سوره انفطار

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس این سوره را بخواند خداوند به تعداد هر قبری، یک حسنه و به تعداد هر قطره‌ی آبی یک حسنه به او پاداش عطا می‌کند و برایش [جایگاهی در شأنش] در روز قیامت، آماده می‌کند.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس به خواندن این سوره عادت کند، از رسواشدن در روز قیامت ایمن می‌شود و عیب‌های او پوشیده می‌شود و در روز قیامت عاقبت به خیر می‌شود. هر اسیر و یا زندانی که این سوره را بخواند و یا آن را بنویسد و بر خود بیاویزد (بر بازوی خویش ببندد)، خداوند به‌زودی، آزادی وی را میسّر می‌سازد.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- إِذَا الْکَواکِبُ انْتَثَرَتْ یعنی ستارگان سقوط می‌کنند و پراکنده می‌شوند. به صورت سیاه و بی نور ساقط می‌شوند.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِذَا الْبِحَارُ فُجِّرَتْ منظور این است که به آتش تبدیل می‌شوند.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِذَا الْقُبُورُ بُعْثِرَتْ گشوده می‌شود و مردم از آن خارج می‌شوند.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- عَلِمَتْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ وَ أَخَّرَتْ منظور، اعمال خیر و شرّی است که انجام داده است.

امام علی (علیه السلام)- علی (علیه السلام) درهنگام تلاوت آیه: یا أَیُّهَا الْإِنْسانُ ما غَرَّکَ بِرَبِّکَ الْکَرِیمِ فرمود: «آن کسی که در این آیه مورد خطاب قرار گرفته در برابر پرسش برهانی ندارد تا پاسخ گوید. و به خاطر غروری که او را فرا گرفته است عذرش هم پذیرفته نمی‌شود، جز اینکه بر جهل و نادانی خود افزوده است. یَا أَیُّهَا الْإِنْسَانُ مَا غَرَّکَ بِرَبِّکَ و از اینکه خود را در معرض هلاکت گذاشته‌ای نمی‌ترسی آیا هنوز از این بیماری بهبودی حاصل نکرده‌ای و از خواب غفلت بیدار نشده‌ای و به جان خود رحم نمی‌کنی و به دیگران ترحّم نداری. شما اگر مشاهده کنی کسی در آفتاب قرار گرفته برای او سایبان درست می‌کنی و یا اگر بنگری کسی به بیماری مبتلا شده و روز به روز لاغر می‌گردد بر آن گریه می‌کنی و دلت به حال آن خواهد سوخت ولی اکنون به بیماری خود توجّه نداری و صبر می‌کنی و از مصیبت‌هایی که تو را فرا گرفته و آزارت می‌رسانند فراموش کرده‌ای تو باید در برابر این بیماری‌ها و سختی‌ها خودت را تسلیت بدهی، نفس خودت از همه عزیزتر است و باید به خودت توجّه داشته باشی چگونه ترس از حوادث شب تو را از خواب بیدار نمی‌کند درصورتی که در راه پیمودن معاصی خداوند خود را هلاک ساخته‌ای و از قدرت خداوند واهمه نکردی. اینک که بیماری سستی دلت را فرا گرفته با داروی جدی آن را مداوا کن و خواب غفلت را با بیداری از دیدگانت دور گردان از خداوند اطاعت کن و به یاد او باش و با خدا انس بگیر و چنین بدان‌که تو از خداوند روی‌گردان هستی و او به تو توجّه دارد، او تو را برای عفو طلب می‌کند و با فضلش تو را مورد نوازش قرار می‌دهد. درحالی‌که تو از آن گریزان هستی و به دیگری روی آورده‌ای چه اندازه بزرگ است آن عالی مقام نیرومند درحالی‌که تو در برابر یک ضعیف خضوع می‌کنی چه چیز موجب شده که معصیت خداوند را به‌جای می‌آوری درحالی‌که خداوند گناهان تو را پوشانده است و از فضل و احسانش تو را بهره‌مند کرده است. خداوند تو را از احسان خود دور نکرد و پرده اسرارت را فاش نساخت، بلکه یک لحظه تو را از نعمت خود محروم ننموده و همواره خیر به تو می‌رساند و گناهانت را می‌پوشاند و گرفتاری‌ها را از تو دور می‌سازد و حالا چه گمانی به خدا داری که از او اطاعت کنی. به خداوند سوگند این صفت در قوّت و قدرت با هم مساوی بودند تو نخستین کسی بودی که برضدّ خودت حکم می‌کردی که دارای کارهای زشت و اخلاق فاسدی می‌باشی و من از روی حقیقت می‌گویم دنیا تو را گول نزده امّا تو به خاطر دنیا گول خورده‌ای این مسائل با پند و عبرت برای تو کشف شده و از روی انصاف این‌ها را درک کرده‌ای، تو خود می‌دانی که در آینده گرفتاری‌ها پیش خواهند آمد و جسمت را بیمار خواهند کرد و از نیروهایت خواهند کاست و این‌ها بهترین شاهد هستند که تو نمی‌توانی به خود دروغ بگویی و یا خود را گول بزنی ممکن است ناصحان در اینجا متّهم شوند و یا کسانی که سخنی راست می‌گویند تکذیب کردند. اگر به خانه‌های خراب و یا محلّه‌های خالی از سکنه مراجعه کنی در آنجا بالاترین موعظه و عبرت را مشاهده خواهی کرد و در آنجا متذکّر خواهی شد که موضوع از چه قرار است، در آنجا خواهی دید چه کسی به تو محبّت می‌کند و چه شخصی بخل می‌ورزد، دنیا خانه‌ی خوبی است در صورتی که دل به آن نبندی و آن را جای اقامت ندانی. کسانی که فردا به‌وسیله‌ی تو خوشبخت می‌شوند آن‌ها افرادی هستند که امروز از دنیا فرار می‌کنند، هنگامی‌که صیحه بلند شود و در صور دمیده گردد و قیامت با همه‌ی اوصاف خود بر پا شود هرکسی در محلّ خود حضور پیدا می‌کند و هر عابدی با معبودش حاضر می‌گردد و هر رهبری با پیروانش در آنجا گرد آیند. در آن روز خداوند با حقّ عدالت می‌کند و حقوق کسی از بین نمی‌رود و کوچک‌ترین کارها مورد محاسبه قرار می‌گیرد، در آن روز بسیاری از برهان‌ها باطل خواهد شد و عذری هم از کسی پذیرفته نمی‌گردد، اکنون اگر غدری کرده‌ای از آن در گذر و به آن اعتماد نداشته باش. برای آن روز حجّت ثابتی تهیّه کن دست بیانداز به آنچه برایت می‌ماند و از آنچه به آن نخواهی رسید و از آن دست خواهی کشید در گذر و برای سفرت وسایل را حتّی آماده ساز و به روشنایی نجات توجّه داشته باش و با مرکب‌های سریع که تو را زود به مقصد می‌رساند حرکت نما».

امام علی (علیه السلام)- امیرالمومنین (علیه السلام) فرمود: «بسا کسی که با نعمتی که به او دهند، به دام افتد. و با پرده‌ای که بر گناه او پوشند فریفته گردد».

امام هادی (علیه السلام)- خدای عزّوجلّ از برتری‌دادن انسان بر سایر مخلوقات خود از چهار پایان، درندگان، آبزیان و پرندگان و هر جنبنده‌ای که حواس انسان به تمیز عقل و بیان درکش نماید خبر داده و این فرمایش خدا است که: که ما انسان را در بهترین صورت و نظام آفریدیم. (تین/۴) و این آیات: یا أَیُّهَا الْإِنْسانُ ما غَرَّکَ بِرَبِّکَ الْکَرِیمِ* الَّذِی خَلَقَکَ فَسَوَّاکَ فَعَدَلَکَ و همچنین در بسیاری از آیات دیگر آمده است؛ پس نخستین نعمت خداوند بر انسان، «عقل درستی» و برتری او بر بسیاری از آفریدگان دیگر به خاطر برخورداری از عقل کامل و بیان گویاست. و این از آنجاست که هر جنبنده‌ای بر روی زمین به حواس خود برپاست و به‌سوی کمال خویش پویاست و انسان را به خاطر نطق که در دیگر مخلوقات وجود ندارد برتری داده و به‌وسیله‌ی نطق است که خداوند انسان را بر سایر مخلوقات مسلّط ساخته تا آنجا که امر و نهی‌کننده شده و دیگران در تسخیر اویند. او کسی است که دریا را مسخّر [شما] ساخت تا از آن، گوشت تازه بخورید و زیوری برای پوشیدن [مانند مروارید] از آن استخراج کنید. (نحل/۴) و این آیه: و چهارپایان را آفرید درحالی‌که در آن‌ها، برای شما وسیله‌ی پوشش، و منافع دیگری است و از گوشت آن‌ها می‌خورید! و در آن‌ها برای شما زینت و شکوه است به هنگامی‌که آن‌ها را به استراحتگاهشان بازمی‌گردانید، و هنگامی‌که [صبحگاهان] به صحرا می‌فرستید! آن‌ها بارهای سنگین شما را به شهری حمل می‌کنند که جز با مشقّت زیاد، به آن نمی‌رسیدید. (نحل/۷-۵) پس به همین خاطر خداوند آدمی را به پیروی فرمان و طاعت خویش فراخوانده است، که وی را به جهت خلقت موزون و دادن شعور کامل و معرفت؛ برتری و تفضیل داده، پس از آنکه قدرت انجام تکلیف را بدیشان ارزانی داشت. و از طرف دیگر حج و زکات را بر توانگر واجب ساخته است؛ چون استطاعت و امکان انجام آن‌ها را به او داده و فقیر را از پرداخت زکات و انجام حج معاف نموده است.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- امام رضا (علیه السلام) از پدرانش از پیامبر (صلی الله علیه و آله) نقل کرده است که پیغمبر (صلی الله علیه و آله) به مردی فرمود: «چه برایت زاده شد»؟ گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مگر چه باشد؟ یا پسر است یا دختر». فرمود: «شبیه چه کسی است»؟ گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ناچار شبیه پدرش یا مادرش». فرمود: «چنین مگو که چون نطفه در رحم استوار شود خدا هر نسبتی تا آدم دارد، حاضر می‌کند و آن را به‌صورت یکی از آن‌ها می‌سازد. آیا این آیه: فِی أَیِّ صُورَةٍ ما شاءَ رَکَّبَکَ را در قرآن خدا نخواندی؟ یعنی از نسب میان تو و آدم.