سوره ماعون

ثواب قرائت

۱
(ماعون/ مقدمه)

الباقر (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ أَ رَأَیْتَ الَّذِی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ فِی فَرَائِضِهِ وَ نَوَافِلِهِ کَانَ فِیمَنْ قَبِلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ صَلَاتَهُ وَ صِیَامَهُ وَ لَمْ یُحَاسِبْهُ بِمَا کَانَ مِنْهُ فِی الْحَیَاهًِْ الدُّنْیَا.

امام باقر (علیه السلام)- هرکه سوره أَرَأَیْتَ الَّذِی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ را در نمازهای واجب و مستحبّی خود بخواند، در شمار کسانی خواهد بود که خداوند عزّوجلّ نماز و روزهاش را میپذیرد و او را به خاطر آنچه که در زندگی دنیا از او سر زده است، مورد حساب قرار نمیدهد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۹۸
بحارالأنوار، ج۸۹، ص۳۳۸/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(ماعون/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا دَامَتِ الزَّکَاهًُْ مُؤَدَّاهًًْ وَ مَنْ قَرَأَ بَعْدَ صَلَاهًِْ الصُّبْحِ مِائَهًَْ مَرَّهًٍْ حَفِظَهُ اللَّهُ إِلَی صَلَاهًِْ الصُّبْحِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکه این سوره را بخواند، مادامی که زکاتش را بپردازد، خداوند که یادش بلند مرتبه و با شکوه باد او را میآمرزد و هرکه آن را پس از نماز صبح صدمرتبه بخواند، خداوند تا نماز صبحی دیگر از او محافظت میکند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۹۸
البرهان
۳
(ماعون/ مقدمه)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- مَنْ قَرَأَهَا بَعْدَ صَلَاهًِْ الْعَصْرِ کَانَ فِی أَمَانِ اللَّهِ وَ حِفْظِهِ إِلَی وَقْتِهَا فِی الْیَوْمِ الثَّانِی.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- هرکه این سوره را پس از نماز عصر بخواند، تا روز بعد به هنگام عصر در امان و محافظت خداوند به سر میبرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۹۸
البرهان

آیه أَ رَأَيْتَ الَّذي يُكَذِّبُ بِالدِّينِ [1]

آيا كسي كه روز جزا را پيوسته انكار مي‌كند ديدي؟

سبب نزول

۱
(ماعون/ ۱)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- أَ رَأَیْتَ الَّذِی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ قالَ نَزَلَتْ فِی أبِی جَهْلٍ وَ کُفَّارِ قُرَیْشٍ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- أَرَأَیْتَ الَّذِی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ درباره‌ی ابوجهل و کافران قریش نازل شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۹۸
القمی، ج۲، ص۴۴۴/ بحارالأنوار، ج۹، ص۲۵۳/ البرهان/ نورالثقلین

ولایت

۱
(ماعون/ ۱)

الرّضا (علیه السلام)- عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ أَ رَأَیْتَ الَّذِی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ قَالَ بِوَلَایَهًِْ أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام).

امام رضا (علیه السلام)- امام رضا (علیه السلام) از پدران بزرگوارش (علیه السلام) روایت کرده است که ایشان درباره‌ی کلام خداوند عزّوجلّ أَرَأَیْتَ الَّذِی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ فرمود: «یعنی به ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۳۹۸
بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۶۷/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۶۷/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۸۲۰/ البرهان

آیه فَذلِكَ الَّذي يَدُعُّ الْيَتيمَ [2]

او همان كسي است كه يتيم را با خشونت مي‌راند.

۱
(ماعون/ ۲)

ابن‌عبّاس ( یَدُعُّ الْیَتیمَ أیْ یَدْفَعُهُ عَنْ حَقِّهِ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- یَدُعُّ الْیَتِیمَ یعنی با ستم و خشونت و ناتوان‌کردن او، حقّ او را پایمال می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۰۰
القمی، ج۲، ص۴۴۴/ البرهان/ نورالثقلین

آیه وَ لا يَحُضُّ عَلى طَعامِ الْمِسْكينِ [3]

و [ديگران را] به اطعام مسكين تشويق نمي‌كند!

۱
(ماعون/ ۳)

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لَا یَحُضُّ عَلَی طَعَامِ الْمِسْکِینِ أَیْ لَا یَرْغَبُ فِی طَعامِ الْمِسْکِینِ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لا یَحُضُّ عَلی طَعامِ الْمِسْکینِ؛ یعنی به اطعام مسکین رغبتی ایجاد نمی‌کنند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۰۰
البرهان
۲
(ماعون/ ۳)

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لَا یَحُضُّ عَلَی طَعَامِ الْمِسْکِینِ حُقُوقُ آلِ مُحَمَّدٍ الَّتِی غَصَبُوهَا.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لا یَحُضُّ عَلی طَعامِ الْمِسْکینِ؛ منظور حقوق آل‌محمّد (صلی الله علیه و آله) است که آن را غصب کردند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۰۰
البرهان

آیه فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ [4]

پس واي بر نمازگزاراني كه ...

آیه الَّذينَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ [5]

در نماز خود سهل‌انگاري مي‌كنند.

۱
(ماعون/ ۵)

الکاظم (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌الْفُضَیْلِ قَال سَأَلْتُ عَبْداً صَالِحاً (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ قَالَ هُوَ التَّضْیِیعُ.

امام کاظم (علیه السلام)- محمّدبن‌فضیل گوید: از عبدصالح امام موسی کاظم (علیه السلام) درباره‌ی کلام خداوند عزّوجلّ الَّذِینَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ پرسیدم. ایشان فرمود: «ضایع‌کردن [حقّ نماز] است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۰۰
الکافی، ج۳، ص۲۶۸/ تهذیب الأحکام، ج۲، ص۲۳۹/ وسایل الشیعهًْ، ج۴، ص۲۷/ البرهان/ نورالثقلین
۲
(ماعون/ ۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- لَیْسَ عَمَلٌ أَحَبَّ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مِنَ الصَّلَاهًِْ فَلَا یَشْغَلَنَّکُمْ عَنْ أَوْقَاتِهَا شَیْءٌ مِنْ أُمُورِ الدُّنْیَا فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ ذَمَّ أَقْوَاماً فَقَالَ الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ یَعْنِی أَنَّهُمْ غَافِلُونَ اسْتَهَانُوا بِأَوْقَاتِهَا.

امام علی (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) از امام علی (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: هیچ عملی نزد خداوند دوست داشتنیتر از نماز نیست، پس مبادا که هیچ کاری از کارهای دنیا شما را از نماز اوّل وقت باز دارد. خداوند عزّوجلّ اقوامی را نکوهید و فرمود: الَّذِینَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ یعنی کسانی که از روی غفلت نسبت به اوقات نماز سهلانگاری میکنند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۰۰
وسایل الشیعهًْ، ج۴، ص۱۱۳/ مستدرک الوسایل، ج۳، ص۴۳/ بحارالأنوار، ج۸۰، ص۱۳/ الخصال، ج۲، ص۶۲۰/ البرهان/ تحف العقول، ص۱۱۰/ نورالثقلین
۳
(ماعون/ ۵)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ یُونُسَ‌بْنِ‌عَمَّار عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ أَهِیَ وَسْوَسَهًُْ الشَّیْطَانِ قَالَ لَا کُلُّ أَحَدٍ یُصِیبُهُ هَذَا وَ لَکِنْ أَنْ یُغْفِلَهَا وَ یَدَعَ أَنْ یُصَلِّیَ فِی أَوَّلِ وَقْتِهَا.

امام صادق (علیه السلام)- یونس‌بن‌عمّار گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی کلام خداوند متعال: الَّذِینَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ پرسیدم: «آیا این امر وسوسه‌ی شیطان است»؟ ایشان فرمود: «نه، هرکسی به این امر دچار می‌شود. منظور، کسی است که نماز را نادیده میگیرد و به‌جا آوردن آن را در اوّل وقت وا می‌گذارد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۰۰
مستدرک الوسایل، ج۳، ص۱۰۳/ وسایل الشیعهًْ، ج۴، ص۱۱۴/ نورالثقلین/ فقه القرآن، ج۱، ص۱۱۷/ بحارالأنوار، ج۸۰، ص۶
۴
(ماعون/ ۵)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ قَالَ: عَنَی بِهِ التَّارِکِینَ لِأَنَ کُلَ إِنْسَانٍ یَسْهُو فِیَ الصَّلَاهًْ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ منظور، ترک کنندگان نماز است؛ چراکه نماز از یاد هر انسانی میرود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۰۰
القمی، ج۲، ص۴۴۴/ بحارالأنوار، ج۸۰، ص۶/ وسایل الشیعهًْ، ج۴، ص۱۲۴/ نورالثقلین/ البرهان
۵
(ماعون/ ۵)

الصّادق (علیه السلام)- قَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) تَأْخِیرُ الصَّلَاهًِْ عَنْ أَوَّلِ وَقْتِهَا لِغَیْرِ عُذْرٍ.

امام صادق (علیه السلام)- مقصود در این عبارت، تأخیرانداختن نماز از اوّل وقت و بدون عذر است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۰۰
بحارالأنوار، ج۸۰، ص۶/ وسایل الشیعهًْ، ج۴، ص۱۲۴/ نورالثقلین/ وسایل الشیعهًْ، ج۴، ص۱۲۴
۶
(ماعون/ ۵)

الصّادق (علیه السلام)- الَّذِی یُؤَخِّرُهَا عَنْ أَوَّلِ الْوَقْتِ إِلَی آخِرِهِ مِنْ غَیْرِ عُذْرٍ.

امام صادق (علیه السلام)- از امام صادق (علیه السلام) روایت شده که ایشان فرمود: «کسی است که بدون هیچ عذری نماز اوّل وقت را تا هنگامی دیگر به تأخیر میاندازد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۰۰
البرهان
۷
(ماعون/ ۵)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- ٍ هُمُ الَّذِینَ یُؤَخِّرُونَ الصَّلَاهًَْ عَنْ أَوْقَاتِهَا.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- آنان کسانی هستند که زمان خواندن نماز را به تاخیر می‌اندازند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۰۲
بحارالأنوار، ج۸۰، ص۶/ وسایل الشیعهًْ، ج۴، ص۱۲۴/ نورالثقلین
۸
(ماعون/ ۵)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌أُسَامَهًَْ‌زَیْدٍ الشَّحَّامِ قَال سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ قَالَ هُوَ التَّرْکُ لَهَا وَ التَّوَانِی عَنْهَا.

امام صادق (علیه السلام)- از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی کلام خداوند عزّوجلّ: الَّذِینَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ پرسیدم و ایشان فرمود: «منظور، ترک‌کردن نماز و سستی‌ورزیدن در آن است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۰۲
وسایل الشیعهًْ، ج۴، ص۱۱۴/ بحارالأنوار، ج۸۰، ص۶/ البرهان/ نورالثقلین
۹
(ماعون/ ۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- الصَّلَاهًُْ عِمَادُ الدِّینِ فَمَنْ تَرَکَ صَلَاتَهُ مُتَعَمِّداً فَقَدْ هَدَمَ دِینَهُ وَ مَنْ تَرَکَ أَوْقَاتَهَا یَدْخُلُ الْوَیْلَ وَ الْوَیْلُ وَادٍ فِی جَهَنَّمَ کَمَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- نماز ستون دین است، هرکس از روی عمد نماز خود را ترک کند دینش را ویران نموده است و هرکس اوقات آن را ترک نماید داخل «ویل» خواهد شد، و «ویل» وادی ای است در دوزخ چنان‌که خداوند فرموده است: فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ* الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۰۲
مستدرک الوسایل، ج۳، ص۹۸/ بحارالأنوار، ج۷۹، ص۲۰۲/ جامع الأخبار، ص۷۳
۱۰
(ماعون/ ۵)

فِقْهُ الرِّضَا (علیه السلام)- قَالَ (علیه السلام) حَافِظُوا عَلَی مَوَاقِیتِ الصَّلَوَاتِ فَإِنَّ الْعَبْدَ لَا یَأْمَنُ الْحَوَادِثَ وَ مَنْ دَخَلَ عَلَیْهِ وَقْتُ فَرِیضَهًٍْ فَقَصَّرَ عَنْهَا عَمْداً مُتَعَمِّداً فَهُوَ خَاطِئٌ مِنْ قَوْلِ اللَّهِ فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ یَقُولُ عَنْ وَقْتِهِمْ {وَقْتِهَا} یَتَغَافَلُونَ وَ اعْلَمْ أَنَّ أَفْضَلَ الْفَرَائِضِ بَعْدَ مَعْرِفَهًِْ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ الصَّلَوَاتُ الْخَمْسُ وَ أَوَّلَ الصَّلَوَاتِ الظُّهْرُ وَ أَوَّلَ مَا یُحَاسَبُ الْعَبْدُ عَلَیْهِ الصَّلَاهًُْ فَإِنْ صَحَّتْ لَهُ الصَّلَاهًُْ صَحَّتْ لَهُ مَا سِوَاهَا وَ إِنْ رُدَّتْ رُدَّتْ مَا سِوَاهَا وَ إِیَّاکَ أَنْ تَکْسَلَ عَنْهَا أَوْ تَتَوَانَی فِیهَا أَوْ تَتَهَاوَنَ بِحَقِّهَا أَوْ تُضَیِّعَ حَدَّهَا وَ حُدُودَهَا أَوْ تَنْقُرَهَا نَقْرَ الدِّیکِ أَوْ تَسْتَخِفَّ بِهَا أَوْ تَشْتَغِلَ عَنْهَا بِشَیْءٍ مِنْ عَرَضِ الدُّنْیَا أَوْ تُصَلِّیَ بِغَیْرِ وَقْتِهَا.

فقه الرّضا (علیه السلام)- امام (علیه السلام) فرمود: «بر اوقات نمازها مراقبت کنید؛ زیرا بنده از حوادث ایمن نیست، و کسی که وقت نماز واجب بر او وارد شود و عمداً کوتاهی نماید خطاکار است و کلام خداوند که فرمود: فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ * الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ شاملش می‌شود، و مقصود کسانی است که از وقت نماز غفلت می‌کنند، و بدان که پس از معرفت خداوند بهترین واجبات، نمازهای پنجگانه است، و اوّلین نمازها نماز ظهر است، و اوّلین چیزی که بنده به خاطر آن مورد حساب واقع می‌گردد نماز است؛ پس اگر نماز او صحیح بود غیر آن هم صحیح است و اگر رد شد غیر آن هم رد می‌شود، و مبادا نسبت به نماز تنبلی یا سستی کنی یا حقّ آن را کم بشماری یا حدود و احکام آن را ضایع سازی یا مثل خروس نوک به زمین بزنی یا آن را سبک بشماری و یا خود را از نماز به چیزی دنیایی مشغول کنی یا نماز را در غیر وقتش بجا آوری».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۰۲
بحارالأنوار، ج۸۰، ص۲۰/ فقه الرضا (ص۹۹

آیه الَّذينَ هُمْ يُراؤُنَ [6]

همان كساني كه ريا مي كنند

۱
(ماعون/ ۶)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- الَّذینَ هُمْ یُراؤُنَ فِیمَا یَفْعَلُونَ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- الَّذِینَ هُمْ یُرَاؤُونَ در آنچه انجام میدهند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۰۲
القمی، ج۲، ص۴۴۴/ نورالثقلین
۲
(ماعون/ ۶)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إعْلَمُوا أَنَّ صَالِحِی عَدُوِّکُمْ یُرَائِی بَعْضُهُمْ بَعْضاً لَکِنَّ اللَّهَ لَا یُوَفِّقُهُمْ وَ لَا یَقْبَلُ إِلَّا مَا کَانَ لَهُ خَالِصاً.

امام علی (علیه السلام)- بدانید دشمنان خوب شما ریاکارند. نسبت به هم ولی خداوند به آن‌ها توفیق نمی‌دهد و قبول نمی‌کند مگر عملی را که خالص باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۰۲
وسایل الشیعهًْ، ج۴، ص۱۱۳/ مستدرک الوسایل، ج۳، ص۴۳/ بحارالأنوار، ج۸۰، ص۱۳/ بحارالأنوار، ج۱۰، ص۱۰۰/ الخصال، ج۲، ص۶۲۰/ البرهان/ تحف العقول، ص۱۱۰/ نورالثقلین
بیشتر