آیه ۲۷ - سوره ابراهیم

آیه يُثَبِّتُ اللهُ الَّذينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ وَ يُضِلُّ اللهُ الظَّالِمينَ وَ يَفْعَلُ اللهُ ما يَشاءُ [27]

خداوند کسانى را که ایمان آوردند، به سبب گفتار و اعتقاد استوار در این جهان و در سراى دیگر، ثابت ‌قدم مى‌دارد و ستمکاران را گمراه مى‌سازد، [و لطف خود را از آن‌ها به سبب اعمالشان برمى‌گیرد] و خداوند هرچه را اراده کند [و مصلحت باشد] انجام مى‌دهد.

خداوند کسانی را که ایمان آوردند، به سبب گفتار و اعتقاد استوار در این جهان و در سرای دیگر، ثابت قدم می‌دارد

۱ -۱
(ابراهیم/ ۲۷)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ الشَّیْطَانَ لَیَأْتِی الرَّجُلَ مِنْ أَوْلِیَائِنَا عِنْدَ مَوْتِهِ عَنْ یَمِینِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ لِیُضِلَّهُ عَمَّا هُوَ عَلَیْهِ فَیَأْبَی اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ ذَلِکَ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَی یُثَبِّتُ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ.

امام صادق (علیه السلام)- هرگاه زمان مرگ یکی از طرفداران و شیعیان ما فرامی‌رسد شیطان از راست و چپ به بالین او می‌آید تا او را از آنچه بدان اعتقاد دارد گمراه سازد، ولی خداوند عزّوجلّ از آن جلوگیری می‌کند و نمی‌گذارد و این همان فرمایش خداوند متعال است یُثَبِّتُ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۷۸
من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۱۳۴/ العیاشی، ج۲، ص۲۲۵/ نورالثقلین
۱ -۲
(ابراهیم/ ۲۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ الْبَرَاءِ‌بْنِِ‌عَازِبٍ، عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله)، فِی قَوْلِه یُثَبِّتُ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ قَالَ فِی الْقَبْرِ إِذَا سُئِلَ الْمَوْتَی.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- براءبن‌عازب گوید پیامبر (صلی الله علیه و آله) در مورد آیه: یُثَبِّتُ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ؛]این ثبات قدم و استواری عقیده[فرمود: هنگام سؤال از اموات در عالم قبر است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۷۸
بحارالأنوار، ج۶، ص۲۲۸/ الأمالی للطوسی، ص۳۷۷/ بحارالأنوار، ج۶، ص۲۲۷؛ «فی الحیاهًْ الدّنیا ... إلی آخر» محذوف/ البرهان
۱ -۳
(ابراهیم/ ۲۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ الْبَرَاءُ بْنُ عَازِبٍ خَرَجْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلَی جَنَازَهًِْ رَجُلٍ مِنَ الْأَنْصَارِ فَجَلَسَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلَی قَبْرِهِ مُنَکِّساً رَأْسَهُ ثُمَّ قَالَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ ثَلَاثاً ثُمَّ قَالَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا کَانَ فِی إِقْبَالٍ مِنَ الْآخِرَهًِْ بَعَثَ اللَّهُ لَهُ مَلَائِکَهًًْ کَأَنَّ وُجُوهَهُمُ الشَّمْسُ مَعَهُمْ حَنُوطُهُ وَ کَفَنُهُ فَیَجْلِسُونَ مَدَّ بَصَرِهِ فَإِذَا خَرَجَتْ رُوحُهُ صَلَّی عَلَیْهِ کُلُّ مَلَکٍ بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ کُلُّ مَلَکٍ فِی السَّمَاءِ وَ فُتِحَتْ لَهُ أَبْوَابُ السَّمَاءِ فَلَیْسَ مِنْهَا بَابٌ إِلَّا یُحِبُ أَنْ تَدْخُلَ رُوحُهُ مِنْهُ فَإِذَا صَعِدَ بِرُوحِهِ قِیلَ أَیْ رَبِّ عَبْدُکَ فُلَانٌ فَیَقُولُ ارْجِعُوهُ فَأَرُوهُ مَا أَعْدَدْتُ لَهُ مِنَ النَّعِیمِ فَإِنِّی وَعَدْتُهُ مِنْها خَلَقْناکُمْ وَ فِیها نُعِیدُکُمْ وَ مِنْها نُخْرِجُکُمْ تارَهًًْ أُخْری وَ إِنَّهُ لَیَسْمَعُ خَفْقَ نِعَالِهِمْ إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِینَ حَتَّی یُقَالَ یَا هَذَا مَنْ رَبُّکَ وَ مَنْ نَبِیُّکَ وَ مَنْ إِمَامُکَ فَیَقُولُ رَبِّیَ اللَّهُ وَ نَبِیِّی مُحَمَّدٌ وَ إِمَامِی عَلِیٌّ وَ یَعُدُّ الْأَئِمَّهًَْ وَاحِداً وَاحِداً قَالَ فَیَنْتَهِرَانِهِ انْتِهَاراً شَدِیداً وَ هِیَ آخِرُ فِتْنَهًٍْ تَعْرِضُ عَلَیْهِ فَإِذَا قَالَ ذَلِکَ نَادَی مُنَادٍ صَدَقْتَ وَ هِیَ مَعْنَی قَوْلِهِ یُثَبِّتُ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- براءبن‌عازب گوید: همراه پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) برای تشییع جنازه مردی از انصار رفتیم، پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) کنار قبر او نشست و سر مبارکش را پایین انداخته بود، سپس سه مرتبه عرض کرد: «بار خدایا! از عذاب قبر به تو پناه می‌برم»! آنگاه فرمود: «مؤمن وقتی که رو به آخرت می‌رود، خداوند فرشتگانی را بر او می‌گمارد که سیمایشان چون خورشید می‌درخشد و حنوط و کفن وی نیز همراه آن‌هاست، پس در مقابل چشمش می‌نشینند وقتی که روح از بدنش بیرون شد، تمام فرشتگان بین آسمان و زمین و تمام فرشتگان آسمان بر او درود می‌فرستند و درهای آسمان به روی او گشوده می‌شود و هیچ دری از درهای آسمان نیست مگر اینکه دوست دارد روح وی از آن وارد شود و هنگامی‌که روحش بالا رفت، گویند: «بار خدایا! بنده‌ات فلانی است»! خطاب می‌رسد: «او را برگردانید تا به او نشان دهم، نعمت‌هایی را که برایش آماده ساخته‌ام که من به او این وعده را داده‌ام؛ ما شما را از آن [زمین] آفریدیم و در آن بازمی‌گردانیم و بار دیگر [در قیامت] شما را از آن بیرون می‌آوریم! و او صدای پای تشییع‌کنندگان را می‌شنود آن هنگامی‌که برمی‌گردند تا اینکه فرشتگان الهی می‌پرسند: «ای فلان! پروردگارت کیست؟ پیامبرت کیست؟ و امامت کیست»؟ جواب می‌دهد: «خدای یکتا پروردگار من است و محمّد (صلی الله علیه و آله) پیامبر و علی (علیه السلام) امام من و یک‌یک امامان را می‌شمرد». [پیامبر (صلی الله علیه و آله)] فرمود: «آن دو فرشته با صدای بلندی او را وامی‌گذارند و این آخرین خطری است که متوجّه او می‌شود و پس از گفتن آن جواب‌ها منادیی ندا می‌دهد: «راست گفتی! و همان است معنای سخن خدای متعال که فرمود: یُثَبِّتُ اللهُ الَّذینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۷۸
مجموعهًْ ورام، ج۱، ص۲۹۰
۱ -۴
(ابراهیم/ ۲۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ ابْنَ آدَم (علیه السلام) إِنْ کَانَ لِلَّهِ وَلِیّا ... إِذَا أُدْخِلَ قَبْرَهُ أَتَاهُ مَلَکَا الْقَبْرِ یَجُرَّانِ أَشْعَارَهُمَا وَ یَخُدَّانِ الْأَرْضَ بِأَقْدَامِهِمَا أَصْوَاتُهُمَا کَالرَّعْدِ الْقَاصِفِ وَ أَبْصَارُهُمَا کَالْبَرْقِ الْخَاطِفِ فَیَقُولَانِ لَهُ مَنْ رَبُّکَ وَ مَا دِینُکَ وَ مَنْ نَبِیُّکَ فَیَقُولُ اللَّهُ رَبِّی وَ دِینِیَ الْإِسْلَامُ وَ نَبِیِّی مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) فَیَقُولَانِ لَهُ ثَبَّتَکَ اللَّهُ فِیمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَی وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ یُثَبِّتُ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ ثُمَّ یَفْسَحَانِ لَهُ فِی قَبْرِهِ مَدَّ بَصَرِهِ ثُمَّ یَفْتَحَانِ لَهُ بَاباً إِلَی الْجَنَّهًْ.

امام علی (علیه السلام)- اگر فرزند آدم ولیّ خدا باشد ... چون وارد قبر خویش می‌شود، دو فرشته‌ی قبر درحالی‌که گیسوان خود را به‌دنبال می‌کشند و زمین را با گام‌های خود می‌شکافند و صدای آنان هم چون رعدی کوبنده و چشمانشان همچون آذرخشی سریع و گذراست، نزد او می‌آیند و از او می‌پرسند: «خدایت کیست؟ دینت چیست؟ پیامبرت کیست»؟ وی پاسخ می‌دهد: «الله جلّ جلاله، خدای من است، دینم اسلام و پیامبرم نیز محمّد (صلی الله علیه و آله) است». آن دو فرشته به او می‌گویند: «خداوند تو را در آنچه که دوست داری و مایه‌ی خشنودی توست، استوار گرداند». خداوند در این‌باره فرموده است: یُثَبِّتُ اللهُ الَّذِینَ آمَنُواْ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الحَیَاةِ الدُّنْیَا وَ فِی الآخِرَةِ. سپس قبر او را تا آنجا که چشم کار می‌کند، فراخ کرده و می‌گسترانند و از قبر او دری به‎سوی بهشت باز می‌کنند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۸۰
الکافی، ج۳، ص۲۳۱/ بحارالأنوار، ج۶، ص۲۲۴/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۲۴۷/ القمی، ج۱، ص۳۶۹/ العیاشی، ج۲، ص۲۲۷/ نورالثقلین/ البرهان
۱ -۵
(ابراهیم/ ۲۷)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قال: إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا أُخْرِجَ مِنْ بَیْتِهِ شَیَّعَتْهُ الْمَلَائِکَهًُْ إِلَی قَبْرِهِ یَزْدَحِمُونَ عَلَیْهِ حَتَّی إِذَا انْتَهَی بِهِ إِلَی قَبْرِهِ قَالَتْ لَهُ الْأَرْضُ مَرْحَباً بِکَ وَ أَهْلًا أَمَا وَ اللَّهِ لَقَدْ کُنْتُ أُحِبُّ أَنْ یَمْشِیَ عَلَیَّ مِثْلُکَ لَتَرَیَنَّ مَا أَصْنَعُ بِکَ فَتَوَسَّعُ لَهُ مَدَّ بَصَرِهِ وَ یَدْخُلُ عَلَیْهِ فِی قَبْرِهِ مَلَکَا الْقَبْرِ وَ هُمَا قَعِیدَا الْقَبْرِ مُنْکَرٌ وَ نَکِیرٌ فَیُلْقِیَانِ فِیهِ الرُّوحَ إِلَی حَقْوَیْهِ فَیُقْعِدَانِهِ وَ یَسْأَلَانِهِ فَیَقُولَانِ لَهُ مَنْ رَبُّکَ فَیَقُولُ اللَّهُ فَیَقُولَانِ مَا دِینُکَ فَیَقُولُ الْإِسْلَامُ فَیَقُولَانِ وَ مَنْ نَبِیُّکَ فَیَقُولُ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) فَیَقُولَانِ وَ مَنْ إِمَامُکَ فَیَقُولُ فُلَانٌ قَالَ فَیُنَادِی مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ صَدَقَ عَبْدِی افْرُشُوا لَهُ فِی قَبْرِهِ مِنَ الْجَنَّهًِْ وَ افْتَحُوا لَهُ فِی قَبْرِهِ بَاباً إِلَی الْجَنَّهًِْ وَ أَلْبِسُوهُ مِنْ ثِیَابِ الْجَنَّهًِْ حَتَّی یَأْتِیَنَا وَ مَا عِنْدَنَا خَیْرٌ لَهُ ثُمَّ یُقَالُ لَهُ نَمْ نَوْمَهًَْ عَرُوسٍ نَمْ نَوْمَهًًْ لَا حُلُمَ فِیهَا قَالَ وَ إِنْ کَانَ کَافِراً خَرَجَتِ الْمَلَائِکَهًُْ تُشَیِّعُهُ إِلَی قَبْرِهِ تَلْعَنُونَهُ حَتَّی إِذَا انْتَهَی بِهِ إِلَی قَبْرِهِ قَالَتْ لَهُ الْأَرْضُ لَا مَرْحَباً بِکَ وَ لَا أَهْلًا أَمَا وَ اللَّهِ لَقَدْ کُنْتُ أُبْغِضُ أَنْ یَمْشِیَ عَلَیَّ مِثْلُکَ لَا جَرَمَ لَتَرَیَنَّ مَا أَصْنَعُ بِکَ الْیَوْمَ فَتَضِیقُ عَلَیْهِ حَتَّی تَلْتَقِیَ جَوَانِحُهُ قَالَ ثُمَّ یَدْخُلُ عَلَیْهِ مَلَکَا الْقَبْرِ وَ هُمَا قَعِیدَا الْقَبْرِ مُنْکَرٌ وَ نَکِیرٌ قَالَ أَبُو بَصِیرٍ جُعِلْتُ فِدَاکَ یَدْخُلَانِ عَلَی الْمُؤْمِنِ وَ الْکَافِرِ فِی صُورَهًٍْ وَاحِدَهًٍْ فَقَالَ لَا قَالَ فَیُقْعِدَانِهِ وَ یُلْقِیَانِ فِیهِ الرُّوحَ إِلَی حَقْوَیْهِ فَیَقُولَانِ لَهُ مَنْ رَبُّکَ فَیَتَلَجْلَجُ وَ یَقُولُ قَدْ سَمِعْتُ النَّاسَ یَقُولُونَ فَیَقُولَانِ لَهُ لَا دَرَیْتَ وَ یَقُولَانِ لَهُ مَا دِینُکَ فَیَتَلَجْلَجُ فَیَقُولَانِ لَهُ لَا دَرَیْتَ وَ یَقُولَانِ لَهُ مَنْ نَبِیُّکَ فَیَقُولُ قَدْ سَمِعْتُ النَّاسَ یَقُولُونَ فَیَقُولَانِ لَهُ لَا دَرَیْتَ وَ یُسْأَلُ عَنْ إِمَامِ زَمَانِهِ قَالَ فَیُنَادِی مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ کَذَبَ عَبْدِی افْرُشُوا لَهُ فِی قَبْرِهِ مِنَ النَّارِ وَ أَلْبِسُوهُ مِنْ ثِیَابِ النَّارِ وَ افْتَحُوا لَهُ بَاباً إِلَی النَّارِ حَتَّی یَأْتِیَنَا وَ مَا عِنْدَنَا شَرٌّ لَهُ فَیَضْرِبَانِهِ بِمِرْزَبَهًٍْ ثَلَاثَ ضَرَبَاتٍ لَیْسَ مِنْهَا ضَرْبَهًٌْ إِلَّا یَتَطَایَرُ قَبْرُهُ نَاراً لَوْ ضُرِبَ بِتِلْکَ الْمِرْزَبَهًِْ جِبَالُ تِهَامَهًَْ لَکَانَتْ رَمِیماً وَ قَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) وَ یُسَلِّطُ اللَّهُ عَلَیْهِ فِی قَبْرِهِ الْحَیَّاتِ تَنْهَشُهُ نَهْشاً وَ الشَّیْطَانَ یَغُمُّهُ غَمّاً قَالَ وَ یَسْمَعُ عَذَابَهُ مَنْ خَلَقَ اللَّهُ إِلَّا الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ قَالَ وَ إِنَّهُ لَیَسْمَعُ خَفْقَ نِعَالِهِمْ وَ نَقْضَ أَیْدِیهِمْ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ یُثَبِّتُ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ وَ یُضِلُّ اللهُ الظَّالِمِینَ وَ یَفْعَلُ اللهُ ما یَشاءُ.

امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر از امام صادق (علیه السلام) روایت می‌کند که فرمود: وقتی جسد مؤمن از خانه‌اش به‌سمت قبرستان بیرون برده می‌شود، فرشتگان، جنازه‌ی او را تا قبر تشییع می‌کنند و آنگاه گرداگرد او جمع شده و ازدحام می‌کنند تا او در قبر گذاشته شود. دراین‌هنگام، زمین به او می‌گوید: «خوش آمدی! به خداوند سوگند! که من دوست داشتم کسانی همچون تو پای بر من بگذارند و راه بروند. بی‌گمان، تو خواهی دید که برای تو چه می‌کنم». سپس تا آنجا که چشم کار می‌کند، زمین در مقابل او گسترده می‌شود و دو فرشته‌ی قبر که در قبر می‌نشینند و منکر و نکیر نام دارند، وارد قبر او می‌شوند و تا کمر در او روح می‌دمند و او را می‌نشانند و از او می‌پرسند: «خدایت کیست»؟ می‌گوید: «الله جلّ جلاله». می‌پرسند: «دین تو چیست»؟ می‌گوید: «اسلام». می‌پرسند: «پیامبر تو کیست»؟ جواب می‌دهد: «محمّد (صلی الله علیه و آله)». می‌پرسند: «امام تو کیست»؟ جواب می‌دهد: «فلانی». [حضرت (علیه السلام) فرمود]: «در این لحظه ندادهنده‌ای از آسمان ندا می‌دهد که بنده‌ام راست گفت، بساط بهشت را در قبرش بگسترانید و از قبر او راهی به بهشت بگشایید و از لباس‌های بهشتی بر تن او بپوشانید تا آن زمان‌که نزد ما آید و البتّه آنچه نزد ما هست، برای او بسی بهتر و والاتر است». سپس به او خطاب کنند که چونان عروس بخواب، خوابی که هیچ پریشانی در آن نیست. فرمود: «امّا اگر کافر باشد، فرشتگان او را از خانه تا قبرستان، لعنت‌کنان مشایعت می‌کنند و چون در قبر نهاده شود، زمین خطاب به او می‌گوید: «این مکان بر تو خوشایند مباد! به خداوند سوگند یاد می‌کنم که بیزار بودم از اینکه کسانی چون تو، پای بر من نهند، ولی گریزی نیست. بی‌تردید امروز خواهی دید که با تو چه خواهم کرد». آنگاه زمین، چنان قبر را بر وی تنگ می‌گرداند که دو پهلوی او به هم می‌رسند. سپس دو فرشته‌ی قبر که منکرونکیر نام دارند و در قبر می‌نشینند. بر او وارد می‌شوند». ابو بصیر گفت: «فدایت شوم! آیا این دو فرشته بر انسان مؤمن و کافر یکسان وارد می‌شوند»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «خیر». سپس فرمود: «کافر را بر سر جای خود نشانده و سپس تا کمر او روح می‌دمند و به او می‌گویند: «پروردگارت کیست»؟ وی به لکنت می‌افتد و می‌گوید: «شنیدم که مردم می‌گویند». آن دو فرشته به او می‌گویند: «فهم نکرده‌ای و نمی‌دانی خدایت کیست»؟ سپس از وی می‌پرسند: «پیامبرت کیست»؟ به لکنت می افتد و پاسخ می‌دهد: «شنیدم مردم می‌گفتند». آن دو فرشته به او می‌گویند: «فهم نکرده‌ای و نمی‌دانی»؟ از آن پس، درباره‌ی امام زمانش از وی سؤال می‌کنند». حضرت (علیه السلام) فرمود: «در این لحظه، ندادهنده‌ای از آسمان بانگ برآورد که بنده‌ام دروغگوست، بساط دوزخ را در قبر او بگسترانید و لباسی از آتش بر او بپوشانید و از قبرش به‎سوی دوزخ دری بگشایید، تا آن روز که نزد ما بیاید و آنچه در آن روز برای او تدارک دیده‌ایم، بسی بدتر از این است که در آن به سر می‌برد. سپس آن دو فرشته با گرزی ستبر، سه ضربه بر او وارد می‌آورند و با هر ضربه‌ای، قبر او آکنده از آتش می‌شود. آن گرز چنان است که اگر کوه‌های منطقه‌ی تهامه را با آن گرز بزنند، به خاکستر تبدیل می‌شود». امام صادق (علیه السلام) فرمود: «خداوند در میان قبر، مارهایی زهرآگین را بر او مسلّط می‌گرداند که او را قطعه‌قطعه کنند و شیطان، او را سخت اندوهگین و غمگین سازد». حضرت (علیه السلام) فرمود: «صدای شکنجه و عذاب او را همه‌ی مخلوقات خداوند به جز جن و انس می‌شنوند». حضرت (علیه السلام) فرمود: «صدای پای آنان و تکان‌دادن دست‌هایشان را می‌شنود». خداوند متعال در این‌باره فرموده است: یُثَبِّتُ اللهُ الَّذِینَ آمَنُواْ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الحَیَاةِ الدُّنْیَا وَ فِی الآخِرَةِ وَ یُضِلُّ اللهُ الظَّالِمِینَ وَ یَفْعَلُ اللهُ مَا یَشَاءُ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۸۰
الکافی، ج۳، ص۲۳۹/ بحارالأنوار، ج۶، ص۲۶۳/ العیاشی، ج۲، ص۲۲۵/ نورالثقلین/ البرهان
۱ -۶
(ابراهیم/ ۲۷)

الباقر (علیه السلام)- إِذَا وُضِعَ الرَّجُلُ فِی قَبْرِهِ أَتَاهُ مَلَکَانِ مَلَکٌ عَنْ یَمِینِهِ وَ مَلَکٌ عَنْ شِمَالِهِ وَ أُقِیمَ الشَّیْطَانُ بَیْنَ یَدَیْهِ عَیْنَاهُ مِنْ نُحَاسٍ فَیُقَالُ لَهُ کَیْفَ تَقُولُ فِی هَذَا الرَّجُلِ الَّذِی خَرَجَ بَیْنَ ظَهْرَانَیْکُمْ قَالَ فَیَفْزَعُ لِذَلِکَ فَیَقُولُ إِنْ کَانَ مُؤْمِناً عَنْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) تَسْأَلَانِی فَیَقُولَانِ لَهُ عِنْدَ ذَلِکَ نَمْ نَوْمَهًًْ لَاحُلُمَ فِیهَا وَ یُفْسَحُ لَهُ فِی قَبْرِهِ سَبْعَهًَْ أَذْرُعٍ وَ یَرَی مَقْعَدَهُ مِنَ الْجَنَّهًِْ وَ إِنْ کَانَ کَافِراً قِیلَ لَهُ مَا تَقُولُ فِی هَذَا الرَّجُلِ الَّذِی خَرَجَ بَیْنَ ظَهْرَانَیْکُمْ فَیَقُولُ مَا أَدْرِی وَ یُخَلَّی بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الشَّیْطَانِ وَ یُضْرَبُ بِمِرْزَبَهًٍْ مِنْ حَدِیدٍ یَسْمَعُ صَوْتَهُ کُلُّ شَیْءٍ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ یُثَبِّتُ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ وَ یُضِلُّ اللهُ الظَّالِمِینَ وَ یَفْعَلُ اللهُ ما یَشاءُ.

امام باقر (علیه السلام)- چون انسان در قبر گذاشته شود، دو فرشته پیش او می‌آیند یکی در سمت راست و یکی در سمت چپ او و شیطان را نیز در مقابل او قرار دارد، چشمان وی از مس است. به او می‌گویند: «درباره‌ی این مردی که از میان شما به رسالت برانگیخته شده است، چه می‌گویی»؟ حضرت (علیه السلام) فرمود: «این پرسش، آن شخص را به هراس می‌افکند و [اگر مؤمن باشد] می‌گوید: «درباره‌ی محمّد (صلی الله علیه و آله) از من سؤال می‌کنید»؟ در این‌حال آن دو فرشته به او می‌گویند: «بخواب، خوابی که هیچ پریشانی در آن نباشد». قبر او را به‌اندازه‌ی نُه ذراع می‌گسترانند و جایگاه خود را در بهشت می‌بیند. امّا اگر کافر باشد، از او سؤال می‌شود: «درباره‌ی این مردی که از میان شما به رسالت برانگیخته شد، چه می‌گویی»؟ او پاسخ می‌دهد: «نمی‌دانم». و آنگاه او را با شیطان تنها می‌گذارند و با گرزی آهنین بر سر او کوبیده می‌شود که صدای آن را همه‌ی مخلوقات می‌شنوند. خداوند در این‌باره فرموده است: یُثَبِّتُ اللهُ الَّذِینَ آمَنُواْ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الحَیَاةِ الدُّنْیَا وَ فِی الآخِرَةِ وَ یُضِلُّ اللهُ الظَّالِمِینَ وَ یَفْعَلُ اللهُ مَا یَشَاءُ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۸۲
بحارالأنوار، ج۶، ص۲۳۷/ العیاشی، ج۲، ص۲۲۷/ نورالثقلین/ البرهان

گفتار و اعتقاد استوار

۲ -۱
(ابراهیم/ ۲۷)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- بِوَلَایَهًِْ أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام).

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- منظور از [بالقول الثابت] به ولایت علی (علیه السلام) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۸۲
بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۴۱/ بشارهًْ المصطفی، ص۲۴۱/ فرات الکوفی، ص۲۲۰/ شواهدالتنزیل، ج۱، ص۴۱۰/ البرهان
۲ -۲
(ابراهیم/ ۲۷)

الهادی (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ‌الْعَظِیمِ‌الْحَسَنِیِّ قَالَ دَخَلْتُ عَلَی سَیِّدِی عَلِیِّ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) فَلَمَّا بَصُرَ بِی قَالَ لِی مَرْحَباً بِکَ یَا أَبَاالْقَاسِمِ أَنْتَ وَلِیُّنَا حَقّاً فَقُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أَعْرِضَ عَلَیْکَ دِینِی فَإِنْ کَانَ مَرْضِیّاً ثَبَتُّ عَلَیْهِ حَتَّی أَلْقَی اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ فَقَالَ هَاتِ یَا أَبَاالْقَاسِمِ فَقُلْت ... فَقَالَ (علیه السلام) یَا أَبَا الْقَاسِمِ هَذَا وَ اللَّهِ دِینُ اللَّهِ الَّذِی ارْتَضَاهُ لِعِبَادِهِ فَاثْبُتْ عَلَیْهِ ثَبَّتَکَ اللهُ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ.

امام جواد (علیه السلام)- حضرت عبدالعظیم حسنی (رحمة الله علیه) گوید: خدمت مولایم امام هادی (علیه السلام) رسیدم، هنگامی‌که دیدگانش بر من افتاد فرمود: «ای ابالقاسم! خوش آمدی تو حقیقتاً دوست ما هستی». گفتم: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می‌خواهم دین خود را بر شما عرضه بدارم، اگر مورد رضایت شماست بر آن ثابت باشم تا به ملاقات خدا برسم». امام (علیه السلام) فرمود: «عقایدت را اظهار کن، ای ابالقاسم»! عبدالعظیم عقایدش را عرضه کرد ... سپس امام (علیه السلام) فرمود: «ای اباالقاسم! به خدا سوگند این دینی است که خدای متعال از بندگانش پذیرفته، فَاثْبُتْ عَلَیْهِ ثَبَّتَکَ اللهُ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۸۲
بحارالأنوار، ج۳۶، ص۴۱۲/ بحارالأنوار، ج۶۶، ص۱

ستمکاران را گمراه می‌سازد، [و لطف خود را از آن‌ها به سبب اعمالشان برمی‌گیرد] و خداوند هرچه را اراده کند [و مصلحت باشد] انجام می‌دهد

۳ -۱
(ابراهیم/ ۲۷)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُضِلُّ الظَّالِمِینَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ عَنْ دَارِکَرَامَتِهِ وَ یَهْدِی أَهْلَ الْإِیمَانِ وَ الْعَمَلِ الصَّالِحِ إِلَی جَنَّتِهِ کَمَا قَالَ عَزَّوَجَلَّ وَ یُضِلُّ اللهُ الظَّالِمِینَ وَ یَفْعَلُ اللهُ ما یَشاءُ وَ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ یَهْدِیهِمْ رَبُّهُمْ بِإِیمانِهِمْ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ فِی جَنَّاتِ النَّعِیم.

امام صادق (علیه السلام)- خدای تبارک‌وتعالی در روز قیامت ستمکاران را از خانه‌ی کرامت خویش، گمراه می‌کند و اهل ایمان و عمل صالح را به‌سوی بهشت خویش هدایت فرماید. همان‌طور که در قرآن فرموده است: وَ یُضِلُّ اللهُ الظَّالِمِینَ وَ یَفْعَلُ اللهُ ما یَشاءُ و [نیز] خدای عزّوجلّ فرموده است: کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، پروردگارشان آن‌ها را در پرتو ایمانشان هدایت می‌کند از زیر [قصرهای] آن‌ها در باغ‌های بهشت، نهرها جاریست. (یونس/۹)

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۸۴
بحارالأنوار، ج۵، ص۱۹۹/ التوحید، ص۲۴۱/ معانی الأخبار، ص۲۰/ نورالثقلین
۳ -۲
(ابراهیم/ ۲۷)

الرّضا (علیه السلام)- مَا بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نَبِیّاً إِلَّا بِتَحْرِیمِ الْخَمْرِ وَ أَنْ یُقِرَّ لَهُ بِأَنَّ اللَّهَ یَفْعَلُ مَا یَشَاءُ وَ أَنْ یَکُونَ فِی تُرَاثِهِ الْکُنْدُرُ.

امام رضا (علیه السلام)- خدا پیغمبری مبعوث نکرده جز با تحریم شراب و اقرار به اینکه خدا هرآنچه که می‌خواهد انجام می‌دهد، و اینکه در میراثش کندر باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۸۴
بحارالأنوار، ج۴، ص۹۷/ نورالثقلین
بیشتر