سوره ابراهیم

ثواب قرائت

۱
(ابراهیم/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ إِبْرَاهِیمَ وَ الْحِجْرَ فِی رَکْعَتَیْنِ جَمِیعاً فِی کُلِّ جُمُعَهًٍْ لَمْ یُصِبْهُ فَقْرٌ أَبَداً وَ لَا جُنُونٌ وَ لَا بَلْوَی.

امام صادق (علیه السلام)- هرکس در هر جمعه سوره‌ی ابراهیم و حجر را در رکعت اوّل و دوّم نماز جمعه بخواند، هرگز به فقر، دیوانگی و مصیبت دچار نمی‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۳۶
بحارالأنوار، ج۸۹، ص۲۸۰/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(ابراهیم/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ أُعْطِیَ مِنَ الْحَسَنَاتِ بِعَدَدِ مَنْ عَبَدَ الْأَصْنَامَ وَ عَدَدِ مَنْ لَمْ یَعْبُدْهَا. وَ مَنْ کَتَبَهَا فِی خِرْقَهًٍْ بَیْضَاءَ وَ عَلَّقَهَا عَلَی طِفْلٍ أُمِنَ عَلَیْهِ مِنَ الْبُکَاءِ وَ الْفَزَعِ وَ مِمَّا یُصِیبُ الصِّبْیَانَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس این سوره را بخواند به تعداد همه‌ی مردم چه آن‌ها که بت‌پرست بودند و چه آن‌ها که بت نپرستیدند، به او حسنه داده می‌شود. و هرکس که این سوره را در پارچه‌ای سفید بنویسد و بر گردن کودکی بیاویزد، از گریستن و بی‌تابی آن طفل و بیماری‌های اطفال، در امان خواهد بود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۳۶
البرهان/ نورالثقلین؛ «و من کتبها فی خرقه ... الی آخر» محذوف
۳
(ابراهیم/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْ کَتَبَهَا عَلَی خِرْقَهًٍْ بَیْضَاءَ وَ جَعَلَهَا عَلَی عَضُدِ طِفْلٍ صَغِیرٍ، أَمِنَ مِنَ الْبُکَاءِ وَ الْفَزَعِ وَ التَّوَابِعِ، وَ سَهَّلَ اللَّهُ فِطَامَهُ عَلَیْهِ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَی.

امام صادق (علیه السلام)- هرکس که این سوره را در پارچه‌ای سفید بنویسد و آن را به بازوی کودک خردسالی ببندد، از گریستن و بی‌تابی آن طفل و پیامدهای ناگوار در امان خواهد بود و خدای عزّوجلّ، از شیر گرفتن کودک را برای او آسان می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۳۶
البرهان

آیه الركِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلى صِراطِ الْعَزيزِ الْحَميدِ [1]

الر، [این] کتابی است که بر تو نازل کردیم تا مردم را از تاریکی‌ها [ى شرک و ظلم و جهل] به‌سوى روشنایى [ایمان و عدل و آگاهى] به خواست پروردگارشان بیرون آورى و به‌سوى راه خداوند توانا و ستوده [هدایت کنى].

آیه اللهِ الَّذي لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ وَيْلٌ لِلْكافِرينَ مِنْ عَذابٍ شَديدٍ [2]

همان خدايى كه آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمين است، از آن اوست، واى بر كافران از مجازات شديد [الهى]!

آیه الَّذينَ يَسْتَحِبُّونَ الْحَياةَ الدُّنْيا عَلَى الْآخِرَةِ وَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبيلِ اللهِ وَ يَبْغُونَها عِوَجاً أُولئِكَ في‌ ضَلالٍ بَعيد [3]

همان كسانى‎كه زندگى دنيا را بر آخرت ترجيح مى‎دهند و [مردم را] از راه خدا باز مى‎دارند و مى‎خواهند آن را منحرف سازند، آن‎ها در گمراهى دورى هستند.

۱
(ابراهیم/ ۳)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- قَالَ سُبْحَانَهُ فِی سُورَهًِْ الْبَقَرَهًِْ اللهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ یَعْنِی مِنْ ظُلْمَهًِْ الْکُفْرِ إِلَی نُورِ الْإِیمَانِ فَسُمِّیَ الْإِیمَانُ هَاهُنَا نُوراً وَ مِثْلُهُ فِی سُورَهًِْ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ.

امام علی (علیه السلام)- خدای سبحان در سوره‌ی بقره فرمود: خداوند، ولی و سرپرست کسانی است که ایمان آورده‌اند آن‌ها را از ظلمت‌ها، به‌سوی نور بیرون می‌برد. (بقره/۲۵۷) یعنی از ظلمت کفر به‌سوی نور ایمان بیرون می‌برد. و همان‌طورکه در سوره‎ی بقره، ایمان را نور نامید در سوره‎ی ابراهیم نیز مثل سوره‎ی بقره [از ایمان به نور تعبیر کرد]، لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّورِ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۳۸
بحارالأنوار، ج۹۰، ص۲۱
۲
(ابراهیم/ ۳)

الصّادق (علیه السلام)- النُّورُ آلُ مُحَمَّدٍ وَ الظُّلُمَاتُ عَدُوُّهُم.

امام صادق (علیه السلام)- نور، آل محمّد (و ظلمات، دشمنان آن‌ها هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۳۸
بحارالأنوار، ج۶۴، ص۲۳
۳
(ابراهیم/ ۳)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- الرکِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَیْکَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ یَعْنِی مِنَ الْکُفْرِ إِلَی الْإِیمَانِ إِلی صِراطِ الْعَزِیزِ الْحَمِیدِ وَ الصِّرَاطُ الطَّرِیقُ الْوَاضِحُ وَ إِمَامَهًُْ الْأَئِمَّهًِْ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- الر، ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! [این] کتابی است که بر تو نازل کردیم تا مردم را از تاریکی‌ها [ی شرک و ظلم و جهل] به‌سوی روشنایی [ایمان و عدل و آگاهی] به خواست پروردگارشان بیرون آوری. اِلَی صِرَاطِ الْعَزِیزِ الحَمِیدِ؛ و صراط به‎معنای راه روشن و امامت ائمّه‎ی معصومین (است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۳۸
بحارالأنوار، ج۹، ص۲۱۷/ القمی، ج۱، ص۳۶۷/ البرهان

آیه وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ بِلِسانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ فَيُضِلُّ اللهُ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدي مَنْ يَشاءُ وَ هُوَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ [4]

ما هیچ پیامبرى را نفرستادیم، جز به زبان قومش، تا [حقایق را] براى آن‌ها آشکار سازد سپس خدا هرکس را بخواهد [و مستحق بداند] گمراه و هرکس را بخواهد [و شایسته باشد] هدایت مى‌کند و او توانا و حکیم است.

۱
(ابراهیم/ ۴)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- قَوْلُهُ ءَ أَعْجَمِیٌّ وَ عَرَبِیٌّ قَالَ لَوْ کَانَ هَذَا الْقُرْآنُ أَعْجَمِیّاً لَقَالُوا کَیْفَ نَتَعَلَّمُهُ وَ لِسَانُنَا عَرَبِیٌّ وَ أَتَیْتَنَا بِقُرآنٍ أَعْجَمِیٍّ فَأَحَبَّ أَنْ یُنَزَّلَ بِلِسَانِهِمْ وَ فِیهِ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسانِ قَوْمِهِ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- سخن خداوند أَعْجَمِیٌّ وَ عَرَبِیٌ؛ قرآن عجمی از پیغمبری عربی؟!. (فصلت/۴۴) یعنی اگر این قرآن به زبان غیرعرب بود می‌گفتند: «چگونه آن را بیاموزیم؟ زبان ما عربی است درحالی‌که تو برای ما قرآنی به زبان عجمی آورده‌ای»! پس خدا خواست که قرآن به زبان آن‌ها نازل شود و به‎همین‎جهت خدای متعال فرمود: وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسانِ قَوْمِهِ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۳۸
بحارالأنوار، ج۱۷، ص۲۰۹/ القمی، ج۲، ص۲۶۶؛ بتفاوت لفظی
۲
(ابراهیم/ ۴)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنَّ عَلَیَّ رَبِّی وَ قَالَ لِی یَا مُحَمَّدُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ فَقَدْ أَرْسَلْتُ کُلَّ رَسُولٍ إِلَی أُمَّتِهِ بِلِسَانِهَا وَ أَرْسَلْتُکَ إِلَی کُلِّ أَحْمَرَ وَ أَسْوَدَ مِنْ خَلْقِی.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- خداوند بر من منّت نهاد و به من فرمود: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! من هر پیامبری را به زبان قومش مبعوث کردم ولی تو را برای همه‎ی بندگانم [با هر نژاد و رنگی] چه سرخ و چه سیاه مبعوث کردم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۳۸
بحارالأنوار، ج۱۶، ص۹۳/ نورالثقلین
۳
(ابراهیم/ ۴)

الصّادق (علیه السلام)- مَا أَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی کِتَاباً وَ لَا وَحْیاً إِلَّا بِالْعَرَبِیَّهًِْ فَکَانَ یَقَعُ فِی مَسَامِعِ الْأَنْبِیَاءِ بِأَلْسِنَهًِْ قَوْمِهِمْ وَ کَانَ یَقَعُ فِی مَسَامِعِ نَبِیِّنَا (صلی الله علیه و آله) بِالْعَرَبِیَّهًِْ فَإِذَا کَلَّمَ بِهِ قَوْمَهُمْ کَلَّمَهُمْ بِالْعَرَبِیَّهًِْ فَیَقَعُ فِی مَسَامِعِهِمْ بِلِسَانِهِمْ وَ کَانَ أَحَدٌ لَا یُخَاطِبُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بِأَیِّ لِسَانٍ خَاطَبَهُ إِلَّا وَقَعَ فِی مَسَامِعِهِ بِالْعَرَبِیَّهًِْ کُلَّ ذَلِکَ یُتَرْجِمُ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) لَهُ وَ عَنْهُ تَشْرِیفاً مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ (صلی الله علیه و آله).

امام صادق (علیه السلام)- خداوند هیچ کتاب و وحی‌ای را جز به زبان عربی، نازل نکرده است ولی [آن کتاب و وحی] در گوش هر پیامبری به زبان قوم آن پیامبر القاء می‎شد، وحی در گوش پیامبر ما به زبان عربی، القا می‎شد. و هنگامی‎که وحی را برای قومش بیان می‎کرد به زبان عربی صحبت می‎کرد و هرکسی با هر زبانی رسول ‎خدا (صلی الله علیه و آله) را خطاب می‌کرد، کلام او به زبان عربی در گوش پیامبر (صلی الله علیه و آله) القا می‎شد و همه‌ی این‌ها را جبرئیل برای پیامبر (صلی الله علیه و آله) به خاطر شرافت و قربی که نزد خدا داشت، به زبان عربی ترجمه می‌کرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۳۸
بحارالأنوار، ج۱۶، ص۱۳۴/ نورالثقلین/ البرهان
۴
(ابراهیم/ ۴)

الصّادق (علیه السلام)- عَن حَفصٍ الکُنَاسِیِّ قَالَ سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ بُکَیْرٍ الدَّجَّانِیَّ قَالَ: قَالَ لِیَ الصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ (علیه السلام) یَا ابْنَ بُکَیْرٍ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَمْ یَخْرُجْ مِنَ الْمَدِینَهًِْ فَکَیْفَ بَلَّغَ أَهْلَ الشَّرْقِ وَ الْغَرْبِ؟ قُلْتُ: لَا أَدْرِی، قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَمَرَ جَبْرَئِیلَ (علیه السلام) فَاقْتَلَعَ الْأَرْضَ بِرِیشَهًٍْ مِنْ جَنَاحِهِ وَ نَصَبَهَا لِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فَکَانَتْ بَیْنَ یَدَیْهِ مِثْلَ رَاحَتِهِ فِی کَفِّهِ، یَنْظُرُ إِلَی أَهْلِ الشَّرْقِ وَ الْغَرْبِ، وَ یُخَاطِبُ کُلَّ قَوْمٍ بِأَلْسِنَتِهِمْ، وَ یَدْعُوهُمْ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَی نُبُوَّتِهِ بِنَفْسِهِ، فَمَا بَقِیَتْ قَرْیَهًٌْ وَ لَا مَدِینَهًٌْ إِلَّا دَعَاهُمُ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) بِنَفْسِه.

امام صادق (علیه السلام)- از عبدالله‌بن‌بکیر نقل است که می‌گفت: امام صادق (علیه السلام) به من فرمJود: ای ابن‌بکیر! رسول‎ خدا (صلی الله علیه و آله) از مدینه بیرون نرفت، پس چگونه توانسته است به اهل شرق و غرب ابلاغ کند؟ عرض کردم: «نمی‎دانم». فرمود: «خدای تبارک‌وتعالی به جبرئیل دستور داد و او زمین را با یک پر از بال خود از بیخ‌وبن برکند و آن را در مقابل رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نهاد. و زمین در برابر دیدگان حضرت (صلی الله علیه و آله) مانند کف دستش بود، به اهل مشرق و مغرب نگاه می‎کرد و هر قومی را با زبانشان مورد خطاب قرا می‌داد و خود آنان را به‌سوی خدا و نبوّتش فرامی‌خواند پس پیامبر (علیه السلام) به این ترتیب به تنهایی توانست تمام ساکنان آبادی‌ها و شهرها را به‌سوی خداوند متعال و نبوّت خود دعوت کند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۳۸
بحارالأنوار، ج۱۸، ص۱۸۹/ نورالثقلین

آیه وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا مُوسى بِآياتِنا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ ذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللهِ إِنَّ في ذلِكَ لَآياتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ [5]

ما موسى را با آیات [و معجزات] خود فرستادیم [و دستور دادیم]؛ قومت را از تاریکى‎ها به‌سوى نور خارج ساز و ایّام اللهِ [روزهاى خاصّ الهى] را به آنان یادآورى کن. در این، نشانه‎هایى است براى هر شکیباى شکرگزار.

و ایّام اللهِ [روزهای خاصّ الهی] را به آنان یادآوری کن

۱ -۱
(ابراهیم/ ۵)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ ذَکِّرْهُمْ بِأَیَّامِ اللهِ قَالَ أَیَّامُ اللَّهِ ثَلَاثَهًٌْ یَوْمُ الْقَائِمِ وَ یَوْمُ الْمَوْتِ وَ یَوْمُ الْقِیَامَهًْ.

علیّ‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ ذَکِّرْهُمْ بِأَیَّامِ اللهِ، روزهای خدا، سه روز است؛ روزی که قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام می‌کند و روز مرگ و روز قیامت.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۴۰
بحارالأنوار، ج۱۳، ص۱۲/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۲۴۶/ القمی، ج۱، ص۳۶۷/ نورالثقلین/ البرهان
۱ -۲
(ابراهیم/ ۵)

الباقر (علیه السلام)- أَیَّامُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ ثَلَاثَهًٌْ: یَوْمٌ یَقُومُ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) وَ یَوْمُ الْکَرَّهًِْ وَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ.

امام باقر (علیه السلام)- أَیَّامِ اللهِ سه روز است؛ روزی که قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام می‌کند؛ روز رجعت و روز قیامت.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۴۰
البرهان/ نورالثقلین
۱ -۳
(ابراهیم/ ۵)

الصّادق (علیه السلام)- فِی قَوْلِ اللَّهِ وَ ذَکِّرْهُمْ بِأَیَّامِ اللهِ قَالَ بِآلَاءِ اللَّهِ یَعْنِی نِعَمَهُ.

امام صادق (علیه السلام)- وَ ذَکِّرْهُمْ بِأَیَّامِ اللهِ، أَیَّامِ اللهِ، یعنی نعمت‌های خدا [را به یادشان بیاور].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۴۰
بحارالأنوار، ج۶۸، ص۵۳/ العیاشی، ج۲، ص۲۲۲/ نورالثقلین/ البرهان
۱ -۴
(ابراهیم/ ۵)

الصّادق (علیه السلام)- وَ ذَکِّرْهُمْ بِنِعَمِ اللَّهِ سُبْحَانَهُ فِی سَائِرِ أَیَّامِهِ.

امام صادق (علیه السلام)- نعمت‌های خدای متعال را در سایر روزهای خدا به یادشان بیاور.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۴۰
نورالثقلین/ البرهان
۱ -۵
(ابراهیم/ ۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَیَّامُ اللَّهِ نَعْمَاؤُهُ وَ بَلَاؤُهُ وَ مَثُلَاتُهُ سُبْحَانَهُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- أَیَّامُ اللهِ، نعمت‌های خدا و بلاها و عقوبت‌ها و مجازات‌های اوست.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۴۰
بحارالأنوار، ج۶۷، ص۲۰/ الأمالی للطوسی، ص۴۹۰/ البرهان/ نورالثقلین؛ «ببلایه» بدل «مثلاته»

در این، نشانه‎هایی است برای هر شکیبای شکرگزار

۲ -۱
(ابراهیم/ ۵)

الباقر (علیه السلام)- صَبَّارٌ عَلَی مَا نَزَلَ بِهِ مِنْ شِدَّهًٍْ أَوْ رَخَاءٍ صَبُورٌ عَلَی الْأَذَی فِینَا شَکُورٌ لِلَّهِ عَلَی وَلَایَتِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ (.

امام باقر (علیه السلام)- صَبَّارٌ کسی است که بسیار صبر می‌کند بر سختی‎ها و ناملایماتی که بر او وارد می‎شود و آزار و اذیّتی که در راه ما اهل بیت می‎بیند تحمّل می‌کند و خدا را به‌خاطر ولایت ما اهل بیت (بسیار شکر می‎کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۴۰
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۲۰
۲ -۲
(ابراهیم/ ۵)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- هُوَ الَّذِی یَصْبِرُ عَلَی الْفَقْرِ وَ الْفَاقَهًِْ وَ یَشْکُرُ اللَّهَ عَلَی جَمِیعِ أَحْوَالِهِ.

علیّ‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه)- او کسی است که بر فقر و تنگدستی صبر می‌کند و خدا را در همه اوضاع و احوالش سپاس می‎گوید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۴۰
القمی، ج۲، ص۱۶۷

آیه وَ إِذْ قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللهِ عَلَيْكُمْ إِذْ أَنْجاكُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذابِ وَ يُذَبِّحُونَ أَبْناءَكُمْ وَ يَسْتَحْيُونَ نِساءَكُمْ وَ في ذلِكُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَظيمٌ [6]

و [به یاد آورید] هنگامى را که موسى به قومش گفت: «نعمت خدا را نسبت به خود به یاد داشته باشید، زمانى‎که شما را از [چنگ] فرعونیان رهایى بخشید، همان‎ها که شما را به بدترین وجهى پیوسته شکنجه مى‎کردند، پسرانتان را سر مى‎بریدند و زنانتان را [براى خدمتکارى] زنده مى‎گذاشتند و در این، آزمایش بزرگى از طرف پروردگارتان بود».

۱
(ابراهیم/ ۶)

العسکری (علیه السلام)- یا بَنِی إِسْرائِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ أَنْ بَعَثْتُ مُوسَی وَ هَارُونَ إِلَی أَسْلَافِکُمْ بِالنُّبُوَّهًِْ فَهَدَیْنَاهُمْ إِلَی نُبُوَّهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ وَصِیَّهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ إِمَامَهًِْ عِتْرَتِهِ الطَّیِّبِینَ وَ أَخَذْنَا عَلَیْکُمْ بِذَلِکَ الْعُهُودَ وَ الْمَوَاثِیق.

امام عسکری (علیه السلام)- یا بنی‌اسرائیل نعمت‌هایی را که به شما ارزانی داشتم به یاد آورید!. (بقره/۴۰) موسی و هارون (علیها السلام) را برای اجداد شما به پیامبری مبعوث نمودم، آن‌ها را به نبوّت محمّد (صلی الله علیه و آله) و جانشینی علی (علیه السلام) و امامت عترت پاکش هدایت کردیم و دراین‎مورد از شما پیمان‌های محکم گرفتیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۴۲
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۶۲

آیه وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزيدَنَّكُمْ وَ لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابي لَشَديدٌ [7]

و نیز به یاد آورید هنگامى را که پروردگارتان اعلام داشت: «اگر شکرگزارى کنید، [نعمت خود را] بر شما افزون خواهم کرد و اگر ناسپاسى کنید، مجازاتم شدید است»!

اگر شکرگزاری کنید، [نعمت خود را] بر شما افزون خواهم کرد

۱ -۱
(ابراهیم/ ۷)

الرّضا (علیه السلام)- عَنْ أَحْمَدَ‌بْنِ‌عُمَرَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی‌الْحَسَنِ الرِّضَا (علیه السلام) أَنَا وَ حُسَیْنُ‌بْنُ‌ثُوَیْرِ بْنِ‌أَبِی‌فَاخِتَهًَْ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّا کُنَّا فِی سَعَهًٍْ مِنَ الرِّزْقِ وَ غَضَارَهًٍْ مِنَ الْعَیْشِ فَتَغَیَّرَتِ الْحَالُ بَعْضَ التَّغْیِیرِ‌فَادْعُ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَنْ یَرُدَّ ذَلِکَ إِلَیْنَا فَقَالَ أَیَّ شَیْءٍ تُرِیدُونَ تَکُونُونَ مُلُوکاً أَیَسُرُّکَ أَنْ تَکُونَ مِثْلَ طَاهِرٍ وَ هَرْثَمَهًَْ وَ إِنَّکَ عَلَی خِلَافِ مَا أَنْتَ عَلَیْهِ قُلْتُ لَا وَ اللَّهِ مَا یَسُرُّنِی أَنَّ لِیَ الدُّنْیَا بِمَا فِیهَا ذَهَباً وَ فِضَّهًًْ وَ إِنِّی عَلَی خِلَافِ مَا أَنَا عَلَیْهِ قَالَ فَقَالَ فَمَنْ أَیْسَرَ مِنْکُمْ فَلْیَشْکُرِ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ وَ قَالَ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی اعْمَلُوا آلَ داوُدَ شُکْراً وَ قَلِیلٌ مِنْ عِبادِیَ الشَّکُورُ.

امام رضا (علیه السلام)- احمدبن‌عمر گوید: من و حسین‎بن‎ثویر‎بن‎ابی‎فاخته خدمت امام رضا (علیه السلام) شرفیاب شدیم. من به آن حضرت (علیه السلام) عرض کردم: «فدایت شوم! ما در وسعت رزق و خوشی و خرّمی بودیم و اینک وضع دگرگون شده است، تو از خداوند عزّوجلّ بخواه که آن اوضاع را به ما بازگرداند». امام (علیه السلام) فرمود: «چه می‌خواهید، می‌خواهید سلطان باشید؟! آیا خوش داری که همچون طاهر و هرثمه باشی ولی دین و اعتقادات تو برخلاف آنچه که اکنون است باشد»؟! عرض کردم: «به خدا نه! من دوست ندارم دنیایی آکنده از سیم و زر داشته باشم، امّا اعتقادم بر خلاف آنچه اکنون است باشد». فرمود: «پس هرکس از شما توانگر است باید سپاسگزار باشد. زیرا خدای عزّوجلّ می‌فرماید: لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ و نیز می‌فرماید: ای آل داوود! شکر [این همه نعمت را] بجا آورید ولی عدّه‌ی کمی از بندگان من شکرگزارند!. (سبأ/۱۳)

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۴۲
الکافی، ج۸، ص۳۴۶/ نورالثقلین؛ «فلنشکر» بدل «فلیشکر»، «و قال سبحانه و تعالی ... الی آخر» محذوف
۱ -۲
(ابراهیم/ ۷)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ دَاوُدَ‌بْنِِ‌سِرْحَانَ، قَالَ: کُنَّا عِنْدَ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) إِذْ دَخَلَ عَلَیْهِ سَدِیرٌ الصَّیْرَفِیُّ فَسَلَّمَ وَ جَلَسَ فَقَالَ لَهُ یَا سَدِیرُ مَا کَثُرَ مَالُ رَجُلٍ قَطُّ إِلَّا عَظُمَتِ الْحُجَّهًُْ لِلَّهِ عَلَیْهِ فَإِنْ قَدَرْتُمْ تَدْفَعُونَهَا عَلَی أَنْفُسِکُمْ فَافْعَلُوا فَقَالَ لَهُ یَا ابْنَ‌رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بِمَا ذَا قَالَ بِقَضَاءِ حَوَائِجِ إِخْوَانِکُمْ مِنْ أَمْوَالِکُمْ ثُمَّ قَالَ تَلَقَّوُا النِّعَمَ یَا سَدِیرُ بِحُسْنِ مُجَاوَرَتِهَا وَ اشْکُرُوا مَنْ أَنْعَمَ عَلَیْکُمْ وَ أَنْعِمُوا عَلَی مَنْ شَکَرَکُمْ فَإِنَّکُمْ إِذَا کُنْتُمْ کَذَلِکَ اسْتَوْجَبْتُمْ مِنَ اللَّهِ الزِّیَادَهًَْ وَ مِنْ إِخْوَانِکُمُ الْمُنَاصَحَهًَْ ثُمَّ تَلَا لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ.

امام صادق (علیه السلام)- داوودبن‌سرحان گوید: نزد امام صادق (علیه السلام) بودیم که سَدیر صیرفی وارد مجلس شد سلام کرد و نشست، امام (علیه السلام) فرمود: «ای سَدیر! هرکس ثروت بیشتری داشته باشد، حجت خدا هم بر او زیاد است (مسئولیت بیشتری دارد) و اگر شما می‌توانید ثروت خود را به خودتان بدهید». سدیر عرض کرد: «یعنی چه و چگونه انسان مال خودش را به خودش می‌پردازد»؟ فرمود: «به این ترتیب که نیازهای برادران دینی را از همین اموال تأمین نمایید و با بذل اموال، احتیاج آنان را برطرف سازید». سپس فرمود: «ای سدیر! نعمت های الهی را با حسن مجاورت و سپاسگزاری برخورد کرده و فراگیرید و از کسی که درباره شما احسان نموده، تشکر کنید و به کسی که از احسان شما تشکر می‌کند، انعام و بخشش کنید که اگر شیوه شما چنین باشد، مستوجب افزایش نعمت از خدا خواهید شد و از برادران خود محبت و خیرخواهی می‌بینید». سپس حضرت این آیه را تلاوت فرمود: لَئِن شَکَرْتُمْ لأَزِیدَنَّکُمْ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۴۲
بحارالأنوار، ج۶۸، ص۴۷/ الأمالی للطوسی، ص۳۰۲/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۶، ص۳۲۸/ نورالثقلین؛ «کنّا عند أبی عبدالله (... من اموالکم» محذوف/ البرهان
بیشتر