آیه إِنَّما مَثَلُ الْحَياةِ الدُّنْيا كَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ مِمَّا يَأْكُلُ النَّاسُ وَ الْأَنْعامُ حَتَّى إِذا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَها وَ ازَّيَّنَتْ وَ ظَنَّ أَهْلُها أَنَّهُمْ قادِرُونَ عَلَيْها أَتاها أَمْرُنا لَيْلاً أَوْ نَهاراً فَجَعَلْناها حَصيداً كَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ كَذلِكَ نُفَصِّلُ الْآياتِ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ [24]
مَثَل زندگىِ دنيا، همانند آبى است كه از آسمان نازل كرده‌ايم؛ كه در‌پى آن، گياهانِ [گوناگونِ] زمين كه مردم و چهارپايان [از آن] مى‌خورند [مى‌رويد] و در هم فرو مى‌رود؛ تا زمانى‌كه زمين، زيبايى خود را يافته و آراسته گرديد و اهلِ آن مطمئن شدند كه مى‌توانند [بى‌هيچ مانعى] از آن بهره‌مند گردند، [ناگهان] فرمان ما، شب هنگام يا در روز فرا مى‌رسد؛ [و سرما يا صاعقه‌اى را بر آن مسلّط مى‌سازيم]؛ و آنچنان آن را درو مى‌كنيم كه گويى ديروز هرگز [چنين كشتزارى] نبوده است! اين‌گونه آيات خود را براى گروهى كه مى‌انديشند، شرح مى‌دهيم.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فَاجْعَلُوا عِبَادَ اللَّهِ اجْتِهَادَکُمْ فِی هَذِهِ الدُّنْیَا التَّزَوُّدَ مِنْ یَوْمِهَا الْقَصِیرِ لِیَوْمِ الْآخِرَهًِْ الطَّوِیلِ فَإِنَّهَا دَارُ عَمَلٍ وَ الْآخِرَهًَْ دَارُ الْقَرَارِ وَ الْجَزَاءِ فَتَجَافَوْا عَنْهَا فَإِنَّ الْمُغْتَرَّ مَنِ اغْتَرَّ بِهَا لَنْ تَعْدُوَ الدُّنْیَا إِذَا تَنَاهَتْ إِلَیْهَا أُمْنِیَّهًُْ أَهْلِ الرَّغْبَهًِْ فِیهَا الْمُحِبِّینَ لَهَا الْمُطْمَئِنِّینَ إِلَیْهَا الْمَفْتُونِینَ بِهَا أَنْ تَکُونَ کَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ کَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ مِمَّا یَأْکُلُ النَّاسُ وَ الْأَنْعامُ الْآیَهًْ.
امام علی (علیه السلام)- ای بندگان خدا! کوشش خود را در این دنیا به‌کار گیرید تا در مدّت کوتاهِ آن برای زمان طولانی آخرت، توشه بردارید؛ زیرا دنیا خانه‌ی کار و آخرت خانه‌ی قرار و آسایش و رسیدگی به جزای کارهاست. و دل را از آن کنید؛ زیرا فریب‌خورده کسی است که فریب آن را بخورد. هرگز دنیا را نهایت آرزوی خود قرار ندهید زیرا کسانی که نهایت میل و رغبت خود را در [لذّت‌جویی از] دنیا قرار داده‌اند و به آن عشق می‌ورزند و به آن اطمینان دارند، در نهایت فریب آن را می‌خورند. [پس چنین نباشید وگرنه] مصداق همان چیزی می‌شوید که خدای عزّوجلّ می‌فرماید: کَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ مِمَّا یَأْکُلُ النَّاسُ وَ الْأَنْعامُ.
السّجّاد (علیه السلام)- عَنْ سَعِیدِ‌بْنِ‌الْمُسَیَّبِ قَال: کَانَ عَلِیُّ‌بْنُ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) یَعِظُ النَّاسَ وَ یُزَهِّدُهُمْ فِی الدُّنْیَا وَ یُرَغِّبُهُمْ فِی أَعْمَالِ الْآخِرَهًِْ بِهَذَا الْکَلَامِ فِی کُلِّ جُمُعَهًٍْ فِی مَسْجِدِ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) وَ حُفِظَ عَنْهُ وَ کُتِبَ کَانَ یَقُولُ ... فَاتَّقُوا اللَّهَ عِبَادَ اللَّهِ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ لَمْ یُحِبَّ زَهْرَهًَْ الدُّنْیَا وَ عَاجِلَهَا لِأَحَدٍ مِنْ أَوْلِیَائِهِ وَ لَمْ یُرَغِّبْهُمْ فِیهَا وَ فِی عَاجِلِ زَهْرَتِهَا وَ ظَاهِرِ بَهْجَتِهَا وَ إِنَّمَا خَلَقَ الدُّنْیَا وَ خَلَقَ أَهْلَهَا لِیَبْلُوَهُمْ فِیهَا أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا لآِخِرَتِهِ وَ ایْمُ اللَّهِ لَقَدْ ضَرَبَ لَکُمْ فِیهِ الْأَمْثَالَ وَ صَرَّفَ الْآیَاتِ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ وَ لَا قُوّةَ إِلَّا بِاللهِ فَازْهَدُوا فِیمَا زَهَّدَکُمُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فِیهِ مِنْ عَاجِلِ الْحَیَاهًِْ الدُّنْیَا فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ وَ قَوْلُهُ الْحَقُّ إِنَّما مَثَلُ الْحَیاةِ الدُّنْیا کَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ مِمَّا یَأْکُلُ النَّاسُ وَ الْأَنْعامُ حَتَّی إِذا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَها وَ ازَّیَّنَتْ وَ ظَنَّ أَهْلُها أَنَّهُمْ قادِرُونَ عَلَیْها أَتاها أَمْرُنا لَیْلًا أَوْ نَهاراً فَجَعَلْناها حَصِیداً کَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ کَذلِکَ نُفَصِّلُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ فَکُونُوا عِبَادَ اللَّهِ مِنَ الْقَوْمِ الَّذِینَ یَتَفَکَّرُون.
امام سجاد (علیه السلام)- سعیدبن‌مسیّب می‌گوید: علیّ‌بن‌حسین (علیه السلام) مردم را روزهای جمعه در مسجد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نصیحت و موعظه نموده و از دنیا برحذر می‌داشت و به امور اخروی ترغیب می‌فرمود. سخنان ایشان، حفظ و نوشته شده است. ایشان می‌فرمود: «از خدا بترسید و تقوای الهی پیشه کنید و بدانید که خداوند متعال فریبندگی‌های دنیا و امور زودگذر آن را برای هیچ‌یک از اولیاء خود نپسندیده است و آنان را به دنیا و فریبایی ظاهر خوشایند آن تشویق ننموده و دنیا و اهل دنیا را فقط به این خاطر آفریده است که آنان را بیازماید؛ تا معلوم گردد؛ که کدامشان به عمل بهترند. (کهف/۷) به خداوند متعال قسم! که او مثال‌های زیادی برای شما زده است و نشانه‌های روشن برای مردمی که عقلشان را به کار می‌گیرند، بیان نموده است و لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ؛ هیچ نیرویی جز نیروی خدا نیست. (کهف/۱۸) پس در امور زودگذر دنیا که خداوند دستور کناره‌گیری از آن‌ها را صادر کرده، زهد پیشه کنید؛ زیرا خداوند که فرموده‌اش حق است، می‌فرماید: إِنَّمَا مَثَلُ الحَیَاةِ الدُّنْیَا کَمَاءٍ أَنزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الأَرْضِ مِمَّا یَأْکُلُ النَّاسُ وَ الأَنْعَامُ حَتَّیَ إِذَا أَخَذَتِ الأَرْضُ زُخْرُفَهَا وَ ازَّیَّنَتْ وَ ظَنَّ أَهْلُهَا أَنَّهُمْ قَادِرُونَ عَلَیْهَآ أَتَاهَا أَمْرُنَا لَیْلاً أَوْ نَهَارًا فَجَعَلْنَاهَا حَصِیدًا کَأَن لَّمْ تَغْنَ بِالأَمْسِ کَذَلِکَ نُفَصِّلُ الآیَاتِ لِقَوْمٍٍ یَتَفَکَّرُونَ؛ پس ای بندگان خدا! از جمله مردمی باشید که می‌اندیشند».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌الْفُضَیل: عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ بَلَغَنَا أَنَّ لِآلِ جَعْفَرٍ رَایَهًًْ وَ لِآلِ الْعَبَّاسِ رَایَتَیْنِ فَهَلِ انْتَهَی‌إِلَیْکَ مِنْ عِلْمِ ذَلِکَ شَیْءٌ قَالَ أَمَّا آلُ جَعْفَرٍ فَلَیْسَ بِشَیْءٍ وَ لَا إِلَی شَیْءٍ وَ أَمَّا آلُ الْعَبَّاسِ فَإِنَّ لَهُمْ مَلَکاً مُبْطِئاً یُقَرِّبُونَ فِیهِ الْبَعِیدَ وَ یُبَاعِدُونَ فِیهِ الْقَرِیبَ وَ سُلْطَانُهُمْ عُسْرٌ لَیْسَ فِیهِ یُسْرٌ حَتَّی إِذَا أَمِنُوا مَکْرَ اللَّهِ وَ أَمِنُوا عِقَابَهُ صِیحَ فِیهِمْ صَیْحَهًٌْ لَا یَبْقَی لَهُمْ مَالٌ یَجْمَعُهُمْ وَ لَا رِجَالٌ یَمْنَعُهُمْ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ حَتَّی إِذا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَها وَ ازَّیَّنَتْ الْآیَهًَْ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَمَتَی یَکُونُ ذَلِکَ قَالَ أَمَا إِنَّهُ لَمْ یُوَقَّتْ لَنَا فِیهِ وَقْتٌ وَ لَکِنْ إِذَا حَدَّثْنَاکُمْ بِشَیْءٍ فَکَانَ کَمَا نَقُولُ فَقُولُوا صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ إِنْ کَانَ بِخِلَافِ ذَلِکَ فَقُولُوا صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ ... تُؤْجَرُوا مَرَّتَیْنِ وَ لَکِنْ إِذَا اشْتَدَّتِ الْحَاجَهًُْ وَ الْفَاقَهًُْ وَ أَنْکَرَ النَّاسُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً فَعِنْدَ ذَلِکَ تَوَقَّعُوا هَذَا الْأَمْرَ صَبَاحاً وَ مَسَاءً قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ الْحَاجَهًُْ وَ الْفَاقَهًُْ قَدْ عَرَفْنَاهُمَا فَمَا إِنْکَارُ النَّاسِ بَعْضُهُمْ بَعْضاً قَالَ یَأْتِی الرَّجُلُ أَخَاهُ فِی حَاجَهًٍْ فَیَلْقَاهُ بِغَیْرِ الْوَجْهِ الَّذِی کَانَ یَلْقَاهُ فِیهِ وَ یُکَلِّمُهُ بِغَیْرِ الْکَلَامِ الَّذِی کَانَ یُکَلِّمُهُ.
امام باقر (علیه السلام)- از محمّدبن‌فضیل نقل است: به امام (علیه السلام) عرض کردم: «فدایت شوم! به ما رسیده است که اولاد جعفر [بن‌ابی‌طالب] یک پرچم و اولاد عبّاس دو پرچم دارند. آیا در این خصوص اطّلاعی به شما رسیده است»؟ فرمود: «اولاد جعفر نخواهند ماند و به مقامی نمی‌رسند ولی اولاد عبّاس سلطنت دور و درازی خواهند داشت. به نحوی که در آن مدّت، افراد دور را به خود نزدیک و نزدیکان را از خود دور می‌کنند. تحمّل حکومت آن‌ها بر مردم دشوار است و خیر چندانی در آن نیست. هنگامی‌که احساس کنند از انتقام الهی و کیفر او در امانند، ناگهان صیحه و صدایی بین آنان بلند می‌شود [و به بلایی دچار می‌شوند] که دیگر توانایی جمع‌آوری مال ندارند و بزرگان و رؤسای آنان نمی‌توانند آنان را در جلوگیری از فروپاشی [حکومتشان]، کمک کنند. این است معنی آیه‌ی شریفه حَتَّی إِذا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَها وَ ازَّیَّنَتْ». عرض کردم: «این معنی، کیِ واقع می‌شود»؟ فرمود: «این موضوع در نزد ما وقت معیّنی ندارد. هرگاه ما چیزی را برای شما نقل کردیم اگر آنچه را که گفته‌ایم، درست درآمد بگویید: «خدا و پیغمبرش راست گفتند». و چنانچه به نظر شما درست در نیامد، باز هم بگویید: «خدا و پیغمبر راست گفتند»؛ که [به‌واسطه‌ی این تصدیق] دو پاداش به شما داده می‌شود. ولی هنگامی‌که فقر و احتیاج شدّت یافت و مردم یکدیگر را انکار نمودند، در آن موقع صبح و شام منتظر وقوع این امر باشید». عرض کردم: «فقر و احتیاج را می‌دانم چیست. ولی اینکه مردم یکدیگر را انکار می‌کنند چه معنایی دارد»؟ فرمود: «به این معنی است که شخص، برای برطرف‌شدن نیاز و خواسته‌ی خود به برادر دینیش سر می‌زند، ولی او با چهره‌ای غیر از آنچه اول نشان می‌داد، با او ملاقات می‌نماید و با غیر آن سخنانی که قبلاً به وی می‌گفت، صحبت می‌کند»!
الصّادق (علیه السلام)- أَتَاهَا أَمْرُنَا لَیْلًا أَوْ نَهَاراً یَعْنِی الْقَائِمَ بِالسَّیْفِ فَجَعَلْنَاهَا حَصِیداً کَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ.
امام صادق (علیه السلام)- أَتاها أَمْرُنا لَیْلًا أَوْ نَهاراً یعنی قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) که با شمشیر قیام می‌کند فَجَعَلْناها حَصیداً کَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ.
المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)- مُحَمَّدبن‌عَلِیِّ‌بْنِ‌إِبْرَاهِیمَ‌بْنِ‌مَهْزِیَارَ قَالَ سَمِعْتُ أَبِی یَقُولُ سَمِعْتُ جَدِّی عَلِیَّ‌بْنَ‌إِبْرَاهِیمَ‌بْنِ‌مَهْزِیَارَ یَقُول قال لِی صاحب‌الزمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) یَا ابْنَ‌مَهْزِیَارَ کَیْفَ خَلَّفْتَ إِخْوَانَکَ بِالْعِرَاقِ قُلْتُ فِی ضَنْکِ عَیْشٍ وَ هَنَاهًٍْ قَدْ تَوَاتَرَتْ عَلَیْهِمْ سُیُوفُ بَنِی الشَّیْصَبَانِ فَقَالَ قاتَلَهُمُ اللهُ أَنَّی یُؤْفَکُونَ کَأَنِّی بِالْقَوْمِ وَ قَدْ قُتِلُوا فِی دِیَارِهِمْ وَ أَخَذَهُمْ أَمْرُ رَبِّهِمْ لَیْلًا أَوْ نَهَاراً فَقُلْتُ مَتَی یَکُونُ ذَلِکَ یَا ابْنَ رَسُولِ‌اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ إِذَا حِیلَ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ سَبِیلِ الْکَعْبَهًِْ بِأَقْوَامٍ لَا خَلَاقَ لَهُمْ وَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ مِنْهُمْ بَرَاءٌ وَ ظَهَرَتِ الْحُمْرَهًُْ فِی السَّمَاءِ ثَلَاثاً فِیهَا أَعْمِدَهًٌْ کَأَعْمِدَهًِْ اللُّجَیْنِ تَتَلَأْلَأُ نُوراً وَ یَخْرُجُ الشروسی مِنْ أرمنیهًْ {إِرْمِینِیَّهًَْ} وَ آذَرْبِیجَانَ یُرِیدُ وَرَاءَ الرَّیِّ الْجَبَلَ الْأَسْوَدَ الْمُتَلَاحِمَ بِالْجَبَلِ الْأَحْمَرِ لَزِیقُ جِبَالِ طَالَقَانَ فَتَکُونُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الْمَرْوَزِیِّ وَقْعَهًٌْ صَیْلَمَانِیَّهًٌْ یَشِیبُ فِیهَا الصَّغِیرُ وَ یَهْرَمُ مِنْهَا الْکَبِیرُ وَ یَظْهَرُ الْقَتْلُ بَیْنَهُمَا فَعِنْدَهَا تَوَقَّعُوا خُرُوجَهُ إِلَی الزَّوْرَاءِ فَلَا یَلْبَثُ بِهَا حَتَّی یُوَافِیَ مَاهَانَ ثُمَّ یُوَافِی وَاسِطَ الْعِرَاقِ فَیُقِیمُ بِهَا سَنَهًًْ أَوْ دُونَهَا ثُمَّ یَخْرُجُ إِلَی کُوفَانَ فَتَکُونُ بَیْنَهُمْ وَقْعَهًٌْ مِنَ النَّجَفِ إِلَی الْحِیرَهًِْ إِلَی الْغَرِیِّ وَقْعَهًٌْ شَدِیدَهًٌْ تَذْهَلُ مِنْهَا الْعُقُولُ فَعِنْدَهَا یَکُونُ بَوَارُ الْفِئَتَیْنِ وَ عَلَی اللَّهِ حَصَادُ الْبَاقِینَ ثُمَّ تَلَا بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ أَتاها أَمْرُنا لَیْلًا أَوْ نَهاراً فَجَعَلْناها حَصِیداً کَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ فَقُلْتُ سَیِّدِی یَا ابْنَ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) مَا الْأَمْرُ قَالَ نَحْنُ أَمْرُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ جُنُودُهُ قُلْتُ سَیِّدِی یَا ابْنَ رسول‌الله (رحمة الله علیه) حَانَ الْوَقْتُ قَالَ وَ اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ.
امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)- از علیّ‌بن‌ابراهیم بن‌مهزیار نقل است که، امام (عجل الله تعالی فرجه الشریف) خطاب به من فرمود: «ای پسر مهزیار! وقتی برادران دینی خود را در عراق ترک کردی و به اینجا آمدی [آن‌ها از لحاظ معیشت] در چه حالی بودند»؟ عرض کردم: «آن‌ها را در مضیقه‌ی زندگی، شرّ، فساد و سختی ترک کردم؛ درحالی‌که شمشیرهای [قبیله‌ی] بنی‌شیصبان مرتب بر سر آن‌ها فرو می‌آید». فرمود: خدا آنان را بکشد، چگونه از حق انحراف می‌یابند. (توبه/۳۰) گویا می‌بینم که آن‌ها در خانه‌ی خود کشته شده‌اند و شب و روز به غضب الهی گرفتارند». عرض کردم: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! این واقعه چه موقع رخ خواهد داد»؟ فرمود: «هنگامی‌که مردمی بدسیرت که خدا و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از آن‌ها بیزارند راه خانه‌ی خدا را به روی شما ببندند و سه روز پیاپی سرخی در آسمان پدید آید و عمودهایی از نور از آن متلألی باشد. و [فردی به نام] شروسی از ارمنستان و آذربایجان به قصد کوه سیاه پشت شهر ری که متّصل به کوه سرخ و کوه‌های طالقان است، قیام کند و میان او و «مروزی» جنگ سختی درگیرد که [سختی آن] کودکان را پیر و پیران را فرسوده کند و از دو طرف جمعی کشته شوند. در آن موقع منتظر قیام او (شروسی) باشید که در «زوراء» قیام نماید و در آنجا درنگ نکرده به ماهان می‌رود. سپس رهسپار واسط عراق (شهر کوت) می‌گردد و یک‌سال یا کمتر در آنجا می‌ماند؛ آنگاه به کوفه می‌رود. و میان آن‌ها جنگی از نجف تا حیره و از آنجا تا غری در می‌گیرد که عقل‌ها مات می‌شود. آنگاه هر دو طرف به هلاکت می‌رسند و بر خداست که باقی را نیز درو کند». سپس این آیه‌ی شریفه را قرائت فرمود: بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ أَتاها أَمْرُنا لَیْلًا أَوْ نَهاراً فَجَعَلْناها حَصِیداً کَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ. عرض کردم: «آقای من! ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مقصود از خدا در این آیه چیست»؟ فرمود: «امر، خداوند عزّوجلّ و لشکر او ما هستیم». عرض کردم: «آقای من! ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا وقت آمدن شما نزدیک است»؟ فرمود: قیامت نزدیک شد و ماه از هم شکافت. (قمر/۱)