آیه وَ قالَ الشَّيْطانُ لَمَّا قُضِيَ الْأَمْرُ إِنَّ اللهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَ وَعَدْتُكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ وَ ما كانَ لِيَ عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطانٍ إِلاَّ أَنْ دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لي فَلا تَلُومُوني وَ لُومُوا أَنْفُسَكُمْ ما أَنَا بِمُصْرِخِكُمْ وَ ما أَنْتُمْ بِمُصْرِخِيَّ إِنِّي كَفَرْتُ بِما أَشْرَكْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ إِنَّ الظَّالِمينَ لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ [22]
و هنگامىکه کار تمام مى‌شود، شیطان مى‌گوید: «خداوند به شما وعده‌ی حق داد و من به شما وعده‌ی [باطل] دادم و تخلّف کردم. من بر شما تسلّطى نداشتم، جز اینکه دعوتتان کردم و شما دعوت مرا پذیرفتید؛ بنابراین، مرا سرزنش نکنید و خود را سرزنش کنید. نه من فریادرس شما هستم و نه شما فریادرس من. من نسبت به شرک شما درباره‌ی خود، که از قبل داشتید، [و اطاعت مرا هم‌ردیف اطاعت خدا قرار دادید] بیزار و کافرم»! به یقین ستمکاران عذاب دردناکى دارند.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- قَالَ الشَّیْطانُ لَمَّا قُضِیَ الْأَمْرُ أَیْ لَمَّا فَرَغَ مِنْ أَمْرِ الدُّنْیَا مِنْ أَوْلِیَائِهِ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ قَالَ الشَّیْطَانُ لَمَّا قُضِیَ الأَمْرُ؛ یعنی هنگامی‌که شیطان از مسائل دنیا و اولیای خویش فارغ شد.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- سَأَلُوهُ (علیه السلام) عَنِ الْمُتَشَابِهِ فِی الْقَضَاءِ فَقَالَ أمیرالمؤمنین (علیه السلام) هُوَ عَشَرَهًُْ أَوْجَهٍ مُخْتَلِفَهًُْ الْمَعْنَی فَمِنْهُ قَضَاءُ فَرَاغٍ وَ قَضَاءُ عَهْدٍ وَ مِنْهُ قَضَاءُ إِعْلَامٍ وَ مِنْهُ قَضَاءُ فِعْلٍ وَ مِنْهُ قَضَاءُ إِیجَابٍ وَ مِنْهُ قَضَاءُ کِتَابٍ وَ مِنْهُ قَضَاءُ إِتْمَامٍ وَ مِنْهُ قَضَاءُ حُکْمٍ وَ فَصْلٍ وَ مِنْهُ قَضَاءُ خَلْقٍ وَ مِنْهُ قَضَاءُ نُزُولِ الْمَوْتِ ... أَمَّا تَفْسِیر قَضَاءُ الْإِیجَابِ لِلْعَذَابِ کَقَوْلِهِ تَعَالَی فِی سُورَهًِْ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ قالَ الشَّیْطانُ لَمَّا قُضِیَ الْأَمْرُ أَیْ لَمَّا وَجَبَ الْعَذَابُ وَ مِثْلُهُ فِی سُورَهًِْ یُوسُفَ قُضِیَ الْأَمْرُ الَّذِی فِیهِ تَسْتَفْتِیانِ مَعْنَاهُ أَیْ وَجَبَ الْأَمْرُ الَّذِی عَنْهُ تَسَاءَلَانِ.
امام علی (علیه السلام)- از امیرالمؤمنین (علیه السلام) در مورد معانی متشابه در قضاء پرسیدند، فرمود: «قضا، ده معنای متفاوت دارد. از جمله‌ی آن قضاء به معنی فراغ و پایان، قضاء به معنی عهد و پیمان و قضاء به معنی اعلام کردن، قضاء به‌معنی انجام‌دادن، قضاء به معنی واجب‌کردن، قضاء به‌معنی امر معلوم و قطعی، قضاء به معنی تمام‌کردن و قضاء به معنی حکم‌کردن و فیصله‌دادن [در دادگاه]» است و همچنین قضاء به معنی آفریدن است و قضاء به معنی فرا رسیدن مرگ است ... امّا تفسیر قضاء به معنی واجب‌کردن عذاب، مانند سخن خداوند متعال در سوره‌ی ابراهیم (علیه السلام) است: قالَ الشَّیْطانُ لَمَّا قُضِیَ الْأَمْرُ یعنی وقتی عذاب واجب شد و مثل آن است در سوره‌ی یوسف (علیه السلام): و مطلبی که درباره‌ی آن [از من] نظر خواستید، قطعی و حتمی است!. (یوسف/۴۱)
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- دَعَاهُمْ رَبُّهُم فَتَفَرَّقُوا وَ لَوْ دَعَاهُمُ الشَّیْطَانُ فَاسْتَجَابُوا وَ اقْبَلُوا.
امام علی (علیه السلام)- پروردگارشان آن‌ها را دعوت کرد ولی آن‌ها پراکنده شدند و اگر شیطان آن‌ها را دعوت میکرد اجابت میکردند و به او روی می‌آوردند.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- ما أَنَا بِمُصْرِخِکُمْ أَیْ بِمُعِینِکُمْ وَ مَا أَنْتُمْ بِمُصْرِخِیَّ أَیْ بِمُعِینِی إِنِّی کَفَرْتُ بِما أَشْرَکْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- ما أَنَاْ بِمُصْرِخِکُمْ؛ یعنی فریادرس شما نیستم. وَ مَا أَنتُمْ بِمُصْرِخِیَّ؛ شما نیز فریادرس من نیستید. إِنِّی کَفَرْتُ بِمَا أَشْرَکْتُمُونِ مِن قَبْلُ؛ به شرک شما درباره‌ی خود، که از قبل داشتید، [و اطاعت مرا هم‌ردیف اطاعت خدا قرار دادید] بیزار و کافرم!.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فی الاحتجاج: قَالَ أَمِیرِالْمُؤْمِنِین (علیه السلام) فی قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ یَوْمَ الْقِیامَةِ یَکْفُرُ بَعْضُکُمْ بِبَعْضٍ وَ یَلْعَنُ بَعْضُکُمْ بَعْضاً الْمُرَادُ یَکْفُرُ أَهْلُ الْمَعَاصِی بَعْضُهُمْ بِبَعْضٍ وَ یَلْعَنُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً وَ الْکُفْرُ فِی هَذِهِ الْآیَهًِْ الْبَرَاءَهًُْ یَقُولُ یَتَبَرَّأُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ وَ نَظِیرُهَا فِی سُورَهًِْ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) قَوْلُ الشَّیْطَانِ إِنِّی کَفَرْتُ بِما أَشْرَکْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ وَ قَوْلُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ الرَّحْمَنِ کَفَرْنا بِکُمْ یَعْنِی تَبَرَّأْنَا مِنْکُمْ.
امام علی (علیه السلام)- در کتاب احتجاج آمده است: امیرالمؤمنین (علیه السلام) در تفسیر آیه: روز قیامت، بعضی از شما بعضی دیگر را انکار و برخی از شما برخی دیگر را لعنت خواهد کرد. (عنکبوت/۲۵) فرمود: «مراد این است که اهل معاصی یکدیگر را انکار کرده و لعن می‌کنند و مراد از کفر در این آیه برائت است، می‌فرماید: برخی از برخی دیگر اظهار برائت می‌کنند و نظیر آن در سوره‌ی ابراهیم از قول شیطان است که می‌گوید: إِنِّی کَفَرْتُ بِما أَشْرَکْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ و نیز سخن ابراهیم خلیل (علیه السلام) که فرمود: کَفَرْنا بِکُمْ، یعنی ما از شما تبرّی می‌جوییم».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ أَمَّا الْکُفْرُ الْمَذْکُورُ فِی کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی فَخَمْسَهًُْ وُجُوه ... وَ أَمَّا الْوَجْهُ الرَّابِعُ مِنَ الْکُفْرِ فَهُوَ مَا حَکَاهُ تَعَالَی عَنْ قَوْلِ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) کَفَرْنا بِکُمْ وَ بَدا بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةُ وَ الْبَغْضاءُ أَبَداً حَتَّی تُؤْمِنُوا بِاللهِ وَحْدَهُ فَقَوْلُهُ کَفَرْنا بِکُمْ أَیْ تَبَرَّأْنَا مِنْکُمْ وَ قَالَ سُبْحَانَهُ فِی قِصَّهًِْ إِبْلِیسَ وَ تَبَرِّیهِ مِنْ أَوْلِیَائِهِ مِنَ الْإِنْسِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ إِنِّی کَفَرْتُ بِما أَشْرَکْتُمُونِ مِنْ قَبْلُأَیْ تَبَرَّأْتُ مِنْکُمْ.
امام علی (علیه السلام)- کفری که در قرآن مجید از آن نام برده شده پنج قسم می‌باشد؛.. وجه چهارم کفر آن است که خداوند متعال از ابراهیم (علیه السلام) نقل می‌کند در آنجا که فرمود: ما نسبت به شما کافریم و میان ما و شما عداوت و دشمنی همیشگی آشکار شده است تا آن‌زمان که به خدای یگانه ایمان بیاورید. (ممتحنه/۴) مقصود ازِکَفَرْنا بِکُمْ؛ در اینجا یعنی ما از شما برائت می‌جوییم. ابلیس هنگام تبرّی از دوستان انسی‌اش تا روز قیامت، می‌گوید: إِنِّی کَفَرْتُ بِما أَشْرَکْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌عَمْرٍو الزُّبَیْرِیِّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَال قُلْتُ لَهُ أَخْبِرْنِی عَنْ وُجُوهِ الْکُفْرِ فِی کِتَابِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ قَالَ الْکُفْرُ فِی کِتَابِ اللَّهِ عَلَی خَمْسَهًِْ أَوْجُه ... وَ الْوَجْهُ الْخَامِسُ مِنَ الْکُفْرِ کُفْرُ الْبَرَاءَهًِْ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ یَحْکِی قَوْلَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) کَفَرْنا بِکُمْ وَ بَدا بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةُ وَ الْبَغْضاءُ أَبَداً حَتَّی تُؤْمِنُوا بِاللهِ وَحْدَهُ یَعْنِی تَبَرَّأْنَا مِنْکُمْ وَ قَالَ یَذْکُرُ إِبْلِیسَ وَ تَبْرِئَتَهُ مِنْ أَوْلِیَائِهِ مِنَ الْإِنْسِ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ إِنِّی کَفَرْتُ بِما أَشْرَکْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ.
امام صادق (علیه السلام)- زبیر می‌گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «مرا از معانی کفر در قرآن آگاه کنید». امام (علیه السلام) فرمود: «کفر در کتاب خدا پنج معنی دارد؛ معنای پنجم کفر، کفر به‌معنای بیزاری است که خدای متعال در قرآن از زبان ابراهیم (علیه السلام) می‌فرماید: ما نسبت به شما کافریم و میان ما و شما عداوت و دشمنی همیشگی آشکار شده است تا آن‌زمان که به خدای یگانه ایمان بیاورید. (ممتحنه/۴) یعنی ما از شما تبرّی می‌جوییم. همچنین خدای متعال در قرآن از ابلیس و تبرّی او از دوستان انسی‌اش در روز قیامت یاد می‌کند و می‌فرماید: إِنِّی کَفَرْتُ بِما أَشْرَکْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- إِنِّی کَفَرْتُ بِما أَشْرَکْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ یَعْنِی فِی الدُّنْیَا.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- إِنِّی کَفَرْتُ بِمَآ أَشْرَکْتُمُونِ مِن قَبْلُ؛ یعنی در دنیا.