آیه الَّذينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ هُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعاً [104]
همان كسانى كه سعى و تلاششان در زندگى دنيا گم [و نابود] شده؛ در‌حالى‌كه، مى‌پندارند كار نيك انجام مى‌دهند.
الرّضا ( عَنِ الْفَضْلِ‌بْنِ‌شَاذَانَ قَالَ: سَأَلَ الْمَأْمُونُ الرَّضَا (أَنْ یَکْتُبَ لَهُ مَحْضَ الْإِسْلَامِ عَلَی إِیجَازٍ وَ اخْتِصَارٍ فَکَتَبَ (وَ الْبَرَاءَهًُْ مِنْ أَهْلِ الِاسْتِیثَارِ وَ مِنْ أَبِی‌موسی‌الْأَشْعَرِیِّ وَ أَهْلِ وَلَایَتِهِ الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً أُولئِکَ الَّذِینَ کَفَرُوا بِآیاتِ رَبِّهِمْ بِوَلَایَهًِْ أمیرالمومنین (وَ لِقائِهِ کَفَرُوا بِأَنْ لَقُوا اللهَ بِغَیْرِ إِمَامَتِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فَلا نُقِیمُ لَهُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَزْناً.
امام رضا (علیه السلام)- فضل‌بن‌شاذان گوید: مأمون از امام رضا (علیه السلام) درخواست کرد که به طور اجمال و خلاصه، اسلام خالص و یکدست را برای او بنویسد. امام (علیه السلام) در پاسخ او نوشت: ... بیزاری از اهل شوری، و ابوموسی اشعری و دوستانش که اینان کسانی هستند که اهل این آیه‌اند: همان کسانی که سعی و تلاششان در زندگی دنیا گم [و نابود] شده؛ درحالی‌که، می‌پندارند کار نیک انجام می‌دهند. آن‌ها کسانی هستند که به آیات پروردگارشان کافر شدند؛ به ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) و به لقای پروردگار کافر شدند، اعمالشان حبط و نابود شد! ازاین‌رو روز قیامت، میزانی برای آن‌ها برپا نخواهیم کرد! (کهف/۱۰۵) و آنان سگ‌های اهل دوزخند.
امیرالمؤمنین ( کِتَابُ سُلَیْمِ‌بْنِ‌قَیْسٍ الْهِلَالِیِ: قَالَ: ... قال (للْأَشْعَثِ بْنِ قَیْسٍ: وَ کَیْفَ رَأَیْتَنَا یَوْمَ النَّهْرَوَانِ إِذْ لَقِیتُ الْمَارِقِینَ وَ هُمْ مُسْتَبْصِرُونَ مُتَدَیِّنُونَ قَدْ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیاهًِْ الدُّنْیا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً فَقَتَلَهُمُ اللَّهُ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ إِلَی النَّارِ لَمْ یَبْقَ مِنْهُمْ عَشَرَهًٌْ وَ لَمْ یَقْتُلُوا مِنَ الْمُؤْمِنِینَ عَشَرَهًًْ.
امام علی (علیه السلام)- ای پسر قیس! ... در جنگ نهروان ما را چطور دیدی که مارقین را ملاقات کردیم؟ همان افراد مؤمنی که به گمراهی افتادند، و گمان داشتند، راه درستی می‌روند؟ و خداوند یکجا، آنان را به هلاکت انداخت و جز ده نفر کسی از آنان بجا نماند در صورتی که ده نفر از ما کشته نشد؟!
الباقر ( عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ اللَّیْثِیِّ قال: قال (یَا إِبْرَاهِیمُ (قَالَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ ذِکْرُهُ فِی أَعْدَائِنَا النَّاصِبَهًِْ وَ قَدِمْنا إِلی ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً وَ قال عزَّ وَ جَلَّ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً.
امام باقر (علیه السلام)- ابواسحاق لیثی گوید: امام باقر (علیه السلام) فرمود: ای ابراهیم، خدای عزّوجلّ درباره‌ی دشمنان ناصبی ما فرموده است: و ما به‌سراغ اعمالی که انجام داده‌اند می‌رویم، و همه را همچون ذرّات غبار پراکنده در هوا قرار می‌دهیم! (فرقان/۲۳) و فرموده است: یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً.
امیرالمؤمنین ( عَنْ أَبِی الطُّفَیْلِ أَنَّهُ سَأَلَ ابْنُ الْکَوَّاءِ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالْأَخْسَرِینَ أَعْمالًا الْآیَهًْ إِنَّهُمْ أَهْلُ حَرُورَاءَ ثُمَّ قَالَ الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً فِی قِتَالِ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (.
امام علی (علیه السلام)- ابوطفیل گوید: ابن‌کوّاء از امام علی (علیه السلام) در مورد آیه: قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالْأَخْسَرِینَ أَعْمالًا، پرسید. فرمود: «آن‌ها [زیانکارترین مردم] خوارج هستند». سپس فرمود: «الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الحَیاةِ الدُّنْیا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً، در مورد جنگ با علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) است».
أمیرالمؤمنین ( قَالَ سُلَیْمٌ: و سَمِعْتُ عَلِیَّ‌بْنَ‌أَبِی‌طَالِبٍ (یَقُولُ إِنَّ الْأُمَّهًَْ سَتَفَرَّقُ عَلَی ثَلَاثٍ وَ سَبْعِینَ فِرْقَهًًْ اثْنَتَانِ وَ سَبْعُونَ فِرْقَهًًْ فِی النَّارِ وَ فِرْقَهًٌْ فِی الْجَنَّهًِْ وَ ثَلَاثَ عَشْرَهًَْ فِرْقَهًًْ مِنَ الثَّلَاثِ وَ سَبْعِینَ تَنْتَحِلُ مَحَبَّتَنَا أَهْلَ الْبَیْتَ (وَاحِدَهًٌْ مِنْهَا فِی الْجَنَّهًِْ وَ اثْنَتَا عَشْرَهًَْ فِی النَّارِ وَ أَمَّا الْفِرْقَهًُْ النَّاجِیَهًُْ الْمَهْدِیَّهًُْ الْمُؤْمِنَهًُْ الْمُسْلِمَهًُْ الْمُوَفَّقَهًُْ الْمُرْشَدَهًُْ فَهِیَ الْمُؤْتَمَّهًُْ بِی الْمُسْلِمَهًُْ لِأَمْرِی الْمُطِیعَهًُْ لِی الْمُتَبَرِّئَهًُْ مِنْ عَدُوِّی الْمُحِبَّهًُْ لِی الْمُبْغِضَهًُْ لِعَدُوِّی الَّتِی قَدْ عَرَفَتْ حَقِّی وَ إِمَامَتِی وَ فَرْضَ طَاعَتِی مِنْ کِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّهًِْ نَبِیِّهِ فَلَمْ تَرْتَدَّ وَ لَمْ تَشُکَّ لِمَا قَدْ نَوَّرَ اللَّهُ فِی قَلْبِهَا مِنْ مَعْرِفَهًِْ حَقِّنَا وَ عَرَّفَهَا مِنْ فَضْلِنَا وَ أَلْهَمَهَا وَ أَخَذَ بِنَوَاصِیهَا فَأَدْخَلَهَا فِی شِیعَتِنَا حَتَّی اطْمَأَنَّتْ قُلُوبُهَا وَ اسْتَیْقَنَتْ یَقِیناً لَا یُخَالِطُهُ شَکٌّ أَنِّی أَنَا وَ أَوْصِیَائِی بَعْدِی إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ هُدَاهًٌْ مُهْتَدُونَ الَّذِینَ قَرَنَهُمُ اللَّهُ بِنَفْسِهِ وَ نَبِیِّهِ (فِی آیٍ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ کَثِیرَهًٍْ وَ طَهَّرَنَا وَ عَصَمَنَا وَ جَعَلَنَا شُهَدَاءَ عَلَی خَلْقِهِ وَ حُجَّتَهُ فِی أَرْضِهِ وَ خُزَّانَهُ عَلَی عِلْمِهِ وَ مَعَادِنَ حُکْمِهِ وَ تَرَاجِمَهًَْ وَحْیِهِ وَ جَعَلَنَا مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنَ مَعَنَا لَا نُفَارِقُهُ وَ لَا یُفَارِقُنَا حَتَّی نَرِدَ عَلَی رَسُولِ‌اللَّهِ (حَوْضَهُ کَمَا قَالَ وَ تِلْکَ الْفِرْقَهًُْ الْوَاحِدَهًُْ مِنَ الثَّلَاثِ وَ السَّبْعِینَ فِرْقَهًًْ هِیَ النَّاجِیَهًُْ مِنَ النَّارِ وَ مِنْ جَمِیعِ الْفِتَنِ وَ الضَّلَالَاتِ وَ الشُّبُهَاتِ هُمْ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّهًِْ حَقّاً هُمْ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهًَْ بِغَیْرِ حِسابٍ وَ جَمِیعُ تِلْکَ الْفِرَقِ الِاثْنَتَیْنِ وَ السَّبْعِینَ فِرْقَهًًْ هُمُ الْمُتَدَیِّنُونَ بِغَیْرِ الْحَقِّ النَّاصِرُونَ دِینَ الشَّیْطَانِ الْآخِذُونَ عَنْ إِبْلِیسَ وَ أَوْلِیَائِهِ هُمْ أَعْدَاءُ اللَّهِ وَ أَعْدَاءُ رَسُولِهِ وَ أَعْدَاءُ الْمُؤْمِنِینَ یَدْخُلُونَ النَّارَ بِغَیْرِ حِسَابٍ بَرَءُوا مِنَ اللَّهِ وَ مِنْ رَسُولِهِ وَ أَشْرَکُوا بِاللَّهِ وَ کَفَرُوا بِهِ وَ عَبَدُوا غَیْرَ اللَّهِ مِنْ حَیْثُ لَا یَعْلَمُونَ وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعا.
امام علی (علیه السلام)- سلیم گوید: از علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) شنیدم که می‌فرمود: «به‌زودی امّت به هفتادوسه گروه متفرّق خواهند شد، که هفتادودو گروه در آتش و یک گروه در بهشت خواهند بود. سیزده گروه از هفتاد و سه گروه، محبّت ما اهل بیت را ادّعا می‌کنند، ولی یکی از آن‌ها در بهشت و دوازده گروه در آتش‌اند. و اما فرقه ناجیه (نجات یافته) هدایت شده که آرزوی [بهشت دارند] و مؤمن و تسلیم و موافق و هدایت‌کننده‌اند، آنان کسانی‌اند که به من ایمان آورده و در مقابل امر من تسلیم و مطیع من هستند. از دشمن من بیزاری جسته و مرا دوست می‌دارند و دشمنم را مبغوض می‌دارند. آنان که به حقّ من و امامتم و واجب‌بودن اطاعتم از روی کتاب خدا و سنّت پیامبرش معرفت دارند. در نتیجه [از عقیده‌ی خود] بر نمی‌گردند و شک نمی‌کنند، به خاطر آنکه خداوند قلبشان را از معرفت حقّ ما نورانی کرده و فضیلتشان را به آنان فهمانده است، و به آنان الهام کرده و ناصیه‌ی آنان را گرفته و در شیعیان ما داخل نموده است، به‌طوری که قلب‌هایشان اطمینان یافته و یقینی پیدا کرده که شکّی با آن مخلوط نمی‌شود، امامان فرقه‌ی ناجیه؛ من و جانشینانم بعد از من تا روز قیامت، هدایت‌کننده هدایت یافته‌ایم. کسانی که خداوند آنان را در آیه‌های بسیاری از قرآن در کنار خود و پیامبرش قرار داده، و ما را پاک نموده و از گناهان معصوم داشته و ما را شاهدین بر خلقش و حجّت در زمینش و خزانه‌داران علمش و معادن حکمتش و تفسیرکنندگان وحی خود قرار داده است. ما را با قرآن و قرآن را با ما قرار داده، که نه ما از آن جدا می‌شویم و نه آن از ما جدا می‌شود تا در حوض کوثر بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) وارد شویم. هفتادوسه فرقه در روز قیامت، در بین هفتادوسه فرقه فقط آن یک گروهند که از آتش و از همه‌ی فتنه‌ها و گمراهی‌ها و شبهه‌ها نجات یافته هستند و آن‌ها به حق اهل بهشتند. آنان هفتاد هزارند که بدون حساب داخل بهشت می‌شوند. همه‌ی آن هفتادودو گروه به غیر حق متدیّن شده‌اند و دین شیطان را یاری می‌دهند، و [دستوراتشان را] از ابلیس و دوستانش می‌گیرند. آنان دشمن خدای تعالی و دشمن پیامبرش و دشمن مؤمنین‌اند و بدون حساب داخل آتش می‌شوند، و از خدا و رسولش بیزارند خدا و رسولش را فراموش کرده و به خدا شرک ورزیده و کافر شده‌اند و غیر خدا را پرستیده‌اند، ولی خود هم نمی‌دانند و گمان می‌کنند کار درستی می‌کنند. روز قیامت می‌گویند. «به خدا قسم ما مشرک نبودیم»، برای او قسم یاد می‌کنند همان‌طور که برای شما قسم می‌خورند و می‌پندارند کار نیک انجام می‌دهند».
السّجّاد ( ان اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ إِذَا کَانَ عَشِیَّهًُْ عَرَفَهًَْ وَ ضَحْوَهًُْ یَوْمِ مِنًی بَاهَی کِرَامَ مَلَائِکَتِهِ (بِالْوَاقِفِینَ بِعَرَفَاتٍ وَ مِنًی وَ قَالَ لَهُمْ هَؤُلَاءِ عِبَادِی وَ إِمَائِی حَضَرُونِی هَاهُنَا مِنَ الْبِلَادِ السَّحِیقَهًِْ الْبَعِیدَهًِْ شُعْثاً غُبْراً قَدْ فَارَقُوا شَهَوَاتِهِمْ وَ بِلَادَهُمْ وَ أَوْطَانَهُمْ وَ أَخْدَانَهُمُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِی أَلَا فَانْظُرُوا إِلَی قُلُوبِهِمْ وَ مَا فِیهَا فَقَدْ قَوَّیْتُ أَبْصَارَکُمْ یَا مَلَائِکَتِی عَلَی الِاطِّلَاعِ عَلَیْهَا قَالَ فَتَطَّلِعُ الْمَلَائِکَهًُْ (عَلَی قُلُوبِهِمْ فَیَقُولُونَ یَا رَبَّنَا اطَّلَعْنَا عَلَیْهَا وَ بَعْضُهُمْ سُودٌ مُدْلَهِمَّهًٌْ یَرْتَفِعُ عَنْهَا کَدُخَانِ جَهَنَّمَ فَیَقُولُ اللَّهُ أُولَئِکَ الْأَشْقِیَاءُ الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً تِلْکَ قُلُوبٌ خَاوِیَهًٌْ مِنَ الْخَیْرَاتِ خَالِیَهًٌْ مِنَ الطَّاعَاتِ مُصِرَّهًٌْ عَلَی الْمُوذِیَاتِ الْمُحَرَّمَاتِ تَعْتَقِدُ تَعْظِیمَ مَنْ أَهَنَّاهُ وَ تَصْغِیرَ مَنْ فَخَّمْنَاهُ وَ بَجَّلْنَاهُ لَئِنْ وَافَوْنِی کَذَلِکَ لَأُشَدِّدَنَّ عَذَابَهُمْ وَ لَأُطِیلَنَّ حِسَابَهَمْ تِلْکَ قُلُوبٌ اعْتَقَدَتْ أَنَّ محمدا (رَسُولَ‌اللَّهِ (کَذَبَ عَلَی اللَّهِ أَوْ غَلِطَ عَنِ اللَّهِ فِی تَقْلِیدِهِ أَخَاهُ وَ وَصِیَّهُ إِقَامَهًَْ أَوَدِ عِبَادِ اللَّهِ وَ الْقِیَامَ بِسِیَاسَاتِهِمْ حَتَّی یَرَوُا الْأَمْنَ فِی إِقَامَهًِْ الدِّینِ فِی إِنْقَاذِ الْهَالِکِینَ وَ نَعِیمِ الْجَاهِلِینَ وَ تَنْبِیهِ الْغَافِلِینَ الَّذِینَ بِئْسَ الْمَطَایَا إِلَی جَهَنَّمَ مَطَایَاهُم.
امام سجّاد (علیه السلام)- خدای عزّوجلّ هنگامی‌که شامگاه عرفه و صبح روز منا می‌شود، با وقوف‌کنندگان در عرفه و منا به فرشتگان والا مقامش مباهات می‌کند و به آن‌ها می‌فرماید: «این‌ها بنده‌ها و کنیزهای من هستند. از سرزمین‌هایی با فاصله‌ی زیاد و دور، با موهای ژولیده و غبارآلود، در اینجا به حضور من آمده‌اند و از لذّت‌ها، سرزمین‌ها، وطن‌ها و دوستانشان برای جلب‌رضایت من جدا شده‌اند؛ پس به قلب‌هایشان و آنچه در آن‌ها است بنگرید و من دیدگان شما را ای فرشتگانم برای آگاهی از آن تقویت کردم». فرمود: «فرشتگان بر قلب‌هایشان آگاهی پیدا می‌کنند و می‌گویند: «پروردگارا! از آن‌ها آگاه شدیم و بعضی از آن‌ها سیاه و بسیار تاریک است و مانند دود جهنّم از آن بلند می‌شود». خداوند می‌فرماید: آنان تیره‌بختان هستند کسانی که سعی و تلاششان در زندگی دنیا گم [و نابود] شده؛ درحالی‌که، می‌پندارند کار نیک انجام می‌دهند. آن‌ها قلب‌های خالی از خوبی‌ها، خالی از اطاعت‌ها و اصرارکننده بر کارهای آزاردهنده و حرام هستند. به بزرگداشت کسانی که ما آن‌ها را خوار کرده‌ایم و کوچک‌کردن کسانی که ما آن‌ها را بزرگ و گرامی داشته‌ایم اعتقاد دارند. اگر اینگونه نزد من بیایند، عذاب آن‌ها را شدید می‌گردانم و حساب آن‌ها را طولانی می‌کنم. آن‌ها قلب‌هایی هستند که معتقدند محمّد رسول خدا بر خدا دروغ بسته یا [در دریافت مطالب] از خدا اشتباه کرده و اشتباهاً درست کردن کجی بندگان خدا و بر عهده‌گرفتن امورشان را به برادر و وصیّش واگذار نموده است تا امنیّت را در برپاداشتن دین در مورد نجات هلاک‌شدگان، در رفاه قراردادن جاهلان و آگاه‌کردن غافلان ببینند. آن‌ها کسانی هستند که بدترین مرکب سواری به‌سوی جهنّم، مرکب آن‌ها است.
امیرالمؤمنین ( عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌وَأْلٍ التَّیْمِیِّ قَالَ إِنِّی لَعِنْدَ أمیرالمومنین (فکَتَبَ إِلَی زِیَادٍ أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ بَلَغَنِی کِتَابُکَ وَ فَهِمْتُ مَا ذَکَرْتَ بِهِ النَّاجِیَ وَ أَصْحَابَهُ الَّذِینَ طَبَعَ اللَّهُ عَلی قُلُوبِهِمْ وَ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ أَعْمالَهُمْ فَهُمْ حَیَارَی عَمِهُونَ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً وَ وَصَفْتَ مَا بَلَغَ بِکَ وَ بِهِمُ الْأَمْرُ فَأَمَّا أَنْتَ وَ أَصْحَابُکَ لِلَّهِ سَعْیُکُمْ وَ عَلَیْهِ جَزَاؤُکُمْ وَ أَیْسَرُ ثَوَابِ اللَّهِ لِلْمُؤْمِنِ خَیْرٌ لَهُ مِنَ الدُّنْیَا الَّتِی یَقْتُلُ الْجَاهِلُونَ أَنْفُسَهُمْ عَلَیْهَا فَما عِنْدَکُمْ یَنْفَدُ وَ ما عِنْدَ اللهِ باقٍ وَ لَنَجْزِیَنَّ الَّذِینَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا یَعْمَلُونَ وَ أَمَّا عَدُوُّکُمُ الَّذِینَ لَقِیتُمْ فَحَسْبُهُمْ خُرُوجُهُمْ مِنَ الْهُدَی وَ ارْتِکَاسُهُمْ فِی الضَّلَالَهًِْ وَ رَدُّهُمُ الْحَقَّ وَ جِمَاحُهُمْ فِی التِّیه.
امام علی (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌وال تَیمی گوید: «من نزد امیرمؤمنان (علیه السلام) بودم... امام (علیه السلام) به زیاد [بن‌خصفه] نوشت: امّا بعد، نامه‌ات به من رسید و آنچه که در خصوص ناجی و یارانش که خداوند بر دل‌هایشان مهر زده و شیطان عملشان را برایشان زینت داده است، ذکر کردی را دریافتم. آنان سرگردان آواره هستند و گمان می‌کنند که نیکو عمل می‌کنند و امری که درخصوص آنان به تو و آنان رسید را توصیف کرد، امّا تو و یارانت، تلاشتان برای خدا و جزایتان بر اوست. و کمترین ثواب خدا برای مؤمن برای تو از دعایی که جاهلان خود را بر سر آنان می‌کشند، بهتر است: آنچه نزد خداست باقی است و به کسانی که صبر و استقامت پیشه کنند، مطابق بهترین اعمالی که انجام می‌دادند پاداش خواهیم داد. (نحل/۹۶) به‌هوش باش که دشمنان شما کسانی هستند که دیدید و خروجشان از هدایت، غوطه‌ور شدنشان در ضلالت و انکار حق و خودسری‌شان در گمراهی برایشان کافی است.
امیرالمؤمنین ( قَالَ ابْنُ طَلْحَهًْ ... وَ صَاحَ جَمَاعَهًٌْ مِنْهُمْ مِنْ کُلِّ نَاحِیَهًٍْ التَّوْبَهًَْ التَّوْبَهًَْ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ اسْتَأْمَنَ إِلَیْهِ ثَمَانِیَهًُْ آلَاف وَ بَقِیَ عَلَی حَرْبِهِ أَرْبَعَهًُْ آلَافٍ فَأَمَرَ الْمُسْتَأْمِنِینَ بِالِاعْتِزَالِ عَنْهُمْ فِی ذَلِکَ الْوَقْتِ وَ تَقَدَّمَ بِأَصْحَابِهِ حَتَّی دَنَا مِنْهُمْ وَ تَقَدَّمَ عَبْدُ اللَّهِ‌بْنُ‌وَهْبٍ وَ ذُوالثُّدَیَّهًِْ حُرْقُوصٌ وَ قَالَا مَا نُرِیدُ بِقِتَالِنَا إِیَّاکَ إِلَّا وَجْهَ اللَّهِ وَ الدَّارَ الْآخِرَهًَْ فَقال علِیٌّ (هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالْأَخْسَرِینَ أَعْمالًا الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعا.
امام علی (علیه السلام)- ابن‌طلحه گوید: ... جمعی از آنان از هر گوشه فریاد توبه یا امیرمؤمنان را برآوردند و هشت‌هزار نفر از آنان از او امان خواستند و چهارهزار نفر بر جنگ با او باقی ماندند. پس امام (علیه السلام) به طلب‌کنندگان امان، دستور داد که همان‌وقت از آنان کناره‌گیری کنند و با یارانش پیشروی کرد تا به آنان نزدیک شد و عبدالله‌بن‌وهب و حرقوص ذو ثدیه پیش آمدند و گفتند: ما از جنگ با تو فقط خواستار ذات خدا و سرای آخرت هستیم. علی (علیه السلام) فرمود: هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالْأَخْسَرِینَ أَعْمالًا* الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعا.
الکاظم ( عَنْ عَلِیِّ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ (قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْعُجْبِ الَّذِی یُفْسِدُ الْعَمَلَ فَقَالَ الْعُجْبُ دَرَجَاتٌ مِنْهَا أَنْ یُزَیَّنَ لِلْعَبْدِ سُوءُ عَمَلِهِ فَیَرَاهُ حَسَناً فَیُعْجِبَهُ وَ یَحْسَبَ أَنَّهُ یُحْسِنُ صُنْعاً وَ مِنْهَا أَنْ یُؤْمِنَ الْعَبْدُ بِرَبِّهِ فَیَمُنَّ عَلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لِلَّهِ عَلَیْهِ فِیهِ الْمَن.
امام کاظم (علیه السلام)- علی‌بن‌سوید گوید: از امام کاظم (علیه السلام) سؤال کردم: «عُجب چیست»؟ فرمود: «عجب درجاتی دارد، یکی از آن‌ها این است که انسان کارهای زشت خود را زیبا بداند و از آن خوشش بیاید و گمان کند که کارهای خوبی انجام می‌دهد، دوّم اینکه بنده‌ای ایمان بیاورد و به خداوند منّت گذارد که ایمان آورده است».