آیه ۳۴ - سوره مطففین

آیه فَالْيَوْمَ الَّذينَ آمَنُوا مِنَ الْكُفَّارِ يَضْحَكُونَ [34]

ولي امروز مؤمنان به كافران مي‌خندند.

۱
(مطففین/ ۳۴)

العسکری (علیه السلام)- فِی قَوْلِهِ تَعَالَی اللهُ یَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَ أَمَّا اسْتِهْزَاؤُهُ بِهِمْ فِی الْآخِرَهًِْ فَهُوَ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ إِذَا أَقَرَّ الْمُنَافِقِینَ الْمُعَانِدِینَ لِعَلِیٍّ (علیه السلام) فِی دَارِ اللَّعْنَهًِْ وَ الْهَوَانِ وَ عَذَّبَهُمْ بِتِلْکَ الْأَلْوَانِ الْعَجِیبَهًِْ مِنَ الْعَذَابِ وَ أَقَرَّ الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ کَانَتِ الْمُنَافِقُونَ یَسْتَهْزِءُونَ بِهِمْ فِی الدُّنْیَا فِی الْجِنَانِ بِحَضْرَهًِْ مُحَمَّدٍ صَفِیِّ الْمَلِکِ الدَّیَّانِ أَطْلَعَهُمْ عَلَی هَؤُلَاءِ الْمُسْتَهْزِءِینَ بِهِمْ فِی الدُّنْیَا حَتَّی یَرَوْا مَا هُمْ فِیهِ مِنْ عَجَائِبِ اللَّعَائِنِ وَ بَدَائِعِ النَّقِمَاتِ فَیَکُونُ لَذَّتُهُمْ وَ سُرُورُهُمْ بِشَمَاتَتِهِمْ بِهِمْ کَمَا {کَانَ} لَذَّتُهُمْ وَ سُرُورُهُمْ بِنَعِیمِهِمْ فِی جِنَانِ رَبِّهِمْ فَالْمُؤْمِنُونَ یَعْرِفُونَ أُولَئِکَ الْکَافِرِینَ بِأَسْمَائِهِمْ وَ صِفَاتِهِمْ وَ هُمْ عَلَی أَصْنَافٍ مِنْهُمْ مَنْ هُوَ بَیْنَ أَنْیَابِ أَفَاعِیهَا تَمْضَغُهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ هُوَ بَیْنَ مَخَالِیبِ سِبَاعِهَا تَعْبَثُ بِهِ وَ تَفْتَرِسُهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ هُوَ تَحْتَ سِیَاطِ زَبَانِیَتِهَا وَ أَعْمِدَتِهَا وَ مِرْزَبَاتِهَا یَقَعُ مِنْ أَیْدِیهِمْ عَلَیْهِ تُشَدِّدُ فِی عَذَابِهِ وَ تُعَظِّمُ خِزْیَهُ وَ نَکَالَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ هُوَ فِی بِحَارِ حَمِیمِهَا یَغْرَقُ وَ یُسْحَبُ فِیهَا وَ مِنْهُمْ مَنْ هُوَ فِی غِسْلِینِهَا وَ غَسَّاقِهَا تَزْجُرُهُ زَبَانِیَتُهَا وَ مِنْهُمْ مَنْ هُوَ فِی سَائِرِ أَصْنَافِ عَذَابِهَا وَ الْکَافِرُونَ وَ الْمُنَافِقُونَ یَنْظُرُونَ فَیَرَوْنَ هَؤُلَاءِ الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ کَانُوا بِهِمْ فِی الدُّنْیَا یَسْخَرُونَ لِمَا کَانُوا مِنْ مُوَالَاهًِْ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ آلِهِمَا صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ یَعْتَقِدُونَ ... فَیَقُولُ هَؤُلَاءِ الْمُؤْمِنُونَ الْمُشْرِفُونَ عَلَی هَؤُلَاءِ الْکَافِرِینَ الْمُنَافِقِینَ یَا أَبَا فُلَانٍ وَ یَا فُلَانُ حَتَّی یُنَادُونَهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ مَا بَالُکُمْ فِی مَوَاقِفِ خِزْیِکُمْ مَاکِثُونَ هَلُمُّوا إِلَیْنَا نَفْتَحْ لَکُمْ أَبْوَابَ الْجِنَانِ لِتَتَخَلَّصُوا مِنْ عَذَابِکُمْ وَ تَلْحَقُوا بِنَا فِی نَعِیمِهَا فَیَقُولُونَ یَا وَیْلَنَا أَنَّی لَنَا هَذَا یَقُولُ الْمُؤْمِنُونَ انْظُرُوا إِلَی هَذِهِ الْأَبْوَابِ فَیَنْظُرُونَ إِلَی أَبْوَابِ الْجِنَانِ مُفَتَّحَهًًْ یُخَیَّلُ إِلَیْهِمْ أَنَّهَا إِلَی جَهَنَّمَ الَّتِی فِیهَا یُعَذَّبُونَ وَ یُقَدِّرُونَ أَنَّهُمْ مُمَکَّنُونَ أَنْ یَتَخَلَّصُوا إِلَیْهَا فَیَأْخُذُونَ فِی السِّبَاحَهًِْ فِی بِحَارِ حَمِیمِهَا وَ عَدْواً بَیْنَ أَیْدِی زَبَانِیَتِهَا وَ هُمْ یَلْحَقُونَهُمْ وَ یَضْرِبُونَهُمْ بِأَعْمِدَتِهِمْ وَ مِرْزَبَاتِهِمْ وَ سِیَاطِهِمْ فَلَا یَزَالُونَ هَکَذَا یَسِیرُونَ هُنَاکَ وَ هَذِهِ الْأَصْنَافُ مِنَ الْعَذَابِ تَمَسُّهُمْ حَتَّی إِذَا قَدَّرُوا أَنَّهُمْ قَدْ بَلَغُوا تِلْکَ الْأَبْوَابَ وَجَدُوهَا مَرْدُومَهًًْ عَنْهُمْ وَ تُدَهْدِهُهُمُ الزَّبَانِیَهًُْ بِأَعْمِدَتِهَا فَتَنْکُسُهُمْ إِلی سَواءِ الْجَحِیمِ وَ یَسْتَلْقِی أُولَئِکَ الْمُؤْمِنُونَ عَلَی فُرُشِهِمْ فِی مَجَالِسِهِمْ یَضْحَکُونَ مِنْهُمْ مُسْتَهْزِءِینَ بِهِمْ فَذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ اللهُ یَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ فَالْیَوْمَ الَّذِینَ آمَنُوا مِنَ الْکُفَّارِ یَضْحَکُونَ عَلَی الْأَرائِکِ یَنْظُرُونَ.

امام عسکری (علیه السلام)- خداوند آنان را استهزا می‌کند. (بقره/۱۵)». تمسخر خداوند نسبت به آن‌ها در روز قیامت این است که خداوند عزّوجلّ وقتی منافقان و دشمنان علی (علیه السلام) را در جهنّم و دوزخ جای داد و آن‌ها را با انواع عذابهای عجیب شکنجه کرد و مومنانی را که در دنیا مورد تمسخر منافقان بوند در بهشت جای داد، در کنار محمّد (صلی الله علیه و آله) بنده‌ی برگزیده خداوند متعال، آن مومنان را به این تمسخرکنندگان آن‌ها در دنیا نشان میدهد تا عذابهای عجیب آن را ببینند و شادی و سرور آنان از شماتت و نکوهش جهنّمیان است، همان‌طورکه شادی و لذّت مومنان از نعمتهای بهشتی است. آن‌ها کافران را با نامها و صفاتشان میشناسند و در چند گروه هستند: گروهی بین دندانهای نیش افعی قرار دارند و افعی آن‌ها را میگزد و گروهی بین چنگالهای حیوانات وحشی هستند و حیوان آن‌ها را میدرد. و یا کسانی که زیر شلاقهای آتشین و ستونهای آتش هستند و گرزهایی که از دست آنان میافتد عذاب آنان را تشدید میکند و بر ذلّت آن‌ها میافزاید و گروهی در دریای آب جوش هستند و غرق میشوند و گروهی در چرک و خون غوطهور شدهاند و شعله‌ی آتش آن‌ها را میسوزاند. و گروهی در انواع دیگر عذاب هستند و کافران و منافقان این مومنان را میبینند که در دنیا به دلیل عشق به محمّد (صلی الله علیه و آله) و علی و خاندان ایشان (علیهم السلام)، آن‌ها را به تمسخر میگرفتند. این مومنان که کافران منافق را میبینند میگویند: ابو فلانی، و فلانی، تا آن‌ها را با نامهایشان صدا میزنند و میگویند: در این جایگاه که خوار شدهاید، چه میکنید؟ به نزد ما بیایید تا درهای بهشت را به‌سوی شما باز کنیم و از عذاب خود نجات یابید و به ما در نعمتهای بهشتی ملحق شوید. آن‌ها میگویند: «وای بر ما، این از کجا برای ماست»؟ مومنان میگویند: به این درها بنگرید. آن‌ها به درهای بهشت که باز شده است نگاه میکنند و تصوّر میکنند که درهای جهنّم که در آن عذاب می‌شدند باز است و میتوانند به‌سوی آن نجات یابند و شروع به شناکردن در دریای جوشان آن میکنند و بین شعلهها میدوند، و آن‌ها به ایشان میرسند و با گرزها و پتکها و شلّاقهای خود آنان را میزنند و همچنان به این کار ادامه میدهند و این عذاب را تحمّل میکنند تا اینکه گمان میکنند به آن درها رسیدهاند، امّا به ناگاه میبینند که درها به رویشان بسته است و دربانان جهنّم با گرزهای خود به آن‌ها ضربه میزنند و آن‌ها را به دل جهنّم بازمیگردانند و مومنان بر بسترهای خود آرمیدهاند و آن‌ها را به تمسخر میگیرند. این سخن خداوند عزّوجلّ است که می‌فرماید: خداوند آنان را استهزا می‌کند. (بقره/۱۵) و میفرماید: فَالْیَوْمَ الَّذِینَ آمَنُوا مِنَ الْکُفَّارِ یَضْحَکُونَ عَلَی الْأَرائِکِ یَنْظُرُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۴۷۸
بحارالأنوار، ج۸، ص۲۹۸/ الإمام العسکری، ص۱۲۳؛ بتفاوت
۲
(مطففین/ ۳۴)

الصّادق (علیه السلام)- وَصِیَّتُهُ (علیه السلام) لِعَبْدِاللهِ‌بْنِ‌جُندَب، رُوِیَ أَنَّهُ قَالَ یَاعَبْدَ‌اللَّه (علیه السلام) ... إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی سُوراً مِنْ نُورٍ مَحْفُوفاً بِالزَّبَرْجَدِ وَ الْحَرِیرِ مُنَجَّداً بِالسُّنْدُسِ وَ الدِّیبَاجِ یُضْرَبُ هَذَا السُّورُ بَیْنَ أَوْلِیَائِنَا وَ بَیْنَ أَعْدَائِنَا فَإِذَا غَلَی الدِّمَاغُ وَ بَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ وَ نُضِجَتِ الْأَکْبَادُ مِنْ طُولِ الْمَوْقِفِ أُدْخِلَ فِی هَذَا السُّورِ أَوْلِیَاءُ اللَّهِ فَکَانُوا فِی أَمْنِ اللَّهِ وَ حِرْزِهِ لَهُمْ فِیهَا مَا تَشْتَهِی الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْیُنُ وَ أَعْدَاءُ اللَّهِ قَدْ أَلْجَمَهُمُ الْعَرَقُ وَ قَطَعَهُمُ الْفَرَقُ وَ هُمْ یَنْظُرُونَ إِلَی مَا أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ فَیَقُولُونَ ما لَنا لا نَری رِجالًا کُنَّا نَعُدُّهُمْ مِنَ الْأَشْرارِ فَیَنْظُرُ إِلَیْهِمْ أَوْلِیَاءُ اللَّهِ فَیَضْحَکُونَ مِنْهُمْ فَذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ أَتَّخَذْناهُمْ سِخْرِیًّا أَمْ زاغَتْ عَنْهُمُ الْأَبْصارُ وَ قَوْلُهُ فَالْیَوْمَ الَّذِینَ آمَنُوا مِنَ الْکُفَّارِ یَضْحَکُونَ عَلَی الْأَرائِکِ یَنْظُرُونَ فَلَا یَبْقَی أَحَدٌ مِمَّنْ أَعَانَ مُؤْمِناً مِنْ أَوْلِیَائِنَا بِکَلِمَهًٍْ إِلَّا أَدْخَلَهُ اللَّهُ الْجَنَّهًَْ بِغَیْرِ حِسَابٍ.

امام صادق (علیه السلام)- خدای تبارک‌وتعالی را حصاری از نور است که لفافه‌ای از زبرجد و حریر دارد و به سندس (پارچه ابریشمین زربافت) و دیبا تزیین شده، این حصار [در قیامت] میان دوستان و دشمنان ما کشیده شود، آنگاه که از بلندی روز محشر [و شدّت گرما] مغزها به جوش می‌آید، دل‌ها به گلوگاه می‌رسد، و جگرها پخته می‌شود، دوستان خدا را به درون آن می‌برند، و آنجا در امن و حراست خدا می‌باشند، و از هرچه دل بخواهد و چشم لذّت برد برخوردار می‌شوند، دشمنان خدا از شدّت عرق دهانشان بند می‌آید، و از ترس بند دلشان می‌برد، و [وحشت‌زده] به عذاب‌هایی که خدا برایشان مهیّا کرده می‌نگرند و می‌گویند: «چرا ما مردمی را که می‌پنداشتیم از اشرارند، نمی‌بینیم»؟. دوستان خدا این منظره را می‌نگرند و به آن‌ها می‌خندند، چنان‌که خداوند [از زبان دوزخیان] فرموده است: أَتَّخَذْناهُمْ سِخْرِیًّا؛ آیا ما آنان را به مسخره گرفتیم. (ص/۶۳) یا [هستند و] ما نمی‌بینیم»؟. [سپس می‌فرماید]: فَالْیَوْمَ الَّذِینَ آمَنُوا مِنَ الْکُفَّارِ یَضْحَکُونَ عَلَی الْأَرائِکِ یَنْظُرُونَ هیچ‌کس باقی نماند که مؤمنی از دوستان ما را [و لو] به یک کلمه کمک کرده باشد، جز اینکه خدایش بی‌حساب به بهشت برد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۴۸۰
بحارالأنوار، ج۷۵، ص۲۸۵/ تحف العقول، ص۳۰۷
بیشتر