آیه ۸ - سوره تکاثر

آیه ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعيمِ [8]

سپس در آن روز [همه شما] از نعمتها [ي الهي] بازپرسي خواهيد شد.

۱
(تکاثر/ ۸)

الصّادق (علیه السلام)- ثَلَاثَهًُْ أَشْیَاءَ لَا یُحَاسَبُ الْعَبْدُ الْمُؤْمِنُ عَلَیْهِنَّ طَعَامٌ یَأْکُلُهُ وَ ثَوْبٌ یَلْبَسُهُ وَ زَوْجَهًٌْ صَالِحَهًٌْ تُعَاوِنُهُ وَ یُحْصِنُ بِهَا فَرْجَهُ.

امام صادق (علیه السلام)- از مؤمن درباره‌ی سه چیز حساب کشیده نمی‌شود: غذایی که می‌خورد، و لباسی که باید بپوشد و همسری صالح که مددکار زندگانی او و وسیله‌ی حفظ عفّت او باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۵۸
المحاسن، ج۲، ص۳۹۹/ نورالثقلین
۲
(تکاثر/ ۸)

الصّادقین (علیها السلام)- ثَلَاثٌ لَا یُسْئَلُ عَنْهَا الْعَبْدُ: خِرْقَهًٌْ یُوَارِی بِهَا عَوْرَتَهُ وَ کِسْرَهًٌْ یَسُدُّ بِهَا جَوْعَتَهُ وَ بَیْتٌ یَکُنُّهُ مِنَ الْحَرِّ وَ الْبَرْدِ.

امام باقر و امام صادق (علیها السلام)- سه چیزند که بنده درباره‌ی آن‌ها بازخواست نمی‌شود: پارچه‌ای که عورتش را بپوشاند، تکه نانی که گرسنگی او را ببرد و خانه‌ای که از گرما و سرما نگهش دارد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۵۸
نورالثقلین
۳
(تکاثر/ ۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- کُلُّ نَعِیمٍ مَسْؤُولٌ عَنْهُ صَاحِبُهُ إِلَّا مَا کَانَ فِی غَزْوٍ أَوْ حَجٍّ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هر نعمتی صاحبش در برابر آن مسئول است، مگر نعمتی که در جنگ با دشمن یا در حجّ بدست آید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۵۸
نورالثقلین
۴
(تکاثر/ ۸)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْ ذَکَرَ اسْمَ اللَّهِ عَلَی الطَّعَامِ لَمْ تُسْأَلْ عَنْ نَعِیمِ ذَلِکَ الطَّعَامِ.

امام صادق (علیه السلام)- هرکه نام خدا را بر خوراک ببرد، خدا از حقّ نعمت آن هرگز پرسش نکند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۵۸
نورالثقلین
۵
(تکاثر/ ۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- رُوِیَ عَنْ عَلِیِّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ قَالَ الرُّطَبُ وَ الْمَاءُ الْبَارِدُ.

امام علی (علیه السلام)- ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ؛ یعنی رُطب و آب سرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۶۰
بحارالأنوار، ج۷، ص۲۷۳/ مستدرک الوسایل، ج۱۶، ص۳۸۸/ وسایل الشیعهًْ، ج۲۵، ص۲۴/ بحارالأنوار، ج۶۳، ص۱۲۵/ بحارالأنوار، ج۶۳، ص۴۵۲/ الدعوات، ص۱۵۸/ صحیفهًْ الرضا (ص۶۸/ عیون أخبارالرضا (ج۲، ص۳۸/ مکارم الأخلاق، ص۱۵۷/ البرهان
۶
(تکاثر/ ۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَن عَلِیٍّ (علیه السلام) فِی قَولِ اللهِ تَعَالَی لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ قَالَ الأمنُ وَ الصِّحَّهًُْ وَ العَافِیَهًُْ.

امام علی (علیه السلام)- از امام علی (علیه السلام) روایت شده است که ایشان درباره کلام خداوند متعال: ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ فرمود: «یعنی امنیّت و سلامتی و تندرستی».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۶۰
مجموعهًْ ورام، ج۱، ص۴۴/ البرهان/ إرشادالقلوب، ج۱، ص۳۷/ بحارالأنوار، ج۶۳، ص۳۱۵؛ «بتفاوت»/ نورالثقلین؛ «بتفاوت»
۷
(تکاثر/ ۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- یَا ابْنَ مَسْعُودٍ دَعْ نَعِیمَ الدُّنْیَا وَ أَکْلَهَا وَ حَلَاوَتَهَا وَ حَارَّهَا وَ بَارِدَهَا وَ لِینَهَا وَ طِیبَهَا وَ أَلْزِمْ نَفْسَکَ الصَّبْرَ عَنْهَا فَإِنَّکَ مَسْئُولٌ عَنْ ذَلِکَ کُلِّهِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ای پسر مسعود! نعمت‌های دنیا، حلاوت و خوردن و سرد و گرم و نرم و لذیذ آن‌ها را واگذار! و بر خود شکیبایی را واجب کن زیرا که تو از تمام آن نعمت‌ها پرسیده می‌شوی خدای عزّ‌وجلّ فرموده است: لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۶۰
بحارالأنوار، ج۷۴، ص۱۰۵/ مکارم الأخلاق، ص۴۵۳
۸
(تکاثر/ ۸)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- قَرَأَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله) . . . ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ قَالَ: عَنْ خَمْسٍ عَنْ شِبَعِ الْبُطُونِ وَ بَارِدِ الشَّرَابِ وَ لَذَّهًِْ النَّوْمِ فَظِلَالِ الْمَسَاکِنِ وَ اعْتِدَالِ الْخَلْقِ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- پیامبر (صلی الله علیه و آله) سوره تکاثر را تلاوت فرمود... ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ؛ از پنج نعمت پرسیده می‌شوید؛ خوراک، آشامیدنی گوارا و سرد، لذّت خواب و سایه‌های خانه‌ها و اعتدال آفرینش.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۶۰
روضهًْ الواعظین، ج۲، ص۴۹۳/ نورالثقلین
۹
(تکاثر/ ۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فِی کِتَابِ الِاحْتِجَاجِ عَنْ أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَقُولُ فِیهِ (علیه السلام): وَ أَلْزَمَهُمُ الْحُجَّهًَْ بِأَنْ خَاطَبَهُمْ خِطَاباً یَدُلُّ عَلَی انْفِرَادِهِ وَ تَوَحُّدِهِ وَ بِأَنَّ لَهُمْ أَوْلِیَاءَ تَجْرِی أَفْعَالُهُمْ وَ أَحْکَامُهُمْ مَجْرَی فِعْلِهِ فَهُمُ الْعِبَادُ الْمُکْرَمُونَ وَ هُمُ النَّعِیمُ الَّذِی یُسْأَلُ عَنْهُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْعَمَ بِهِمْ عَلَی مَنِ اتَّبَعَهُمْ مِنْ أَوْلِیَائِهِمْ، قَالَ السَّائِلُ: مَنْ هَؤُلَاءِ الْحُجَجُ؟ قَالَ: هُمْ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ مَنْ حَلَّ مَحَلَّهُ مِنْ أَصْفِیَاءِ اللَّهِ الَّذِینَ قَالَ: فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللهِ الَّذِینَ قَرَنَهُمُ اللَّهُ بِنَفْسِهِ وَ بِرَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) وَ فَرَضَ عَلَی الْعِبَادِ مِنْ طَاعَتِهِمْ مِثْلَ الَّذِی فَرَضَ عَلَیْهِمْ مِنْهَا لِنَفْسِهِ.

امام علی (علیه السلام)- در کتاب الإحتجاج از امام علی (علیه السلام) حدیثی طولانی نقل شده است که در احتجاج با مرد زندیق فرمود: «در این امر حجّت را چنین بر آنان تمام کرد که از آنان با سخنی دالّ بر یگانگی و یکتایی خود یاد کرد و فرمود: او اولیایی دارد که فعلها و حکمهای خود را در جای فعل او جاری میسازند. ایشان همان بندگان ارجمند هستند. ایشان همان نعمتی هستند که بندگان درباره آن بازخواست می‌شوند؛ چراکه خداوند تبارک‌وتعالی با ایشان بر دوستانشان که پیرو راه ایشان بودند، نعمت بخشید». آن مرد پرسید: «آن حجّت‌ها چه کسانی هستند»؟ فرمود: «ایشان، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و جانشینان او از برگزیدگان خداوند هستند. خدای عزّ‌وجلّ فرمود: فَأَیْنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجْهُ اللّهِ؛ و به هر سو رو کنید، خدا آنجاست (بقره/۱۱۵)، کسانی که خداوند آنان را با خود و رسولش پیوند داد و همچنان که فرمانبرداری از خود را بر بندگان واجب کرد، فرمانبری از ایشان را نیز بر آنان واجب ساخت».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۶۰
نورالثقلین
۱۰
(تکاثر/ ۸)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّمَا تُسْأَلُونَ عَمَّا أَنْتُمْ عَلَیْهِ مِنَ الْحَقِّ.

امام باقر (علیه السلام)- خداوند شما را تنها از راه حقّی که بر آن هستید، بازخواست میکند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۶۰
الکافی، ج۶، ص۲۸۰/ وسایل الشیعهًْ، ج۲۴، ص۲۹۷/ بحارالأنوار، ج۷، ص۲۶۵/ بحارالأنوار، ج۴۶، ص۲۹۷/ بحارالأنوار، ج۶۳، ص۳۱۸/ المحاسن، ج۲، ص۳۹۹/ نورالثقلین/ البرهان
۱۱
(تکاثر/ ۸)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ حَنَانِ‌بْنِ‌سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) ... قَالَ یَا سَدِیر لَا تُسْأَلُ عَنْ طَعَامٍ طَیِّبٍ وَ لَا ثَوْبٍ لَیِّنٍ وَ لَا رَائِحَهًٍْ طَیِّبَهًٍْ بَلْ لَنَا خُلِقَ وَ لَهُ خُلِقْنَا وَ لْنَعْمَلْ فِیهِ بِالطَّاعَهًِْ قُلْتُ لَهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَا النَّعِیمُ قَالَ حُبُّ أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ عِتْرَتِهِ (علیهم السلام) یَسْأَلُهُمُ اللَّهُ تَعَالَی یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ کَیْفَ کَانَ شُکْرُکُمْ لِی حِینَ أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ بِحُبِّ عَلِیٍّ وَ عِتْرَتِهِ.

امام صادق (علیه السلام)- حنان‌بن‌سدیر از پدرش نقل کرده است: نزد امام باقر (علیه السلام) بودم... فرمود: «ای سدیر! هرگز از غذای خوب و لباس نرم و بوی خوش از شما بازخواست نخواهند کرد. این‌ها برای ما خلق شده است و ما برای استفاده از آن‌ها مأموریم که با استفاده از این نعمت‌ها فرمان‌بردار خدا باشیم». عرض کردم: «پدر و مادرم فدایت! پس نعیم چیست»؟ فرمود: «حبّ امیرالمؤمنین علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) و خاندانش (علیهم السلام). خداوند روز قیامت بازخواست خواهد کرد چگونه سپاس نعمتی که بر شما ارزانی داشتم از حبّ علی (علیه السلام) و عترتش (علیهم السلام) به‌جا آوردید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۶۰
مستدرک الوسایل، ج۱۶، ص۲۴۸/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۵۸/ فرات الکوفی، ص۶۰۵
۱۲
(تکاثر/ ۸)

الصّادق (علیه السلام)- اللَّهُ أَکْرَمُ وَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ یُطْعِمَکُمْ طَعَاماً فَیُسَوِّغَکُمُوهُ ثُمَّ یَسْأَلَکُمْ عَنْهُ وَ لَکِنَّهُ أَنْعَمَ عَلَیْکُمْ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد (صلی الله علیه و آله).

امام صادق (علیه السلام)- خداوند عزّ‌وجلّ ارجمندتر و والامقام‌تر از آن است که غذایی به شما بخوراند و آن را برایتان روا برشمارد، سپس شما را از آن بازخواست کند. امّا او از نعمتی که با حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) و خاندان محمّد (علیهم السلام) به شما بخشیده، بازخواستتان میکند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۶۲
المحاسن، ج۲، ص۴۰۰/ نورالثقلین/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۵۳، ص۱۰۷
۱۳
(تکاثر/ ۸)

الصّادق (علیه السلام)- اللَّهُ أَکْرَمُ مِنْ أَنْ یُطْعِمَکُمْ طَعَاماً فَیَسْأَلَکُمْ عَنْهُ وَ لَکِنَّکُمْ مَسْئُولُونَ عَنْ نِعْمَهًِْ اللَّهِ عَلَیْکُمْ بِنَا هَلْ عَرَفْتُمُوهَا وَ قُمْتُمْ بِحَقِّهَا.

امام صادق (علیه السلام)- خدا کریم‌تر از این است که خوراکی به شما دهد و شما را از آن بازخواست کند. ولی شما همه نسبت به نعمت وجود ما مسئولیّت دارید که آیا آن را شناختید و حقّش را ادا کردید؟

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۶۲
مستدرک الوسایل، ج۱۶، ص۲۴۷/ دعایم الإسلام، ج۲، ص۱۱۶/ بحارالأنوار، ج۶۳، ص۳۱۶
۱۴
(تکاثر/ ۸)

الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الشَّیْخِ الْمُفِیدِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی مُحَمَّدِ‌بْنِ‌السَّائِبِ الْکَلْبِیِّ قَالَ: لَمَّا قَدِمَ الصَّادِقُ (علیه السلام) الْعِرَاقَ نَزَلَ الْحِیرَهًَْ فَدَخَلَ عَلَیْهِ أَبُوحَنِیفَهًَْ وَ سَأَلَهُ عَنْ مَسَائِلَ إِلَی أَنْ قَالَ قَالَ أَبُوحَنِیفَهًَْ أَخْبِرْنِی جُعِلْتُ فِدَاکَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ قَالَ فَمَا هُوَ عِنْدَکَ یَا أَبَاحَنِیفَهًَْ قَالَ الْأَمْنُ مِنَ السِّرْبِ وَ صِحَّهًُْ الْبَدَنِ وَ الْقُوتُ الْحَاضِرُ قَالَ یَا أَبَاحَنِیفَهًَْ لَئِنْ وَقَّفَکَ اللَّهُ وَ أَوْقَفَکَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ حَتَّی یَسْأَلَکَ عَنْ کُلِّ أَکْلَهًٍْ أَکَلْتَهَا وَ شَرْبَهًٍْ شَرِبْتَهَا لَیَطُولَنَّ وُقُوفُکَ قَالَ فَمَا النَّعِیمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ النَّعِیمُ نَحْنُ الَّذِینَ أَنْقَذَ اللَّهُ النَّاسَ بِنَا مِنَ الضَّلَالَهًِْ وَ بَصَّرَهُمْ بِنَا مِنَ الْعَمَی وَ عَلَّمَهُمْ بِنَا مِنَ الْجَهْلِ.

امام صادق (علیه السلام)- شیخ مفید با اسنادش به محمّدبن‌سائب کلبی آورده است: چون امام صادق (علیه السلام) به عراق وارد شد، در حیره فرود آمد. آنگاه ابوحنیفه خدمت ایشان رسید و درباره‌ی مسائلی از ایشان پرسید. از جمله سؤالهای وی این بود که به آن حضرت عرض کرد: ... «فدایت شوم! مرا از کلام خداوند عزّ‌وجلّ: ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ آگاه ساز». ایشان فرمود: «به نظر تو آن نعمت چیست ای ابوحنیفه»؟! عرض کرد: «امنیّت در آشیانه و سلامتی بدن و روزی حاضر». حضرت (علیه السلام) فرمود: «ای ابوحنیفه! اگر خداوند عزّ‌وجلّ در روز قیامت تو را باز ایستاند تا از همه آنچه خوردهای و نوشیدهای تو را بازخواست کند، ایستادن تو بسیار به درازا میکشد». عرض کرد: «پس آن نعمت چیست فدایت شوم»؟ فرمود: «آن نعمت، ما هستیم که خداوند با ما مردم را از گمراهی نجات داد و با ما آنان را [پس] از نابینایی، بینا کرد و با ما آنان را [پس] از نادانی، آموخت».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۶۲
مستدرک الوسایل، ج۱۶، ص۲۴۹/ بحارالأنوار، ج۱۰، ص۲۰۸/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۵۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۸۱۶/ البرهان
۱۵
(تکاثر/ ۸)

الصّادق (علیه السلام)- رَوَی الْعَیَّاشِیُّ بِإِسْنَادِهِ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قَالَ: سَأَلَ أَبُوحَنِیفَهًَْ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ هَذِهِ الْآیَهًِْ فَقَالَ لَهُ مَا النِّعَمُ عِنْدَکَ یَا نُعْمَانُ قَالَ الْقُوتُ مِنَ الطَّعَامِ وَ الْمَاءُ الْبَارِدُ فَقَالَ لَئِنْ أَوْقَفَکَ اللَّهُ بَیْنَ یَدَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ حَتَّی یَسْأَلَکَ عَنْ أَکْلَهًٍْ أَکَلْتَهَا أَوْ شَرْبَهًٍْ شَرِبْتَهَا لَیَطُولَنَّ وُقُوفُکَ بَیْنَ یَدَیْهِ قَالَ فَمَا النَّعِیمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ نَحْنُ أَهْلَ الْبَیْتِ النَّعِیمُ الَّذِی أَنْعَمَ اللَّهُ بِنَا عَلَی الْعِبَادِ وَ بِنَا ائْتَلَفُوا بَعْدَ أَنْ کَانُوا مُخْتَلِفِینَ وَ بِنَا أَلَّفَ اللَّهُ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ وَ جَعَلَهُمْ إِخْوَاناً بَعْدَ أَنْ کَانُوا أَعْدَاءً وَ بِنَا هَدَاهُمُ اللَّهُ لِلْإِسْلَامِ وَ هِیَ النِّعْمَهًُْ الَّتِی لَا تَنْقَطِعُ وَ اللَّهُ سَائِلُهُمْ عَنْ حَقِّ النَّعِیمِ الَّذِی أَنْعَمَ بِهِ عَلَیْهِمْ وَ هُوَ النَّبِیُّ وَ عِتْرَتُهُ.

امام صادق (علیه السلام)- ابوحنیفه از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این آیه پرسید و ایشان به او فرمود: «آن نعمت در نظر تو چیست ای نعمان»؟! عرض کرد: «روزی انسان از غذا و آب سرد است». حضرت (علیه السلام) فرمود: «اگر خداوند در روز قیامت تو را در حضور خود باز ایستاند تا از همه آنچه که خوردهای و نوشیدهای تو را بازخواست کند، ایستادن تو در حضور او بسیار به درازا میکشد». عرض کرد: «پس آن نعمت چیست فدایت شوم»؟ فرمود: «ما اهل بیت، آن نعمت هستیم که خداوند آن را به بندگان ارزانی داشت و با ما آنان را پس از این که چند دسته بودند، یکپارچه کرد و خداوند با ما میان دلهایشان الفت برقرار کرد و آنان را پس از اینکه با هم دشمن بودند، با هم برادر ساخت و خداوند با ما آنان را به‌سوی اسلام رهنمون شد و این نعمتی است که پایان ندارد. خداوند آنان را از حقّ آن نعمتی که به ایشان ارزانی داشته بازخواست میکند و آن، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و عترت ایشان (علیهم السلام) است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۶۲
مستدرک الوسایل، ج۱۶، ص۲۴۷/ نورالثقلین/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۵۲؛ «بتفاوت»/ بحارالأنوار، ج۷، ص۲۷۲/ القمی، ج۲، ص۴۴۰؛ «بتفاوت»
۱۶
(تکاثر/ ۸)

الصّادق (علیه السلام)- قَالَ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) لأبی‌حنیفهًْ: وَ قَدْ بَلَغَنِی أَنَّکَ تُفَسِّرُ آیَهًًْ فِی کِتَابِ اللَّهِ وَ هِیَ ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ أَنَّهُ الطَّعَامُ الطَّیِّبُ وَ الْمَاءُ الْبَارِدُ فِی الْیَوْمِ الصَّائِفِ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ لَهُ دَعَاکَ رَجُلٌ وَ أَطْعَمَکَ طَعَاماً طَیِّباً وَ أَسْقَاکَ مَاءً بَارِداً ثُمَّ امْتَنَّ عَلَیْکَ بِهِ مَا کُنْتَ تَنْسُبُهُ إِلَیْهِ قُلْتُ إِلَی الْبُخْلِ قَالَ أَ فَیَبْخَلُ اللَّهُ تَعَالَی قُلْتُ فَمَا هُوَ قَالَ حُبُّنَا أَهْلَ الْبَیْت.

امام صادق (علیه السلام)- از ابوحنیفه نقل شده است: امام صادق (علیه السلام) فرمود:... «شنیده‌ام تو آیه: ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ را به غذای پاک و آب سرد در روز گرم تفسیر نموده‌ای؟ گفتم: «درست است». فرمود: «اگر کسی تو را دعوت کند و غذای پاک و خوبی برایت بیاورد و آب سرد و گوارایی به تو بیاشامد بعد منّت بگذارد بر تو؛ همین‌طورکه این آیه را تفسیر می‌کنی در مورد او چه می‌گویی و از نظر تو چه نوع آدمی است»؟ گفتم: «من او را بخیل می‌دانم». فرمود: «آیا خداوند بخل می‌ورزد»؟ گفتم: «پس نعیم در این آیه چیست»؟ فرمود: «دوستی با ما خانواده پیامبر (صلی الله علیه و آله)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۶۲
بحارالأنوار، ج۱۰، ص۲۲۰
۱۷
(تکاثر/ ۸)

الرّضا (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ لَا یَسْأَلُ عِبَادَهُ عَمَّا تَفَضَّلَ عَلَیْهِمْ بِهِ وَ لَا یَمُنُّ بِذَلِکَ عَلَیْهِمْ وَ الِامْتِنَانُ بِالْإِنْعَامِ مُسْتَقْبَحٌ مِنَ الْمَخْلُوقِینَ فَکَیْفَ یُضَافُ إِلَی الْخَالِقِ عَزَّوَجَلَّ مَا لَا یَرْضَی لِلْمَخْلُوقِینَ بِهِ وَ لَکِنَّ النَّعِیمَ حُبُّنَا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ مُوَالَاتُنَا یَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ عَنْهُ بَعْدَ التَّوْحِیدِ وَ النُّبُوَّهًِْ لِأَنَّ الْعَبْدَ إِذَا وَفَی بِذَلِکَ أَدَّاهُ إِلَی نَعِیمِ الْجَنَّهًِْ الَّذِی لَا یَزُولُ وَ لَقَدْ حَدَّثَنِی بِذَلِکَ أَبِی عَنْ أَبِیهِ (علیه السلام) عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ الْحُسَیْنِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ عَلِیٍّ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَا عَلِیُّ (علیه السلام) إِنَّ أَوَّلَ مَا یُسْأَلُ عَنْهُ الْعَبْدُ بَعْدَ مَوْتِهِ شَهَادَهًُْ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) رَسُولُ اللَّهِ وَ أَنَّکَ وَلِیُّ الْمُؤْمِنِینَ بِمَا جَعَلَهُ اللَّهُ وَ جَعَلْتُهُ لَکَ فَمَنْ أَقَرَّ بِذَلِکَ وَ کَانَ یَعْتَقِدُهُ صَارَ إِلَی النَّعِیمِ الَّذِی لَا زَوَالَ لَهُ.

امام رضا (علیه السلام)- ابراهیم‌بن‌عبّاس صولی گوید: ... امام رضا (علیه السلام) از پدرش از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: هرگز خدا از بندگان خود در مورد چیزی که به آن‌ها تفضّل نموده نمی‌پرسد و منّت بر آن‌ها نمی‌گذارد. منّت‌گذاردن برای نعمت از مردم زشت است چگونه می‌توان چیزی را به خدا نسبت داد که انجام آن از مردم صحیح نیست، امّا نعیم؛ حبّ ما خانواده و موالات ما است که خدا بعد از توحید و نبّوت از آن سؤال می‌کند، زیرا وقتی بنده حقّ این نعمت را بجا آورد او را به‌جانب بهشت جاوید می‌برد. پدرم از پدر خود از محمّدبن‌علی (علیه السلام) و ایشان از پدرش علی‌بن‌الحسین (علیه السلام) و آن جناب از پدرش حسین‌بن‌علی (علیه السلام) و آن جناب از پدرش علی (علیه السلام) نقل کرد که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «یا علی (علیه السلام) اوّل چیزی که بعد از مرگ از شخص می‌پرسند گواهی‌دادن: لا إِلهَ إِلَّا اللهُ و مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ است. و اینکه تو ولیّ مؤمنین به‌واسطه‌ی مقامی که خدا و من به تو داده‌ایم، هستی. هرکه چنین اعترافی داشته باشد و زندگی خود را بر آن ادامه دهد به بهشت رهسپار می‌شود نعمتی که زوال ندارد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۶۴
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۵۰/ وسایل الشیعهًْ، ج۲۴، ص۲۹۸؛ «و لقد حدثتی بذلک أبی عن أبیه ... الی آخر» محذوف
۱۸
(تکاثر/ ۸)

الصّادق (علیه السلام)- وَ اللَّهِ مَا هُوَ الطَّعَامَ وَ الشَّرَابَ وَ لَکِنْ وَلَایَتُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ (علیهم السلام).

امام صادق (علیه السلام)- به خدا سوگند! که آن نعمت، غذا و نوشیدنی نیست، بلکه ولایت ما اهل بیت (علیهم السلام) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۶۴
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۵۶/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۸۱۵/ البرهان/ شواهدالتنزیل، ج۲، ص۴۷۷؛ «بتفاوت»/ المناقب، ج۴، ص۲۸۴/ نورالثقلین
۱۹
(تکاثر/ ۸)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌نَجِیحٍ الْیَمَانِیِّ قَال قُلْتُ لِأَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) مَا مَعْنَی قَوْلِهِ تَعَالَی ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ قَالَ النَّعِیمُ الَّذِی أَنْعَمَ اللَّهُ بِهِ عَلَیْکُمْ مِنْ وَلَایَتِنَا وَ حُبِّ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام).

امام صادق (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌نجیح یمانی گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «معنای کلام خداوند عزّ‌وجلّ: ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ چیست»؟ ایشان فرمود: «آن نعمت، نعمتی است که خداوند با ولایت ما و دوستی حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) و خاندان ایشان (علیهم السلام) به شما ارزانی داشت».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۶۴
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۵۶/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۸۱۵/ البرهان
۲۰
(تکاثر/ ۸)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌خَالِدٍ الْکَابُلِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِی (علیه السلام) وَ اللَّهِ لَا تُسْأَلُ عَنْ هَذَا الطَّعَامِ أَبَداً ثُمَّ ضَحِکَ حَتَّی افْتَرَّ ضَاحِکاً وَ بَدَتْ أَضْرَاسُهُ وَ قَالَ أَ تَدْرِی مَا النَّعِیمُ قُلْتُ لَا قَالَ نَحْنُ النَّعِیمُ الَّذِی تُسْأَلُونَ عَنْهُ.

امام باقر (علیه السلام)- ابوخالد کابلی گوید: بر امام باقر (علیه السلام) وارد شدم... فرمود: به خدا قسم! از این غذا بازخواست نخواهید شد. امام (علیه السلام) چنان خندید که دندان‌های مبارکش آشکار شد فرمود: «می‌دانی نعیم چیست»؟ گفتم: «نه»! فرمود: «ما آن نعیمی هستیم که از شما درباره‌ی آن بازخواست خواهند نمود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۶۴
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۵۷/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۸۱۶/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۵۷
بیشتر