آیه ۵۶ - سوره غافر

آیه إِنَّ الَّذينَ يُجادِلُونَ في آياتِ اللهِ بِغَيْرِ سُلْطانٍ أَتاهُمْ إِنْ في صُدُورِهِمْ إِلاَّ كِبْرٌ ما هُمْ بِبالِغيهِ فَاسْتَعِذْ بِاللهِ إِنَّهُ هُوَ السَّميعُ الْبَصيرُ [56]

كسانى كه در آيات خداوند بدون دليلى كه براى آن‌ها آمده باشد ستيزه‌جويى مى‌كنند، در سينه‌هايشان فقط تكبّر [و غرور] است، و هرگز به خواسته‌ی خود نخواهند رسيد، پس به خدا پناه بر كه او شنوا و بيناست.

۱
(غافر/ ۵۶)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی إِنْ فِی صُدُورِهِمْ إِلاَّ کِبْرٌ مَا هُمْ بِبالِغِیهِ فَقَالَ: عَظَمَهًْ‌ٌ لَا یَبْلُغُوهَا، ثُمَّ هَذِهِ الْعِزَّهًُْ تَقْتَضِی أَعْمَالًا فِی الظَّاهِرِ وَ الْبَاطِنِ وَ هِیَ ثَمَرَاتُهُ وَ یُسَمَّی ذَلِکَ تَکَبُّراً فَإِنَّهُ مَهْمَا عَظُمَ عِنْدَهُ قَدْرُ نَفْسِهِ بِالْإِضَافَهًِْ إِلَی غَیْرِهِ حَقَّرَ مَنْ دُونَهُ وَ ازْدَرَاهُ وَ أَقْصَاهُ مِنْ نَفْسِهِ وَ أَبْعَدَهُ وَ تَرْفَعُ عَنْ مُجَالَسَتِهِ وَ مُؤَاکَلَتِهِ وَ رَأَی أَنَّ حَقَّهُ أَنْ یَقُومَ مَاثِلًا بَیْنَ یَدَیْهِ إِنِ اشْتَدَّ کِبْرُهُ.

ابن‌عبّاس ( إِنْ فِی صُدُورِهِمْ إِلَّا کِبْرٌ ما هُمْ بِبالِغِیهِ مراد، عظمتی است که بدان نرسند. سپس این عزّت، مقتضی اعمالی در ظاهر و باطن است که همان ثمرات آن است و تکبّر نامیده می‌شود؛ چرا که هرچه منزلت نفسش نسبت به غیر، پیش او بزرگ شود، پایین دست خود را تحقیر و خوار می‌کند و او را از نفس خود دور نموده و عقب می‌راند و از نشستن و با او غذاخوردن، خود را بالاتر می‌بیند. و اگر کبرش شدّت پیدا بکند، به این نظر می‌رسد که حق اوست که شخص مادون او مقابل او به صورت مستخدم حاضر بایستد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۳۲
بحارالأنوار، ج۷۰، ص۱۹۳
بیشتر