الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ الْمُخْتَارِ‌بْنِ‌فُلْفُلٍ قَالَ سَمِعْتُ عَنْ أَنَسِ یَقُولُ أَغْفَی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِغْفَاءَهًًْ فَرَفَعَ رَأْسَهُ مُتَبَسِّماً فَقَالَ لَهُمْ وَ قَالُوا لَهُ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لِمَ ضَحِکْتَ قَالَ {رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)} أُنْزِلَتْ {أُنْزِلَ نَزَلَتْ} عَلَیَ آنِفاً سُورَهًٌْ فَقَرَأَهَا بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ إِنَّا أَعْطَیْناکَ ... حَتَّی خَتَمَهَا.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- مختاربن‌فُلفل گوید: از انس شنیدم که می‌گفت: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله) اندکی به خواب رفت. سپس تبسّم‌کنان از خواب سر برداشت»، پرسیدیم: «چه چیزی شما را به خنده آورده است»؟ فرمود: «اندکی پیش سوره‌ای بر من نازل شد. آنگاه سوره‌ی کوثر را تلاوت فرمود: بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ* إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ* فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ* إِنَّ شانِئَکَ هُوَ الْأَبْتَرُ.
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) الْمَسْجِدَ وَ فِیهِ عَمْرُوبْنُ‌الْعَاصِ وَ الْحَکَمُ‌بْنُ‌أَبِی‌الْعَاصِ قَالَ عَمْرٌو: یَا أَبَا الْأَبْتَرِ وَ کَانَ الرَّجُلُ فِی الْجَاهِلِیَّهًِْ إِذَا لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلَدٌ سُمِّیَ أَبْتَرَ، ثُمَّ قَالَ عَمْرٌو: إِنِّی لَأَشْنَأُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) أَیْ أُبْغِضُهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَلَی رَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- رسول خدا (صلی الله علیه و آله) داخل مسجد شد، حال آنکه عمروبن‌عاص و حکم‌بن‌ابی‌عاص آنجا بودند. عمرو گفت: «ای ابا الأبتر! (ای پدر بی‌تبار) در زمان جاهلیّت رسم بود که چون کسی پسر نداشت، او را ابتر می نامیدند». سپس عمرو گفت: «محمّد (صلی الله علیه و آله) را شنائت کردم، یعنی با او دشمنی کردم. آنگاه خداوند بر رسولش (صلی الله علیه و آله) نازل فرمود: بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ* إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ* فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ* إِنَّ شانِئَکَ هُوَ الْأَبْتَرُ.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ سَقَاهُ اللَّهُ تَعَالَی مِنْ نَهَرِ الْکَوْثَرِ وَ مِنْ کُلِّ نَهَرٍ فِی الْجَنَّهًِْ وَ کَتَبَ لَهُ عَشْرَ حَسَنَاتٍ بِعَدَدِ کُلِّ مَنْ قَرُبَ قُرْبَاناً مِنَ النَّاسِ یَوْمَ النَّحْرِ وَ مَنْ قَرَأَهَا لَیْلَهًَْ الْجُمُعَهًِْ مِائَهًَْ مَرَّهًٍْ رَأَی النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) فِی مَنَامِهِ رَأْیَ الْعَیْنِ لَا یَتَمَثَّلُ بِغَیْرِهِ مِنَ النَّاسِ إِلَّا کَمَا یَرَاهُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکه این سوره را بخواند، خداوند همچون کسی که کعبه را طواف می کند و در مسجد الحرام معتکف می شود، به او پاداش می دهد و چون این سوره بر غذایی خوانده شود که ترس از خوردن آن می رود، شفابخش آن غذا شود، بهگونه ای که خورنده اش را به هیچ روی نیازارد.
الصّادق (علیه السلام)- مَنْ کَانَ قِرَاءَتُهُ إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ فِی فَرَائِضِهِ وَ نَوَافِلِهِ سَقَاهُ اللَّهُ مِنَ الْکَوْثَرِ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ کَانَ مُحَدِّثَهُ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی أَصْلِ طُوبَی.
امام صادق (علیه السلام)- هرکه سوره‌ی إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ را در نمازهای واجب و مستحب خود تلاوت کند خداوند او را در روز رستاخیز از حوض کوثر سیراب نماید و مجلس گفتگوی او با پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) در زیر درخت طوبی باشد.
آیه إِنَّا أَعْطَيْناكَ الْكَوْثَرَ [1]
ما به تو كوثر [خير و بركت فراوان] عطا كرديم!
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- فَسّرَ ابْنُ‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) الْکَوْثَرَ بِالْخَیْرِ الْکَثِیرِ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) الْکَوْثَرَ را به خیر فراوان تفسیر کرد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَمَّا نَزَلَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ قَالَ لَهُ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) مَا هُوَ الْکَوْثَرُ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ نَهَرٌ أَکْرَمَنِی اللَّهُ بِهِ قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) إِنَّ هَذَا النَّهَرَ شَرِیفٌ فَانْعَتْهُ لَنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ نَعَمْ یَا عَلِیُّ (علیه السلام) الْکَوْثَرُ نَهَرٌ یَجْرِی تَحْتَ عَرْشِ اللَّهِ تَعَالَی مَاؤُهُ أَشَدُّ بَیَاضاً مِنَ اللَّبَنِ وَ أَحْلَی مِنَ الْعَسَلِ وَ أَلْیَنُ مِنَ الزُّبْدِ وَ حَصَاهُ {حَصْبَاؤُهُ} الزَّبَرْجَدُ وَ الْیَاقُوتُ وَ الْمَرْجَانُ حَشِیشُهُ الزَّعْفَرَانُ تُرَابُهُ الْمِسْکُ الْأَذْفَرُ قَوَاعِدُهُ تَحْتَ عَرْشِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ ثُمَّ ضَرَبَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَدَهُ فِی جَنْبِ عَلِیٍّ أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ قَالَ یَا عَلِیّ (علیه السلام) إِنَّ هَذَا النَّهَرَ لِی وَ لَکَ وَ لِمُحِبِّیکَ مِنْ بَعْدِی.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- چون إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نازل شد، امام علی (علیه السلام) به ایشان عرض کرد: «الْکَوْثَرَ چیست ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)»؟ ایشان فرمود: «نهری است که خداوند مرا به آن گرامی داشته است». حضرت علی (علیه السلام) عرض کرد: «به‌راستی که نهری شریف است. آن را برای ما ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) وصف فرما»! ایشان فرمود: «البتّه ای علی (علیه السلام)! کوثر نهری است که به زیر عرش خداوند متعال جاری است. آبش سفیدتر از شیر و شیرین تر از عسل و نرم تر از کره است. سنگ های اطرافش از زبرجد و یاقوت و مرجان است و گیاهش زعفران است و خاکش از مشک تیزبوی است و پایه هایش به زیر عرش خداوند است که یادش بلندمرتبه و با شکوه باد. سپس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دست بر پهلوی امیرمؤمنان (علیه السلام) زد و فرمود: «ای علی (علیه السلام)! این نهر برای من است و برای تو و برای دوستداران تو پس از من».
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- فِی قَوْلِهِ تَعَالَی إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَر قَالَ نَهَرٌ فِی الْجَنَّهًِْ عُمْقُهُ فِی الْأَرْضِ سَبْعُونَ أَلْفَ فَرْسَخٍ مَاؤُهُ أَشَدُّ بَیَاضاً مِنَ اللَّبَنِ وَ أَحْلَی مِنَ الْعَسَلِ شَاطِئَاهُ مِنَ اللُّؤْلُؤِ وَ الزَّبَرْجَدِ وَ الْیَاقُوتِ خَصَّ اللَّهُ بِهِ نَبِیَّهُ وَ أَهْلَ بَیْتِهِ (علیه السلام) دُونَ الْأَنْبِیَاءِ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- الْکَوْثَرَ نهری است در بهشت، که هفتادهزار فرسخ عمق در زمین دارد، آبش سفیدتر از شیر و شیرین تر از عسل است و دو کناره اش از مروارید و زبرجد و یاقوت است و خداوند متعال آن را ویژه پیامبرش (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت ایشان (علیهم السلام)، قرار داده است و نه برای هیچ‌یک از دیگر پیامبران.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِی أَیُّوبَ الْأَنْصَارِیِّ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ قَدْ سُئِلَ عَنِ الْحَوْضِ فَقَالَ أَمَّا إِذَا سَأَلْتُمُونِی عَنِ الْحَوْضِ فَإِنِّی سَأُخْبِرُکُمْ عَنْهُ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی أَکْرَمَنِی بِهِ دُونَ الْأَنْبِیَاءِ وَ إِنَّهُ مَا بَیْنَ أَیْلَهًَْ إِلَی صَنْعَاءَ یَسِیلُ فِیهِ خَلِیجَانِ مِنَ الْمَاءِ وَ مَاؤُهُمَا أَبْیَضُ مِنَ اللَّبَنِ وَ أَحْلَی مِنَ الْعَسَلِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابوایوب انصاری، گفت: نزد پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) نشسته بودم که درباره‌ی حوض سؤال شد، پس فرمود: «درباره‌ی حوض از من پرسیدید، شما را از آن آگاه می‌سازم. همانا خداوند متعال به‌وسیله‌ی آن مرا از پیامبران دیگر ممتاز ساخت و گرامی داشت. گستره‌ی آن به‌اندازه‌ی مابین ایله و صنعا است که دو خلیج از آب در آن جاری شده‌اند. آب آن دو از شیر سفیدتر و از عسل شیرینتر است».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَنَسِ‌بْنِ‌مَالِکٍ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَقُولُ لِمَا أُسْرِیَ بِی إِلَی السَّمَاءِ السَّابِعَهًِْ قَالَ لِی جَبْرَئِیلُ تَقَدَّمْ یَا مُحَمَّدِ أَمَامَکَ وَ أَرَانِی الْکَوْثَرَ وَ قَالَ یَا مُحَمَّدُ هَذَا الْکَوْثَرُ لَکَ دُونَ النَّبِیِّینَ فَرَأَیْتُ عَلَیْهِ قُصُوراً کَثِیرَهًًْ مِنَ اللُّؤْلُؤِ وَ الْیَاقُوتِ وَ الدُّرِّ وَ قَالَ یَا مُحَمَّدُ هَذِهِ مَسَاکِنُکَ وَ مَسَاکِنُ وَزِیرِکَ وَ وَصِیِّکَ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی طَالِبٍ وَ ذُرِّیَّتِهِ الْأَبْرَارِ قَالَ فَضَرَبْتُ بِیَدِی إِلَی بَلَاطِهِ فَشَمِمْتُهُ فَإِذَا هُوَ مِسْکٌ وَ إِذَا أَنَا بِالْقُصُورِ لَبِنَهًٌْ مِنْ ذَهَبٍ وَ لَبِنَهًٌْ مِنْ فِضَّهًٍْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- انس‌بن‌مالک گوید: از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شنیدم که فرمود: چون شبانه مرا به آسمان هفتم بردند، جبرئیل (علیه السلام) به من گفت: پیش بیا ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! آنگاه کوثر را به من نشان داد و گفت: ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! این کوثر از برای توست و نه برای دیگر پیامبران. من بر کوثر قصرهای بسیاری از مروارید و یاقوت و درّ دیدم. جبرئیل (علیه السلام) گفت: ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! این قصرها خانه های تو و خانههای وزیر و وصیّ تو علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) و خاندان نیکوکار اوست. آنگاه من دستم را بر سنگ های کنار کوثر زدم و آن را بوییدم و دریافتم که از مشک است و پیش رویم قصرهایی را دیدم که یک آجر آن زرّین بود و آجری دیگر سیمین.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ ابْنِ‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) قَالَ: خَرَجَ مِنَ الْمَدِینَهًِْ أَرْبَعُونَ رَجُلًا مِنَ الْیَهُودِ قَالُوا انْطَلِقُوا بِنَا إِلَی هَذَا الْکَاهِنِ الْکَذَّاب ... قالوا نُوحٌ خَیْرٌ مِنْکَ قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) وَ لِمَ ذَلِکَ قَالُوا لِأَنَّهُ رَکِبَ السَّفِینَهًَْ فَجَرَتْ عَلَی الْجُودِیِّ قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) لَقَدْ أُعْطِیتُ أَنَا أَفْضَلَ مِنْ ذَلِکَ قَالُوا وَ مَا ذَلِکَ قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَعْطَانِی نَهَراً فِی السَّمَاءِ مَجْرَاهُ تَحْتَ الْعَرْشِ عَلَیْهِ أَلْفُ أَلْفِ قَصْرٍ لَبِنَهًٌْ مِنْ ذَهَبٍ وَ لَبِنَهًٌْ مِنْ فِضَّهًٍْ حَشِیشُهَا الزَّعْفَرَانُ وَ رُضْرَاضُهَا الدُّرُّ وَ الْیَاقُوتُ وَ أَرْضُهَا الْمِسْکُ الْأَبْیَضُ فَذَلِکَ خَیْرٌ لِی وَ لِأُمَّتِی وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ قَالُوا صَدَقْتَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) وَ هُوَ مَکْتُوبٌ فِی التَّوْرَاهًِْ هَذَا خَیْرٌ مِنْ ذَاکَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) گوید: چهل مرد یهودی از مدینه خارج شدند ... به پیامبر (صلی الله علیه و آله) گفتند: نوح (علیه السلام) برتر از تو بوده است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «از چه روی این سخن را می‌گویید»؟ عرض کردند: «چون او بر کشتی سوار شد و کشتی او بر کوه جُودی گذشت». پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «چیزی برتر از آن به من عطا شده است». عرض کردند: «آن چیست»؟ فرمود: «خداوند عزّوجلّ نهری در بهشت به من عطا فرموده که از زیر عرش می گذرد و هزار هزار قصر بر آن است که یک آجر آن زرّین است و آجری دیگر سیمین و گیاهش زعفران است و سنگریزه اش درّ و یاقوت است و زمینش از مشک سفید است و آن فضلی برای من و برای امّت من است و این کلام خداوند متعال است که فرمود: إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ». عرض کردند: «راست گفتی ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! این در تورات نوشته شده و این فضیلت، از آن برتر است».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کُنْتُ نَائِماً فِی الْحِجْرِ إِذْ أَتَانِی جَبْرَئِیلُ فَحَرَّکَنِی تَحْرِیکاً لَطِیفاً ثُمَّ قَالَ لِی عَفَا اللَّهُ عَنْکَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) ... تَقَدَّمْ بَیْنَ یَدَیَّ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) فَتَقَدَّمْتُ فَإِذَا أَنَا بِنَهَرٍ حَافَتَاهُ قِبَابُ الدُّرِّ وَ الْیَوَاقِیتِ أَشَدُّ بَیَاضاً مِنَ الْفِضَّهًِْ وَ أَحْلَی مِنَ الْعَسَلِ وَ أَطْیَبُ رِیحاً مِنَ الْمِسْکِ الْأَذْفَرِ قَالَ فَضَرَبْتُ بِیَدِی فَإِذَا طِینَهًٌْ مِسْکَهًٌْ ذَفِرَهًٌْ قَالَ فَأَتَانِی جَبْرَئِیلُ فَقَالَ لِی یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) أَیُّ نَهَرٍ هَذَا قَالَ قُلْتُ أَیُّ نَهَرٍ هَذَا یَا جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) قَالَ هَذَا نَهَرُکَ وَ هُوَ الَّذِی یَقُولُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- محمّدبن‌عجلان و زیدبن‌علی گویند رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: من در حجر خوابیده بودم که جبرئیل به نزدم آمد و مرا به آرامی تکان داد. سپس به من گفت: «خداوند تو را عفو کند ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! ای محمّد (صلی الله علیه و آله) جلو بیا». من جلو آمدم و نهری دیدم که دو لبه آن از مروارید و یاقوت بود، و از نقره سفیدتر، از عسل شیرین تر و از مشک پخش شده، خوش بوتر بود. فرمود: «دستم را بر آن زدم و گِل آن را همچون مشک ذفرۀ (نام گیاهی) یافتم». فرمود: جبرئیل به نزدم آمد و گفت: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله) این نهر چیست»؟ فرمود، گفتم: «این چه نهری است ای جبرئیل»؟ گفت: «این نهر و چشمه‌ی توست، و همان چشمه ای است که خداوند عزّوجلّ فرموده است: إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ لَقَدْ رَأَی النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) فِی مَنَامِهِ یَخْطُبُ بَنُو أُمَیَّهًَْ وَاحِدٌ بَعْدَ وَاحِدٍ فَحَزِنَ فَأَتَاهُ جَبْرَئِیلُ بِقَوْلِهِ إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ وَ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- یوسف‌بن‌مازن راسبی نقل کرده است: [زمانی‌که امام حسن (علیه السلام) با معاویه صلح کرد، مورد سرزنش قرار گرفت. فرمود:...] پیغمبر خدا (صلی الله علیه و آله) در عالم خواب دید؛ بنی‌امیّه هرکدام پس از دیگری [بالای منبر آن حضرت] سخنرانی می‌کنند! رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از این خواب محزون شد، جبرئیل نزد آن حضرت آمد و سوره‌ی إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ و سوره‌ی إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ؛ (قدر/۱) را آورد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَمَّا نَزَلَ إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ صَعِدَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) الْمِنْبَرَ فَقَرَأَهَا عَلَی النَّاسِ فَلَمَّا نَزَلَ قَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا هَذَا الَّذِی أَعْطَاکَهُ اللَّهُ قَالَ نَهَرٌ فِی الْجَنَّهًِْ أَشَدُّ بَیَاضاً مِنَ اللَّبَنِ وَ أَشَدُّ اسْتِقَامَهًًْ مِنَ الْقِدْحِ حَافَتَاهُ قِبَابُ الدُّرِّ وَ الْیَاقُوتِ تَرِدُهُ طَیْرٌ خُضْرٌ لَهَا أَعْنَاقٌ کَأَعْنَاقِ الْبُخْتِ قَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا أَنْعَمَ تِلْکَ الطَّیْرَ قَالَ أَ فَلَا أُخْبِرُکُمْ بِأَنْعَمَ مِنْهَا قَالُوا بَلَی قَالَ مَنْ أَکَلَ الطَّائِرَ وَ شَرِبَ الْمَاءَ فَازَ بِرِضْوَانِ اللَّهِ تَعَالَی.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) گوید: چون إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ نازل شد، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بر منبر رفت و این سوره را برای مردم قرائت فرمود. چون ایشان از منبر پایین آمد، عرض کردند: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! این کوثر چیست که خداوند به شما عطا کرده است»؟ فرمود: «نهری است در بهشت که سفیدتر از شیر و راست تر از تیر ناتراشیده است. کناره هایش تپّه های درّ و یاقوت است و پرندگانی سبز با گردن هایی همچون گردن شتران تنومند وارد آن می شوند». عرض کردند: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! چه پرندگان نیکی»! ایشان فرمود: «آیا می خواهید شما را از چیزی نیک تر از آن پرندگان آگاه سازم»؟ عرض کردند: «بله، ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)»! فرمود: «آن کس که از آن پرندگان می خورد و از آن آب می نوشد و خشنودی خداوند را به دست می آورد».
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْحُسَیْنِ‌بْنِ‌أَعْیَنَ أَخُو مَالِکِ‌بْنِ‌أَعْیَنَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ الرَّجُلِ لِلرَّجُلِ جَزَاکَ اللَّهُ خَیْراً مَا یَعْنِی بِهِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) إِنَّ خَیْراً نَهَرٌ فِی الْجَنَّهًْ مَخْرَجُهُ مِنَ الْکَوْثَرِ وَ الْکَوْثَرَ مَخْرَجُهُ مِنْ سَاقِ الْعَرْشِ عَلَیْهِ مَنَازِلُ الْأَوْصِیَاءِ وَ شِیعَتِهِمْ عَلَی حَافَتَیْ ذَلِکَ النَّهَرِ جَوَارِی نَابِتَاتٌ کُلَّمَا قُلِعَتْ وَاحِدَهًٌْ نَبَتَتْ أُخْرَی سُمِّیَ بِذَلِکَ النَّهَرُ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی فِیهِنَّ خَیْراتٌ حِسانٌ فَإِذَا قَالَ الرَّجُلُ لِصَاحِبِهِ جَزَاکَ اللَّهُ خَیْراً فَإِنَّمَا یَعْنِی بِذَلِکَ تِلْکَ الْمَنَازِلَ الَّتِی قَدْ أَعَدَّهَا اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِصَفْوَتِهِ وَ خِیَرَتِهِ مِنْ خَلْقِهِ.
امام صادق (علیه السلام)- حسین‌بن‌اعین گوید: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: «اینکه شخصی به دیگری می‌گوید خدا پاداش خیرت دهد، مفهوم «خیر» چیست»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «خیر نام نهری است در بهشت که سرچشمه‌اش کوثر است، و کوثر از ساق عرش سرچشمه می‌گیرد، و بر آن نهر منزلگاه‌های اوصیاء و شیعیانشان بنا شده، و در دو طرف این نهر دخترکانی برآیند که هرگاه یکی از آن‌ها از جای برآرند دیگری به‌جای او برآید، و نامشان به نام آن نهر [خیر] نامیده شده، و همین است مفهوم آیه: و در آن باغ‌های بهشتی زنانی نیکو خلق و زیبایند!. (رحمن/۷) و مقصود گوینده از جَزَاکَ اللهُ خَیْرا همان منازلی است که خداوند برای گزیدگان و نیکان فراهم کرده است».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَقُولُ أَعْطَانِی اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَمْساً وَ أَعْطَی عَلِیّاً خَمْساً أَعْطَانِی جَوَامِعَ الْکَلِمِ وَ أَعْطَی عَلِیّاً جَوَامِعَ الْعِلْمِ وَ جَعَلَنِی نَبِیّاً وَ جَعَلَهُ وَصِیّاً وَ أَعْطَانِی الْکَوْثَرَ وَ أَعْطَاهُ السَّلْسَبِیلَ وَ أَعْطَانِی الْوَحْیَ وَ أَعْطَاهُ الْإِلْهَامَ وَ أَسْرَی بِی إِلَیْهِ وَ فَتَحَ لَهُ أَبْوَابَ السَّمَاوَاتِ وَ الْحُجُبَ حَتَّی نَظَرَ إِلَی مَا نَظَرْتُ إِلَیْهِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- عبدالله‌بن‌عبّاس گوید از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شنیدم که فرمود: «خداوند متعال پنج چیز به من و پنج چیز به علی (علیه السلام) عطا فرمود؛ به من جوامع کلام را و به علی (علیه السلام) جوامع علم را عطا فرمود؛ مرا نبیّ و علی (علیه السلام) را وصیّ کرد؛ به من کوثر را و به علی (علیه السلام) سلسبیل را عطا فرمود؛ به من وحی را و به علی (علیه السلام) الهام را عطا فرمود؛ مرا شبانه سوی خود روانه داشت و درهای آسمان را برای علی (علیه السلام) گشود و پرده ها را برگرفت تا اینکه او به من نگریست و من به او نگریستم».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَعْطَانِی نَهَراً فِی السَّمَاءِ مَجْرَاهُ تَحْتَ الْعَرْشِ عَلَیْهِ أَلْفُ أَلْفِ قَصْرٍ لَبِنَهًٌْ مِنْ ذَهَبٍ وَ لَبِنَهًٌْ مِنْ فِضَّهًٍْ حَشِیشُهَا الزَّعْفَرَانُ وَ رَضْرَاضُهَا الدُّرُّ وَ الْیَاقُوتُ وَ أَرْضُهَا الْمِسْکُ الْأَبْیَضُ فَذَلِکَ خَیْرٌ لِی وَ لِأُمَّتِی وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- خداوند به من نهری در آسمان عنایت کرده که مجرای آن زیر عرش است بر آن یک‌میلیون قصر است یک خشت از طلا و یک خشت از نقره خار و خاشاک آن زعفران است و سنگریزه آن در و یاقوت است و زمینش از مشک سفید این برای من و امّتم بهتر است و اشاره به همین آیه است: إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ که گفتند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- ثُمَّ مَضَیْتُ مَعَ جَبْرَئِیلَ فَدَخَلْتُ الْبَیْتَ الْمَعْمُورَ فَصَلَّیْتُ فِیهِ رَکْعَتَیْنِ وَ مَعِی أُنَاسٌ مِنْ أَصْحَابِی عَلَیْهِمْ ثِیَابٌ جُدُدٌ وَ آخَرُونَ عَلَیْهِمْ ثِیَابٌ خُلْقَانٌ فَدَخَلَ أَصْحَابُ الْجُدُدِ وَ حُبِسَ أَصْحَابُ الْخُلْقَانِ ثُمَّ خَرَجْتُ فَانْقَادَ لِی نَهَرَانِ نَهَرٌ یُسَمَّی الْکَوْثَرَ، وَ نَهَرٌ یُسَمَّی الرَّحْمَهًَْ فَشَرِبْتُ مِنَ الْکَوْثَرِ وَ اغْتَسَلْتُ مِنَ الرَّحْمَهًِْ ثُمَّ انْقَادَا لِی جَمِیعاً حَتَّی دَخَلْتُ الْجَنَّهًَْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- همراه جبرئیل به راه افتاده به بیت المعمور وارد شدم، و دو رکعت نماز خواندم، همراه من گروهی از یاران من بودند که لباس‌هایی تازه و نو پوشیده بودند و گروهی دیگر لباس‌های کهنه پوشیده بودند، ابتدا آنان که لباس نو و تازه پوشیده بودند آمدند و سپس آنان که لباس کهنه پوشیده بودند نشستند. سپس دو نهر برایم آشکار شد، یکی به نام کوثر و دیگری رحمت، من از آب کوثر نوشیدم و در نهر رحمت غسل کردم، سپس آن نهرها مطیع من شدند تا اینکه وارد بهشت شدم.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- السَّخِیُ مُحَبَّبٌ فِی السَّمَاوَاتِ مُحَبَّبٌ فِی الْأَرْضِ خُلِقَ مِنْ طِینَهًٍْ عَذْبَهًٍْ وَ خُلِقَ مَاءُ عَیْنَیْهِ مِنْ مَاءِ الْکَوْثَرِ وَ الْبَخِیلُ مُبَغَّضٌ فِی السَّمَاوَاتِ مُبَغَّضٌ فِی الْأَرْضِ خُلِقَ مِنْ طِینَهًٍْ سَبِخَهًٍْ وَ خُلِقَ مَاءُ عَیْنَیْهِ مِنْ مَاءِ الْعَوْسَجِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- شخص سخاوتمند در آسمان‌ها و در زمین محبوب است، از گل [گوارا] آفریده شده است و آب چشمانش از آب کوثر آفریده شده است و شخص بخیل (خسیس) در آسمان‌ها و در زمین مورد خشم و غضب است، از گِلِ زمین شوره‌زار آفریده شده است و آب چشمانش از آب (عوسج) آفریده شده است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ لَمْ یُؤْمِنْ بِحَوْضِی فَلَا أَوْرَدَهُ اللَّهُ حَوْضِی.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس حوض مرا باور نداشته باشد خداوند او را وارد حوض من نخواهد کرد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی حَجَّهًِْ الْوَدَاعِ فِی مَسْجِدِ الْخَیْفِ إِنِّی فَرَطُکُمْ وَ أَنْتُمْ وَارِدُونَ عَلَیَّ الْحَوْضَ حَوْضٌ عَرْضُهُ مَا بَیْنَ بُصْرَی وَ صَنْعَاءَ فِیهِ قِدْحَانٌ مِنْ فِضَّهًٍْ عَدَدَ النُّجُومِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابن‌عبّاس گوید: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در حجّهًْ‌الوداع در مسجد خیف به مردم فرمود: «من بر شما سبقت می‌گیرم و شما در حوض بر من وارد می‌شوید حوضی که عرض آن به فاصله‌ی اینجا تا صنعاء است، در آن حوض به عدد ستارگان قدح نقره است».