آیه ۵۷ - سوره کهف

آیه وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآياتِ رَبِّهِ فَأَعْرَضَ عَنْها وَ نَسِيَ ما قَدَّمَتْ يَداهُ إِنَّا جَعَلْنا عَلى قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَ في آذانِهِمْ وَقْراً وَ إِنْ تَدْعُهُمْ إِلَى الْهُدى فَلَنْ يَهْتَدُوا إِذاً أَبَداً [57]

چه كسى ستمكارتر است از آن كس كه آيات پروردگارش به او تذكّر داده شد، و از آن روى گرداند، و آنچه را با دست‌هاى خود پيش فرستاد فراموش كرد؟! ما بر دل‌هاى آن‌ها [به سبب اعمالشان] پرده‌هايى افكنده‌ايم تا نفهمند؛ و در گوش‌هايشان سنگينى قرار داده‌ايم؛ [تا صداى حق را نشنوند]! و از‌اين‌رو اگر آن‌ها را به‌سوى هدايت بخوانى، هرگز هدايت نمى‌شوند.

اگر آن‌ها را به‌سوی هدایت بخوانی، هرگز هدایت نمی‌شوند

۱ -۱
(کهف/ ۵۷)

امیرالمؤمنین ( عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهًَْ: أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ عَلِیّاً (... فَسَأَلَهُ عَنْ لَیْلَهًِْ الْقَدْر ... قَالَ لَهُ عَلِیٌّ (إِنَّ اللَّهَ فَرْدٌ یُحِبُّ الْوَتْرَ وَ فَرْدٌ اصْطَفَی الْوَتْرَ فَأَجْرَی جَمِیعَ الْأَشْیَاءِ عَلَی سَبْعَهًٍْ فَقال عزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ وَ قَالَ خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ طِباقاً وَ قَالَ فِی جَهَنَّمَ لَها سَبْعَةُ أَبْوابٍ وَ قَالَ سَبْعَ سُنْبُلاتٍ خِضْر وَ أُخَرَ یابِساتٍ وَ قَالَ سَبْعَ بَقَراتٍ سِمانٍ یَأْکُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجافٌ وَ قَالَ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ وَ قَالَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِی وَ الْقُرْآنَ الْعَظِیمَ فَأَبْلِغْ حَدِیثِی أَصْحَابَکَ لَعَلَّ اللَّهَ یَکُونُ قَدْ جَعَلَ فِیهِمْ نَجِیباً إِذَا هُوَ سَمِعَ حَدِیثَنَا نَفَرَ قَلْبُهُ إِلَی مَوَدَّتِنَا وَ یَعْلَمُ فَضْلَ عِلْمِنَا وَ مَا نَضْرِبُ مِنَ الْأَمْثَالِ الَّتِی لَا یَعْلَمُهَا إِلَّا الْعَالِمُونَ بِفَضْلِنَا قَالَ السَّائِلُ بَیِّنْهَا فِی أَیِّ لَیْلَهًٍْ أَقْصِدُهَا قَالَ اطْلُبْهَا فِی سَبْعِ الْأَوَاخِرِ وَ اللَّهِ لَئِنْ عَرَفْتَ آخِرَ السَّبْعَهًِْ لَقَدْ عَرَفْتَ أَوَّلَهُنَّ وَ لَئِنْ عَرَفْتَ أَوَّلَهُنَّ لَقَدْ أَصَبْتَ لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ قَالَ مَا أَفْقَهُ مَا تَقُولُ قَالَ إِنَّ اللَّهَ طَبَعَ عَلَی قُلُوبِ قَوْمٍ فَقَالَ إِنْ تَدْعُهُمْ إِلَی الْهُدی فَلَنْ یَهْتَدُوا إِذاً أَبَداً فَأَمَّا إِذَا أَبَیْتَ وَ أَبَی عَلَیْکَ أَنْ تَفْهَمَ فَانْظُرْ فَإِذَا مَضَتْ لَیْلَهًُْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَاطْلُبْهَا فِی أَرْبَعٍ وَ عِشْرِینَ وَ هِیَ لَیْلَهًُْ السَّابِعِ وَ مَعْرِفَهًُْ السَّبْعَهًِْ فَإِنَّ مَنْ فَازَ بِالسَّبْعَهًِْ کَمَّلَ الدِّینَ کُلَّهُ وَ هِیَ الرَّحْمَهًُْ لِلْعِبَادِ وَ الْعَذَابُ عَلَیْهِمْ وَ هُمُ الْأَبْوَابُ الَّتِی قَالَ اللَّهُ تَعَالَی لِکُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ یَهْلِکُ عِنْدَ کُلِّ بَابٍ جُزْءٌ وَ عِنْدَ الْوَلَایَهًِْ کُلُّ بَابٍ.

امام علی (علیه السلام)- اصبع‌بن‌نباته روایت است که مردی از امیرالمؤمنین (علیه السلام) سؤالاتی کرد ... [از جمله اینکه] در مورد شب قدر پرسید. ... امام علی (علیه السلام) فرمود: خدا یکتاست و فرد را دوست دارد. خدا بی‌همتاست و فرد را برگزیده است. و قاعده هفت را بر تمام اشیاء جاری ساخت: خدای عزّ‌وجلّ فرموده است: هفت آسمان را آفرید، و از زمین نیز همانند آن‌ها را. (طلاق/۱۲) و فرمود: هفت آسمان را بر فراز یکدیگر آفرید. (ملک/۳) و فرمود: جهنّم هفت در دارد. (حجر/۴۴) و فرمود: هفت خوشه‌ی تر، و هفت خوشه‌ی خشکیده. (یوسف/۴۶) و فرمود: هفت گاو چاق را هفت گاو لاغر می‌خورند. (یوسف/۴۶) و فرمود: بذری هستند که هفت خوشه برویاند. (بقره/۲۶۱) و فرمود: سوره‌ی حمد و قرآن عظیم. (حجر/۸۷)». پس سخن مرا به یارانت برسان، شاید خداوند در میان آن‌ها فرد ستودهای قرار داده باشد که وقتی سخن ما را بشنود دلش به محبّت ما گرایش پیدا کند و برتری علم ما و مثل‌هایی را که می‌زنیم، بداند، مثل‌هایی که معنی آن‌ها را جز کسانی که به برتری ما آگاهند، در نمی‌یابند». مرد سؤال‌کننده گفت: «به من بگو این شب را در چه شبی جستجو کنم»؟ فرمود: «در هفت شب آخر، به خدا سوگند اگر آخر این هفت شب را بشناسی نخستین شبِ آن را شناخته‌ای و اگر اوّلین را دریابی به شب قدر پی برده‌ای». مرد گفت: «نمی‌فهمم چه می‌گویی». فرمود: «خداوند متعال بر دل‌های قومی مهر زده و در حق آنان فرموده است: إِنْ تَدْعُهُمْ إِلَی الهُدی فَلَنْ یَهْتَدُوا إِذاً أَبَداً. امّا اگر نخواستی بفهمی و فهم سخن بر تو دشوار آمد، پس بنگر: چون شب بیست‌وسوم ماه رمضان به سر آید، آن را در شب بیست‌وچهارم بطلب و آن شب هفتم است و در مورد شناخت هفت شب، هرکس به این هفت شب پی برد، تمام دین را کامل کرده و این شب‌ها رحمت و عذابی است برای بندگان. این شب‌ها دروازه‌هایی هستند که خداوند می‌فرماید: برای هر دری، گروه معیّنی از آن‌ها تقسیم شده‌اند! (حجر/۴۴) در هر در جزئی هلاک می‌شوند و [کلید] تمام درها در ولایت است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۱۸
بحارالأنوار، ج۹۴، ص۵/ الغارات، ج۱، ص۱۰۷/ مستدرک الوسایل، ج۷، ص۴۶۳
۱ -۲
(کهف/ ۵۷)

السّجّاد ( الْحِرْزُ الْکَامِلُ لِإِمَامِ السَّاجِدِینَ عَلِی‌بْن‌الحُسَیْن‌زَیْنِ الْعَابِدِینَ (إِنَّا جَعَلْنا عَلی قُلُوبِهِمْ أَکِنَّةً أَنْ یَفْقَهُوهُ وَ فِی آذانِهِمْ وَقْراً وَ إِنْ تَدْعُهُمْ إِلَی الْهُدی فَلَنْ یَهْتَدُوا إِذاً أَبَداً اللَّهُمَّ احْرُسْنَا بِعَیْنِکَ الَّتِی لَا تَنَامُ وَ اکْنُفْنَا بِرُکْنِکَ الَّذِی لَا یُرَامُ وَ أَعِذْنَا بِسُلْطَانِکَ الَّذِی لَا یُضَامُ وَ ارْحَمْنَا بِقُدْرَتِکَ یَا رَحْمَانُ اللَّهُمَّ لَا تُهْلِکْنَا وَ أَنْتَ بِنَا بَرٌّ.

امام سجّاد (علیه السلام)- حرز کامل امام زین‌العابدین (علیه السلام): إِنَّا جَعَلْنا عَلی قُلُوبِهِمْ أَکِنَّةً أَنْ یَفْقَهُوهُ وَ فِی آذانِهِمْ وَقْراً وَ إِنْ تَدْعُهُمْ إِلَی الهُدی فَلَنْ یَهْتَدُوا إِذاً أَبَداً؛ بار خدایا! ما را به چشم خودت که نمی‌خوابد، نگاه دار و ما را به قوّت خودت که زائل گردیده نمی‌شود محافظت نمای و ما را به پادشاهی خودت که ستم نمی‌گردد پناه ده و ما را به توانایی خودت مهربانی نمای، ای بخشنده. بار خدایا ما را هلاک نکن و تو [ما را کفایت می‌کنی و پناه مایی]، به ما نیکی‌کننده‌ای [ای نیکی‌کننده].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۲۰
بحارالأنوار، ج۸۳، ص۳۰۹
بیشتر