الصّادق (علیه السلام)- الْحَوَامِیمُ رَیْحَانُ الْقُرْآنِ فَإِذَا قَرَأْتُمُوهَا فَاحْمَدُوا اللَّهَ وَ اشْکُرُوهُ کَثِیراً بِحِفْظِهَا وَ تِلَاوَتِهَا إِنَّ الْعَبْدَ لَیَقُومُ یَقْرَأُ الْحَوَامِیمَ فَیَخْرُجُ مِنْ فِیهِ أَطْیَبُ مِنَ الْمِسْکِ الْأَذْفَرِ وَ الْعَنْبَرِ وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَیَرْحَمُ تَالِیَهَا وَ قَارِئَهَا وَ یَرْحَمُ جِیرَانَهُ وَ أَصْدِقَاءَهُ وَ مَعَارِفَهُ وَ کُلَّ حَمِیمٍ أَوْ قَرِیبٍ لَهُ وَ إِنَّهُ فِی الْقِیَامَهًِْ لَیَسْتَغْفِرُ لَهُ الْعَرْشُ وَ الْکُرْسِیُّ وَ مَلَائِکَهًُْ اللَّهِ الْمُقَرَّبُون.
امام صادق (علیه السلام)- سوره‌هایی که با «حم» آغاز می‌شوند گل خوشبوی قرآنند؛ پس خدا را به خاطر حفظ آن‌ها و خواندنشان ستایش کنید و او را شکرگزاری کنید؛ زیرا بنده هنگامی‌که بر می‌خیزد و این سوره‌ها را قرائت میکند، بویی از دهانش بر می‌خیزد که از مشک ناب و عنبر خوشبوتر است، و خداوند بر خواننده و تلاوت‌کننده‌ی آن رحمت می‌آورد، و همسایگان، دوستان، آشنایان او و همه‌ی کسانی را که با او صمیمی یا نزدیکند مورد رحمت قرار می‌دهد، و عرش، کرسی و فرشتگان مقرّب خدا در قیامت برای او آمرزش می‌طلبند.
الباقر (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ الْمُؤْمِنِ فِی کُلِّ لَیْلَهًٍْ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ أَلْزَمَهُ کَلِمَهًَْ التَّقْوَی وَ جَعَلَ الْآخِرَهًَْ خَیْراً لَهُ مِنَ الدُّنْیَا.
امام باقر (علیه السلام)- هرکس سوره‌ی مؤمن را هر شب بخواند، خداوند گناهان پیشین و پسین او را خواهد آمرزید و او را از پرهیزگاران قرار خواهد داد و آخرت را برایش بهتر از دنیا قرار خواهد داد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ حم الْمُؤْمِنِ لَمْ یَبْقَ رُوحُ نَبِیٍ وَ لَا صِدِّیقٍ وَ لَا مُؤْمِنٍ إِلَّا صَلَّوْا عَلَیْهِ وَ اسْتَغْفَرُوا لَه.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس سوره‌ی «حم مؤمن» (سوره‌ی غافر) را بخواند، روح هیچ پیامبری، صدّیقی و مؤمنی باقی نمی‌ماند مگر اینکه بر او درود می‌فرستد و برای او طلب آمرزش میکند.
الصّادق (علیه السلام)- فِی الْحَوَامِیمِ فَضْلٌ کَثِیرٌ یَطُولُ الشَّرْحُ فِیهَا.
امام صادق (علیه السلام)- درباره‌ی حوامیم (سوره‌هایی که با حم آغاز می‌شوند) فضیلت بسیاری ذکر کرده است که شرح و بیان آن به طول می‌انجامد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ لَمْ یَقْطَعِ اللَّهُ رَجَاءَهُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ یُعْطَی مَا یُعْطَی الْخَائِفُونَ الَّذِینَ خَافُوا اللَّهَ فِی الدُّنْیَا؛ وَ مَنْ کَتَبَهَا وَ عَلَّقَهَا فِی حَائِطِ بُسْتَانٍ اخْضَرَّ وَ نَمَا وَ إِنْ کُتِبَتْ وَ تُرِکَتْ فِی خَانَاتٍ أَوْ دُکَّانٍ کَثُرَ الْخَیْرُ فِیهِ وَ کَثُرَ الْبَیْعُ وَ الشِّرَاءُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس این سوره را بخواند، در روز قیامت ناامید نخواهد شد و به او همان چیزی اعطا خواهد شد که به افرادی که در دنیا از خداوند تبارک‌وتعالی بیم داشتند و پرهیزگار بودند، داده می‌شود. هرکس آن را بنویسد و بر دیوار باغی آویزان کند، آن باغ، سرسبز خواهد شد و رشد خواهد کرد و چنان‌چه در خانه‌ها و مغازه‌ها نوشته شود، خیر و برکت و خرید و فروش در آن‌ها فراوان خواهد شد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَرْتَعَ فِی رِیَاضِ الْجَنَّهًِْ فَلْیَقْرَأِ الْحَوَامِیمَ فِی صَلَاهًِْ اللَّیْلِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس دوست دارد در باغ‌های بهشت بگردد و لذّت ببرد، پس باید سوره‌هایی که با «حم» آغاز می‌شوند در نماز شب بخواند.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مَنْصُورِ‌بْنِ‌حَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِاللهِ (علیه السلام) قَالَ: مَنْ قَرَأَ الْحَوَامِیمَ فِی لَیْلَهًٍْ قَبْلَ أَنْ یَنَامَ کَانَ فِی دَرَجَهًِْ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ (علیهم السلام)، وَ کُلِّ قَرِیبٍ لَهُ أَوْ بِسَبِیلٍ إِلَیْهِ، ثُمَّ قَالَ أَبُوعَبْدِاللهِ (علیه السلام): الْحَوَامِیمُ تَأْتِی یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ أَثْنَی مِنْ أَحْسَنِ النَّاسِ وَجْهاً وَ أَطْیَبِهِ، مَعَهَا أَلْفُ أَلْفِ مَلَکٍ مَعَ کُلِّ مَلَکٍ أَلْفُ أَلْفِ مَلَکٍ حَتَّی تَقِفَ بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ، فَیَقُولُ لَهَا الرَّبُّ: مَنْ ذَا الَّذِی یَقْرَأُکَ فَیَقْضِی قِرَاءَتَکَ؟ فَیَقُومُ طَائِفَهًٌْ مِنَ النَّاسِ لَا یُحْصِیهِمْ إِلَّا اللَّهُ، فَیَقُولُ لَهُمْ: لَعَمْرِی لَقَدْ أَحْسَنْتُمْ تِلَاوَهًَْ الْحَوَامِیمِ فَمُتُّمْ بِهَا فِی حَیَاتِکُمُ الدُّنْیَا، وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَا تَسْأَلُونِی الْیَوْمَ شَیْئاً کَائِناً مَا کَانَ إِلَّا أَعْطَیْتُکُمْ وَ لَوْ سَأَلْتُمُونِی جَمِیعَ جَنَّاتِی أَوْ جَمِیعَ مَا أَعْطَیْتُهُ عِبَادِیَ الصَّالِحِینَ وَ أَعْدَدْتُهُ لَهُمْ، فَیَسْأَلُونَهُ جَمِیعَ مَا أَرَادُوا وَ تَمَنُّوا، ثُمَّ یُؤْمَرُ بِهِمْ إِلَی مَنَازِلِهِمْ فِی الْجَنَّهًِْ وَ قَدْ أَعَدَّ لَهُمْ فِیهَا مَا لَمْ یَخْطُرْ عَلَی بَالٍ مِمَّا لَا عَیْنٌ رَأَتْ وَ لَا أُذُنٌ سَمِعَتْ.
امام صادق (علیه السلام)- منصوربن‌حازم گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: هرکس سوره‌هایی که با «حم» آغاز می‌شوند در شبی قبل از اینکه بخوابد، تلاوت کند، در درجه‌ی محمّد و آل محمّد (علیهم السلام)، ابراهیم و آل ابراهیم (علیهم السلام) و هر نزدیک به ابراهیم (علیه السلام) یا پیرو راهش و در مرتبه‌ی آن‌ها باشد. سپس اباعبدالله امام صادق (علیه السلام) فرمود: «سوره‌هایی که با «حم» آغاز می‌شوند، در روز قیامت می‌آیند درحالی‌که از زیباترین و پاکیزه‌ترین مردم نیکوترند. همراه آن‌ها هزارهزار فرشته هستند و با هر فرشته‌ای هزارهزار فرشته است. [این سوره‌ها می‌آیند] تا در محضر خدای عزّوجلّ بایستند. سپس پروردگار به آن‌ها می‌فرماید: «چه کسی شما را می‌خواند و قرائت شما را تمام می‌کرد»؛ پس گروهی از مردم برمی‌خیزند که جز خدا نمی‌تواند آن‌ها را بشمارد. به آن‌ها می‌فرماید: «سوگند به جانم، سوره‌هایی که با «حم» آغاز می‌شوند نیکو تلاوت کردید و در زندگی دنیا با آن‌ها مردید. به عزّت و جلالم سوگند امروز چیزی هرچه می‌خواهد باشد از من درخواست نمی‌کنید مگر اینکه به شما عطا می‌کنم اگرچه همه‌ی بهشت‌هایم یا همه‌ی آنچه به بندگان صالحم عطا کرده‌ام و برای آن‌ها آماده کرده‌ام از من درخواست کنید». سپس هرآنچه می‌خواهند و آرزو می‌کنند از او درخواست می‌کنند. سپس دستور داده می‌شود که آن‌ها را به منزل‌هایشان در بهشت ببرند و برای آن‌ها در آن چیزهایی آماده کرده است که به فکر کسی خطور نکرده است از چیزهایی که نه چشمی دیده است و نه گوشی شنیده است».
الصّادق (علیه السلام)- مَنْ کَتَبَهَا لَیْلًا وَ جَعَلَهَا فِی حَائِطٍ أَوْ بُسْتَانٍ کَثُرَتْ بَرَکَتُهُ وَ اخْضَرَّ وَ أَزْهَرَ وَ صَارَ حَسَناً فِی وَقْتِهِ وَ إِنْ تُرِکَتْ فِی حَائِطٍ أَوْ دُکَّانٍ کَثُرَ فِیهِ الْبَیْعُ وَ الشِّرَاءُ؛ وَ إِنْ کُتِبَتْ لِإِنْسَانٍ فِیهِ الْأُدْرَهًُْ زَالَ عَنْهُ ذَلِکَ وَ بَرِئَ. وَ قِیلَ: الْأُدْرَهًُْ طَرَفٌ مِنَ السَّوْدَاءِ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ. وَ إِنْ کُتِبَتْ وَ عُلِّقَتْ عَلَی مَنْ بِهِ دَمَامِلُ زَالَ عَنْهُ ذَلِکَ وَ کَذَلِکَ لِلْمَفْرُوقِ یَزُولَ عَنْهُ الْفَرَقُ، وَ إِذَا عُجِنَ بِمَائِهَا دَقِیقٌ ثُمَّ یَبِسَ حَتَّی یَصِیرَ بِمَنْزِلَهًِْ الْکَعْکِ ثُمَّ یُدَقَّ دَقّاً نَاعِماً وَ یُجْعَلُ فِی إِنَاءٍ ضَیِّقٍ مُغَطًّی فَمَنِ احْتَاجَ إِلَیْهِ لِوَجَعٍ فِی فُؤَادِهِ أَوْ لِمُغْمَی عَلَیْهِ أَوْ لِمَغْشِیِّ عَلَیْهِ أَوْ وَجَعِ الْکَبِدِ وَ الطِّحَالِ، یَسْتَفَّ مِنْهُ، بَرِئَ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَی.
امام صادق (علیه السلام)- هرکس شب هنگام آن را بنویسد و بر دیواری یا باغی آویزان کند، بر برکت آن افزوده و آن باغ، سرسبز خواهد شد و درختانش شکوفه خواهند داد و [وضعیت آن] در همان زمان بسیار خوب خواهد شد؛ و چنان‌چه بر دیوار مغازه‌ای آویزان شود، خرید و فروش در آن فراوان خواهد شد و اگر برای فردی که به بیماری ادره یا ورم خصیه‌ی (باد فتق) مبتلا شده است نوشته شود، بیماری‌اش برطرف خواهد شد و شفا خواهد یافت. گویند بیماری ادره از سودا ناشی می‌شود و خداوند داناتر است. اگر برای کسی که بدنش آبله و دمل زده است نوشته شود، بیماری‌اش بهبود خواهد یافت و برای فرد وحشت‌زده، مفید است و باعث از بین رفتن ترس و وحشت او می‌گردد. همچنین باید بر روی آبی خوانده شود و با آن آب، آرد را خمیر کنند و بگذارند تا خشک شود. آنگاه به نرمی کوبیده شود و در ظرف کوچک دارای درپوش ریخته شود. اگر کسی که مبتلا به دل درد است یا بیهوش شده و یا غش کرده است یا در کبد یا طحالش احساس درد می کند، مقداری از این پودر تناول کند، به اذن خداوند شفا خواهد یافت.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- الْحَوَامِیمُ تَاجُ الْقُرْآن.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- سوره‌هایی که با «حم» آغاز می‌شوند تاج قرآن هستند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- الْحَوَامِیمُ دِیبَاجُ الْقُرْآن.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- سوره‌هایی که با «حم» آغاز می‌شوند زینت قرآن هستند.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- لِکُلِ شَیْءٍ لُبَابٌ وَ لُبَابُ الْقُرْآنِ الْحَوَامِیم.
ابن‌عبّاس ( برای هر چیزی مغزی است و مغز قرآن حوامیم است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا أَنْزَلَ عَلَیْهِ حم تَنْزِیلُ الْکِتابِ قَامَ إِلَی الْمَسْجِدِ وَ الْوَلِیدُ‌بْنُ الْمُغَیْرَهًِْ قَرِیبٌ مِنْهُ یَسْمَعُ قِرَاءَتَهُ فَلَمَّا فَطَنَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) لِاسْتِمَاعِهِ لِقِرَاءَتِهِ أَعَادَ قِرَاءَهًَْ الْآیَهًِْ فَانْطَلَقَ الْوَلِیدُ حَتَّی أَتَی مَجْلِسَ قَوْمِهِ بَنِی مَخْزُومٍ، فَقَالَ: وَ اللَّهِ لَقَدْ سَمِعْتُ مِنْ مَحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) آنِفاً کَلَاماً مَا هُوَ مِنْ کَلَامِ الْإِنْسِ وَ لَا مِنْ کَلَامِ الْجِنِّ وَ إِنَّ لَهُ لَحَلَاوَهًًْ وَ إِنَّ عَلَیْهِ لَطَلَاوَهًًْ وَ إِنَّ أَعْلَاهُ لَمُثْمِرٌ وَ إِنَّ أَسْفَلَهُ لَمُعْذِقٌ وَ إِنَّهُ لَیَعْلُو وَ مَا یَعْلَی ثُمَّ انْصَرَفَ إِلَی مَنْزِلِهِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- روایت شده که وقتی خداوند سوره «حم تَنْزِیلُ الْکِتابِ» را بر پیامبرش نازل فرمود، آن حضرت برخاست و به مسجد الحرام آمد و ولیدبن‌مغیره نزدیک آن حضرت بود و قرائت ایشان را می شنید و وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله) متوجّه گوش‌دادن ولید به قرائتش شد قرائت آیات را تکرار فرمود. پس ولید به راه افتاد تا به مجلس خویشانش بنی‌مخزوم رسید و گفت: «سوگند به خدا! اندکی پیش از محمّد کلامی شنیدم که نه کلام آدمی و نه کلام جنّیان نیست و برای آن حلاوت و شیرینی مخصوصی و بر آن لذّت است، و اینکه بالای آن باثمر و پائین آن گوارا، و آن برتری می کند و چیزی برتر و بالاتر آن نیست». سپس به منزل خودش رفت.
آیه حم [1]
حم
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ سُفْیَانَ الثَّوْرِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِلصَّادِقِ (علیه السلام) یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا مَعْنَی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ حم ... وَ أَمَّا حم فَمَعْنَاهُ الْحَمِیدُ الْمَجِید.
امام صادق (علیه السلام)- سفیان ثوری گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کرد: «ای فرزند رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! مرا از حم خبر ده»! آن حضرت فرمود: «حم به‌معنای حمید و مجید است».
آیه تَنْزيلُ الْكِتابِ مِنَ اللهِ الْعَزيزِ الْعَليمِ [2]
اين كتابى است كه از سوى خداوند توانا و دانا نازل شده است.
السّجّاد (علیه السلام)- قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ فِی غَایَهًِْ {عَامَّهًِْ} ابْتِدَائِهِ الر کِتابٌ أُحْکِمَتْ آیاتُهُ وَ الر کِتابٌ أَنْزَلْناهُ وَ الر تِلْکَ آیاتُ الْکِتابِ الْمُبِینِ وَ الم ذلِکَ الْکِتابُ لا رَیْبَ فِیهِ وَ فِی أَمْثَالِهَا مِنْ سُوَرِ الطَّوَاسِینِ وَ الْحَوَامِیمِ فِی کُلِّ ذَلِکَ بَیَّنْتَ بِالْکِتَابِ مَعَ الْقَسَمِ الَّذِی هُوَ اسْمُ مَنِ اخْتَصَصْتَهُ لِوَحْیِکَ وَ اسْتَوْدَعْتَهُ سِرَّ غَیْبِکَ وَ أَوْضَحَ لَنَا مِنْهُ شُرُوطَ فَرَائِضِکَ وَ أَبَانَ عَنْ وَاضِحِ سُنَّتِکَ وَ أَفْصَحَ لَنَا عَنِ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ وَ أَنَارَ لَنَا مُدْلَهِمَّاتِ الظَّلَامِ.
امام سجاد (علیه السلام)- [ای خدایی که] پربرکت و بلند مرتبه‌ای! در ابتدای عموم آن [مواردی که پیامبر (صلی الله علیه و آله) را با حروف مقطعه نامگذاری کردی] فرمودی: الر، این کتابی است که آیاتش استحکام یافته. (هود/۱). و الر، [این] کتابی است که بر تو نازل کردیم. (ابراهیم/۱). و الر، آن آیات کتاب آشکار است!. (یوسف/۱). و الم، آن کتاب با عظمتی است که شک در آن راه ندارد. (بقره/۲-۱). و در امثال آن‌ها از سوره‌های طواسین (سوره‌های سه‌گانه که با «طس» شروع می‌شوند) و سوره‌هایی که با «حم» آغاز می‌شوند، در همه‌ی آن‌ها کتاب [قرآن] را به همراه بخشی آوردی که [مقصود از] آن، اسم کسی است که او را به وحیت اختصاص دادی و اسرار غیبت را به او سپردی و او از آن [اسرار غیب]، شرایط واجباتت را برای ما آشکار کرد و درباره‌ی روش واضحت توضیح داد و حلال و حرام را برای ما بیان کرد و تاریکی شدید را برای ما روشن فرمود.
آیه غافِرِ الذَّنْبِ وَ قابِلِ التَّوْبِ شَديدِ الْعِقابِ ذِي الطَّوْلِ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ إِلَيْهِ الْمَصيرُ [3]
خداوندى كه آمرزنده‌ی گناه، پذيرنده‌ی توبه، داراى مجازات سخت، و صاحب نعمت فراوان است؛ هيچ معبودى جز او نيست؛ و بازگشت [همه‌ی شما] به‌سوى اوست.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- حم تَنْزیلُ الْکِتابِ مِنَ اللهِ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ غافِرِ الذَّنْبِ وَ قابِلِ التَّوْبِ وَ ذَلِکَ خَاصَّهًٌْ لِشِیعَهًِْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) ذِی الطَّوْلِ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ إِلَیْهِ الْمَصِیرُ.
علیّ‌ّبن‌ابراهیم ( حم تَنْزیلُ الْکِتابِ مِنَ اللهِ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ غافِرِ الذَّنْبِ وَ قابِلِ التَّوْبِ این ویژگی خداوند فقط مخصوص شیعیان امیرالمؤمنین (علیه السلام) است. ذِی الطَّول لا إِلهَ إِلا هُو إِلیْهِ المَصِیرُ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- ذِی الطَّوْلِ أَیْ ذِی النِّعَمِ عَلَی عِبَادِهِ.
ابن‌عبّاس ( ذِی الطَّوْلِ یعنی صاحب نعمت‌ها بر بندگانش.
آیه ما يُجادِلُ في آياتِ اللهِ إِلاَّ الَّذينَ كَفَرُوا فَلا يَغْرُرْكَ تَقَلُّبُهُمْ فِي الْبِلادِ [4]
تنها كسانى در آيات ما مجادله مى‌كنند كه [از روى عناد] كافر شده‌اند؛ پس مبادا رفت‌و‌آمد آنان در شهرها [و قدرت نماييشان] تو را فريب دهد!
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَعَنَ اللَّهُ الْمُجَادِلِینَ فِی دِینِ اللَّهِ عَلَی لِسَانِ سَبْعِینَ نَبِیّاً وَ مَنْ جَادَلَ فِی آیَاتِ اللَّهِ فَقَدْ کَفَرَ قَالَ اللَّهُ عزّوجلّ ما یُجادِلُ فِی آیاتِ اللهِ إِلَّا الَّذِینَ کَفَرُوا فَلا یَغْرُرْکَ تَقَلُّبُهُمْ فِی الْبِلاد.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- آنان‌که در دین خدا ستیزه و جدال کنند به زبان هفتاد پیغمبر لعن شده‌اند هرکس در آیات خدا جدال کند، کافر است. خدای عزّوجلّ می‌فرماید: یُجادِلُ فِی آیاتِ اللهِ إِلَّا الَّذِینَ کَفَرُوا فَلا یَغْرُرْکَ تَقَلُّبُهُمْ فِی الْبِلاد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَعَنَ اللَّهُ الْمُجَادِلِینَ فِی دِینِ اللَّهِ عَلَی لِسَانِ سَبْعِینَ نَبِیّاً (صلی الله علیه و آله) وَ مَنْ جَادَلَ فِی آیَاتِ اللَّهِ کَفَرَ قَالَ اللَّهُ ما یُجادِلُ فِی آیاتِ اللهِ إِلَّا الَّذِینَ کَفَرُوا وَ مَنْ فَسَّرَ الْقُرْآنَ بِرَأْیِهِ فَقَدِ افْتَرَی عَلَی اللَّهِ الْکَذِبَ وَ مَنْ أَفْتَی النَّاسَ بِغَیْرِ عِلْمٍ لَعَنَتْهُ مَلَائِکَهًُْ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ کُلُّ بِدْعَهًٍْ ضَلَالَهًٌْ وَ کُلُّ ضَلَالَهًٍْ سَبِیلُهَا إِلَی النَّار.ِ
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- آنان که در دین خدا ستیزه و جدال می‌کنند به زبان هفتاد پیغمبر لعن شده‌اند؛ هرکس در آیات خدا جدال کند کافر است. خدای عزّوجلّ فرموده است: ما یُجادِلُ فِی آیاتِ اللهِ إِلَّا الَّذِینَ کَفَرُوا؛ هرکس قرآن را به رأی خود تفسیر کند دروغ بر خدا بسته و هرکس ندانسته به مردم فتوا دهد، ملائکه آسمان و زمین او را لعن می‌کنند، هر بدعتی گمراهی است و هر گمراهی در آتش است.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- ما یُجادِلُ فِی آیاتِ اللهِ هُمُ الْأَئِمَّهًُْ (علیهم السلام).
علیّ‌ّبن‌ابراهیم ( آیه: ما یُجادِلُ فِی آیاتِ اللهِ؛ منظور، ائمه (علیهم السلام) هستند.
آیه كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَ الْأَحْزابُ مِنْ بَعْدِهِمْ وَ هَمَّتْ كُلُّ أُمَّةٍ بِرَسُولِهِمْ لِيَأْخُذُوهُ وَ جادَلُوا بِالْباطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ فَأَخَذْتُهُمْ فَكَيْفَ كانَ عِقابِ [5]
پيش از آن‌ها قوم نوح و گروه‌هايى كه بعد از آن‌ها بودند [پيامبرانشان را] تكذيب كردند؛ و هر امّتى در‌پى آن بودند كه پيامبرشان را بگيرند [و آزار دهند]، و براى محو حق به مجادله باطل دست زدند؛ امّا من آن‌ها را مجازات كردم؛ ديدى كه مجازات من چگونه بود!
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- قَوْلُهُ وَ الْأَحْزابُ مِنْ بَعْدِهِمْ هُمْ أَصْحَابُ الْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام) الَّذِینَ تَحَزَّبُوا وَ هَمَّتْ کُلُّ أُمَّةٍ بِرَسُولِهِمْ لِیَأْخُذُوهُ یَعْنِی یَقْتُلُوهُ وَ جادَلُوا بِالْباطِلِ أَیْ خَاصَمُوا لِیُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ أَیْ یُبْطِلُوهُ وَ یَدْفَعُوهُ.
علیّ‌ّبن‌ابراهیم ( آیه: وَ الْأَحْزابُ مِنْ بَعْدِهِمْ آن‌ها اصحاب انبیاء (علیهم السلام) هستند که تشکل یافته‌اند. وَ هَمَّتْ کُلُّ أُمَّةٍ بِرَسُولِهِمْ لِیَأْخُذُوهُ یعنی تا او را بکشند. وَ جادَلُوا بِالْباطِلِ یعنی دشمنی ورزیدند. لِیُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ یعنی تا حقّ او را از میان برند.