمَّا أَحَدُهُمَا فَعُقُوبَهًُْ الْآخِرَهًِْ النَّارُ وَ أَمَّا الْأُخْرَی فَعُقُوبَهًُْ الدُّنْیَا قَوْلُهُ وَ لْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلًا سَدِیداً قَالَ یَعْنِی بِذَلِکَ لِیَخْشَ أَنْ أَخْلُفَهُ فِی ذُرِّیَّتِهِ کَمَا صَنَعَ هُوَ بِهَؤُلَاءِ الْیَتَامَی.
امام کاظم (علیه السلام)- خداوند دو مجازات را در مورد]خوردن[مال یتیم، وعده داده که یکی از آن‌ها بلایی در آخرت است که همان آتش جهنّم می‌باشد. و دیگری بلای دنیایی است که می‌فرماید: وَ لْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلًا سَدِیداً. مقصود این است: باید بترسد از اینکه با بازمانده‌اش همان کاری را کنند که با این یتیمان می‌کند.
الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ آکِلَ مَالِ الْیَتِیمِ سَیَلْحَقُهُ وَبَالُ ذَلِکَ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ أَمَّا فِی الدُّنْیَا فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ وَ لْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللهَ وَ أَمَّا فِی الْآخِرَهًِْ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً.
امام صادق (علیه السلام)- کسی که مال یتیم را از روی ظلم و ستم بخورد، سرانجام کار بدش را در دنیا و آخرت خواهد چشید. مجازات دنیا این است که خداوند می‌فرماید: وَ لْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللهَ. و در مورد مجازات آخرت نیز می‌فرماید: إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً.
الرّضا (علیه السلام)- حَرَّمَ اللَّه عَزَّوَجَلَّ أَکْلَ مَالِ الْیَتِیمِ ظُلْماً لِعِلَلٍ کَثِیرَهًٍْ مِنْ وُجُوهِ الْفَسَادِ أَوَّلُ ذَلِکَ إِذَا أَکَلَ الْإِنْسَانُ مَالَ الْیَتِیمِ ظُلْماً فَقَدْ أَعَانَ عَلَی قَتْلِهِ إِذِ الْیَتِیمُ غَیْرُ مُسْتَغْنٍ وَ لَا یَتَحَمَّلُ لِنَفْسِهِ وَ لَا قَائِمٌ بِشَأْنِهِ وَ لَا لَهُ مَنْ یَقُومُ عَلَیْهِ وَ یَکْفِیهِ کَقِیَامِ وَالِدَیْهِ فَإِذَا أَکَلَ مَالَهُ فَکَأَنَّهُ قَدْ قَتَلَهُ وَ صَیَّرَهُ إِلَی الْفَقْرِ وَ الْفَاقَهًِْ مَعَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیْهِ وَ جَعَلَ لَهُ مِنَ الْعُقُوبَهًِْ فِی قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ وَ لْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلًا سَدِیداً وَ لِقَوْلِ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) إِنَّ اللَّهَ أَوْعَدَ فِی أَکْلِ مَالِ الْیَتِیمِ عُقُوبَتَیْنِ عُقُوبَهًًْ فِی الدُّنْیَا وَ عُقُوبَهًًْ فِی الْآخِرَهًِْ فَفِی تَحْرِیمِ مَالِ الْیَتِیمِ اسْتِبْقَاءُ الْیَتِیمِ وَ اسْتِقْلَالُهُ لِنَفْسِهِ وَ السَّلَامَهًُْ لِلْعَقِبِ أَنْ یُصِیبَهُمْ مَا أَصَابَهُ لِمَا أَوْعَدَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فِیهِ مِنَ الْعُقُوبَهًِْ مَعَ مَا فِی ذَلِکَ مِنْ طَلَبِ الْیَتِیمِ بِثَأْرِهِ إِذَا أَدْرَکَ وَ وُقُوعِ الشَّحْنَاءِ وَ الْعَدَاوَهًِْ وَ الْبَغْضَاءِ حَتَّی یَتَفَانَوْا.
امام رضا (علیه السلام)- خداوند متعال خوردن مال یتیم از روی ظلم و ستم را به دلیل مفسده‌های زیادی، حرام کرده است؛ آن مفسده‌ها عبارتند از: اوّل اینکه کسی که به زور، مال یتیم را بخورد، در کشتن او دست داشته است؛ چرا که یتیم نیازمند است و قادر به نگهداری و انجام امور خود نیست و کسی را ندارد که مانند پدر و مادرش مراقبت و کفایت از او را بر عهده بگیرد و اگر مالش را بخورد مانند این است که او را به قتل رسانده و بی‌چیز و ندار کرده است. علی‌رغم اینکه خداوند متعال، چنین کسی را از عذاب ترسانده و فرموده است: وَ لْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُواْ مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّةً ضِعافًا خَافُواْ علَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلًا سَدِیداً. به گفته‌ی امام باقر (علیه السلام)، خداوند، دو مجازات را به خورنده‌ی مال یتیم وعده داده است: «مجازات در دنیا و مجازات در آخرت». در حرام‌دانستن مال یتیم، فوایدی است، از جمله اینکه یتیم بر روی پای خودش می‌ایستد و مستقل می‌شود و فرزندان کسی که مال یتیم را در دست دارد، از عواقب کارهایی که در حقّ یتیم انجام می‌دهد، مصون می‌مانند و نیز آن شخص از مجازاتی که خداوند وعده‌ی آن را داده است، نجات می‌یابد. علاوه بر اینکه در غیر این صورت، یتیم اگر به مرحله‌ی درک و فهم رسید، می‌تواند انتقامش را بگیرد و تا زمانی‌که هر دو بمیرند، کینه و دشمنی و نفرتی در میان آن‌ها ایجاد می‌شود».
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلًا سَدِیداً* إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً* فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ لَا تَظْلِمُوا الْیَتَامَی فَیُصِیبُ أَوْلَادَکُمْ مِثْلُ مَا فَعَلْتُمْ بِالْیَتَامَی وَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِذَا ظَلَمَ الرَّجُلُ الْیَتِیمَ وَ کَانَ مُسْتَحِلًّا لَمْ یَحْفَظْ وُلْدَهُ وَ وَکَلَهُمْ إِلَی أَبِیهِمْ وَ إِنْ کَانَ صَالِحاً حَفِظَ وُلْدَهُ فِی صَلَاحِ أَبِیهِمْ وَ الدَّلِیلُ عَلَی ذَلِکَ قَوْلُهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ أَمَّا الْجِدارُ فَکانَ لِغُلامَیْنِ یَتِیمَیْنِ فِی الْمَدِینَةِ وَ کانَ تَحْتَهُ کَنْزٌ لَهُما وَ کانَ أَبُوهُما صالِحاً إِلَی قَوْلِهِ رَحْمَةً مِنْ رَبِّکَ لِأَنَّ اللَّهَ لَا یَظْلِمُ الْیَتَامَی لِفَسَادِ أَبِیهِمْ وَ لَکِنْ یَکِلُ الْوَلَدَ إِلَی أَبِیهِ وَ إِنْ کَانَ صَالِحاً حَفِظَ وَلَدَهُ بِصَلَاحِه.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلًا سَدِیداً* إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً، خداوند می‌فرماید: به ایتام ظلم نکنید که بر سر فرزندان شما همان که کردید می‌آید، خدای متعال وقتی کسی به یتیمی ستم کند و آن را حلال بداند، فرزندانش را حفظ نمی‌کند و آن‌ها را به پدرانشان وا می‌گذارد، اگر فرزند صالح بود، فرزندانشان را به جهت خوبی پدرانشان حفظ می‌کند و دلیل این سخن، بیان خداست که فرمود: و امّا آن دیوار، از آن دو نوجوان یتیم در آن شهر بود و زیر آن، گنجی متعلّق به آن دو وجود داشت و پدرشان مرد صالحی بود و پروردگار تو می‌خواست آن‌ها به حد بلوغ برسند و گنجشان را استخراج کنند. این رحمتی از پروردگارت بود. (کهف/۸۲). زیرا خداوند به خاطر فساد پدر به یتیم ظلم نمی‌کند ولی فرزند را به پدرش وا می‌گذارد، اگر صالح باشد فرزند هم به سبب صلاح پدر حفظ می‌شود».