الصّادق (علیه السلام)- الْوَاجِبُ عَلَی کُلِ مُؤْمِنٍ إِذَا کَانَ لَنَا شِیعَهًْ أَنْ یَقْرَأَ فِی لَیْلَهًْ الْجُمُعَهًْ بِالْجُمُعَهًْ وَ سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی وَ فِی صَلَاهًْ الظُّهْرِ بِالْجُمُعَهًْ وَ الْمُنَافِقِینَ فَإِذَا فَعَلَ ذَلِکَ فَکَأَنَّمَا یَعْمَلُ کَعَمَلِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ کَانَ جَزَاؤُهُ وَ ثَوَابُهُ عَلَی اللَّهِ الْجَنَّهًَْ.
امام صادق (علیه السلام)- بر هر مؤمنی اگر از شیعه‌ی ما باشد واجب است که در شب جمعه، سوره‌های جمعه و سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی را بخواند و در نماز ظهر، سوره‌ی جمعه و منافقون را بخواند. هرکس این کار را انجام دهد، عمل او همانند عمل رسول خدا (صلی الله علیه و آله) خواهد بود و پاداش و جزای او نزد خداوند، بهشت است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ الْمُنَافِقِینَ بَرِئَ مِنَ النِّفَاق.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس سوره‌ی منافقون را بخواند بیزار از نفاق است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ بَرِئَ مِنَ النِّفَاقِ وَ الشَّکِّ فِی الدِّینِ وَ إِنْ قُرِئَتْ عَلَی الدَّمَامِیلِ أَزَالَتْهَا وَ إِنْ قُرِئَتْ عَلَی الْأَوْجَاعِ الْبَاطِنَهِ سَکَنَتْهَا.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس این سوره را بخواند، از نفاق و شرک در دین در امان خواهد بود و اگر بر دمل‌ها تلاوت شود، آن را ریشه‌کن خواهد کرد و اگر بر دردهای درونی تلاوت شود، آن‌ها را تسکین خواهد بخشید.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ بَرِئَ مِنَ الشِّرْکِ وَ النِّفَاقِ فِی الدِّینِ وَ إِنْ قُرِئَتْ عَلَی عَلِیلٍ أَوْ عَلَی وَجِیعٍ شَفَاهُ اللَّهُ تَعَالَی.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس این سوره را بخواند، از شرک و نفاق در دین در امان خواهد بود و اگر بر بیمار و یا دردمندی تلاوت شود، خداوند تعالی او را شفا خواهد داد.
الصّادق (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَهَا عَلَی الْأَرْمَدِ خَفَّفَ اللَّهُ عَنْهُ وَ أَزَالَهُ. وَ مَنْ قَرَأَهَا عَلَی الْأَوْجَاعِ الْبَاطِنَهًْ سَکَنَتْهَا وَ تَزُولُ بِقُدْرَهًِْ اللَّهِ تَعَالَی.
امام صادق (علیه السلام)- هرکس بر کسی که به چشم درد دچار شده، این سوره را تلاوت کند، خداوند درد او را کم خواهد کرد و بیماری او را شفا خواهد داد، و هرکس آن را بر دردهای درونی تلاوت کند، آن را تسکین خواهد داد و به حول و قوّه‌ی الهی شفا خواهد یافت.
آیه إِذا جاءَكَ الْمُنافِقُونَ قالُوا نَشْهَدُ إِنَّكَ لَرَسُولُ اللهِ وَ اللهُ يَعْلَمُ إِنَّكَ لَرَسُولُهُ وَ اللهُ يَشْهَدُ إِنَّ الْمُنافِقينَ لَكاذِبُونَ [1]
هنگامى‌كه منافقان نزد تو آيند مى‌گويند: «ما شهادت مى‌دهيم كه به يقين تو پيامبر خدا هستى»! خداوند مى‌داند كه تو پيامبر او هستى، ولى خداوند شهادت مى‌دهد كه منافقان دروغگو هستند [زيرا به گفته‌ی خود ايمان ندارند].
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- نَزَلَتْ فِی غَزْوَهًِْ الْمُرَیْسِیعِ وَ هِیَ غَزْوَهًُْ بَنِی الْمُصْطَلِقِ فِی سَنَهًِْ خَمْسٍ مِنَ الْهِجْرَهًِْ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) خَرَجَ إِلَیْهَا فَلَمَّا رَجَعَ مِنْهَا نَزَلَ عَلَی بِئْرٍ وَ کَانَ الْمَاءُ قَلِیلًا فِیهَا وَ کَانَ أَنَسُ‌بْنُ‌سَیَّارٍ حَلِیفَ الْأَنْصَارِ وَ کَانَ جَهْجَاهُ‌بْنُ‌سَعِیدٍ الْغِفَارِیُّ أَجِیراً لِعُمَرَ‌بْنِ‌الْخَطَّابِ فَاجْتَمَعُوا عَلَی الْبِئْرِ فَتَعَلَّقَ دَلْوُ سَیَّارٍ بِدَلْوِ جَهْجَاهٍ فَقَالَ سَیَّارٌ دَلْوِی وَ قَالَ جَهْجَاهٌ دَلْوِی فَضَرَبَ جَهْجَاهٌ یَدَهُ عَلَی وَجْهِ سَیَّارٍ فَسَالَ مِنْهُ الدَّمُ فَنَادَی سَیَّارٌ بِالْخَزْرَجِ وَ نَادَی جَهْجَاهٌ بِالْقُرَیْشِ وَ أَخَذَ النَّاسُ السِّلَاحَ وَ کَادَ أَنْ تَقَعَ الْفِتْنَهًُْ فَسَمِعَ عَبْدُ اللَّهِ‌بْنُ‌أُبَیٍّ النِّدَاءَ فَقَالَ مَا هَذَا فَأَخْبَرُوهُ الْخَبَرَ فَغَضِبَ غَضَباً شَدِیداً ثُمَّ قَالَ قَدْ کُنْتُ کَارِهاً لِهَذَا الْمَسِیرِ إِنِّی لَأُذِلُّ الْعَرَبَ مَا ظَنَنْتُ أَنِّی أَبْقَی إِلَی أَنْ أَسْمَعَ مِثْلَ هَذَا فَلَا یَکُونُ عِنْدِی تَغْیِیرٌ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَی أَصْحَابِهِ فَقَالَ هَذَا عَمَلُکُمْ أَنْزَلْتُمُوهُمْ مَنَازِلَکُمْ وَ وَاسَیْتُمُوهُمْ بِأَمْوَالِکُمْ وَ وَقَیْتُمُوهُمْ بِأَنْفُسِکُمْ وَ أَبْرَزْتُمْ نُحُورَکُمْ لِلْقَتْلِ فَأَرْمَلَ نِسَاءَکُمْ وَ أَیْتَمَ صِبْیَانَکُمْ وَ لَوْ أَخْرَجْتُمُوهُمْ لَکَانُوا عِیَالًا عَلَی غَیْرِکُمْ ثُمَّ قَالَ لَئِنْ رَجَعْنا إِلَی الْمَدِینَهًِْ لَیُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ وَ کَانَ فِی الْقَوْمِ زَیْدُ‌بْنُ‌أَرْقَمَ وَ کَانَ غُلَامٌ قَدْ رَاهَقَ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی ظِلِّ شَجَرَهًٍْ فِی وَقْتِ الْهَاجِرَهًِْ وَ عِنْدَهُ قَوْمٌ مِنْ أَصْحَابِهِ مِنَ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ فَجَاءَ زَیْدٌ فَأَخْبَرَهُ بِمَا قَالَ عَبْدُ اللَّهِ‌بْنُ‌أُبَیٍّ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَعَلَّکَ وَهَمْتَ یَا غُلَامُ قَالَ لَا وَ اللَّهِ مَا وَهَمْتُ فَقَالَ فَلَعَلَّکَ غَضِبْتَ عَلَیْهِ قَالَ لَا وَ اللَّهِ مَا غَضِبْتُ عَلَیْهِ قَالَ فَلَعَلَّهُ سَفِهَ عَلَیْکَ قَالَ لَا وَ اللَّهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لِشُقْرَانَ مَوْلَاهُ احْدِجْ فَحَدَجَ رَاحِلَتَهُ وَ رَکِبَ وَ تَسَامَعَ النَّاسُ بِذَلِکَ فَقَالُوا مَا کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لِیَرْحَلَ فِی مِثْلِ هَذَا الْوَقْتِ فَرَحَلَ النَّاسُ وَ لَحِقَهُ سَعْدُ‌بْنُ‌عُبَادَهًَْ فَقَالَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ رَحْمَهًُْ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ فَقَالَ وَ عَلَیْکُمُ السَّلَامُ فَقَالَ مَا کُنْتَ لِتَرْحَلَ فِی مِثْلِ هَذَا الْوَقْتِ فَقَالَ أَ وَ مَا سَمِعْتَ قَوْلًا قَالَ صَاحِبُکُمْ قَالَ وَ أَیُّ صَاحِبٍ لَنَا غَیْرُکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ عَبْدُ اللَّهِ‌بْنُ‌أُبَیٍّ زَعَمَ أَنَّهُ إِنْ رَجَعَ إِلَی الْمَدِینَهًِْ لَیُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَأَنْتَ وَ أَصْحَابُکَ الْأَعَزُّ وَ هُوَ وَ أَصْحَابُهُ الْأَذَلُّ فَسَارَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَوْمَهُ کُلَّهُ لَا یُکَلِّمُهُ أَحَدٌ فَأَقْبَلَتِ الْخَزْرَجُ عَلَی عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌أُبَیٍّ یَعْذِلُونَهُ فَحَلَفَ عَبْدُ اللَّهِ أَنَّهُ لَمْ یَقُلْ شَیْئاً مِنْ ذَلِکَ فَقَالُوا فَقُمْ بِنَا إِلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حَتَّی تَعْتَذِرَ إِلَیْهِ فَلَوَّی عُنُقَهُ فَلَمَّا جَنَّ اللَّیْلُ سَارَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَیْلَهُ کُلَّهُ وَ النَّهَارَ فَلَمْ یَنْزِلُوا إِلَّا لِلصَّلَاهًِْ فَلَمَّا کَانَ مِنَ الْغَدِ نَزَلَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ نَزَلَ أَصْحَابُهُ وَ قَدْ أَمْهَدَهُمُ الْأَرْضُ مِنَ السَّهَرِ الَّذِی أَصَابَهُمْ فَجَاءَ عَبْدُ اللَّهِ‌بْنُ‌أُبَیٍّ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَحَلَفَ لَهُ أَنَّهُ لَمْ یَقُلْ ذَلِکَ وَ إِنَّهُ لَیَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ إِنَّکَ لَرَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ إِنَّ زَیْداً قَدْ کَذَبَ عَلَیَّ فَقَبِلَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْهُ وَ أَقْبَلَتِ الْخَزْرَجُ عَلَی زَیْدِ‌بْنِ‌أَرْقَمَ یَشْتِمُونَهُ وَ یَقُولُونَ لَهُ کَذَبْتَ عَلَی عَبْدِ اللَّهِ سَیِّدِنَا فَلَمَّا رَحَلَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کَانَ زَیْدٌ مَعَهُ یَقُولُ اللَّهُمَّ إِنَّکَ لَتَعْلَمُ أَنِّی لَمْ أَکْذِبْ عَلَی عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌أُبَیٍّ فَمَا سَارَ إِلَّا قَلِیلًا حَتَّی أَخَذَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا کَانَ یَأْخُذُهُ مِنَ الْبُرَحَاءِ عِنْدَ نُزُولِ الْوَحْیِ عَلَیْهِ فَثَقُلَ حَتَّی کَادَتْ نَاقَتُهُ تَبَرَّکَ مِنْ ثِقَلِ الْوَحْیِ فَسُرِّیَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ هُوَ یَسْلِتُ الْعَرَقَ عَنْ جَبْهَتِهِ ثُمَّ أَخَذَ بِأُذُنِ زَیْدٍ فَرَفَعَهُ مِنَ الرَّحْلِ ثُمَّ قَالَ یَا غُلَامُ صَدَقَ قَوْلُکَ وَ وَعَی قَلْبُکَ وَ أَنْزَلَ اللَّهُ فِیمَا قُلْتَ قُرْآناً فَلَمَّا نَزَلَ جَمَعَ أَصْحَابَهُ وَ قَرَأَ عَلَیْهِمْ سُورَهًَْ الْمُنَافِقِینَ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ إِذا جاءَکَ الْمُنافِقُونَ قالُوا نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اللهِ وَ اللهُ یَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ وَ اللهُ یَشْهَدُ إِنَّ الْمُنافِقِینَ لَکاذِبُونَ اتَّخَذُوا أَیْمانَهُمْ جُنَّةً فَصَدُّوا عَنْ سَبِیلِ اللهِ إِنَّهُمْ ساءَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ إِلَی قَوْلِهِ وَ لکِنَّ الْمُنافِقِینَ لا یَعْلَمُونَ فَفَضَحَ اللَّهُ عَبْدَ اللَّهِ‌بْنَ‌أُبَیٍّ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- این آیه در سال پنجم هجری درباره‌ی غزوه «مُرَیسِیع» نازل شده است که همان غزوه‌ی بنی‌مُصطَلِق است و آن زمانی بود که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) برای آن غزوه رفته بود. هنگامی‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از آنجا باز می‌گشت، در راه به چاه آبی رسید که آب در آن کم بود. اَنَس‌بن‌سیّار هم پیمان انصار بود و جهجاه‌بن‌سعید غِفاری اجیر عمربن‌خطّاب بود. آنان بر سر چاه گرد هم آمدند و سطل ابن‌سیّار با سطل جهجاه در هم پیچید. ابن‌سیّار گفت:»این سطل من است»، و جهجاه گفت: «این سطل من است». جهجاه با سیلی بر صورت ابن‌سیّار زد و خون از آن جاری شد. ابن‌سیّار خزرجی‌ها را صدا زد و جهجاه قریش را فراخواند و مردم سلاح‌های خود را آماده کردند و نزدیک بود جنگ در میان افتد. عبدالله‌بن‌اُبَیّ صدا را شنید و گفت: «این چیست»؟ ماجرا را برایش تعریف کردند. پس بسیار خشمگین شد و سپس گفت: «من از این مسیر متنفر بودم. همانا من خوارترین فرد عرب هستم؛ گمان نمی‌کردم زنده بمانم و چنین خبری به گوش من برسد و من نتوانم تغییری ایجاد کنم». سپس به یارانش روی آورد و گفت: «این کار شماست، آن‌ها را وارد منازل خود کردید و با اموال خود به آن‌ها کمک کردید و با جان خود از آن‌ها حمایت کردید؛ گردن خود را به زیر تیغ بردید (خود را در معرض کشته‌شدن قرار دادید) و زنانتان بیوه شدند و فرزندان شما یتیم گشتند، درحالی‌که اگر آن‌ها را بیرون می کردید، سنگینی آنان بر دوش دیگران بود. سپس گفت: هنگامی‌که به مدینه بازگشتیم، حتماً عزیزتر، ذلیل‌تر را خارج خواهد ساخت. زیدبن‌ارقم در میان آن مردم بود. او جوانی بود که تازه به سنّ بلوغ رسیده بود. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در آن موقع که هنگام ظهر بود و آفتاب سوزانی می تابید، زیر سایه‌ی درختی نشسته بود و جمعی از یارانش از مهاجرین و انصار نزد ایشان بودند. ناگهان زید آمد و ایشان را از آنچه که عبدالله‌بن‌اُبَی گفته بود، مطّلع کرد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای جوان! شاید تو گمان می‌کنی»؟ عرض کرد: «به خدا سوگند! نه، گمان نمی‌کنم». فرمود: «شاید تو بر وی خشم گرفته‌ای»؟ عرض کرد: «به خدا سوگند! نه، بر وی خشم نگرفته‌ام». فرمود: «شاید وی نسبت به تو بدخُلقی کرده است»؟ عرض کرد: «نه، به خدا سوگند این‌طور نیست». پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به برده خویش شُقران گفت: «مَرکب را زین کن». او مرکب را زین کرد و آن حضرت سوار شد و مردم از این امر باخبر شدند و گفتند: [حتماً امر مهمّی است که] رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در چنین موقعی از روز می‌خواهد از اینجا برود. پس مردم به راه افتادند و سعدبن‌عُباده دنبال وی رفت و به پیامبر (صلی الله علیه و آله) رسید و عرض کرد: «سلام و درود خدا و رحمت و برکاتش بر تو باد، ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)»! فرمود: «و سلام و درود خدا نیز بر تو باد»! عرض کرد: «چرا در چنین موقعی بار سفر بستی»؟ فرمود: «مگر سخن یارتان را نشنیده اید که چه گفته است»؟ عرض کرد: «مگر ما یاری به جز شما داریم؟ فرمود: عبد الله بن اُبَیّ گمان کرده است که اگر به مدینه بازگردد عزیزتر، ذلیل‌تر را بیرون خواهد کرد». عرض کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! شما و یارانت عزیزترین و او و یارانش، ذلیل‌ترین هستند». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) تمام روز را بدون آنکه کسی با وی هم صحبت شود، راه رفت. قوم خزرج نزد عبدالله‌بن‌ابیّ رفتند و او را سرزنش کردند و عبدالله‌بن‌ابیّ سوگند یاد کرد که حتّی یک کلمه از این سخنان را او بر زبان نیاورده است. آنان گفتند: پس بیا نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) برویم تا از ایشان معذرت خواهی کنیم. امّا او صورت خود را برگرداند. هنگامی‌که شب شد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) تمام شب و روز را راه رفت و فقط برای نماز از مرکب خویش پایین آمد. روز بعد، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و یارانش از مرکب‌های خویش پایین آمدند و به دلیل بیداری شبانه ای که داشتند بر زمین دراز کشیدند. در همین میان، عبدالله‌بن‌ابیّ نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمد و سوگند یاد کرد که چنین چیزی را بر زبان نیاورده است و شهادت می‌دهد که هیچ معبودی جز الله نیست و تو یقیناً رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هستی و زید حرف‌های دروغ را به من نسبت داده است. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) عذر او را پذیرفت و خزرج روی به‌سمت زیدبن‌ارقم آوردند و به او دشنام می‌دادند و می‌گفتند: «تو بر سرور ما عبدالله نسبت دروغ بستی». هنگامی‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رفت، زید همراه ایشان بود که می‌گفت: «به خدا سوگند! شما می‌دانید که من حرف‌های دروغ را به عبدالله‌بن‌ابیّ نسبت ندادم». هنوز اندکی از راه را بیشتر نرفته بود که آن سختی و مشقتی که هنگام نزول وحی بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) وارد می‌گردید، بر وی پدیدار گشت. ایشان آن‌قدر سنگین شده بود که نزدیک بود شتر از سنگینی وحی در گِل فرود رود. در همان حال‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) عرق می‌ریخت، ناگهان عرق‌های او پاک شد. سپس گوش زیدبن‌ارقم را گرفت و او را از روی مرکب بلند کرد، سپس فرمود: «ای غلام! سخن تو درست بود و قلب تو هوشیار بود. خداوند در خصوص آنچه گفتی، آیاتی را نازل کرد». هنگامی‌که پایین آمد یاران خویش را گرد آورد و سوره‌ی منافقین را بر آن‌ها خواند: «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ * إِذَا جَاءَکَ الْمنَافِقُونَ قَالُوا نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اللهِ وَ اللهُ یَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ وَ اللهُ یَشْهَدُ إِنَّ الْمنافِقِینَ لَکَاذِبُونَ * اتَّخَذُوا أَیْمَانَهُمْ جُنَّةً فَصَدُّوا عَن سَبِیلِ اللهِ إِنَّهُمْ سَاءَ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ تا سخن خداوند که می‌فرماید: وَ لَکِنَّ الْمنافقین لَا یَعْلَمُونَ بنابراین خداوند عبدالله‌بن‌اُبَیّ را رسوا کرد.
الباقر (علیه السلام)- سَأَلَ طَاوُسٌ الْیَمَانِیُّ الْبَاقِرَ (علیه السلام) ... و عَنْ قَوْمٍ شَهِدُوا بِالْحَقِّ وَ هُمْ کَاذِبُونَ قَالَ (علیه السلام) الْمُنَافِقُونَ حِینَ قَالُوا نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ الله.
امام باقر (علیه السلام)- [اابن شهرآشوب] از امام باقر (علیه السلام) روایت می‌کند که؛ طاووس یمانی به ایشان عرض کرد: «مرا از قومی که شهادت حق را به‌جای آوردند و درعین‌حال قومی دروغگو بودند باخبر کن». فرمود: «منافقین هنگامی‌که به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) گفتند: نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اللهِ».
الکاظم (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی سَمَّی مَنْ لَمْ یَتَّبِعْ رَسُولَهُ فِی وَلَایَهًِْ وَصِیِّهِ مُنَافِقِینَ وَ جَعَلَ مَنْ جَحَدَ وَصِیَّهُ إِمَامَتَهُ کَمَنْ جَحَدَ مُحَمَّداً وَ أَنْزَلَ بِذَلِکَ قُرْآناً فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) إِذا جاءَکَ الْمُنافِقُونَ بِوَلَایَهًِْ وَصِیِّکَ قالُوا نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ اللَّهُ یَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ وَ اللَّهُ یَشْهَدُ إِنَّ الْمُنافِقِینَ بِوَلَایَهًِْ عَلِیٍّ لَکاذِبُون الی قوله ذلِکَ بِأَنَّهُمْ آمَنُوا بِرِسَالَتِکَ وَ کَفَرُوا بِوَلَایَهًْ وَصِیِّکَ.
امام کاظم (علیه السلام)- خداوند تبارک‌وتعالی هر آن‌کس را که از رسولش در خصوص ولایت وصیّ‌اش پیروی نکند، منافق نامیده و کسی را که وصیّ او و امامتش را انکار کند، همانند کسی قرار داده است که محمّد (صلی الله علیه و آله) را انکار کرده است. خداوند متعال دراین‌باره، آیه‌ای را نیز نازل کرده و فرموده است: ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! إِذَا جَاءکَ المُنَافِقُونَ در خصوص ولایت وصیّ خودت.
آیه اتَّخَذُوا أَيْمانَهُمْ جُنَّةً فَصَدُّوا عَنْ سَبيلِ اللهِ إِنَّهُمْ ساءَ ما كانُوا يَعْمَلُونَ [2]
آن‌ها سوگندهايشان را پوششى قرار دادند تا [مردم را] از راه خدا باز دارند، و چه بد است آنچه انجام مى‌دادند.
الکاظم (علیه السلام)- اتَّخَذُوا أَیْمانَهُمْ جُنَّةً فَصَدُّوا عَنْ سَبِیلِ اللهِ وَ السَّبِیلُ هُوَ الْوَصِی.
امام کاظم (علیه السلام)- اتَّخَذُوا أَیْمانَهُمْ جُنَّةً فَصَدُّوا عَنْ سَبِیلِ اللهِ ایمان خود را سپر قرار داده‌اند و از راه خدا که مراد وصیّ پیامبر (صلی الله علیه و آله) است مانع می‌شوند.
آیه ذلِكَ بِأَنَّهُمْ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا فَطُبِعَ عَلى قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَفْقَهُونَ [3]
اين به خاطر آن است كه [نخست] ايمان آوردند سپس كافر شدند؛ از اين‌رو بر دل‌هاى آنان مُهرنهاده شده، و [حقيقت را] درك نمى‌كنند.
الکاظم (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ الْمَاضِی (علیه السلام) قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی سَمَّی مَنْ لَمْ یَتَّبِعْ رَسُولَهُ فِی وَلَایَهًِْ وَصِیِّهِ مُنَافِقِینَ وَ جَعَلَ مَنْ جَحَدَ وَصِیَّهُ إِمَامَتَهُ کَمَنْ جَحَدَ مُحَمَّداً ... ذلِکَ بِأَنَّهُمْ آمَنُوا بِرِسَالَتِکَ وَ کَفَرُوا بِوَلَایَهًِْ وَصِیِّکَ فَطُبِعَ اللهُ عَلی قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا یَفْقَهُونَ قُلْتُ مَا مَعْنَی لَا یَفْقَهُونَ قَالَ یَقُولُ لَا یَعْقِلُونَ بِنُبُوَّتِک.
امام کاظم (علیه السلام)- محمّدبن‌فضیل گوید: امام کاظم (علیه السلام) فرمود: «خداوند کسانی را که از پیامبر (صلی الله علیه و آله) در مورد وصی و جانشینش پیروی نمی‌کنند منافق نامیده است. و هرکس منکر وصیّ او شود مانند کسی است که منکر نبوّت شده باشد ... چون ایمان به رسالت تو می‌آورند ولی نسبت به ولایت وصی و جانشینت کافرند فَطُبِعَ عَلی قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا یَفْقَهُونَ خدا مهر بر دل‌های آن‌ها زده است درک نمی‌کنند». عرض کردم: «معنی لا یَفْقَهُونَ چیست»؟ فرمود: «نبوّت را درک نمی‌کنند».
آیه وَ إِذا رَأَيْتَهُمْ تُعْجِبُكَ أَجْسامُهُمْ وَ إِنْ يَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ كَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُسَنَّدَةٌ يَحْسَبُونَ كُلَّ صَيْحَةٍ عَلَيْهِمْ هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قاتَلَهُمُ اللهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ [4]
هنگامى‌كه آن‌ها را مى‌بينى، ظاهر [آراسته] آنان تو را درشگفتى فرو مى‌برد؛ و اگر سخن بگويند، به سخنانشان گوش فرا مى‌دهى؛ امّا گويى چوب‌هاى خشكى هستند كه به ديوار تكيه داده شده است! هر فريادى [از هرجا] بلند شود برضدّ خود مى‌پندارند؛ آن‌ها دشمنان واقعى [تو] هستند، از آنان برحذرباش! خدا آن‌ها را بكشد، چگونه [از حق] منحرف مى‌شوند؟!
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّمَا أَتَاکُمُ الْحَدِیثُ مِنْ أَرْبَعَهًٍْ لَیْسَ لَهُمْ خَامِس رَجُلٍ مُنَافِقٍ یُظْهِرُ الْإِیمَانَ مُتَصَنِّعٍ بِالْإِسْلَامِ لَا یَتَأَثَّمُ وَ لَا یَتَحَرَّجُ أَنْ یَکْذِبَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مُتَعَمِّداً فَلَوْ عَلِمَ النَّاسُ أَنَّهُ مُنَافِقٌ کَذَّابٌ لَمْ یَقْبَلُوا مِنْهُ وَ لَمْ یُصَدِّقُوهُ وَ لَکِنَّهُمْ قَالُوا هَذَا قَدْ صَحِبَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ رَآهُ وَ سَمِعَ مِنْهُ وَ أَخَذُوا عَنْهُ وَ هُمْ لَا یَعْرِفُونَ حَالَهُ وَ قَدْ أَخْبَرَهُ اللَّهُ عَنِ الْمُنَافِقِینَ بِمَا أَخْبَرَهُ وَ وَصَفَهُمْ بِمَا وَصَفَهُمْ فَقَالَ عَزَّوَجَلَّ وَ إِذا رَأَیْتَهُمْ تُعْجِبُکَ أَجْسامُهُمْ وَ إِنْ یَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِم‌ثُمَّ بَقُوا بَعْدَهُ فَتَقَرَّبُوا إِلَی أَئِمَّهًِْ الضَّلَالَهًِْ وَ الدُّعَاهًْ إِلَی‌النَّارِ بِالزُّورِ وَ الْکَذِبِ وَ الْبُهْتَانِ فَوَلَّوْهُمُ الْأَعْمَالَ وَ حَمَلُوهُمْ عَلَی رِقَابِ النَّاسِ وَ أَکَلُوا بِهِمُ الدُّنْیَا وَ إِنَّمَا النَّاسُ مَعَ‌الْمُلُوکِ وَ الدُّنْیَا إِلَّا مَنْ عَصَمَ اللَّه.
امام علی (علیه السلام)- همانا حدیث پیغمبر (صلی الله علیه و آله) از چهار گروه به شما می‌رسد که پنجمی ندارند؛ اوّل از مرد منافقی که اظهار ایمان می‌کند و با اسلام ظاهر سازی می‌نماید و در باطن بی‌دین است از دروغ‌بستن به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هیچ پروا ندارد اگر مردم بدانند که منافق و دروغگو است از او نمی‌پذیرند و سخنش را باور نمی‌کنند؛ ولی می‌گویند این مردی است که با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بوده و او را دیده و این حدیث را از او شنیده، حدیث او را دریافت می‌کنند و حال او را نمی‌دانند، خدا رسول خود را از منافقین خبر داد و آن‌ها را بدان‌چه بایست وصف کرد و فرمود: چون آن‌ها را ببینی از وضع ظاهر و خوش‌نمای آنان در شگفت می‌مانی و اگر سخنی بگویند به آن‌ها گوش می‌دهی. همین منافقین پس از پیغمبر (صلی الله علیه و آله) در میان مسلمانان بودند و خود را به پیشوایان گمراهی و رهبران دوزخ نزدیک کردند و سخنان بیهوده و دروغ و بهتان به نفع آن‌ها به هم بافتند تا آن‌ها را به کارهای بزرگ واداشتند و به گردن مردم سوار کردند و به کمک آنان دنیا را خوردند، همانا مردم پیرو پادشاهان و دنیا طلبند مگر کسی که خدا او را حفظ کند.
الباقر (علیه السلام)- فِی رِوَایَهًْ أَبِی‌الْجَارُود عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ کَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُسَنَّدَهًٌْ یَقُولُ لَا یَسْمَعُونَ وَ لَا یَعْقِلُونَ قَوْلُهُ یَحْسَبُونَ کُلَّ صَیْحَهًٍْ عَلَیْهِمْ یَعْنِی کُلَّ صَوْتٍ هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّی یُؤْفَکُون.
امام باقر (علیه السلام)- در روایت ابی‌جارود از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی سخن خداوند متعال: کَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُّسَنَّدَةٌ آمده: نه سخنی را می‌شنوند و نه تعقّل می‌ورزند، و در این سخن خداوند متعال: یَحْسَبُونَ کُلَّ صَیْحَةٍ عَلَیْهِمْ منظور از صَیْحَةٍ، مطلق صدا است. هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قَاتَلَهُمُ اللهُ أَنَّی یُؤْفَکُونَ».
الباقر (علیه السلام)- حَضَرَهُ ذَاتَ یَوْمٍ جَمَاعَهًٌْ مِنَ الشِّیعَهًِْ فَوَعَظَهُمْ وَ حَذَّرَهُمْ وَ هُمْ سَاهُونَ لَاهُونَ فَأَغَاظَهُ ذَلِکَ فَأَطْرَقَ مَلِیّاً ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَیْهِمْ فَقَالَ إِنَّ کَلَامِی لَوْ وَقَعَ طَرَفٌ مِنْهُ فِی قَلْبِ أَحَدِکُمْ لَصَارَ مَیِّتاً أَلَا یَا أَشْبَاحاً بِلَا أَرْوَاحٍ وَ ذُبَاباً بِلَا مِصْبَاحٍ کَأَنَّکُمْ خُشُبٌ مُسَنَّدَهًٌْ وَ أَصْنَامٌ مَرِیدَهًٌْ.
امام باقر (علیه السلام)- روزی گروهی از شیعیان خدمت امام باقر (علیه السلام) رسیدند. امام آن‌ها را پند و اندرز داد و از خدا ترسانید ولی ایشان سرگرم خود بودند و سخنان امام را به بازیچه می‌گرفتند. امام باقر (علیه السلام) خشمگین شد. مدّتی سر به زیر افکند سپس سر برداشته و فرمود: «اگر مقداری از سخنان من در یکی از شما اثر واقعی خود را بگذارد از ناراحتی می‌میرد، ای مجسمه‌های بدون روح و ای مگس‌های بدون چراغ شما همانند چوب‌های تراشیده هستید که بر دیوار تکیه داده شده و بت‌های تراشیده شده هستید».
آیه وَ إِذا قيلَ لَهُمْ تَعالَوْا يَسْتَغْفِرْ لَكُمْ رَسُولُ اللهِ لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ وَ رَأَيْتَهُمْ يَصُدُّونَ وَ هُمْ مُسْتَكْبِرُونَ [5]
هنگامى‌كه به آنان گفته شود: «بياييد تا پيامبر خدا براى شما طلب آمرزش كند»، سرهاى خود را [از روى استهزاء و غرور] تكان مى‌دهند؛ و آن‌ها را مى‌بينى كه از سخنان تو اعراض كرده و تكبّر مي‌ورزند.
الکاظم (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ الْمَاضِی (علیه السلام) قَالَ: وَ إِذَا قِیلَ لَهُمُ ارْجِعُوا إِلَی وَلَایَهًِْ عَلِیٍّ یَسْتَغْفِرْ لَکُمُ النَّبِیُّ مِنْ ذُنُوبِکُمْ لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ قَالَ اللَّهُ وَ رَأَیْتَهُمْ یَصُدُّونَ عَنْ وَلَایَهًِْ عَلِیٍّ وَ هُمْ مُسْتَکْبِرُونَ عَلَیْه.
امام کاظم (علیه السلام)- از محمّدبن‌فُضَیل از امام کاظم (علیه السلام) روایت شده امام فرمود: هنگامی‌که به آنان گفته شود: برگردید به ولایت علی (علیه السلام) تا پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) طلب آمرزش گناهان شما را بنماید، سرهای خود را [از روی استهزاء و غرور] تکان می‌دهند؛ و آن‌ها را می‌بینی که از سخنان تو اعراض کرده و تکبّر می‌ورزند و می‌بینی که مانع از ولایت علی (علیه السلام) می‌شوند و بر او کبر می‌ورزند.
الباقر (علیه السلام)- فِی رِوَایَهًْ أَبِی‌الْجَارُودِ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قال: فَلَمَّا نَعَتَهُمُ اللَّهُ لِرَسُولِهِ وَ عَرَّفَه مَشَی إِلَیْهِمْ عَشَائِرُهُمْ فَقَالُوا لَهُمْ قَدِ افْتَضَحْتُمْ وَیْلَکُمْ فَأْتُوا نَبِیَّ اللَّهِ یَسْتَغْفِرْ لَکُمْ فَلَوَّوْا رُءُوسَهُمْ وَ زَهِدُوا فِی الِاسْتِغْفَارِ یَقُولُ اللَّهُ وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ تَعالَوْا یَسْتَغْفِرْ لَکُمْ رَسُولُ اللهِ لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ.
امام باقر (علیه السلام)- در روایتی ابوجارود از امام باقر (علیه السلام) آمده: وقتی خداوند آن‌ها (منافقان) را برای پیامبرش (صلی الله علیه و آله) توصیف کرد و به او شناساند، خویشاوندانشان به‌سوی آن‌ها رفتند و به آن‌ها گفتند: «وای بر شما رسوا شدید. نزد پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) بیایید تا برای شما طلب آمرزش کند. ولی آن‌ها سرهایشان را [از روی غرور] تکان دادند و از طلب آمرزش روی گردانیدند. خدای تعالی می‌فرماید: وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ تَعالَوْا یَسْتَغْفِرْ لَکُمْ رَسُولُ اللهِ لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ».
آیه سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ يَغْفِرَ اللهُ لَهُمْ إِنَّ اللهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقينَ [6]
براى آن‌ها آمرزش بخواهى يا نخواهى بر ايشان تفاوت نمى‌كند، هرگز خداوند آنان را نمى‌بخشد؛ زيرا خداوند گروه فاسقان (لجوج و منافق) را هدايت نمى‌كند.
الکاظم (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ الْمَاضِی (علیه السلام) قَالَ: ثُمَّ عَطَفَ الْقَوْلَ مِنَ اللَّهِ بِمَعْرِفَتِهِ بِهِمْ فَقَالَ سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ یَغْفِرَ اللهُ لَهُمْ إِنَّ اللهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقِینَ یَقُولُ الظَّالِمِینَ لِوَصِیِّک.
امام کاظم (علیه السلام)- محمّدبن‌فُضَیل از امام کاظم (علیه السلام) روایت کرده که فرمود: آنگاه خداوند سخن را به این مطلب می‌کشاند که این‌ها چگونه اشخاصی هستند؛ سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ یَغْفِرَ اللهُ لَهُمْ إِنَّ اللهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقِینَ؛ کسانی که ظلم به وصیّ تو کرده‌اند.
الباقر (علیه السلام)- لَمَّا کَثُرَ قَوْلُ الْمُنَافِقِینَ وَ حُسَّادُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) ... فَقَالُوا بِأَجْمَعِهِمْ نَحْنُ نَسْتَغْفِرُ اللَّهَ یَا رَسُولَ اللَّهِ لَوْ عَلِمْنَا مَا تَعْلَمُ لَسَقَطَ الْإِقْرَارُ بِالْفَضْلِ لَکَ وَ لِعَلِیٍّ فَاسْتَغْفِرِ اللَّهَ لَنَا فَأَنْزَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ یَغْفِرَ اللهُ لَهُمْ إِنَّ اللهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقِینَ وَ هَذَا فِی سُورَهًِْ الْمُنَافِقِینَ فَهَذَا مِنْ دَلَائِلِهِ (علیه السلام).
امام باقر (علیه السلام)- وقتی منافقان و حسودان درباره‌ی علی (علیه السلام) به سخن پراکنی پرداختند ... به همه‌ی آنان گفتند: ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ما استغفار می‌کنیم، اگر آنچه را که شما می‌دانید؛ ما هم بدانیم برتری شما و علی (علیه السلام) بر ما از میان برداشته می‌شود از خدا برای ما طلب آمرزش کن. سپس خداوند سبحان این آیه را فرو فرستاد: سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ یَغْفِرَ اللهُ لَهُمْ إِنَّ اللهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقِینَ این آیه در سوره‌ی منافقان است این داستان هم از نشانه‌های امامت است.
الرّضا (علیه السلام)- عَنِ الْعَبَّاسِ‌بْنِ‌هِلَالٍ عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ الرِّضَا (علیه السلام) قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی قَالَ لِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِینَ مَرَّهًًْ فَلَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ فَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ مِائَهًَْ مَرَّهًٍْ لِیَغْفِرَ لَهُمْ فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ یَغْفِرَ اللهُ لَهُمْ ... فَلَمْ یَسْتَغْفِرْ لَهُمْ بَعْدَ ذَلِک.
امام رضا (علیه السلام)- عبّاس‌بن‌هِلال روایت می‌کند امام رضا (علیه السلام) فرمود: خدا به پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: [حتّی] اگر هفتاد بار برای آن‌ها استغفار کنی، هرگز خدا آن‌ها را نمی‌آمرزد!. (توبه/۸۰) آن حضرت برایشان صدبار آمرزش خواست تا خدا آن‌ها را بیامرزد و خداوند فرو فرستاد: سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ یَغْفِرَ اللهُ لَهُمْ إِنَّ اللهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقِینَ از آن به بعد برایشان آمرزش نخواست.
آیه هُمُ الَّذينَ يَقُولُونَ لا تُنْفِقُوا عَلى مَنْ عِنْدَ رَسُولِ اللهِ حَتَّى يَنْفَضُّوا وَ لِلهِ خَزائِنُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لكِنَّ الْمُنافِقينَ لا يَفْقَهُونَ [7]
آن‌ها كسانى هستند كه مى‌گويند: «به افرادى كه نزد پيامبر خدا هستند انفاق نكنيد تا پراكنده شوند». [غافل از اينكه] خزاين آسمان ها و زمين از آنِ خداست، ولى منافقان نمى‌فهمند.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ‌بْنَ‌أُبَیِّ {بْنِ} سَلُولٍ کَانَ یَتَنَحَّی مِنَ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) مَعَ الْمُنَافِقِینَ فِی نَاحِیَهًٍْ مِنَ الْعَسْکَرِ لِیَخُوضُوا فِی أَمْرِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی غَزْوَهًِْ حُنَیْنٍ فَلَمَّا أَقْبَلَ رَاجِعاً إِلَی الْمَدِینَهًِْ رَأَی جَفَّالًا وَ هُوَ مُسْلِمٌ لَطَمَ لِلْحَمْقَاءِ وَ هُوَ مُنَافِقٌ فَغَضِبَ ابْنُ أُبَیِّ {بْنِ} سَلُولٍ وَ قَالَ لَوْ کَفَفْتُمْ إِطْعَامَ هَؤُلَاءِ لَتَفَرَقُّوا عَنْهُ یَعْنِی عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ اللَّهِ لَئِنْ رَجَعْنَا مِنْ غَزَوْتِنَا هَذِهِ إِلَی الْمَدِینَهًِْ لَیُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ یَعْنِی نَفْسَهُ وَ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) فَأَخْبَرَ زَیْدُ‌بْنُ‌أَرْقَمَ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) بِمَقَالِهِ فَأَتَی ابْنُ أُبَیِّ {بْنِ} سَلُولٍ فِی أَشْرَافِ الْأَنْصَارِ إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) یَعْذُرُونَهُ وَ یُکَذِّبُونَ زَیْداً فَاسْتَحْیَا زَیْدٌ فَکَفَّ عَنْ إِتْیَانِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَنَزَلَ هُمُ الَّذِینَ یَقُولُونَ لا تُنْفِقُوا عَلی مَنْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّه حَتَّی یَنْفَضُّوا وَ لِلهِ خَزائِنُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لکِنَّ الْمُنافِقِینَ لا یَفْقَهُون.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) گوید: در جنگ حنین عبدالله‌بن‌ابیّ‌بن سلول [سر دسته‌ی منافقان] همراه [دیگر] منافقان در یک طرف از لشگر [جمع شده] از پیامبر (صلی الله علیه و آله) دور می‌شدند تا به [نقشه و دسیسه در] امر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بپردازند و هنگامی‌که [عبدالله‌بن‌ابیّ] خواست به مدینه برگردد «جفّالِ» مسلمان را دید که به صورت «حمقاء» منافق سیلی زد؛ در نتیجه عبدالله‌بن‌ابیّ‌بن‌سلول خشمگین شد و گفت: «اگر از اطعام به این‌ها خودداری میکردید، از اطراف او یعنی از اطراف پیامبر (صلی الله علیه و آله) پراکنده می‌شدند. اگر از این جنگ به مدینه باز گردیم، عزیزان، ذلیلان را بیرون می‌کنند»؛ منظور او [از عزیزان] خودش و [از ذلیلان] پیامبر (صلی الله علیه و آله) بود. زیدابن‌ارقم [که نوجوان بود] سخن او را به پیامبر (صلی الله علیه و آله) خبر داد؛ پس عبدالله بن‌ابیّ‌بن‌سلول با بزرگان انصار نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد؛ بزرگان انصار او را معذور داشته و زید را تکذیب کردند؛ در نتیجه زید خجالت کشید و از آمدن به حضور رسول خدا (صلی الله علیه و آله) خودداری کرد؛ پس نازل شد: هُمُ الَّذِینَ یَقُولُونَ لا تُنْفِقُوا عَلی مَنْ عِنْدَ رَسُولِ اللهِ حَتَّی یَنْفَضُّوا وَ لِلهِ خَزائِنُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لکِنَّ الْمنافِقِینَ لا یَفْقَهُون.
آیه يَقُولُونَ لَئِنْ رَجَعْنا إِلَى الْمَدينَةِ لَيُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ وَ لِلهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنينَ وَ لكِنَّ الْمُنافِقينَ لا يَعْلَمُونَ [8]
آن‌ها مى‌گويند: «اگر به مدينه باز گرديم، عزيزان، ذليلان را بيرون مى‌كنند»! در‌‌حالى‌كه عزّت مخصوص خدا و پيامبر او و مؤمنان است؛ ولى منافقان نمى‌دانند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ زَیْدِ‌بْنِ‌أَرْقَمَ قَالَ: کُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی سَفَرٍ قَالَ فَسَمِعْتُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌أُبَیِّ‌بْنِ‌السَّلُولِ یَقُولُ وَ اللَّهِ لَئِنْ رَجَعْنا إِلَی الْمَدِینَةِ لَیُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَ قَالَ {زَیْدُ‌بْنُ‌أَرْقَمَ} فَجِئْتُ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَأَخْبَرْتُهُ {عَنْ ذَلِکَ} فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی سُورَهًَْ الْمُنَافِقِینَ {هَذِهِ السُّورَهًَْ} مِنْ أَوَّلِهَا إِلَی آخِرِهَا وَ أَنْزَلَ عُذْرِی وَ تَصْدِیقِی.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از زیدبن‌أرقم نقل شده: در سفری با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بودیم. [زید در ادامه سخنانش] گفت: از عبدالله‌بن أبی‌بن‌سلول شنیدم که می‌گوید: به خدا سوگند «اگر به مدینه باز گردیم، عزیزان، ذلیلان را بیرون می‌کنند»! زیدبن‌ارقم گفت: به‌سوی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمدم و از آن [سخن] به ایشان خبر دادم؛ پس خدای تعالی سوره‌ی منافقین را از اوّل تا آخرش نازل فرمود و معذوربودن و تصدیق مرا نازل فرمود.