الصّادق (علیه السلام)- عَنْ صَفْوَانَ‌الْجَمَّالِ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: مَنْ قَرَأَ فِی الْفَرِیضَهًِْ وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ أَعْطَاهُ اللَّهُ الْأَمْنَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ مِنَ النَّارِ وَ لَمْ تَرَهُ وَ لَا یَرَاهَا وَ لَا یَمُرُّ عَلَی جِسْرِ جَهَنَّمَ وَ لَا یُحَاسَبُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ.
امام صادق (علیه السلام)- هرکس سوره‌ی وَیْلٌ لِّلْمُطَفِّفِینَ را در نماز واجب بخواند، خداوند در روز قیامت او را از آتش دوزخ در امان نگاه می‌دارد و آتش، او را نخواهد دید، همان‌طور که او آتش جهنّم را نمی بیند و نیز از پل جهنّم گذر خواهد کرد و در روز قیامت از وی حسابرسی نمی‌شود.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- رُوِیَ عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ سَقَاهُ اللَّهُ تَعَالَی مِنَ الرَّحِیقِ الْمَخْتُومِ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ إِنْ قُرِئَتْ عَلَی مَخْزَنٍ حَفِظَهُ اللَّهُ مِنْ کُلِّ آفَهًٍْ وَ قَالَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله): مَنْ أَدْمَنَ عَلَی قِرَاءَتِهَا سَقَاهُ اللَّهُ مِنَ الرَّحِیقِ الْمَخْتُومِ وَ إِنْ قُرِئَتْ عَلَی مَخْزَنٍ حَفِظَهُ اللَّهُ مِنْ کُلِّ آفَهًٍْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس این سوره را بخواند، خداوند عزّوجلّ در روز قیامت از شراب مُهر شده (رحیق مختوم) به وی می‌نوشاند، و اگر این سوره بر مخزن و انباری خوانده شود، خداوند آن انبار را از شرّ هر آفتی محفوظ می‌دارد.
الصّادق (علیه السلام)- لَمْ تُقْرَأْ قَطُّ عَلَی شَیْءٍ إِلَّا وَ حُفِظَ وَ وُقِیَ مِنْ حَشَرَاتِ الْأَرْضِ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَی.
امام صادق (علیه السلام)- این سوره بر هرچیزی خوانده شود، به خواست خداوند از تمامی حشرات روی زمین محفوظ مانده و در امان خواهد بود.
آیه وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفينَ [1]
واي بر كم‌فروشان!
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ ابْنُ عَبَّاس‌کَانَ أَهْلُ الْمَدِینَهًِْ مِنْ أَخْبَثِ النَّاسِ کَیْلًا إِلَی أَنْ أَنْزَلَ اللَّهُ هَذِهِ الْآیَهًَْ فَأَحْسَنُوا الْکَیْلَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابن‌عباس (رحمة الله علیه) گوید: هنگامی‌که پیامبر (صلی الله علیه و آله) به مدینه آمد، اهالی مدینه جزء کم فروش ترین مردم بودند. پس خداوند عزّوجلّ این آیه: وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفینَ را نازل کرد. پس از آن، آن‌ها کم فروشی خود را کنار گذاشتند و رعایت انصاف و عدالت را کردند.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌سَالِمٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قَالَ: إِنََّّ اللَّهَ لَمَّا أَذِنَ لِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فِی الْخُرُوجِ مِنْ مَکَّهًَْ إِلَی الْمَدِینَهًِْ أَنْزَلَ عَلَیْهِ الْحُدُودَ وَ قِسْمَهًَْ الْفَرَائِضِ وَ أَخْبَرَهُ بِالْمَعَاصِی الَّتِی أَوْجَبَ اللَّهُ عَلَیْهَا وَ بِهَا النَّارَ لِمَنْ عَمِلَ بِهَا ... أَنْزَلَ فِی الْکَیْلِ وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ وَ لَمْ یَجْعَلِ الْوَیْلَ لِأَحَدٍ حَتَّی یُسَمِّیَهُ کَافِراً قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ مَشْهَدِ یَوْمٍ عَظِیم.
امام باقر (علیه السلام)- محمّدبن‌سالم از امام باقر (علیه السلام) نقل کرده است: چون خدا به محمّد (صلی الله علیه و آله) اذن داد، که از مکّه به مدینه رود، حدود و تقسیم ارث را بر او نازل فرمود و گناهانی که خدا به‌وسیله‌ی آن‌ها و بدان‌ها دوزخ را برای مرتکبین آن‌ها لازم کند... درباره‌ی کیل نازل کرد: وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفینَ و ویل را به کسی متوجّه نکرده است تا او را کافر نامیده است، خدای عزّوجلّ فرموده است: وای به حال کافران از مشاهده روز بزرگ [رستاخیز]!. (مریم/۳۷)
الصّادق (علیه السلام)- دَخَلَ عَمْرُوبْنُ‌عُبَیْدٍ عَلَی الصَّادِقِ (علیه السلام) وَ قَرَأَ إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ وَ قَالَ أُحِبُّ أَنْ أَعْرِفَ الْکَبَائِرَ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ فَقَالَ نَعَمْ یَا عَمْرُو ثُمَّ فَصَّلَهُ بِأَنَّ الْکَبَائِرَ الشِّرْکُ بِاللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ ... وَ بَخْسُ الْکَیْلِ وَ الْوَزْنِ وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ.
امام صادق (علیه السلام)- عمروبن‌عبید خدمت امام صادق (علیه السلام) رسید و این آیه را خواند: اگر از گناهان بزرگی که از آن نهی می‌شوید پرهیز کنید. (نساء/۳۱) گفت: «آقا مایلم گناهان کبیره را از روی قرآن بشناسم». امام (علیه السلام) شروع به تفصیل نموده فرمود: ... «کمفروشی به دلیل آیه: وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِین. شرک به خدا به دلیل: إِنَّ اللهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِه».
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ قَالَ الَّذِینَ یَبْخَسُونَ الْمِکْیَالَ وَ الْمِیزَانَ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَیْلٌ لِّلْمُطَفِّفِینَ، منظور کسانی هستند که در پیمانه و ترازو کم می‌گذارند.
الصّادق (علیه السلام)- وَیْلٌ الْمُطَفِّفِینَ النَّاقِصِینَ لِخُمُسِکَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله).
امام صادق (علیه السلام)- ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! وای بر کم‌فروشان! آن‌هایی که خُمس تو را کمتر دهند.
آیه الَّذينَ إِذَا اكْتالُوا عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ [2]
آنان كه وقتي براي خود چيزي از مردم با پيمانه مي‌گيرند، [حق خود را] به‌طور كامل دريافت مي‌دارند.
الصّادق (علیه السلام)- الذِینَ إِذَا اکْتالُوا عَلَی النَّاسِ یَسْتَوْفُونَ أَیْ إِذَا سَارُوا إِلَی حُقُوقِهِمْ مِنَ الْغَنَائِمِ یَسْتَوْفُونَ.
امام صادق (علیه السلام)- الَّذِینَ إِذَا اکْتالُوا عَلَی النَّاسِ یَسْتَوْفُونَ یعنی وقتی حقوق خود را از غنائم می‌خواهند کامل می‌گیرند.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- کَانُوا إِذَا اشْتَرَوْا یَسْتَوْفُونَ بِکَیْلٍ رَاجِحٍ وَ إِذَا بَاعُوا یَبْخَسُونَ الْمِکْیَالَ وَ الْمِیزَانَ وَ کَانَ هَذَا فِیهِمْ وَ انْتَهَوْا.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- کَانُوا إِذَا اشْتَرَوْا یَسْتَوْفُونَ بیشتر از وزن تعیین شده می‌گیرند، و هنگامی‌که کالایی به مردم می‌فروشند، از پیمانه و وزن تعیین شده کمتر می‌دهند، و این خصلت آن‌ها بود که از آن دست کشیدند.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- الذِینَ إِذَا اکْتالُوا عَلَی النَّاسِ یَسْتَوْفُونَ لأنفسهم.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- الَّذِینَ إِذَا اکْتَالُواْ [یعنی] وقتی برای خودشان وزن می‌کنند. از مردم با پیمانه می‌گیرند، [حق خود را] به‌طور کامل دریافت می‌دارند.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- قَالَ ابْنُ عَبَّاس‌کَانَ أَهْلُ الْمَدِینَهًِْ مِنْ أَخْبَثِ النَّاسِ کَیْلًا إِلَی أَنْ أَنْزَلَ اللَّهُ هَذِهِ الْآیَهًَْ فَأَحْسَنُوا الْکَیْلَ ثُمَّ قَالَ تَعَالَی الَّذِینَ إِذَا اکْتالُوا عَلَی النَّاسِ أی أَخَذُوا مَا عَلَیهِم.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) گوید: اهالی مدینه جزء کم فروش ترین مردم بودند. تا اینکه خداوند عزّوجلّ این آیه را نازل کرد پس از آن، آن‌ها کم فروشی خود را کنار گذاشتند و رعایت انصاف و عدالت را کردند. سپس خداوند تعالی فرمود: الَّذِینَ إِذَا اکْتَالُواْ عَلیَ النَّاسِ یعنی آنچه برعهده‌ی مردم است می‌گیرند.
آیه وَ إِذا كالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَ [3]
ولي هنگامي‌كه براي ديگران پيمانه يا وزن مي‌كنند، كم مي‌گذارند.
الصّادق (علیه السلام)- و إِذا کالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ أَیْ إِذَا سَأَلُوهُمْ خُمُسَ آلِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) نَقَصُوهُمْ.
امام صادق (علیه السلام)- وَ إِذَا کَالُوهُمْ أَو وَّزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ، یعنی آن زمان‌که از آن‌ها خُمس آل بیت (علیهم السلام) را بخواهند، کمتر می‌دهند.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- کَانُوا إِذَا اشْتَرَوْا یَسْتَوْفُونَ بِکَیْلٍ رَاجِحٍ وَ إِذَا بَاعُوا یَبْخَسُوا الْمِکْیَالَ وَ الْمِیزَانَ وَ کَانَ هَذَا فِیهِمْ وَ انْتَهَوْا.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ إِذَا کَالُوهُمْ أَو وَّزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ، هنگامی‌که از مردم پیمانه می‌ستانند، بیشتر از وزن تعیین شده می‌گیرند، و هنگامی‌که کالایی به مردم می‌فروشند، از پیمانه و وزن تعیین شده کمتر می‌دهند، و این خصلت آن‌ها بود که از آن دست کشیدند.
آیه أَ لا يَظُنُّ أُولئِكَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ [4]
آيا آن‌ها گمان نمي‌كنند كه برانگيخته مي‌شوند.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- ٍ عَنْ عَطَاءٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی ... وَ إِذا کالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ فَقَالَ اللَّهُ أَ لا یَظُنُّ أُولئِکَ أَیْ لَا یَعْلَمُونَ أَنَّهُمْ یُحَاسَبُونَ عَلَی ذَلِکَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِذا کالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ خداوند می‌فرماید: أَلَا یَظُنُّ أُولَئِکَ منظور این است که آیا اینان نمی‌دانند که در روز قیامت در مورد این امر از آن‌ها حسابرسی می‌شود؟
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- جَاءَ بَعْضُ الزَّنَادِقَهًِْ إِلَی أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ قَالَ لَوْ لَا مَا فِی الْقُرْآنِ مِنَ الِاخْتِلَافِ وَ التَّنَاقُضِ لَدَخَلْتُ فِی دِینِکُمْ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ مَا هُوَ قَالَ قَوْلُهُ تَعَالَی ... اما قَوْلِهِ بَلْ هُمْ بِلِقاءِ رَبِّهِمْ کافِرُونَ فَسَمَّی الْبَعْثَ لِقَاءً وَ کَذَلِکَ قَوْلُهُ الَّذِینَ یَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاقُوا رَبِّهِمْ أَیْ یُوقِنُونَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ وَ مِثْلُهُ قَوْلُهُ أَ لا یَظُنُّ أُولئِکَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ لِیَوْمٍ عَظِیمٍ أَیْ أَ لَیْسَ یُوقِنُونَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ وَ اللِّقَاءُ عِنْدَ الْمُؤْمِنِ الْبَعْثُ وَ عِنْدَ الْکَافِرِ الْمُعَایَنَهًُْ وَ النَّظَرُ وَ قَدْ یَکُونُ بَعْضُ ظَنِّ الْکَافِرِ یَقِیناً وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ وَ رَأَی الْمُجْرِمُونَ النَّارَ فَظَنُّوا أَنَّهُمْ مُواقِعُوها أَیْ أَیْقَنُوا أَنَّهُمْ مُوَاقِعُوهَا.
امام علی (علیه السلام)- در کتاب احتجاج آورده است: یکی از زندیقان نزد امیرمؤمنان حضرت علی (علیه السلام) رفت و عرض کرد: «اگر در قرآن اختلاف و تناقض نبود، هرآینه به دینتان می گرویدم». حضرت علی (علیه السلام) به او فرمود: ... «ولی آنان لقای پروردگارشان را انکار می‌کنند [و می‌خواهند با انکار معاد، آزادانه به هوسرانی خویش ادامه دهند]. (سجده/۱۰) و برانگیختن را دیدار نامید. همچنین فرمود: آن‌ها کسانی هستند که می‌دانند دیدارکننده‌ی پروردگار خویشند. (بقره/۴۶) یعنی یقین دارند که برانگیخته می شوند؛ همچون آنجا که فرمود: أَلَا یَظُنُّ أُولَئِکَ أَنَّهُم مَّبْعُوثُونَ * لِیَوْمٍ عَظِیمٍ دیدار، نزد مؤمن برانگیختن است و نزد کافر، با چشم دیدن و نگریستن است. همچنین گاهی منظور از ظنّ کافر، یقین است. همچون آنجا که خداوند متعال فرمود: و گنهکاران، آتش (دوزخ) را می‌بینند و یقین می‌کنند که با آن درمی‌آمیزند. (کهف/۵۳)
آیه لِيَوْمٍ عَظيمٍ [5]
در روزي بزرگ؟!
آیه يَوْمَ يَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعالَمينَ [6]
روزي كه مردم در پيشگاه پروردگار جهانيان مي‌ايستند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَنَّهُ (صلی الله علیه و آله) لَمّاَ قَرَأَ یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعالَمِینَ قَالَ یَقُومُونَ حَتَّی یَغِیبَ أَحَدُهُمْ فِی رَشْحِهِ إِلَی أَنْصَافِ أُذُنَیْهِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- در حدیثی آمده است: پیامبر (صلی الله علیه و آله) وقتی این آیه: یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعالَمینَ را خواند، فرمود: «مردم می‌ایستند تا آنجا که هریک از آن‌ها [در عرق خودش تا نصف گوش‌هایش پنهان می‌شود] عرق تا کنار گوش‌هایش سرازیر می‌شود.
الصّادق (علیه السلام)- مَثَلُ النَّاسِ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ إِذَا قَامُوا لِرَبِّ الْعَالَمِینَ مَثَلُ السَّهْمِ فِی الْقُرْبِ لَیْسَ لَهُ مِنَ الْأَرْضِ إِلَّا مَوْضِعُ قَدَمِهِ کَالسَّهْمِ فِی الْکِنَانَهًِْ لَا یَقْدِرُ أَنْ یَزُولَ هَاهُنَا وَ لَا هَاهُنَا.
امام صادق (علیه السلام)- مردم در روز قیامت که برابر پروردگار عالمیان بایستند نمونه تیر باشند که در ترکش است هرکس جز جای پای خود وسعتی در زمین محشر ندارد، مانند همان تیر در ترکش و نمی‌تواند از این‌سو و آن‌سو برود و نقل مکان کند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ عَقَبَهًُْ بْنُ عَامِرٍ: قَالَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله): تَدْنُوا الشَّمْسُ مِنَ الْأَرْضِ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ فَیُعَرِّقُ فَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَبْلُغُ عَرَقُهُ عَقِبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَبْلُغُ نِصْفَ سَاقِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَبْلُغُ رُکْبَتَیْهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَبْلُغُ فَخْذَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَبْلُغُ خَاصِرَتَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَبْلُغُ فَاهُ فَأَشَارَ بِیَدِهِ فَأَلْجَمَهَا فَاهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یُغَطِّیهِ عَرَقُهُ وَ ضَرَبَ بِیَدِهِ عَلَی رَأْسِهِ هَکَذَا.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- خورشید در روز قیامت به زمین نزدیک می‌شود و عرق [مردم را] در می‌آورد. بعضی از مردم، عرقشان به پاشنه‌اش می‌رسد و برخی از آن‌ها [عرقشان] به ساق پایش می‌رسد و برخی از آن‌ها، [عرقش] به زانوهایش می‌رسد و برخی دیگر، [عرقش] به رانش می‌رسد و بعضی از آن‌ها، به نشیمنگاهش می‌رسد و برخی از مردم، به دهانش می‌رسد با دستش اشاره کرد و آن دست را به دهانش رساند و بعضی از آن‌ها، عرقش او را می‌پوشاند و با دستش اینگونه به سرش می‌زند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) رَجُلٌ یُصَلِّی فِی جَمَاعَهًٍْ وَ لَیْسَ لَهُ صَلَاهًْ ... سُئِلَ مَا الْحِکْمَهًُْ فِی أَنَّهُ جُعِلَ لِلصَّلَاهًِْ الْأَذَانُ وَ لَمْ یُجْعَلْ لِسَائِرِ الْعِبَادَاتِ أَذَانٌ وَ لَا دُعَاءٌ قَالَ لِأَنَّ الصَّلَاهًَْ شَبِیهٌ بِأَحْوَالِ یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ لِأَنَّ الْأَذَانَ شَبِیهٌ بِالنَّفْخَهًِْ الْأَوْلَی بِمَوْتِ الْخَلَائِقِ وَ الْإِقَامَهًَْ شَبِیهٌ بِالنَّفْخَهًِْ الثَّانِیَهًِْ کَمَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ اسْتَمِعْ یَوْمَ یُنادِ الْمُنادِ مِنْ مَکانٍ قَرِیبٍ وَ الْقِیَامَ إِلَی الصَّلَاهًِْ شَبِیهٌ بِقِیَامِ الْخَلَائِقِ کَمَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعالَمِین.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- .... از ایشان پرسیدند: «حکمت آن چیست که برای نماز اذان گذاشته شده و برای عبادت‌های دیگر نه اذان و نه دعائی؛ هیچکدام فرض نشده است». فرمود: «برای آنکه نماز مانند احوال روز قیامت است و اذان مانند دمیدن صور اوّل است برای مردن خلایق و اقامه مانند دمیدن صور دوّم است. چنانچه خدای متعال فرمود: و گوش فرا ده و منتظر روزی باش که منادی از مکانی نزدیک ندا می‌دهد. (ق/۴۱) یعنی به گوش باش! آن روزی را که نداکننده که آن اسرافیل است از جای نزدیک ندا کند. و ایستادن برای نماز مانند ایستادن در برابر حساب پروردگار است. چنانچه خداوند متعال فرمود: یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعالَمِین.