الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ أَبُو بَکْرٍ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَسْرَعَ إِلَیْکَ الشَّیْبُ قَالَ شَیَّبَتْنِی هُودُ وَ الْوَاقِعَةُ وَ الْمُرْسَلَاتُ وَ عَمَّ یَتَساءَلُونَ وَ إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابن‌عبّاس گوید: ابوبکر گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! چقدر زود پیر شدی». فرمود: «سوره‌ی هود، واقعه و مرسلات و عَمَّ یَتَساءَلُونَ و إذا الشَّمسُ کُوِّرَت مرا پیر کردند».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ أَعَاذَهُ اللَّهُ تَعَالَی أَنْ یَفْضَحَهُ حِینَ تُنْشَرُ صَحِیفَتُهُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس این سوره را بخواند، خداوند در روز قیامت، آنگاه که نامه‌ی اعمال داده می‌شود، او را از رسوایی ایمن می‌دارد.
الصّادق (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ عَبَسَ وَ تَوَلَّی وَ إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ کَانَ تَحْتَ جَنَاحِ اللَّهِ مِنَ الْجِنَانِ وَ فِی ظِلِّ اللَّهِ وَ کَرَامَتِهِ فِی جِنَانِهِ وَ لَا یَعْظُمُ ذَلِکَ عَلَی اللَّهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ.
امام صادق (علیه السلام)- هرکس سوره‌ی عَبَسَ وَتَوَلَّی و إذا الشَّمسُ کُوِّرَت را بخواند، زیر بال خداوند در بهشت خواهد بود و در سایه‌ی رحمت و کرامت او قرار خواهد گرفت و در باغ‌های او جای خواهد داشت؛ و ان شاء الله این امر بر خداوند، بزرگ و گران نیست.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ أَحَبَ أَنْ یَنْظُرَ إِلَیَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ فَلْیَقْرَأْ إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس دوست دارد روز قیامت را ببیند، إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ را بخواند.
آیه إِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ [1]
در آن هنگام كه خورشيد درهم پيچيده شود.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ قَالَ تَصِیرُ سَوْدَاءَ مُظْلِمَهًْ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ، منظور این است که تاریک و تیره می‌شود.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ أیْ ذُهِبَ ضُوؤُهَا وَ نُورُهَا فَأظْلَمَتْ وَ اضْمَحَلَتْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ یعنی روشنی او برود و تار شود و نابود گردد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِی‌ذَرٍّ‌الْغِفَارِیِّ قَالَ کُنْتُ آخِذاً بِیَدِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ نَحْنُ نَتَمَاشَی جَمِیعاً فَمَا زِلْنَا نَنْظُرُ إِلَی الشَّمْسِ حَتَّی غَابَتْ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَیْنَ تَغِیبُ قَالَ فِی السَّمَاءِ ثُمَّ تَرْفَعُ مِنْ سَمَاءٍ إِلَی سَمَاءٍ حَتَّی تَرْفَعَ إِلَی السَّمَاءِ السَّابِعَهًِْ الْعُلْیَا حَتَّی تَکُونَ تَحْتَ الْعَرْشِ فَتَخِرَّ سَاجِدَهًًْ فَتَسْجُدُ مَعَهَا الْمَلَائِکَهًُْ الْمُوَکَّلُونَ بِهَا ثُمَّ تَقُولُ یَا رَبِّ مِنْ أَیْنَ تَأْمُرُنِی أَنْ أَطْلُعَ أَ مِنْ مَغْرِبِی أَمْ مِنْ مَطْلَعِی فَذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ الشَّمْسُ تَجْرِی لِمُسْتَقَرٍّ لَها ذلِکَ تَقْدِیرُ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ یَعْنِی بِذَلِکَ صُنْعَ الرَّبِّ الْعَزِیزِ فِی مُلْکِهِ بِخَلْقِهِ قَالَ فَیَأْتِیهَا جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) بِحُلَّهًِْ ضَوْءٍ مِنْ نُورِ الْعَرْشِ عَلَی مَقَادِیرِ سَاعَاتِ النَّهَارِ فِی طُولِهِ فِی الصَّیْفِ أَوْ قِصَرِهِ فِی الشِّتَاءِ أَوْ مَا بَیْنَ ذَلِکَ فِی الْخَرِیفِ وَ الرَّبِیعِ قَالَ فَتَلْبَسُ تِلْکَ الْحُلَّهًَْ کَمَا یَلْبَسُ أَحَدُکُمْ ثِیَابَهُ ثُمَّ تَنْطَلِقُ بِهَا فِی جَوِّ السَّمَاءِ حَتَّی تَطْلُعَ مِنْ مَطْلَعِهَا قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) فَکَأَنِّی بِهَا قَدْ حُبِسَتْ مِقْدَارَ ثَلَاثِ لَیَالٍ ثُمَّ لَا تُکْسَی ضَوْءً وَ تُؤْمَرُ أَنْ تَطْلُعَ مِنْ مَغْرِبِهَا فَذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ وَ إِذَا النُّجُومُ انْکَدَرَت.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابوذر غفّاری (رحمة الله علیه) نقل می‌کند: درحالی‌که همگی راه می‌رفتیم، دست در دست پیامبر (صلی الله علیه و آله) داشتم و هر دو به آفتاب نگاه می‌کردیم تا اینکه غروب کرد و من عرض کردم: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! کجا غروب می‌کند»؟ فرمود: «در آسمان، سپس از آسمانی به آسمان دیگر بالا برده می‌شود، تا اینکه به آسمان هفتم که زیر عرش است، می‌رسد. آنگاه سجده‌کنان فرود می‌آید، و همه‌ی فرشتگانی که عهده‌دار آن هستند، به سجده می‌روند. سپس می‌گوید: پروردگارا! امر شما چیست، از کجا طلوع کنم؟ آیا از محلّ غروبم طلوع کنم یا از محلّ طلوعم؟ و این همان سخن خداوند عزّوجلّ است: وَ الشَّمْسُ تَجْرِی لِمُسْتَقَرٍّ لَّهَا ذَلِکَ تَقْدِیرُ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ؛ و خورشید [نیز برای آن‌ها آیتی است] که پیوسته به‌سوی قرارگاهش در حرکت است این تقدیر خداوند قادر و داناست. (یس/۳۸) منظور، تدبیر پروردگار عزیز و توانا در آفرینش خویش است؛ خداوندی که از آفریدگان خویش آگاه است». فرمود: «سپس جبرئیل پوششی از نور عرش که به مقدار ساعت‌های روز و به‌اندازه‌ی درازای آن در تابستان و کوتاهی آن در زمستان و مابین اندازه‌های آن در پاییز و بهار است برای آفتاب می‌آورد، پس آفتاب آن‌گونه که انسان لباس خویش را می‌پوشد، آن پوشش را بر تن می‌کند و به فضای آسمان می‌رود و از محلّ طلوع خویش طلوع می‌کند». پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «مانند این است که من اکنون خورشید را می بینم که سه شب محبوس بوده است و نور افشانی نمی‌کند. سپس لباس خورشید را بر او نمی پوشانند و به وی دستور داده می‌شود که از سمت مغرب طلوع کند، و به این دلیل است که خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ * وَ إِذَا النُّجُومُ انکَدَرَتْ».
آیه وَ إِذَا النُّجُومُ انْكَدَرَتْ [2]
و ستارگان بي‌فروغ شوند.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِذَا النُّجُومُ انْکَدَرَتْ قَالَ یَذْهَبُ ضَوْؤُهَا.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِذَا النُّجُومُ انْکَدَرَتْ یعنی نور ستارگان می‌رود.
آیه وَ إِذَا الْجِبالُ سُيِّرَتْ [3]
و كوه‌ها به حركت درآيند.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِذَا الْجِبالُ سُیِّرَتْ قَالَ تَسِیرُ کَمَا قَالَ تَحْسَبُها جامِدَةً وَ هِیَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِذَا الْجِبَالُ سُیِّرَتْ، یعنی اینکه به حرکت در می‌آید، آن‌گونه که خداوند می‌فرماید: کوه‌ها را می‌بینی، و آن‌ها را ساکن و جامد می‌پنداری، درحالی‌که مانند ابر در حرکتند. (نمل/۸۸)
آیه وَ إِذَا الْعِشارُ عُطِّلَتْ [4]
و با ارزش‌ترين اموال به دست فراموشي سپرده شود.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِذَا الْعِشارُ عُطِّلَتْ قَالَ الْإِبِلُ یَتَعَطَّلُ إِذَا مَاتَ الْخَلْقُ فَلَا یَکُونُ مَنْ یَحْلِبُهَا.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِذَا الْعِشَارُ عُطِّلَتْ این است که؛ آنگاه که مردم می‌میرند، شتران، وانهاده و بدون استفاده می‌مانند و کسی نیست که آن‌ها را بدوشد.
آیه وَ إِذَا الْوُحُوشُ حُشِرَتْ [5]
و در آن هنگام كه وحوش جمع شوند.
آیه وَ إِذَا الْبِحارُ سُجِّرَتْ [6]
و درياها برافروخته شوند.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِذَا الْبِحارُ سُجِّرَتْ قَالَ تَحَوَّلُ الْبِحَارُ الَّتِی هِیَ حَوْلَ الدُّنْیَا کُلُّهَا نِیرَاناً.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- و منظور از: وَ إِذَا الْبِحَارُ سُجِّرَتْ، این است که تمامی دریاهایی که در اطراف دنیا هستند، تبدیل به آتش می‌شوند.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ إِذَا الْبِحارُ سُجِّرَت ... قِیلَ: أَیْ أُوقِدَتْ فَصَارَتْ نَاراً تَصْطَرِمُ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ إِذَا الْبِحارُ سُجِّرَت ... گفته شده: «دریاها آتش می‌گیرد و تبدیل به آتشی می‌شود که تیره است».
آیه وَ إِذَا النُّفُوسُ زُوِّجَتْ [7]
و هركس با همسان خود قرين گردد.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِذَا النُّفُوسُ زُوِّجَتْ قَالَ مِنَ الْحُورِ الْعِینِ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِذَا النُّفُوسُ زُوِّجَتْ، با حوریان بهشتی ازدواج می کنند.
الباقر (علیه السلام)- وَ فِی رِوَایَهًِْ أَبِی‌الْجَارُودِ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ إِذَا النُّفُوسُ زُوِّجَتْ قَالَ أَمَّا أَهْلُ الْجَنَّهًِْ فَزُوِّجُوا الْخَیْرَاتِ الْحِسَانَ وَ أَمَّا أَهْلُ النَّارِ فَمَعَ کُلِّ إِنْسَانٍ مِنْهُمْ شَیْطَانٌ یَعْنِی قُرِنَتْ نُفُوسُ الْکَافِرِینَ وَ الْمُنَافِقِینَ بِالشَّیَاطِینِ فَهُمْ قُرَنَاؤُهُمْ.
امام باقر (علیه السلام)- در روایت ابوالجارود آمده است: امام باقر (علیه السلام) می‌فرماید: منظور از: وَ إِذَا النُّفُوسُ زُوِّجَتْ، بهشتیان با دوشیزگان نرم‌خو و زیبارو ازدواج میکنند. این درحالی است که هرکدام از دوزخیان، شیطانی همراه وی خواهد بود. جان‌های کافران و منافقان با شیاطین پیوند می‌خورد و این شیاطین، همنشین آن‌ها هستند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنِ الْأَعْمَشِ عَنْ أَبِی‌صَالِحٍ فِی قَوْلِهِ وَ إِذَا النُّفُوسُ زُوِّجَتْ قَالَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ إِلَّا إِذَا قَطَعَ الصِّرَاطَ زَوَّجَهُ اللَّهُ عَلَی بَابِ الْجَنَّهًِْ بِأَرْبَعِ نِسْوَهًٍْ مِنْ نِسَاءِ الدُّنْیَا وَ سَبْعِینَ أَلْفَ حُورِیَّهًٍْ مِنْ حُورِ الْجَنَّهًِْ إِلَّا عَلِیَّ‌بْنَ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَإِنَّهُ زَوَّجَ الْبَتُولَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) فِی الدُّنْیَا وَ هُوَ زَوْجُهَا فِی الْآخِرَهًِْ فِی الْجَنَّهًِْ لَیْسَتْ لَهُ زَوْجَهًٌْ فِی الْجَنَّهًِْ غَیْرُهَا مِنْ نِسَاءِ الدُّنْیَا لَکِنْ لَهُ فِی الْجِنَانِ سَبْعُونَ أَلْفَ حُوراً لِکُلِّ حُورٍ سَبْعُونَ أَلْفَ خَادِمٍ.
امام علی (علیه السلام)- اعمش از ابوصالح در خصوص این آیه: وَ إِذَا النُّفُوسُ زُوِّجَتْ، نقل کرده است که؛ هر مؤمنی در روز قیامت، آنگاه که از صراط می‌گذرد، خداوند چهار زن از دنیا و هفتادهزار حوری بهشتی را بر در بهشت به همسری وی درمی‌آورد، مگر علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) که در دنیا و آخرت همسر حضرت بتول، فاطمه (سلام الله علیها) است و در بهشت، زنی به جز فاطمه (سلام الله علیها)، از زنان دنیا نخواهد داشت. در عین حال هفتادهزار حوری بهشتی که هرکدام از آن‌ها هزار خدمتکار دارد، همسران ایشان خواهند بود.
آیه وَ إِذَا الْمَوْؤُدَةُ سُئِلَتْ [8]
و آن هنگام كه از دختران زنده به گور شده سؤال شود
آیه بِأَيِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ [9]
به كدامين گناه كشته شدند؟!
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- کَانَتِ الْعَرَبُ یَقْتُلُونَ الْبَنَاتِ لِلْغَیْرَهًِْ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ سُئِلَتِ الْمَوْؤُدَهًُْ بِأَیِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- عرب‌ها دختران خویش را به دلیل غیرت [جاهلانه] می‌کشتند، و آنگاه که روز قیامت فرا رسد، از دختری که زنده به گور شده است، پرسیده می‌شود: بِأَیِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ إِذَا الْمَوْؤُدَةُ سُئِلَتْ یَعْنِی الْجَارِیَهًَْ الْمَدْفُونَهًَْ حَیّاً وَ کَانَتِ الْمَرْأَهًُْ إِذَا حَانَ وَقْتُ وِلَادَتِهَا حَفَرَتْ حُفْرَهًًْ وَ قَعَدَتْ عَلَی رَأْسِهَا فَإِنْ وَلَدَتْ بِنْتاً رَمَتْ بِهَا فِی الْحُفْرَهًِْ وَ إِنْ وَلَدَتْ غُلَاماً حَبَسَتْهُ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ إِذَا الْموْؤُدَةُ سُئِلَتْ؛ المَوْؤُدَةُ، دختری است که او را زنده به گور می‌کردند. زنان موقع زایمان گودالی می‌کندند و بر سر گودال می‌نشستند، اگر دختر می‌زایید او را در میان گودال می‌انداخت اگر پسر می‌زایید او را نگه می‌داشت.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِی الْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: مَا مِنْ نَفْسٍ تُقْتَلُ بَرَّهًٍْ وَ لَا فَاجِرَهًٍْ إِلَّا وَ هِیَ تُحْشَرُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ مُتَعَلِّقَهًًْ بِقَاتِلِهِ بِیَدِهِ الْیُمْنَی وَ رَأْسُهُ بِیَدِهِ الْیُسْرَی وَ أَوْدَاجُهُ تَشْخُبُ دَماً یَقُولُ یَا رَبِّ سَلْ هَذَا فِیمَ قَتَلَنِی.
امام باقر (علیه السلام)- ابوالجارود از امام باقر (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: هیچ‌کسی نیست که انسان نیکوکار یا بدکاری را بکشد، مگر اینکه روز قیامت نفس مقتول درحالی محشور می‌شود که با دست راستش به قاتلش آویزان می‌شود و دستش در دست چپ قاتل است و از رگهایش خون می‌ریزد و می‌گوید: «پروردگارا! از این قاتل سؤال کن که چرا مرا کشت»؟
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ أَمَّا الذَّنْبُ الَّذِی لَا یُغْفَرُ فَمَظَالِمُ الْعِبَادِ بَعْضِهِمْ لِبَعْضٍ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِذَا بَرَزَ لِخَلْقِهِ أَقْسَمَ قَسَماً عَلَی نَفْسِهِ فَقَالَ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَا یَجُوزُنِی ظُلْمُ ظَالِمٍ وَ لَوْ کَفٌّ بِکَفٍّ وَ لَوْ مَسْحَهًٌْ بِکَفٍّ وَ لَوْ نَطْحَهًٌْ مَا بَیْنَ الْقَرْنَاءِ إِلَی الْجَمَّاءِ فَیَقْتَصُّ لِلْعِبَادِ بَعْضِهِمْ مِنْ بَعْضٍ حَتَّی لَا تَبْقَی لِأَحَدٍ عَلَی أَحَدٍ مَظْلِمَهًٌْ ثُمَّ یَبْعَثُهُمْ لِلْحِسَابِ.
امام علی (علیه السلام)- ... امّا گناهی که آمرزیده نشود: ستم‌هایی است که مردم به یکدیگر میکنند، زیرا چون خدا تبارک‌وتعالی بر خلقش عیان شد (یعنی به‌وسیله‌ی پیامبران و اعلام شریعت خود) به خود سوگند یاد کرد و فرمود: «به عزّت و جلال خودم قسم! که از ستم هیچ ستمکاری گذشت نمی‌کنم؛ اگرچه مشتی کوبد و یا ساییدن مشتی باشد و اگرچه شاخ‌زدن شاخ‌داری باشد. برای بندگان از یکدیگر قصاص می‌شود تا حقّی از کسی بر کسی نماند و سپس آن‌ها را به پای حساب می‌آورد».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام)، قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام): أَیُّهَا النَّاسُ، إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالی أَرْسَلَ إِلَیْکُمُ الرَّسُول ... وَ دَفَنُوا فِی التُّرَابِ الْمَوْؤُودَهًَْ بَیْنَهُمْ مِنْ أَوْلَادِهِم.
امام علی (علیه السلام)- ای مردم! خداوند عزّوجلّ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را نزد شما فرستاد تا اینکه از میان فرزندان خویش، دختران خود را زنده به گور کردند.