آیه ۸۸ - سوره یونس

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ قَالَ مُوسَی رَبَّنَا إِنَّکَ آتَیْتَ فِرْعَوْنَ وَ مَلأهُ زِینَةً یعنی حکومت و مُلک به او (فرعون) داده‌ای؛ وَ أَمْوَالاً فِی الحَیَاةِ الدُّنْیَا رَبَّنَا لِیُضِلُّواْ عَن سَبِیلِکَ یعنی [فرعون] مردم را با پول و هدیه چنان می‌فریبد که خودش را بپرستند و تو را نپرستند. رَبَّنَا اطْمِسْ عَلَی أَمْوَالِهِمْ یعنی مال و ثروتش را نابود کن. وَ اشْدُدْ عَلَی قُلُوبِهِمْ فَلاَ یُؤْمِنُواْ حَتَّی یَرَوُاْ الْعَذَابَ الأَلِیمَ.

امام علی (علیه السلام)- امام عسکری (علیه السلام) بیان کرد که؛ امیرمؤمنان (علیه السلام) در حدیثی طولانی معروفی که در آن بیان فرمود که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دارای معجزه‌هایی چون موسی (علیه السلام) است، فرمود همان‌طوری که اموال و ثروت قوم فرعون [مطابق نقل این آیه] نابود گشت، در زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و علی (علیه السلام) نیز همین ماجرا برای کسی اتّفاق افتاد. داستان آن از این قرار است که پیرمردی فرتوت همراه با پسرش نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمد. پیرمرد گریه می‌کرد و می‌گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! من به این پسر هنگامی‌که نوزادی بیش نبود، غذا دادم و آن هنگام‌که کودکی خام بود، او را تربیت کرده و پرورش دادم. با ثروت و مالم او را بسیار کمک کردم تا روی پای خود ایستاد و مستقل شد و مالش رو به فزونی نهاد؛ امّا نیروی من رو به ضعف نهاد و ثروتم در راه او هدر رفت و هم‌اکنون به‌حدّی از ناتوانی رسیده‌ام که مشاهده می‌فرمایید. حال، مرا خانه‌نشین کرده و از دادن غذای مختصری نیز به من دریغ می‌کند». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به آن جوان فرمود: «جواب تو چیست»؟ [جوان] عرض کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! من چیزی بیش از تأمین مخارج خود و خانواده‌ام ندارم». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به پیرمرد فرمود: «تو چه می‌گویی»؟ پیرمرد گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! او دارای انبارهایی از گندم، جو، خرما و کشمش است. وی همچنین کیسه‌های زیادی از درهم و دینار دارد. او بی‌نیاز و ثروتمند است». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به آن پسر فرمود: «تو چه می‌گویی»؟ [جوان] پاسخ داد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! من آنچه را که او می‌گوید، ندارم». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای جوان! از خدا بترس و نسبت به پدرت که در حقّ تو احسان و نیکی کرده، نیکی کن تا خداوند در حقّت، احسان و محبّت فرماید». پسر گفت: «من چیزی ندارم». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: [بسیار خوب] ما به‌جای تو حقّ و حقوق او را در این ماه می‌پردازیم. امّا از ماه بعد تو حقّش را بپرداز». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به اُسامه دستور داد: «به این پیرمرد صد درهم بده تا در طول یک ماه هزینه‌ی خود و زن و بچّه‌اش را تأمین کند». و اسامه چنین کرد. در آغاز ماهِ بعد، پیرمرد و جوان، نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمدند. جوان گفت: «من چیزی ندارم». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «تو دارای ثروت هنگفتی هستی؛ امّا همین امروز فقیر و ذلیل خواهی شد؛ حتّی فقیرتر از این پیرمرد که پدر توست و چیزی از ثروتت برایت باقی نخواهد ماند». جوان راه خود را گرفت و رفت. ناگهان همسایگان انبارهایش، نزد او آمده و گفتند: «انبارهایت را از اینجا منتقل کن و به‌جای دیگر ببر». [پسر] وقتی به سراغ انبارهایش آمد، دید همه‌ی گندم، جو، خرما و کشمش‌هایش فاسد شده و گندیده است. همسایگان تلاش می‌کردند تا آن‌ها را از مجاورت خود دور کنند. آن جوان، کارگران زیادی را با هزینه‌ای هنگفت اجیر کرد و آن انبارها را به بیرون شهر منتقل کرد. سپس خواست مزد کارگران را از کیسه‌های حامل درهم و دینار بپردازد؛ امّا ناگهان دید که همه ثروتش، تبدیل به سنگ‌ریزه شده است. کارگران حقّ خود را مطالبه کردند و او هرآنچه از لباس، فرش و خانه داشت، فروخت تا حقّ آنان را پرداخت کند و سرانجام تهیدست شد و چنان فقیر و ذلیل ماند که نمی‌توانست قوت و غذای روزمرّه‌ی خود را به دست آورد. چندی بعد، بدنش رنجور و بیمار گشته و سخت ضعیف و لاغر شد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای کسانی که پدر و مادرانتان را اذیّت و آزار می‌دهید! پند بگیرید و بدانید همان‌طور که تمامی اموال و ثروت این جوان در دنیا از دست رفت و نابود شد، همه‌ی مقامات مهیّا شده برای او در بهشت، به پایین‌ترین مراتب جهنّم، تبدیل شده است». امام عسکری (علیه السلام) در ادامه فرمود: «نظیر چنین داستانی برای علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) نیز رخ داده است. مردی از دوستداران امام (علیه السلام) در شام به ایشان نامه نوشت: «ای امیرمؤمنان (علیه السلام)! اگر بخواهم با فرزند و عیال نزد شما بیایم، سخت است و اگر رهایشان کنم، بیم جانشان را دارم و نسبت به دارایی‌هایم نیز دریغ دارم و می‌ترسم از اینکه آن‌ها را اینجا رها کنم. از سوی دیگر، دوست دارم به شما بپیوندم و در رکاب شما باشم و محضر شما را درک نمایم. لطفاً مرا راهنمایی کنید». علی (علیه السلام) این نامه را برای او فرستاد: «اهل و عیالت را جمع کن و مال و ثروتت را نزد آن‌ها بگذار. بر محمّد (صلی الله علیه و آله) و آل پاکش درود فرست و همه را به خدا واگذار کن و سپس چنین بگو: «پروردگارا! این‌ها ودیعه‌ای است که به فرمان بنده و ولیّ تو علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام)، آن‌ها را نزد تو می‌گذارم». آنگاه برخیز و نزد من بیا». آن مرد نیز چنین کرد و چون به معاویه خبر رسید که آن مرد به‌سوی علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) گریخته است، فرمان داد که خانواده‌اش را اسیر کرده و به بردگی ببرند و اموال او را غارت کنند. وقتی مأموران معاویه رفتند تا حکم او را اجرا نمایند، خداوند متعال خانواده‌ی او را به خانواده و اطرافیان معاویه و نیز خانواده و اطرافیان یزید، شبیه کرد و وقتی با مأموران معاویه روبه‌رو شدند، گفتند: «ما این اموال را تصرّف کرده‌ایم و از آنِ ماست و عیال آن مرد را نیز به بردگی گرفته و برای فروش به بازار گسیل داشته‌ایم». وقتی مأموران با این صحنه مواجه شدند، از آنان دست برداشتند. و خداوند چنان نمود که خانواده و عیال آن مرد می‌دانستند که شبیه عیال معاویه و نزدیکان یزید گشته‌اند؛ امّا نگران مال و ثروت خود بودند که نکند دزدان، آن‌ها را به سرقت ببرند. خداوند مال و ثروت آنان را تبدیل به مار و عقرب نمود. به‌طوری‌که هرگاه دزدان می‌خواستند از آن بردارند، گَزیده شده و نیش می‌خوردند و درنتیجه، گروهی از دزدان می‌مردند و گروهی دیگر سخت، ضعیف و لاغر می‌شدند.