الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ الْعِرْبَاضِبْنِسَارِیَهًَْ قَالَ: إِنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) کَانَ یَقْرَأُ الْمُسَبَّحَاتِ قَبْلَ أَنْ یَرْقُد.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- عرباضبنساریه گوید: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) همیشه قبل از اینکه بخوابد مسبّحات (سورههایی که با سبّح لله و یسبّح لله آغاز میشود یعنی سورههای: حدید، حشر، صفّ، جمعه و تغابن) را میخواند.
الصّادق (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ الْحَدِیدِ وَ الْمُجَادَلَةِ فِی صَلَاهًٍْ فَرِیضَهًٍْ أَدْمَنَهَا لَمْ یُعَذِّبْهُ اللَّهُ حَتَّی یَمُوتَ أَبَداً وَ لَا یَرَی فِی نَفْسِهِ وَ لَا أَهْلِهِ سُوءاً أَبَداً وَ لَا خَصَاصَهًًْ فِی بَدَنِهِ.
امام صادق (صلی الله علیه و آله)- هرکس سورهی حدید و مجادله را در نماز واجب، به طور پیوسته بخواند، خداوند او را دچار عذاب نخواهد ساخت تا آنکه برای همیشه به خواب رود و هیچ وقت در وجود خودش و خانوادهاش بدی نخواهد دید و در بدنش نیز هیچ مریضی نخواهد یافت.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ مَنْ أَدْمَنَ قِرَائَتَهَا وَ کَانَ مُقَیَّداً مَغْلُولاً مَسْجُوناً سَهَّلَ اللَّهُ خُرُوجَهُ وَ لَوْ کَانَ مَا کَانَ مِنَ الْجِنَایَاتِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس این سوره را بخواند، حقّی بر خداوند است که او را از عذابش در امان بدارد و در بهشت خود به او نعمت دهد، و هرکس به خواندن آن عادت کند هرچند که در بند و زنجیر و زندانی باشد، خداوند خروج او را از زندان آسان مینماید، هرچند که مرتکب جنایتهای زیادی شده باشد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ الْحَدِیدِ کُتِبَ مِنَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس سورهی حدید را بخواند جزء کسانی که به خدا و رسولش ایمان آوردند خواهد بود.
الباقر (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَ الْمُسَبِّحَاتِ کُلَّهَا قَبْلَ أَنْ یَنَامَ لَمْ یَمُتْ حَتَّی یُدْرِکَ الْقَائِمَ وَ إِنْ مَاتَ کَانَ فِی جِوَارِ مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله).
امام باقر (صلی الله علیه و آله)- هرکس مسبّحات را قبل از خواب بخواند، نمیمیرد، مگر این که امام قائم (را میبیند و اگر بمیرد در جوار رسول خدا (صلی الله علیه و آله) خواهد بود.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ کَتَبَهَا وَ عَلَّقَهَا عَلَیْهِ وَ هُوَ فِی الْحَرْبِ لَمْ یُصِبْهُ سَهْمٌ وَ لَا حَدِیدٌ وَ کَانَ قَوِیَّ الْقَلْبِ فِی طَلَبِ الْقِتَالِ وَ إِنْ قُرِئَتْ عَلَی مَوْضِعٍ فِیهِ حَدِیدٌ خَرَجَ مِنْ وَقْتِهِ مِنْ غَیْرِ أَلَمٍ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس آن را بنویسد و بر خود آویزان نماید، اگر در حالت جنگ باشد، هیچ تیر و هیچ آهنی بر او آسیب نمیرساند و در جنگ شجاع خواهد بود و اگر در جایی از بدن که آهن در آن فرو رفته است، خوانده شود، فوراً و بدون هیچ دردی از بدنش خارج خواهد شد.
آیه سَبَّحَ لِلهِ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ [1]
آنچه در آسمانها و زمين است براى خدا تسبيح مى گويند؛ و او توانا و حكيم است.
السّجّاد (علیه السلام)- سُئِلَ عَلِیُّبْنُالْحُسَیْنِ (علیه السلام) عَنِ التَّوْحِیدِ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ عَلِمَ أَنَّهُ یَکُونُ فِی آخِرِ الزَّمَانِ أَقْوَامٌ مُتَعَمِّقُونَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ وَ الْآیَاتِ مِنْ سُورَهًِْ الْحَدِیدِ إِلَی قَوْلِهِ وَ هُوَ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ فَمَنْ رَامَ وَرَاءَ ذَلِکَ فَقَدْ هَلَکَ.
امام سجّاد (علیه السلام)- از امام سجّاد (علیه السلام) دربارهی توحید، پرسش شد، فرمود: خدای عزّوجلّ میدانست که در آخرالزّمان مردمی محقّق و موشکاف به دنیا میآیند، از این رو سوره: قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ و آیات سورهی حدید را که آخرش وَ هُوَ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ است نازل فرمود، پس هرکه برای خداشناسی غیر از این جوید، هلاک است.
علیبنإبراهیم (رحمة الله علیه)- سَبَّحَ لِلهِ ما فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزیزُ الْحَکیمُ قَالَ هُوَ قَوْلُه أُعْطِیتُ جَوَامِعَ الْکَلَام.
علیبنابراهیم (رحمة الله علیه)- سَبَّحَ لِلهِ ما فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزیزُ الْحَکیمُ جوامع الحکم (بهترین و جامعترین کلمات) به من داده شده است.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَدْعُوَ اللَّهَ تَعَالَی بِاسْمِهِ الْأَعْظَمِ فَیُسْتَجَابَ لَکَ فَاقْرَأْ مِنْ أَوَّلِ سُورَهًِْ الْحَدِیدِ إِلَی قَوْلِهِ وَ هُوَ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُور.
امام علی (علیه السلام)- هرگاه خواستی خداوند را به اسم اعظمش بخوانی و اجابت شوی، سورهی حدید را از اوّل تا هُوَ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُور بخوان.
آیه لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ يُحْيي وَ يُميتُ وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَديرٌ [2]
مالكيّت و حاكميّت آسمانها و زمين از آنِ اوست؛ زنده مىكند و مىميراند؛ و او بر هر چيز تواناست.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- کَلِمَاتٌ مَنْ قَالَهُنَّ عِنْدَ وَفَاتِهِ دَخَلَ الْجَنَّهًَْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْحَلِیمُ الْکَرِیمُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ.
امام علی (علیه السلام)- هرکس هنگام مرگش این کلمات: لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ الْحَلِیمُ الْکَرِیم و سه مرتبه: الْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعالَمِینَ و سه مرتبه: تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیر را بگوید، وارد بهشت میشود.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَالَ حِینَ یَدْخُلُ السُّوقَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ أُعْطِیَ مِنَ الْأَجْرِ بِعَدَدِ مَا خَلَقَ اللَّهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- اگر کسی هنگام ورود به بازار بگوید: «سبحان الله، الحمد الله، لا اله الّا الله وحده لا شریک له، له الملک، و له الحمد، یحیی و یمیت، و هو حیّ لا یموت، بیده الخیر، و هو علی کلّ شیء قدیر، خدا روز قیامت به اندازهی همهی آفریدهها به او پاداش میدهد.
آیه هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْباطِنُ وَ هُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَليمٌ [3]
اوست اوّل و آخر و پيدا و پنهان؛ و او به هر چيز داناست.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رسول الله (صلی الله علیه و آله) لَقَدْ أَسْرَی بِی رَبِّی فَأَوْحَی إِلَیَّ مِنْ وَرَاءِ الْحِجَابِ مَا أَوْحَی وَ کَلَّمَنِی فَکَانَ مِمَّا کَلَّمَنِی أَنْ قَالَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) عَلِیٌّ (علیه السلام) الْأَوَّلُ وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْبَاطِنُ وَ هُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ فَقَالَ یَا رَبِّ أَ لَیْسَ ذَلِکَ أَنْتَ قَالَ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) إِنِّی أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا الْأَوَّلُ وَ لَا شَیْءَ قَبْلِی وَ أَنَا الْآخِرُ فَلَا شَیْءَ بَعْدِی وَ أَنَا الظَّاهِرُ فَلَا شَیْءَ فَوْقِی وَ أَنَا الْبَاطِنُ فَلَا شَیْءَ تَحْتِی وَ أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) عَلِیٌّ (علیه السلام) الْأَوَّلُ أَوَّلُ مَنْ أَخَذَ مِیثَاقِی مِنَ الْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) عَلِیٌّ (علیه السلام) الْآخِرُ آخِرُ مَنْ أَقْبِضُ رُوحَهُ مِنَ الْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) وَ هُوَ الدَّابَّهًُْ الَّتِی تُکَلِّمُهُمْ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) عَلِیٌّ (علیه السلام) الظَّاهِرُ أُظْهِرُ عَلَیْهِ جَمِیعَ مَا أَوْصَیْتُهُ إِلَیْکَ لَیْسَ لَکَ أَنْ تَکْتُمَ مِنْهُ شَیْئاً یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) عَلِیٌّ (علیه السلام) الْبَاطِنُ أَبْطَنْتُهُ سِرِّیَ الَّذِی أَسْرَرْتُهُ إِلَیْکَ فَلَیْسَ فِیمَا بَیْنِی وَ بَیْنَکَ سِرٌّ أَزْوِیهِ عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) مَا خَلَقْتُ مِنْ حَلَالٍ أَوْ حَرَامٍ إِلَّا وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) عَلِیمٌ بِهِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- امام صادق (علیه السلام) فرمود: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «پروردگارم مرا شبانه به معراج برد و آنچه را باید وحی میکرد از پسِ پرده و حجاب به من وحی فرمود و با من سخن گفت. از جمله مطالبی که با من سخن گفت این بود که فرمود: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! علی (علیه السلام) اوّل، علی (علیه السلام) آخر، ظاهر و باطن است و او به هر چیز داناست». پیامبر (صلی الله علیه و آله) عرضه داشت: «پروردگارا! آیا تو نیستی که چنین صفاتی داری»؟! خداوند فرمود: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! من خدایی هستم که جز من، معبودی نیست... ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! همانا! من خدایی هستم که جز من معبودی نیست، منم اوّل و چیزی قبل از من نیست و منم آخر و چیزی بعد از من نیست، منم ظاهر و چیزی آشکارتر از من نیست و منم باطن و چیزی پوشیدهتر از من نیست، و من خدایی هستم که جز من، معبودی نیست و به هر چیزی دانا هستم؛ ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! علی (علیه السلام) اوّل است؛ اوّلین کسی که در میان امامان (علیهم السلام) پیمان مرا پذیرفت؛ ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! علی (علیه السلام) آخر است، آخرین کسی که در میان امامان (علیهم السلام) روحش را خواهم گرفت و او جنبندهای است که [در آستانهی رستاخیز] با مردم سخن خواهد گفت؛ ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! علی (علیه السلام) ظاهر است [یعنی] تمام آنچه به تو سفارش کردهام بر او آشکار خواهم نمود و تو حق نداری چیزی را از او پنهان بداری؛ ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! علی (علیه السلام) باطن است [یعنی] آن سرّ خویش که نزد تو به راز نهادم را نزد او پنهان داشتم، پس میان من و تو سرّی وجود ندارد که بخواهم آن را از علی (علیه السلام) دریغ بدارم؛ حلال یا حرامی نیافریدم مگر اینکه علی (علیه السلام) به آن آگاه است.
علیبنإبراهیم (رحمة الله علیه)- هُوَ الْأَوَّلُ قَالَ قَبْلَ کُلِّ شَیْءٍ وَ الْآخِر قَالَ یَبْقَی بَعْدَ کُلِّ شَیْءٍ.
علیبنابراهیم (رحمة الله علیه)- هُو الأَول یعنی قبل از هر چیزی و الآخِرُ یعنی پس از هر چیزی باقی میماند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- سَبَقَ الْأَوْقَاتَ کَوْنُهُ وَ الْعَدَمَ وُجُودُهُ وَ الِابْتِدَاءَ أَزَلُهُ بِتَشْعِیرِهِ الْمَشَاعِرَ عُرِفَ أَنْ لَا مَشْعَرَ لَهُ.
امام علی (علیه السلام)- هستی او از زمانها و وجود او از نیستی و همیشگی او از اول پیشی گرفته، هویدا است نه به تأویل مباشرت که با کسی روبرو شود.
ابنعبّاس (رحمة الله علیه)- عَنْ أَبِی زُمَیْلٍ قَالَ: سَأَلْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) عَمَّا یَجِدُ الْإِنْسَانُ فِی صَدْرِهِ مِنَ الشَّکِّ فَقَالَ مَا نَجَا مِنْ ذَلِکَ أَحَدٌ وَ قَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ فَإِنْ کُنْتَ فِی شَکٍّ إِذَا وَجَدْتَ ذَلِکَ فَقُلْ هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْباطِنُ وَ هُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ.
ابنعبّاس (رحمة الله علیه)- ابی زمیل گوید: از ابنعباس (رحمة الله علیه) در مورد شکهایی که انسان در سینهی خود احساس میکند پرسیدم. جواب داد: «کسی از آن نجات نیافت و خداوند نازل کرده است: فَإِنْ کُنْتَ فِی شَکٍّ؛ اگر در شک بودی هرگاه چنین احساسی داشتی بگو: هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْباطِنُ وَ هُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- مَعَاشِرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُسْلِمِینَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَثْنَی عَلَی نَفْسِهِ فَقَالَ هُوَ الْأَوَّلُ یَعْنِی قَبْلَ کُلِّ شَیْءٍ وَ الْآخِرُ یَعْنِی بَعْدَ کُلِّ شَیْءٍ وَ الظَّاهِرُ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ وَ الْباطِنُ لِکُلِّ شَیْءٍ سَوَاءٌ عِلْمُهُ عَلَیْهِ سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی فَأَنَا الْأَوَّلُ وَ أَنَا الْآخِرُ إِلَی آخِرِ کَلَامِه أَنَا الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْبَاطِنُ وَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیْم.
امام علی (علیه السلام)- ای مؤمنین و مسلمانها خدای عزّوجلّ خود را ستوده و ثنا گفته و فرموده است که او اوّل است یعنی پیش از هر چیز و آخر است یعنی بعد از هر چیز و بر هر چیز ظاهر است و بر هر چیز باطن و علم او بر هر چیز یکسان است (ظاهراً مراد این است که علم خدا نسبت به تمام اشیاء از ظواهر و بواطن یکسان است و علم او نسبت به فرد فرد از نظر کمی و زیادی فرق نمیکند). سپس فرمود اکنون از من بپرسید پیش از آنکه مرا از دست دهید منم اوّل و منم آخر... منم اوّل و آخر و ظاهر و باطن و به هر چیز عالم و دانا.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَنَّ امیرالمؤمنین (علیه السلام) کَانَ قَاعِداً فِی الْمَسْجِدِ وَ عِنْدَهُ جَمَاعَهًٌْ مِنْ أَصْحَابِهِ فَقَالُوا لَهُ حَدِّثْنَا یَا امیرالمؤمنین (علیه السلام) فَقَالَ لَهُمْ وَیْحَکُمْ إِنَّ کَلَامِی صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لَا یَعْقِلُهُ إِلَّا الْعَالِمُونَ قَالُوا لَا بُدَّ مِنْ أَنْ تُحَدِّثَنَا قَالَ قُومُوا بِنَا فَدَخَلَ الدَّارَ فَقَالَ أَنَا الذیأَنَا الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْباطِنُ فَغَضِبُوا وَ قَالُوا کَفَرَ وَ قَامُوا فَقَالَ (علیه السلام) علِیٌّ (علیه السلام) لِلْبَابِ یَا بَابُ اسْتَمْسِکْ عَلَیْهِمْ فَاسْتَمْسَکَ عَلَیْهِمُ الْبَابُ فَقَالَ أَ لَمْ أَقُلْ لَکُمْ إِنَّ کَلَامِی صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لَا یَعْقِلُهُ إِلَّا الْعَالِمُونَ تَعَالَوْا أُفَسِّرْ لَکُمْ أَمَّا قَوْلِی أَنَا الَّذِی عَلَوْتُ فَقَهَرْتُ فَأَنَا الَّذِی عَلَوْتُکُمْ بِهَذَا السَّیْفِ فَقَهَرْتُکُمْ حَتَّی آمَنْتُمْ بِاللَّهِ وَ رَسُولِه (صلی الله علیه و آله) أَمَّا قَوْلِی أَنَا الْأَوَّلُ فَأَنَا أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ أَسْلَمَ وَ أَمَّا قَوْلِی أَنَا الْآخِرُ فَأَنَا آخِرُ مَنْ سَجَّی عَلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) ثَوْبَهُ وَ دَفَنَهُ وَ أَمَّا قَوْلِی أَنَا الظَّاهِرُ وَ الْبَاطِنُ فَأَنَا عِنْدِی عِلْمُ الظَّاهِرِ وَ الْبَاطِنِ قَالُوا فَرَّجْتَ عَنَّا فَرَّجَ اللَّهُ عَنْکَ.
امام علی (علیه السلام)- روزی امیرمؤمنان (علیه السلام) در مسجد نشسته بود و گروهی از یاران ایشان، نزد حضرت بودند. به حضرت عرض کردند: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام) سخنی برایمان بگو»! حضرت فرمود: «وای بر شما! سخنِ من سخت و [تحمّل آن] دشوار است و جز دانایان، آن را درک نمیکنند». عرض کردند: «حتماً باید برایمان سخن بگویی». امام (علیه السلام) فرمود: «همراه من بیایید» و خود، داخل خانه شد و سپس فرمود: ... منم اوّل و آخر و ظاهر و باطن. (با شنیدن این سخنان) یارانِ حضرت خشمگین شده و گفتند: «علی (علیه السلام) کافر گشته است و برخاستند [که بروند]؛ علی (علیه السلام) خطاب به درب خانه فرمود: «از رفتن ایشان جلوگیری کن». درب خانه نیز مانع رفتن آنها شد. حضرت فرمود: «مگر به شما نگفتم سخنِ من سخت و [تحمّل آن] دشوار است و جز دانایان، آن را درک نمیکنند؟ بیایید تا [آنچه گفتم] برایتان توضیح دهم؛ امّا اینکه گفتم منم آن که برتری و تسلّط یافتم [منظورم این است که] من آن کسی هستم که با این شمشیر بر شما برتری یافته و مسلّط شدم تا اینکه به خدا و رسولش ایمان آوردید ... امّا اینکه گفتم منم اوّل [منظورم این است که] من اوّلین کسی هستم که به خداوند ایمان آورده و مسلمان شدم؛ امّا اینکه گفتم منم آخر [منظورم این است که] من آخرین کسی هستم که [جنازه مطهّرِ] پیامبر (صلی الله علیه و آله) را با پیراهنش پوشانده و به خاک سپردم؛ امّا اینکه گفتم منم ظاهر و باطن (منظورم این است که) دانشِ ظاهر و باطن در اختیار من است». آن افراد گفتند: «اندوه ما را برطرف نمودی، خداوند نیز اندوه تو را برطرف کند».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ عَلِیٌّ لِلشَّمْسِ السَّلَامُ عَلَیْکِ یَا خَلْقَ اللَّهِ الْجَدِیدَ بَعْدَ أَنْ هَمْهَمَ هَمْهَمَهًًْ تَزَلْزَلَتْ مِنْهَا الْبَقِیعُ فَأَجَابَتْهُ الشَّمْسُ وَ قَالَتْ وَ عَلَیْکَ السَّلَامُ یَا أَخَا رسول الله (صلی الله علیه و آله) وَ وَصِیَّهُ أَشْهَدُ أَنَّکَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْبَاطِنُ وَ أَنَّکَ عَبْدُ اللَّهِ وَ أَخُو رسول الله (صلی الله علیه و آله) حَقّاً ... قَالُوا یَا رسول الله (صلی الله علیه و آله) أَنَّکَ أَخْبَرْتَنَا بِأَنْ اللَّهَ هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْباطِنُ فِی کِتَابِهِ الْمُنْزَلِ عَلَیْکَ فَقَالَ رسول الله (صلی الله علیه و آله) وَیْحَکُمْ وَ أَنَّی لَکُمْ بِعِلْمِ مَا قَالَتْ لَهُ الشَّمْسُ أَمَّا قَوْلُهَا إِنَّکَ الْأَوَّلُ فَصَدَقَتْ إِنَّهُ أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ مِمَّنْ دَعَوْتُهُ إِلَی الْإِیمَانِ مِنَ الرِّجَالِ وَ خَدِیجَهًُْ مِنَ النِّسَاءِ وَ أَمَّا قَوْلُهَا الْآخِرُ فَإِنَّهُ آخِرُ الْأَوْصِیَاءِ وَ أَنَا خَاتَمُ الانبیاء (علیهم السلام) وَ خَاتَمُ الرُّسُلِ وَ أَمَّا قَوْلُهَا الظَّاهِرُ فَإِنَّهُ ظَهَرَ عَلَی کُلِّ مَا أَعْطَانِیَ اللَّهُ مِنْ عِلْمِهِ فَمَا عَلِمَهُ مَعِی غَیْرُهُ وَ لَا یَعْلَمُهُ بَعْدِی سِوَاهُ وَ مَنِ ارْتَضَاهُ لِسِرِّهِ مِنْ وُلْدِهِ وَ أَمَّا قَوْلُهَا الْبَاطِنُ فَهُوَ وَ اللَّهِ الْبَاطِنُ عَلَی الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ سَائِرِ الْکُتُبِ الْمُنْزَلَهًِْ عَلَی النَّبِیِّینَ (علیهم السلام) وَ الْمُرْسَلِینَ (علیهم السلام) وَ مَا زَادَنِیَ اللَّهُ تَعَالَی مِنْ عِلْمِ مَا لَمْ یَعْلَمُوهُ وَ فَضْلِ مَا لَمْ یُعْطَوْهُ فَمَا ذَا تُنْکِرُونَ فَقَالُوا بِأَجْمَعِهِمْ نَحْنُ نَسْتَغْفِرُ اللَّهَ یَا رسول الله (صلی الله علیه و آله) لَوْ عَلِمْنَا مَا تَعْلَمُ لَسَقَطَ الْإِقْرَارُ بِالْفَضْلِ لَکَ وَ لِعَلِیٍّ فَاسْتَغْفِرِ اللَّهَ لَنَا فَأَنْزَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ یَغْفِرَ اللهُ لَهُمْ إِنَّ اللهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقِینَ وَ هَذَا فِی سُورَهًِْ الْمُنَافِقِینَ فَهَذَا مِنْ دَلَائِلِهِ (علیه السلام).
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- علی (علیه السلام) خورشید را مورد خطاب قرار داده و فرمود: «السلام علیک یا خلق الله الجدید» در این لحظه خداوند متعال خورشید را به سخن آورده بهطوریکه به زبان عربی فصیح گفت: سلام بر تو ای برادر و وصیّ رسول خدا؛ گواهی میدهم که اوّل و آخر و ظاهر و باطن تویی، و تو بنده خدا و برادر راستین رسول او هستی ... گفتند: «بلی ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! زیرا شما خود ما را در کتابی که بر شما نازل گشته آگاه کردید که اوّل و آخر و ظاهر و باطن خداست». پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «وای بر شما! شما از کجا میدانید مفهوم سخنان خورشید چیست؟ منظور خورشید از «إنّک الأوّل» آن است که شهادت داده علی اوّلین کسی است که از میان مردان به رسول خدا ایمان آورده است. و خدیجه اولین زنی است که به پیامبر (صلی الله علیه و آله) ایمان آورد امّا منظورش از «الآخِر» آن است که علی آخر اوصیاست چون من خاتم پیامبرانم؛ امّا مقصودش از «الظاهر» آن است که او بر تمام دانشی که خداوند به من عطا فرموده آگاهی یافته است. و غیر از من این دانش به کسی جز علی داده نشده و او نیز آن را به هرکدام از فرزندانش که بخواهد منتقل خواهد کرد. امّا منظورش از «الباطن» آن است که به خدا سوگند او بر علم اولین و آخرین واقف است و همچنین تمام کتابهایی که بر پیامبران نازل گردیده است. و آنچه را که خداوند از علم به من آموخته بر شما پوشیده است و فضیلتی که به من داده به شما نداده است. شما چه چیزی را انکار میکنید»؟! پس جملگی باهم گفتند: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! ما از خدا طلب آمرزش میکنیم، اگر آنچه را که شما میدانید ما هم میدانستیم، هرگز از اقرار به منزلت شما و علی رویگردان نمیشدیم. شما نیز از خدا برای ما طلب آمرزش کنید. سپس خداوند آیه: سَواءٌ عَلَیهِم أَستَغفَرتَ لَهُم أَم لَم تَستَغفِر لَهُم لَن یَغفِرَ اللهُ لَهُم إنَّ اللهَ لا یَهدی القَومَ الفاسِقیِنَ را نازل کرد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ سُلَیْمِبْنِقَیْسٍ الْهِلَالِیِّ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَاذَرٍّ (رحمة الله علیه) جُنْدَبَ بْنَ جُنَادَهًَْ الْغِفَارِیَّ قَالَ رَأَیْتُ السَّیِّدَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ قَدْ قَالَ لِامیرالمؤمنین (علیه السلام) ذَاتَ لَیْلَهًٍْ إِذَا کَانَ غَداً اقْصِدْ إِلَی جِبَالِ الْبَقِیعِ وَ قِفْ عَلَی نَشَزٍ مِنَ الْأَرْضِ فَإِذَا بَزَغَتِ الشَّمْسُ فَسَلِّمْ عَلَیْهَا ... قَالَ (علیه السلام) السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خَلْقَ اللَّهِ الْجَدِیدَ الْمُطِیعَ لَهُ فَسَمِعُوا دَوِیّاً مِنَ السَّمَاءِ وَ جَوَابَ قَائِلٍ یَقُولُ وَ عَلَیْکَ السَّلَامُ یَا أَوَّلُ یَا آخِرُ یَا ظَاهِرُ یَا بَاطِنُ یَا مَنْ هُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ فَلَمَّا سَمِعَ أَبُو بَکْرٍ وَ عُمَرُ وَ الْمُهَاجِرُونَ وَ الْأَنْصَارُ کَلَامَ الشَّمْسِ صَعِقُوا ثُمَّ أَفَاقُوا بَعْدَ سَاعَاتِهِمْ وَ قَدِ انْصَرَفَ امیرالمؤمنین (علیه السلام) عَنِ الْمَکَانِ فَوَافَوْا رسول الله (صلی الله علیه و آله) مَعَ الْجَمَاعَهًِْ وَ قَالُوا أَنْتَ تَقُولُ إِنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) بَشَرٌ مِثْلُنَا وَ قَدْ خَاطَبَتْهُ الشَّمْسُ بِمَا خَاطَبَ بِهِ الْبَارِئُ نَفْسَهُ فَقَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) وَ مَا سَمِعْتُمُوهُ مِنْهَا فَقَالُوا سَمِعْنَاهَا تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَوَّلُ قَالَ صَدَقَتْ هُوَ أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِی فَقَالُوا سَمِعْنَاهَا تَقُولُ یَا آخِرُ قَالَ صَدَقَتْ هُوَ آخِرُ النَّاسِ عَهْداً بِی یُغَسِّلُنِی وَ یُکَفِّنُنِی وَ یُدْخِلُنِی قَبْرِی فَقَالُوا سَمِعْنَاهَا تَقُولُ یَا ظَاهِرُ قَالَ صَدَقَتْ بَطْنُ سِرِّی کُلِّهِ لَهُ قَالُوا سَمِعْنَاهَا تَقُولُ یَا مَنْ هُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ قَالَ صَدَقَتْ هُوَ الْعَالِمُ بِالْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ وَ الْفَرَائِضِ وَ السُّنَنِ وَ مَا شَاکَلَ ذَلِکَ فَقَامُوا کُلُّهُمْ وَ قَالُوا لَقَدْ أَوْقَعَنَا مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) فِی طَخْیَاءَ وَ خَرَجُوا مِنْ بَابِ الْمَسْجِدِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- سلیمبنقیس هلالی گوید: از ابوذر شنیدم که میگفت: آقایم محمّد (صلی الله علیه و آله) را دیدم که شبی به امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: فردا به کوههای بقیع برو و بر مکان بلندی از زمین بایست. وقتی خورشید طلوع کرد بر آن سلام کن... گفت: «سلام بر تو ای اوّل، و ای آخر، و ای ظاهر، و ای باطن، و ای کسی که به هر چیزی عالم هستی! وقتی ابو بکر و عمر و مهاجرین و انصار سخن خورشید را شنیدند از هوش رفتند. آنان بعد از چند ساعت بهوش آمدند در حالی که امیر المؤمنین (علیه السلام) از آن مکان رفته بود! همگی خود را به حضور پیامبر (صلی الله علیه و آله) رسانیدند و عرض کردند: شما میگویی علی بشری مثل ما است. خورشید او را با سخنانی مخاطب قرار داد که خداوند خود را با آن مخاطب قرار داده است!! پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «از او چه شنیدید»؟ گفتند: از خورشید شنیدیم که میگفت: «سلام بر تو ای اوّل»! فرمود: «راست گفته است، او اوّل کسی است که به من ایمان آورده است». گفتند: «از خورشید شنیدیم که میگفت: «ای آخر»! فرمود: «راست گفته است، او آخرین کسی است که با من تجدید دیدار میکند. او مرا غسل و کفن میکند و مرا داخل قبرم مینماید». گفتند: «از خورشید شنیدیم که میگفت: «ای ظاهر»! فرمود: «راست گفته است، همه علم من برای او ظاهر شده است». گفتند: «از خورشید شنیدیم که میگفت: «ای باطن»! فرمود: «راست گفته است. همه اسرارم در باطن اوست». گفتند: از خورشید شنیدیم که میگفت: «ای کسی که به هر چیزی عالم هستی»! فرمود: «راست گفته است. اوست عالم به حلال و حرام و واجبات و مستحبات و آنچه از این قبیل است. همه برخاستند و گفتند: «محمّد ما را در ظلمت انداخت»!! و بعد از درب مسجد بیرون رفتند».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ جَابِرِبْنِعَبْدِ اللَّهِ قَالَ: لَقِیتُ عَمَّاراً فِی بَعْضِ سِکَکِ الْمَدِینَهًِْ فَسَأَلْتُهُ عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَأُخْبِرَ أَنَّهُ فِی مَسْجِدِهِ فِی مَلَإٍ مِنْ قَوْمِهِ وَ أَنَّهُ لَمَّا صَلَّی الْغَدَاهًَْ أَقْبَلَ عَلَیْنَا فَبَیْنَا نَحْنُ کَذَلِکَ وَ قَدْ بَزَغَتِ الشَّمْسُ إِذْ أَقْبَلَ عَلِیُّبْنُأَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) فَقَامَ إِلَیْهِ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) فَقَبَّلَ مَا بَیْنَ عَیْنَیْهِ وَ أَجْلَسَهُ إِلَی جَنْبِهِ حَتَّی مُسَّتْ رُکْبَتَاهُ رُکْبَتَیْهِ ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیُّ قُمْ لِلشَّمْسِ فَکَلِّمْهَا فَإِنَّهَا تُکَلِّمُکَ فَقَامَ أَهْلُ الْمَسْجِدِ وَ قَالُوا أَ تَرَی عَیْنَ الشَّمْسِ تُکَلِّمُ عَلِیّاً (علیه السلام) وَ قَالَ بَعْضٌ لَا یَزَالُ یَرْفَعُ خَسِیسَهًَْ ابْنِ عَمِّهِ وَ یُنَوِّهُ بِاسْمِهِ إِذْ خَرَجَ عَلِیٌّ (علیه السلام) فَقَالَ لِلشَّمْسِ کَیْفَ أَصْبَحْتَ یَا خَلْقَ اللَّهِ فَقَالَتْ بِخَیْرٍ یَا أَخَا رَسُولِاللَّهِ یَا أَوَّلُ یَا آخِرُ یَا ظَاهِرُ یَا بَاطِنُ یَا مَنْ هُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ فَرَجَعَ عَلِیٌّ (علیه السلام) إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَتَبَسَّمَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) وَ قَالَ یَا عَلِیِّ تُخْبِرُنِی أَوْ أُخْبِرُکَ فَقَالَ مِنْکَ أَحْسَنُ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) أَمَّا قَوْلُهَا لَکَ یَا أَوَّلُ فَأَنْتَ أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ قَوْلُهَا یَا آخِرُ فَأَنْتَ آخِرُ مَنْ یُعَایِنُنِی عَلَی مَغْسَلِی وَ قَوْلُهَا یَا ظَاهِرُ فَأَنْتَ آخِرُمَنْ یَظْهَرُ عَلَی مَخْزُونِ سِرِّی وَ قَوْلُهَا یَا بَاطِنُ فَأَنْتَ الْمُسْتَبْطِنُ بِعِلْمِی وَ أَمَّا الْعَلِیمُ بِکُلِّ شَیْءٍ فَمَا أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی عِلْماً مِنَ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ وَ الْفَرَائِضِ وَ الْأَحْکَامِ وَ التَّنْزِیلِ وَ التَّأْوِیلِ وَ النَّاسِخِ وَ الْمَنْسُوخِ وَ الْمُحْکَمِ وَ الْمُتَشَابِهِ وَ الْمُشْکِلِ إِلَّا وَ أَنْتَ بِهِ عَلِیمٌ وَ لَوْ لَا أَنْ تَقُولَ فِیکَ طَائِفَهًٌْ مِنْ أُمَّتِی مَا قَالَتِ النَّصَارَی فِی عِیسَی (علیه السلام) لَقُلْتُ فِیکَ مَقَالًا لَا تَمُرُّ بِمَلَإٍ إِلَّا أَخَذُوا التُّرَابَ مِنْ تَحْتِ قَدَمَیْکَ یَسْتَشْفُونَ بِهِ قَالَ جَابِرٌ فَلَمَّا فَرَغَ عَمَّارٌ (رحمة الله علیه) مِنْ حَدِیثِهِ أَقْبَلَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) فَقَالَ عَمَّارٌ (رحمة الله علیه) وَ هَذَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) کَانَ مَعَنَا فَحَدَّثَنِی بِهِ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) أَیْضاً کَمَا حَدَّثَنِی عَمَّار (رحمة الله علیه).
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- جابربنعبدالله گوید: عمار را در کوچهای در مدینه دیدم و دربارهی پیامبر (صلی الله علیه و آله) از او سؤال کردم. او خبری را برای من بیان کرد مبنی بر که پیامبر (صلی الله علیه و آله) در مسجد در میان جمعی از قومش بود. هنگامی که نماز صبح را خواند، به سوی ما آمد. با هم نشسته بودیم که خورشید طلوع کرد. در آن زمان علیبنابی طالب (علیه السلام) بر ما وارد شد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) در مقابلش برخاست و بین دو چشمش را بوسید و او را به گونهای نزد خود نشاند که زانوهایشان به یکدیگر چسبیده بود. سپس فرمود: ای علی! برخیز و با خورشید سخن بگو، زیرا او با تو سخن میگوید. مردم برخاستند و میگفتند: آیا معتقدی که خورشید با علی سخن میگوید؟ برخی میگفتند: او همیشه پسر عموی بیمقدارش را مدح میکند و میستاید. علی (علیه السلام) خارج شد و به خورشید گفت: ای مخلوق خداوند! چگونهای؟ پس خورشید گفت: خوبم، ای برادر رسول خدا! ای اوّل و ای آخر! ای ظاهر و ای باطن! ای کسی که به همه چیز آگاه است». علی (علیه السلام) نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) بازگشت. پیامبر (صلی الله علیه و آله) لبخند زد و فرمود: «ای علی! تو میگویی یا من بگویم»؟ فرمود: «از زبان شما بشنوند بهتر است ای رسول خدا»! پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «سخن خورشید به تو چنین بود: ای اول، زیرا تو اوّلین کسی هستی که به خدا ایمان آورد». گفت: «ای آخر، زیرا تو آخرین کسی هستی که در هنگام غسلم مرا به چشم خود خواهی دید». گفت: «ای ظاهر! زیرا تو اوّلین کسی هستی که بر پنهانیهای رازم آگاه میشوی». و گفت: «ای باطن! زیرا تو تنها تویی که باطن علم مرا میشناسی». و گفت: «تو عالم به هر چیزی هستی، زیرا خداوند علمی از حلال و حرام و واجبات و احکام و تنزیل و تفسیر و ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه و مشکل را نازل نکرد، مگر آنکه تو عالم به آن باشی. اگر گروهی از امّتم آن چه را نصاری در مورد عیسی (علیه السلام) گفتند، در مورد تو نمیگفتند، سخنی میگفتم که بر هر گروهی میگذشتی، خاک قدمت را مایه شفای بیماری خویش مییافتند». جابر گفت: هنگامی که عمّار سخنش را به پایان رساند، سلمان آمد. عمار گفت: سلمان هم با ما بود. سلمان هم همان سخنی را گفت که عمّار بیان کرد.