آیه ۹۰ - سوره نمل

آیه وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِي النّارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلّا ما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ [90]

آن‌ها که کار بدى انجام دهند، به‌ صورت در آتش افکنده مى‌شوند؛ آیا جزایى جز آنچه عمل مى‌کردید خواهید داشت؟!

۱
(نمل/ ۹۰)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- ... وَ کَذَا السَّیِّئَاتُ عَلَی وَجْهَیْنِ فَمِنَ السَّیِّئَاتِ الْخَوْفُ وَ الْجُوعُ وَ الشِدَّهًُْ وَ هُوَ مَا ذَکَرْنَاهُ فِی قَوْلِهِ وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ یَطَّیَّرُوا بِمُوسی وَ مَنْ مَعَهُ وَ عُقُوبَاتِ الذُّنُوبِ قَدْ سَمَّاهَا اللَّهُ السَّیِّئَاتِ کَقَوْلِهِ تَعَالَی جَزاءُ سَیِّئَةٍ سَیِّئَةٌ مِثْلُها وَ الْوَجْهُ الثَّانِی مِنَ السَّیِّئَاتِ یَعْنِی بِهَا أَفْعَالَ الْعِبَادِ الَّذِینَ یُعَاقَبُونَ عَلَیْهَا وَ هُوَ قَوْلُهُ وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِی النَّارِ وَ قَوْلُهُ ما أَصابَکَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللهِ وَ ما أَصابَکَ مِنْ سَیِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِکَ یَعْنِی مَا عَمِلْتَ مِنْ ذُنُوبٍ فَعُوقِبْتَ عَلَیْهَا فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ فَمِنْ نَفْسِکَ بِأَعْمَالِکَ لِأَنَّ السَّارِقَ یُقْطَعُ وَ الزَّانِی یُجْلَدُ وَ یُرْجَمُ وَ الْقَاتِلُ یُقْتَلُ فَقَدْ سَمَّی اللَّهُ الْعِلَلَ وَ الْخَوْفَ وَ الشِّدَّهًَْ وَ عُقُوبَاتِ الذُّنُوبِ کُلَّهَا سَیِّئَاتٍ فَقَالَ ما أَصابَکَ مِنْ سَیِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِکَ بِأَعْمَالِکَ قَوْلُهُ قُلْ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ اللهِ یَعْنِی الصِّحَّهًَْ وَ الْعَافِیَهًَْ وَ السَّعَهًَْ وَ السَّیِّئَاتِ الَّتِی هِیَ عُقُوبَاتُ الذُّنُوبِ مِنْ عِنْدِاللَّهِ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- ... همچنین سیئات نیز به دو معنا آمده است: ترس و گرسنگی و سختی از جمله معانی سیّئه هستند که گفتیم در این سخن خداوند: ولی موقعی که بدی [و بلا] به آن‌ها می‌رسید، می‌گفتند: «از شومی موسی و کسان اوست»! (اعراف/۱۳۱) به همین معنا میباشد. خداوند از کیفر گناهان نیز با نام سیئات نام برده است؛ مانند این سخن خداوند متعال: کیفر بدی، مجازاتی است همانند آن. (شوری/۴۰) معنای دوّم سیّئات نیز همان افعال بندگان است که بر آن کیفر میشوند؛ مانند این سخن خداوند: وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِی النَّار، و [نیز] این سخنش: [آری]، آنچه از نیکی‌ها به تو می‌رسد، از طرف خداست و آنچه از بدی به تو می‌رسد، از سوی خود توست. (نساء/۷۹) یعنی آن گناهانی که انجام دادی و به سبب انجام آن‌ها در دنیا و آخرت کیفر شدی، از جانب خودت و به سبب اعمال خودت است؛ زیرا در این دنیا دستان سارق قطع میشود و زناکار شلاق زده میشود و سنگسار میشود و قاتل کشته میشود، خداوند بیماریها و ترس و سختی و کیفرهای گناهان، این همه را سیّئات نامیده است و فرموده است: و آنچه از بدی به تو می‌رسد، از سوی خود توست. (نساء/۷۹) و این سخن او: بگو: «همه‌ی این‌ها از ناحیه‌ی خداست». (نساء/۷۸) یعنی صحّت و عافیت و وسعت رزق و سیّئاتی که کیفر گناهان است همه از جانب خداوند است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۲۸
بحار الأنوار، ج۵، ص۲۰۱/ القمی، ج۱، ص۱۴۳؛ «بأفعالک» بدل «بأعمالک» و «کقوله تعالی جزاء ... مثلها» محذوف
۲
(نمل/ ۹۰)

الصّادق (علیه السلام)- وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِی النَّارِ فَهِیَ بُغْضُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ لَا یَقْبَلُ اللَّهُ لَهُمْ عَمَلًا وَ لَا صَرْفاً وَ لَا عَدْلًا وَ هُمْ فِی نَارِ جَهَنَّمَ لا یُخْرَجُونَ مِنْها وَ لایُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ.

امام صادق (علیه السلام)- وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِی النَّار، نیز کینه‌ی ما اهل‌بیت (علیهم السلام) است که از آن‌ها هیچ عملی را از خیر و خوبی نمی‌پذیرد و پیوسته در آتش جهنّم خواهند بود و عذابشان تخفیف داده نمی‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۳۰
بحار الأنوار، ج۲۴، ص۴۵
۳
(نمل/ ۹۰)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ مَنْ جَاءَ بِالسَّیِّئَةِ أَیْ بِالْمَعْصِیَهًِْ الْکَبِیرَهًِْ الَّتِی هِیَ الْکُفْرُ وَ الشِّرْکُ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ؛ یعنی کسی که گناه کبیره بیاورد که همان کفر و شرک است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۳۰
بحارالأنوار، ج۷، ص۱۵۳
۴
(نمل/ ۹۰)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ جَابِرٍ (رحمة الله علیه)، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَا عَلِیُّ (علیه السلام) لَوْ أَنَّ أُمَّتِی صَامُوا حَتَّی صَارُوا کَالْأَوْتَادِ، وَ صَلَّوْا حَتَّی صَارُوا کَالْحَنَایَا، ثُمَّ أَبْغَضُوکَ لَأَکَبَّهُمُ اللَّهُ عَلَی مَنَاخِرِهِمْ فِی النَّار.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- جابر (رحمة الله علیه) گوید: پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای علی (علیه السلام)! اگر اُمّت من آن‌قدر روزه بگیرند که شبیه میخ شوند و آن‌قدر نماز بخوانند که قامتشان چون کمان خمیده شود، امّا کینه‌ی تو را به دل داشته باشند، خداوند حتماً آنان را با صورت در آتش خواهد افکند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۳۰
شواهد التنزیل؛ ج۱، ص۵۵۰/ البرهان
بیشتر