آیه الْمالُ وَ الْبَنُونَ زينَةُ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ الْباقِياتُ الصَّالِحاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَواباً وَ خَيْرٌ أَمَلاً [46]
اموال و فرزندان، زينت زندگى دنياست؛ و باقيات صالحات (آثار ماندگار شايسته) ثوابش نزد پروردگارت بهتر و اميدبخش‌تر است.
الصّادق ( إِنْ کَانَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ قَالَ الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا إِنَّ الثَّمَانِیَهًَْ رَکَعَاتٍ یُصَلِّیهَا الْعَبْدُ آخِرَ اللَّیْلِ زِینَهًُْ الْآخِرَهًِْ.
امام صادق (علیه السلام)- اگر خداوند عزّوجلّ فرموده است: الْمالُ وَ الْبَنُونَ زینَةُ الحَیاةِ الدُّنْیا، پس هشت رکعت نماز که در اواخر شب خوانده شود، زینت حیات اخروی است.
الصّادق ( الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ ثَمَانُ رَکَعَاتٍ مِنْ آخِرِ اللَّیْلِ وَ الْوَتْرُ زِینَهًُْ الْآخِرَهًِْ وَ قَدْ یَجْمَعُهُمَا اللَّهُ لِأَقْوَامٍ.
امام صادق (علیه السلام)- الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الحَیاةِ الدُّنْیا و هشت رکعت نماز پایان شب، و سه نماز وتر، آرایش آخرت می‌باشد و گاهی خداوند این دو آرایش دنیا و آخرت را برای مردمی فراهم آورد.
امیرالمؤمنین ( إِنَ الْمَالَ وَ الْبَنِینَ حَرْثُ الدُّنْیَا وَ الْعَمَلَ الصَّالِحَ حَرْثُ الْآخِرَهًِْ وَ قَدْ یَجْمَعُهُمَا اللَّهُ لِأَقْوَام.
امام علی (علیه السلام)- مال و فرزندان حرث و نتیجه کوشش دنیوی است و اعمال نیک و شایسته هم حرث و کشت اخروی و گاهی ممکن است خداوند به گروهی هر دو را عنایت فرماید.
الرّسول ( عَلَیْکَ بِذِکْرِ اللَّهِ وَ الْعَمَلِ الصَّالِحِ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلًا.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- و بر تو باد به ذکر خدا و عمل صالح، که می‌فرماید: وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلًا.
الصّادق ( عَنْ إِدْرِیسَ الْقُمِّیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (عَنِ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ فَقَالَ هِیَ الصَّلَاهًُْ فَحَافِظُوا عَلَیْهَا وَ قَالَ لَا تُصَلِّی الظُّهْرَ أَبَداً حَتَّی تَزُولَ الشَّمْسُ.
امام صادق (علیه السلام)- ادریس قمی گوید: از امام صادق (علیه السلام) معنای الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ را پرسیدم. امام فرمود: «منظور نماز است، بر آن محافظت کنید و نماز ظهر را هرگز قبل از اینکه خورشید زوال نکرده، نخوانید».
الصّادق ( أَنَّ قَوْلَهُ تَعَالَی وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ هِیَ الْقِیَامُ آخِرَ اللَّیْلِ لِصَلَاهًِْ اللَّیْلِ وَ الدُّعَاءُ فِی الْأَسْحَار.
امام صادق (علیه السلام)- وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ؛ منظور برخاستن برای نماز شب در آخر شب و دعا در سحرگاهان است.
الرّسول ( عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (: خُذُوا جُنَّتَکُمْ قَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ عَدُوٌّ حَضَرَ فَقَالَ لَا وَ لَکِنْ خُذُوا جُنَّتَکُمْ مِنَ النَّارِ فَقَالُوا وَ مَا جُنَّتُنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ مِنْ النَّارِ قَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ فَإِنَّهُنَّ یَأْتِینَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ لَهُنَّ مُقَدَّمَاتٌ وَ مُؤَخَّرَاتٌ ... هُنَّ الْبَاقِیَاتُ الصَّالِحَات.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از امام صادق (علیه السلام) روایت است: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می فرمود: «سپرهای خود را آماده سازید». پرسیدند: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا دشمن حمله کرده است»؟ فرمود: «نه سپرهای خود را در مقابل آتش آماده سازید». سؤال کردند: «چه سپری در مقابل آتش، کارساز است»؟ فرمود: «سبحان الله و الحمد لله و لا إله إلا الله و الله اکبر. این تسبیحات روز قیامت می آیند، درحالی‌که برخی در جلوی انسان و برخی در پشت‌سر او قرار می‌گیرند و وی را نجات می‌بخشند و این اذکار همان باقیات صالحات هستند».
الرّسول ( إِنْ عَجَزْتُمْ عَنِ اللَّیْلِ أَنْ تُکَابِدُوهُ وَ عَنِ الْعَدُوِّ أَنْ تُجَاهِدُوهُ فَلَا تَضْجُرُوا عَنْ قَوْلِ: سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ فَإِنَّهُنَّ مِنَ الْبَاقِیَاتِ الصَّالِحَاتِ فَقُولُوهَا.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- اگر ناتوان شدید که در شب رنج و سختی بکشید و با دشمن بجنگید، از گفتن سُبْحَانَ اللهِ وَ الحَمْدُ لِلهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَ اللهُ أَکْبَر خسته نشوید؛ چون آن‌ها از باقیات صالحات هستند؛ پس آن‌ها را بگویید.
الصّادق ( وَ قِیلَ: هِیَ الصَّلَوَاتُ الْخَمْسُ وَ رُوِیَ ذَلِکَ عَنْ أَبِی عَبْدِاللهِ (.
امام صادق (علیه السلام)- از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که: آن نمازهای پنجگانه است.
الصّادق ( إِنَّ مِنَ الْبَاقِیَاتِ الصَّالِحَاتِ الْقِیَامَ بِاللَّیْلِ لِصَلَاهًِْ اللَّیْلِ.
امام صادق (علیه السلام)- از الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ برخاستن در شب برای نماز شب است.
الصّادق ( فِی کِتَابُ ابْنِ عُقْدَهًَْ قَالَ الصَّادِقُ (لِلْحُصَیْنِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ یَا حُصَیْنُ لَا تَسْتَصْغِرْ مَوَدَّتَنَا فَإِنَّهَا مِنَ الْبَاقِیَاتِ الصَّالِحَاتِ قَالَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا أَسْتَصْغِرُهَا وَ لَکِنْ أَحْمَدُ اللَّهَ عَلَیْهَا.
امام صادق (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) به حصین‌بن‌عبدالرّحمن فرمود: «محبّت ما خانواده را کوچک مشمار که آن از باقیات صالحات است». عرض کرد: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) من کوچک نمی‌شمارم، و خداوند متعال را بر این نعمت سپاسگزارم».
الرّسول ( عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (لِأَصْحَابِهِ ذَاتَ یَوْمٍ أَ تَرَوْنَ لَوْ جَمَعْتُمْ مَا عِنْدَکُمْ مِنَ الْآنِیَهًِْ وَ الْمَتَاعِ أَ کُنْتُمْ تَرَوْنَهُ یَبْلُغُ السَّمَاءَ قَالُوا لَا یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ أَ فَلَا أَدُلُّکُمْ عَلَی شَیْءٍ أَصْلُهُ فِی الْأَرْضِ وَ فَرْعُهُ فِی السَّمَاءِ قَالُوا بَلَی یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ یَقُولُ أَحَدُکُمْ إِذَا فَرَغَ مِنْ صَلَاتِهِ الْفَرِیضَهًِْ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ ثَلَاثِینَ مَرَّهًًْ فَإِنَّ أَصْلَهُنَّ فِی الْأَرْضِ وَ فَرْعَهُنَّ فِی السَّمَاءِ وَ هُنَّ یَدْفَعْنَ الْحَرَقَ وَ الْغَرَقَ وَ الْهَدْمَ وَ التَّرَدِّیَ فِی الْبِئْرِ وَ مِیتَهًَْ السَّوْءِ وَ هُنَّ الْبَاقِیَاتُ الصَّالِحَات.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از امام صادق (علیه السلام) روایت است: پیامبر (صلی الله علیه و آله) روزی به یاران خویش فرمود: «آیا گمان می‌برید که اگر همه‌ی جامه‌ها و ظرف‌های خود را گرد هم آورید و روی هم نهید به آسمان می‌رسد»؟ یاران عرض کردند: «نه، ای پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله)». پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آیا نمی‌خواهید که شما را به چیزی که ریشه‌اش در زمین و شاخسارش در آسمان است رهنمون شوم»؟ یاران گفتند: «آری، ای پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله)». پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «هریک از شما پس از پایان‌یافتن نماز سی‌بار سُبْحَانَ اللهِ وَ الحَمْدُ لِلهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَ اللهُ أَکْبَر بگوید؛ چرا که ریشه این ذکرها در زمین و شاخسارش در آسمان است و این ذکرها انسان را از زیر آوار ماندن و آتش‌سوزی و غرق‌شدن و فروافتادن در چاه و دریده‌شدن به دندان درندگان و مرگ بد و پیش آمدی ناگوار که در آن روز، بر بنده از آسمان فرود آمده دور بدارد و نگاه دارد و این‌ها نیکی‌های ماندگارند».
الرّسول ( عَنْ ضُرَیْسٍ الْکُنَاسِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (قَالَ: مَرَّ رَسُولُ اللَّهِ (بِرَجُلٍ یَغْرِسُ غَرْساً فِی حَائِطٍ لَهُ فَوَقَفَ لَهُ وَ قَالَ أَ لَا أَدُلُّکَ عَلَی غَرْسٍ أَثْبَتَ أَصْلًا وَ أَسْرَعَ إِینَاعاً وَ أَطْیَبَ ثَمَراً وَ أَبْقَی قَالَ بَلَی فَدُلَّنِی یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ إِذَا أَصْبَحْتَ وَ أَمْسَیْتَ فَقُلْ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ فَإِنَّ لَکَ إِنْ قُلْتَهُ بِکُلِّ تَسْبِیحَهًٍْ عَشْرَ شَجَرَاتٍ فِی الْجَنَّهًِْ مِنْ أَنْوَاعِ الْفَاکِهَهًِْ وَ هُنَّ مِنَ الْبَاقِیَاتِ الصَّالِحَات.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ضریس کناسی نقل می‌کند: امام باقر (علیه السلام) فرمود: «از کنار مردی گذشت که در یکی از باغهای خود درختی می‌کاشت. کنار او ایستاد و فرمود: «آیا می‌خواهی تو را بر درختی رهنمون سازم که ریشه‌اش محکم‌تر و میوه‌اش زودرس‌تر و نیکوتر و جاودان‌تر از سایر درختان باشد»؟ آن مرد گفت: «بله ای رسول خدا! مرا با این درخت آشنا ساز». حضرت فرمود: «هرگاه صبح یا شام می کنی بگو: سُبْحَانَ اللهِ وَ الحَمْدُ لِلهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَ اللهُ أَکْبَر؛ هرگاه این جمله را بیان کنی خداوند بلند مرتبه به قدر هر تسبیحی ده درخت از انواع میوه ها در بهشت به تو عنایت می کند و این تسبیحات از جمله باقیات صالحات است.»
الرّسول ( عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ (قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (مَرَّ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ (بِقَبْرٍ یُعَذَّبُ صَاحِبُهُ ثُمَّ مَرَّ بِهِ مِنْ قَابِلٍ فَإِذَا هُوَ لَیْسَ یُعَذَّبُ فَقَالَ یَا رَبِّ مَرَرْتُ بِهَذَا الْقَبْرِ عَامَ أَوَّلَ فَکَانَ صَاحِبُهُ یُعَذَّبُ ثُمَّ مَرَرْتُ بِهِ الْعَامَ فَإِذَا هُوَ لَیْسَ یُعَذَّبُ فَأَوْحَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ یَا رُوحَ اللَّهِ إِنَّهُ أَدْرَکَ لَهُ وَلَدٌ صَالِحٌ فَأَصْلَحَ طَرِیقاً وَ آوَی یَتِیماً فَغَفَرْتُ لَهُ بِمَا عَمِلَ ابْنُهُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- امام صادق (علیه السلام) از پدرانش روایت نمود: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: عیسی‌بن‌مریم (علیه السلام) بر قبری گذشت، صاحبش را در عذاب دید، بار دیگر از همان قبر عبور کرد، امّا از عذاب خبری نبود! گفت: «خدایا! سال پیش، از این قبر گذشتم، صاحبش در عذاب بود! امسال چنین نیست! [این چه حکمتی است]»؟ از سوی پروردگار به عیسی (علیه السلام) وحی شد: «ای روح اللَّه! فرزند این شخص، راهی را بازسازی کرده و یتیمی را پناه داده؛ پس به سبب کردار نیک او، پدرش را آمرزیدیم».