آیه ۴۰ - سوره غافر

آیه مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً فَلا يُجْزى إِلاَّ مِثْلَها وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ يُرْزَقُونَ فيها بِغَيْرِ حِسابٍ [40]

هركس بدى كند، جز به‌مانند آن كيفر داده نمى‌شود؛ ولى هركس كار شايسته‌اى انجام دهد خواه مرد يا زن در‌حالى‌كه مؤمن باشد چنين كسانى وارد بهشت مى‌شوند و در آن روزى بى‌حسابى به آن‌ها داده خواهد شد.

کلّیات

۱
(غافر/ ۴۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ قِیلَ لَهُ إِنَّ أَبَاالْخَطَّابِ یَذْکُرُ عَنْکَ أَنَّکَ قُلْتَ لَهُ إِذَا عَرَفْتَ الْحَقَّ فَاعْمَلْ مَا شِئْتَ فَقَالَ لَعَنَ اللَّهُ أَبَا الْخَطَّابِ وَ اللَّهِ مَا قُلْتُ لَهُ هَکَذَا وَ لَکِنِّی قُلْتُ لَهُ إِذَا عَرَفْتَ الْحَقَّ فَاعْمَلْ مَا شِئْتَ مِنْ خَیْرٍ یُقْبَلُ مِنْکَ إِنَّ اللَّهَ عزّوجلّ یَقُولُ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فِیها بِغَیْرِ حِسابٍ وَ یَقُولُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاهًًْ طَیِّبَهًًْ.

امام صادق (علیه السلام)- محمّدبن‌ابی‌عمیر از برخی شیعیان نقل کرده است: خدمت امام صادق (علیه السلام) عرض شد: «ابوخطاب ادّعا می‌کند که شما به او فرموده‌اید: هرگاه حقیقت را شناختی، پس هرطور که خواستی عمل کن». آن حضرت فرمود: «خداوند ابوخطاب را لعنت کند. به خدا قسم من به او چنین نگفته‌ام. بلکه گفته‌ام: هرگاه حقیقت را شناختی، هرکار نیکی را که خواستی انجام بده تا از تو پذیرفته شود». زیرا خداوند می‌فرماید: مَنْ عَمِل سَیِّئَةً فَلا یُجْزَی إِلا مِثْلهَا ومَنْ عَمِل صَالحًا مِّن ذَکَرٍ أَو أُنثَی وهُو مُؤْمِنٌ فَأُولئِکَ یَدْخُلونَ الجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فِیهَا بِغَیْرِ حِسَابٍ. همچنین می‌فرماید: هرکس کار شایسته‌ای انجام دهد، خواه مرد باشد یا زن، درحالی‌که مؤمن است، او را به حیاتی پاک زنده می‌داریم. (نحل/۹۷)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۰۶
بحارالأنوار، ج۲۷، ص۱۷۳/ نورالثقلین؛ «فاولیک یدخلون الجنهًْ... و هومؤمن» محذوف/ معانی الأخبار، ص۳۸۸؛ «و یقول تبارک و تعالی... حیاهًْ طیبه» محذوف/ البرهان

ولایت

۱
(غافر/ ۴۰)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَعَاشِرَ النَّاسِ أَنَا صِرَاطُ اللَّهِ الْمُسْتَقِیمُ الَّذِی أَمَرَکُمْ بِاتِّبَاعِهِ ثُمَّ عَلِیٌّ مِنْ بَعْدِی ثُمَّ وُلْدِی مِنْ صُلْبِهِ أَئِمَّهًٌْ یَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ یَعْدِلُونَ ثُمَّ قَرَأَ (صلی الله علیه و آله) الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ إِلَی آخِرِهَا وَ قَالَ فِیَّ نَزَلَتْ وَ فِیهِمْ نَزَلَتْ وَ لَهُمْ عَمَّتْ وَ إِیَّاهُمْ خَصَّتْ أُولَئِکَ أَوْلِیَاءُ اللهِ لاخَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ أَلا إِنَّ حِزْبَ اللهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ الْغَالِبُون ... أَلَا إِنَّ أَوْلِیَاءَهُمُ الَّذِینَ قَالَ اللَّهُ عزّوجلّ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ.. بِغَیْرِ حِساب.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ای گروه مردم! من همان صراط مستقیم و راه راستی هستم که خداوند به شما امر فرموده از آن پیروی کنید. و بعد از من علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام)، سپس فرزندان من از صلب او صراط مستقیم‌اند. همان پیشوایانی که مردم را به راه حقّ هدایت می‌نمایند، و بدان‌وسیله دادگری می‌کنند. سپس آیات مبارکه‌ی سوره‌ی حمد را تلاوت نمود: سپاس و ستایش خدای راست. پروردگار جهانیان. آن بخشاینده‌ی مهربان. خداوند و فرمانروای روز پاداش. تو را می‌پرستیم و بس، و از تو یاری می‌خواهیم و بس. ما را به راه راست راه بنمای. راه کسانی که به آنان نعمت دادی نیکویی کردی نه راه خشم گرفتگان بر آن‌ها و نه راه گمراهان. (فاتحه/۷-۱). و اشاره فرمود به اینکه این آیات شریفه در حقّ من و درباره‌ی آنان نازل شده است: آگاه باشید [دوستان و] اولیای خدا، نه ترسی دارند و نه غمگین می‌شوند!. (یونس/۶۲). بدانید «حزب اللَّه» پیروزان و رستگارانند. (مجادله/۲۲). و نیز اولیای ربّ العزیز جمعی باشند که حضرت ملک وهّاب در حقّ ایشان فرماید: یَدْخُلُونَ الجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فیها بِغَیْرِ حِساب.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۰۶
بحارالأنوار، ج۳۷، ص۲۱۳/ الاحتجاج، ج۱، ص۶۳/ التحصین لابن طاوس، ص۵۸۶؛ «فی نزلت و فیهم... المفلحون الغالبون» محذوف / روضهًْ الواعظین، ج۱، ص۹۵؛ «معاشر الناس انا صراط الله المستقیم... الی آخرها» محذوف
۲
(غافر/ ۴۰)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ أَرَادَ دُخُولَ الْجَنَّهًِْ بِغَیْرِ حِسَابٍ فَلْیُحِبَ أَهْلَ بَیْتِی فَوَ اللَّهِ مَا أَحَبَّهُمْ أَحَدٌ إِلَّا رَبِحَ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابن‌عمر گفت: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «... هرکه مایل است بدون حساب داخل بهشت شود، اهل بیت مرا دوست داشته باشد. به خدا قسم دوست ندارد آن‌ها را کسی، مگر اینکه در دنیا و آخرت سود برده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۰۸
بحارالأنوار، ج۲۷، ص۱۱۶
۳
(غافر/ ۴۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ الْأُمَّهًَْ سَتَفَرَّقُ عَلَی ثَلَاثٍ وَ سَبْعِینَ فِرْقَهًًْ اثْنَتَانِ وَ سَبْعُونَ فِرْقَهًًْ فِی النَّارِ وَ فِرْقَهًٌْ فِی الْجَنَّهًِْ وَ ثَلَاثَ عَشْرَهًَْ فِرْقَهًًْ مِنَ الثَّلَاثِ وَ سَبْعِینَ تَنْتَحِلُ مَحَبَّتَنَا أَهْلَ الْبَیْتَ وَاحِدَهًٌْ مِنْهَا فِی الْجَنَّهًِْ وَ اثْنَتَا عَشْرَهًَْ فِی النَّارِ وَ أَمَّا الْفِرْقَهًُْ النَّاجِیَهًُْ الْمَهْدِیَّهًُْ الْمُؤْمِنَهًُْ الْمُسْلِمَهًُْ الْمُوَفَّقَهًُْ الْمُرْشَدَهًُْ فَهِیَ الْمُؤْتَمَّهًُْ بِی الْمُسْلِمَهًُْ لِأَمْرِی الْمُطِیعَهًُْ لِی الْمُتَبَرِّئَهًُْ مِنْ عَدُوِّی الْمُحِبَّهًُْ لِی الْمُبْغِضَهًُْ لِعَدُوِّی الَّتِی قَدْ عَرَفَتْ حَقِّی وَ إِمَامَتِی وَ فَرْضَ طَاعَتِی مِنْ کِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّهًِْ نَبِیِّهِ فَلَمْ تَرْتَدَّ وَ لَمْ تَشُکَّ لِمَا قَدْ نَوَّرَ اللَّهُ فِی قَلْبِهَا مِنْ مَعْرِفَهًِْ حَقِّنَا وَ عَرَّفَهَا مِنْ فَضْلِنَا وَ أَلْهَمَهَا وَ أَخَذَ بِنَوَاصِیهَا فَأَدْخَلَهَا فِی شِیعَتِنَا حَتَّی اطْمَأَنَّتْ قُلُوبُهَا وَ اسْتَیْقَنَتْ یَقِیناً لَا یُخَالِطُهُ شَکٌّ أَنِّی أَنَا وَ أَوْصِیَائِی بَعْدِی إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ هُدَاهًٌْ مُهْتَدُونَ الَّذِینَ قَرَنَهُمُ اللَّهُ بِنَفْسِهِ وَ نَبِیِّهِ فِی آیٍ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ کَثِیرَهًٍْ وَ طَهَّرَنَا وَ عَصَمَنَا وَ جَعَلَنَا شُهَدَاءَ عَلَی خَلْقِهِ وَ حُجَّتَهُ فِی أَرْضِهِ وَ خُزَّانَهُ عَلَی عِلْمِهِ وَ مَعَادِنَ حُکْمِهِ وَ تَرَاجِمَهًَْ وَحْیِهِ وَ جَعَلَنَا مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنَ مَعَنَا لَا نُفَارِقُهُ وَ لَا یُفَارِقُنَا حَتَّی نَرِدَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حَوْضَهُ کَمَا قَالَ وَ تِلْکَ الْفِرْقَهًُْ الْوَاحِدَهًُْ مِنَ الثَّلَاثِ وَ السَّبْعِینَ فِرْقَهًًْ هِیَ النَّاجِیَهًُْ مِنَ النَّارِ وَ مِنْ جَمِیعِ الْفِتَنِ وَ الضَّلَالَاتِ وَ الشُّبُهَاتِ هُمْ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّهًِْ حَقّاً هُمْ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ ... بِغَیْرِ حِساب.

امام علی (علیه السلام)- به‌زودی امّت به هفتادوسه گروه متفرّق خواهند شد، که هفتادودو گروه در آتش و یک گروه در بهشت خواهند بود. سیزده گروه از هفتاد و سه گروه محبّت ما اهل بیت را ادّعا می‌کنند، ولی یکی از آن‌ها در بهشت و دوازده گروه در آتش‌اند. گروه نجات یافته هدایت شده که آرزوی [بهشت دارند] و مؤمن و تسلیم و موافق و هدایت‌کننده‌اند، آنان کسانی‌اند که به من ایمان آورده و در مقابل امر من تسلیم و مطیع من هستند. از دشمن من بیزاری جسته و مرا دوست می‌دارند و دشمنم را مبغوض می‌دارند. آنان‌که به حقّ من و امامتم و واجب‌بودن اطاعتم از روی کتاب خدا و سنّت پیامبرش معرفت دارند. در نتیجه [از عقیده‌ی خود] بر نمی‌گردند و شک نمی‌کنند، به خاطر آنکه خداوند قلبشان را از معرفت حقّ ما نورانی کرده و فضیلتشان را به آنان فهمانده است، و به آنان الهام کرده و ناصیه‌ی آنان را گرفته و در شیعیان ما داخل نموده است، به‌طوری که قلب‌هایشان اطمینان یافته و یقینی پیدا کرده که شکّی با آن مخلوط نمی‌شود. من و جانشینانم بعد از من تا روز قیامت هدایت‌کننده هدایت یافته‌ایم. کسانی که خداوند آنان را در آیه‌های بسیاری از قرآن در کنار خود و پیامبرش قرار داده، و ما را پاک نموده و از گناهان معصوم داشته و ما را شاهدین بر خلقش و حجّت در زمینش و خزانه‌داران علمش و معادن حکمتش و تفسیرکنندگان وحی خود قرار داده است. ما را با قرآن و قران را با ما قرار داده، که نه ما از آن جدا می‌شویم و نه آن از ما جدا می‌شود تا در حوض کوثر بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) وارد شویم. در بین هفتاد و سه فرقه فقط آن یک گروهند که از آتش و از همه‌ی فتنه‌ها و گمراهی‌ها و شبهه‌ها نجات یافته هستند و آن‌ها بحق اهل بهشتند. آنان هفتاد هزارند؛ یَدْخُلُونَ الجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فیها بِغَیْرِ حِساب.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۰۸
بحارالأنوار، ج۲۸، ص۱۴
۴
(غافر/ ۴۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- قِیلَ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) أَ رَأَیْتَ مَنْ قَدْ وَقَفَ فَلَمْ یَأْتَمَّ بِکُمْ وَ لَمْ یُضَادَّکُمْ وَ لَمْ یَنْصِبْ لَکُمْ وَ لَمْ یَتَوَلَّکُمْ وَ لَمْ یَتَبَرَّأْ مِنْ عَدُوِّکُمْ قَالَ ... فَأَمَّا مَنْ وَحَّدَ اللَّهَ وَ آمَنَ بِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ لَمْ یَعْرِفْ وَلَایَتَنَا وَ لَا ضَلَالَهًَْ عَدُوِّنَا وَ لَمْ یَنْصِبْ شَیْئاً وَ لَمْ یُحِلَّ وَ لَمْ یُحَرِّمْ وَ أَخَذَ بِجَمِیعِ مَا لَیْسَ بَیْنَ الْمُخْتَلِفِینَ مِنَ الْأُمَّهًِْ خِلَافٌ فِی أَنَّ اللَّهَ عزّوجلّ أَمَرَ بِهِ أَوْ نَهَی عَنْهُ وَ کَفَّ عَمَّا بَیْنَ الْمُخْتَلِفِینَ مِنَ الْأُمَّهًِْ خِلَافٌ فِی أَنَّ اللَّهَ أَمَرَ بِهِ أَوْ نَهَی عَنْهُ فَلَمْ یَنْصِبْ شَیْئاً وَ لَمْ یُحَلِّلْ وَ لَمْ یُحَرِّمْ وَ لَا یَعْلَمُ وَ رَدَّ عِلْمَ مَا أَشْکَلَ عَلَیْهِ إِلَی اللَّهِ فَهَذَا نَاجٍ وَ هَذِهِ الطَّبَقَهًُْ بَیْنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ بَیْنَ الْمُشْرِکِینَ هُمْ أَعْظَمُ النَّاسِ وَ جُلُّهُمْ وَ هُمْ أَصْحَابُ الْحِسَابِ وَ الْمَوَازِینِ وَ الْأَعْرَافِ وَ الْجَهَنَّمِیُّونَ الَّذِینَ یَشْفَعُ لَهُمُ الْأَنْبِیَاءُ (علیهم السلام) وَ الْمَلَائِکَهًُْ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ یُخْرَجُونَ مِنَ النَّارِ فَیُسَمَّوْنَ الْجَهَنَّمِیِّینَ فَأَمَّا الْمُؤْمِنُونَ فَیُنْجَوْنَ وَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ ... بِغَیْرِ حِسابٍ وَ إِنَّمَا الْحِسَابُ عَلَی أَهْلِ هَذِهِ الصِّفَاتِ بَیْنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُشْرِکِینَ وَ الْمُؤَلَّفَهًِْ قُلُوبُهُمْ وَ الْمُقْتَرِفَهًِْ وَ الَّذِینَ خَلَطُوا عَمَلًا صالِحاً وَ آخَرَ سَیِّئاً وَ الْمُسْتَضْعَفِینَ الَّذِینَ لا یَسْتَطِیعُونَ حِیلَهًًْ وَ لا یَهْتَدُونَ سَبِیلًا لَا یَسْتَطِیعُونَ حِیلَهًَْ الْکُفْرِ وَ الشِّرْکِ وَ لَا یُحْسِنُونَ أَنْ یَنْصِبُوا وَ لَا یَهْتَدُونَ سَبِیلًا إِلَی أَنْ یَکُونُوا مُؤْمِنِینَ عَارِفِینَ فَهُمْ أَصْحَابُ الْأَعْرَافِ وَ هَؤُلَاءِ کُلُّهُمْ لِلَّهِ فِیهِمُ الْمَشِیَّهًُْ إِنْ أَدْخَلَ أَحَدَهُمُ النَّارَ فَبِذَنْبِهِ وَ إِنْ تَجَاوَزَ عَنْهُ فَبِرَحْمَتِه.

امام علی (علیه السلام)- عرض شد: «یا امیرالمؤمنین (علیه السلام)، درباره‌ی کسی که توقّف کرده است. نه به شما اقتدا کرده و نه شما را دشمن داشته است، چه می‌فرمایید؟ دشمنی شما را عقیده‌ی خود قرار نداده و تعصّب هم ندارد. ولایت شما را ندارد و از دشمن شما هم بیزاری نمی‌جوید». ایشان فرمود: «... امّا کسی که خدا را به یگانگی قبول دارد و به پیامبر (صلی الله علیه و آله) ایمان آورده ولی نسبت به ولایت ما و گمراهی دشمن ما شناخت ندارد و عداوتی هم در دل ندارد، و چیزی را حلال یا حرام نکرده است، و قبول کرده همه‌ی آنچه در بین اختلاف‌کنندگان امّت اختلافی نیست که خداوند به آن‌ها امر کرده، و خودداری نموده از آنچه بین اختلاف‌کنندگان امّت در آن اختلافی نیست که خدا به آن امر کرده یا از آن نهی نموده است. در نتیجه نه عداوتی در دل دارد، و نه چیزی را حرام کرده یا حلال نموده است. او نمی‌داند و علم آنچه بر او مشکل شده به خدا واگذار نموده است، چنین شخصی نجات یافته است. اهل بهشت و اهل جهنّم و اصحاب اعراف این طبقه بین مؤمنین و مشرکین قرار دارند و قسمت اعظم مردم و اکثریّت آن‌ها هستند. این‌ها اصحاب حساب و میزان و اعراف هستند و جهنّمی‌هایی هستند که انبیاء (علیهم السلام) و ملائکه و مؤمنین آن‌ها را شفاعت می‌کنند. اینان از آتش بیرون آورده می‌شوند و «جهنّمیّون» نامیده می‌شوند. امّا مؤمنین، اینان نجات می‌یابند و بدون حساب وارد بهشت می‌شوند. یَدْخُلُونَ الجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فیها بِغَیْرِ حِساب. حساب برای اهل این صفات است که بین مؤمنین و مشرکین هستند، و برای آنان که قلبشان با اسلام انس داده شده و گناهکارند، و برای آنان‌که کار خوب و بد را به هم آمیختند. (توبه/۱۰۲). و مستضعفینی که نه قدرت بر درک مفاهیم کفر و شرک دارند و نه می‌توانند دشمنی کنند؛ و وَ لَا یَهْتَدُونَ سَبِیلًا و ناگزیر از کفر و شرک بودهاند و نمیتوانستهاند عبادت کنند و به راهی هدایت نشدهاند که مؤمن و اهل معرفت شوند. اینان اصحاب اعراف‌اند، که خداوند درباره‌ی اینان مشیّت دارد: اگر خداوند یکی از اینان را وارد آتش کند به خاطر گناه اوست، و اگر از او درگذرد به رحمت خویش رفتار کرده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۰۸
بحارالأنوار، ج۱۷، ص۲۹۸
۵
(غافر/ ۴۰)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَنَّ جَارِیَهًًْ یُقَالُ لَهَا زَائِدَهًُْ کَانَتْ تَأْتِی رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کَثِیراً فَأَتَتْهُ لَیْلَهًًْ وَ قَالَتْ عَجَنْتُ عَجِیناً لِأَهْلِی فَخَرَجْتُ أَحْتَطِبُ فَرَأَیْتُ فَارِساً لَمْ أَرَ أَحْسَنَ مِنْهُ فَقَالَ لِی کَیْفَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) قُلْتُ بِخَیْرٍ یُنْذِرُ النَّاسَ بِأَیَّامِ اللَّهِ فَقَالَ إِذَا أَتَیْتِ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) فَأَقْرِئِیهِ السَّلَامَ وَ قُولِی لَهُ رِضْوَانُ خَازِنُ الْجَنَّهًِْ یَقُولُ إِنَّ اللَّهَ قَسَمَ الْجَنَّهًَْ لِأُمَّتِکَ أَثْلَاثاً فَثُلُثٌ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ ... بِغَیْرِ حِسابٍ وَ ثُلُثٌ یُحَاسَبُونَ حِساباً یَسِیراً وَ ثُلُثٌ تَشْفَعُ لَهُمْ فَتُشَفَّعُ فِیهِمْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- عمر کنیزی داشت به نام «زائده» زیاد حضور پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌رسید و خدمتش می‌کرد. شبی خدمت آن حضرت رسید و گفت: «خمیری درست کردم و آتش افروختم که آن را بپزم، سواره‌ای را دیدم که کسی را زیباتر از او ندیده بودم، او به من گفت: «حال محمّد (صلی الله علیه و آله) چگونه است»؟ گفتم: «خوب است، مردم را به‌سوی خدا دعوت می‌کند». گفت: «زمانی‌که خدمت محمّد (صلی الله علیه و آله) رسیدی سلام مرا به او برسان و بگو: خازن بهشت می‌گوید: خدا برای امّت تو بهشت را سه قسمت کرده است: یک قسم، یَدْخُلُونَ الجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فیها بِغَیْرِ حِساب. و قسم دوّم با حساب آسان وارد بهشت می‌شوند. و قسم سوّم با شفاعت تو».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۱۰
بحارالأنوار، ج۱۷، ص۲۹۸
۶
(غافر/ ۴۰)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- یَا خَدِیجَهًُْ (سلام الله علیها) إِنَّ اللَّهَ أَعْطَانِی فِی عَلِیٍّ (علیه السلام) ثَلَاثَهًًْ لِدُنْیَایَ وَ ثَلَاثَهًًْ لآِخِرَتِی ... وَ أَعْطَانِی فِی عَلِیٍّ لِآخِرَتِی ... أَنِّی أُعْطَی یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ أَرْبَعَهًَْ أَلْوِیَهًٍْ فَلِوَاءُ الْحَمْدِ بِیَدِی أَرْفَعُ لِوَاءَ التَّهْلِیلِ لِعَلِیٍّ وَ أُوَجِّهُهُ فِی أَوَّلِ فَوْجٍ وَ هُمُ الَّذِینَ یُحَاسَبُونَ حِساباً یَسِیراً وَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهًَْ ... بِغَیْرِ حِسابٍ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- پیامبر (صلی الله علیه و آله) خطاب به خدیجه (سلام الله علیها) فرمود: خداوند متعال درباره‌ی علی (علیه السلام) سه چیز را برای دنیایم و سه چیز را برای آخرتم بخشیده است ... امّا آنچه درباره‌ی علی (علیه السلام) برای آخرتم به من داد ... اینکه در روز قیامت چهار پرچم به من داده میشود؛ پس پرچم حمد الحمد لله به دست خودم خواهد بود، پرچم تهلیل لا اله الا الله را برای علی (علیه السلام) بلند خواهم کرد و او را پیشاپیش گروهی قرار خواهم داد، و حساب و کتاب این گروه آسان خواهد بود؛ و یَدْخُلُونَ الجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فیها بِغَیْرِ حِساب.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۱۰
بحارالأنوار، ج۴۰، ص۶۴
۷
(غافر/ ۴۰)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لِلْحُسَیْنِ (علیه السلام) یَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ صُلْبِکَ یُقَالُ لَهُ زَیْدٌ یَتَخَطَّی هُوَ وَ أَصْحَابُهُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ رِقَابَ النَّاسِ غُرّاً مُحَجَّلِینَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ ... بِغَیْرِ حِسابٍ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- جابر (از امام باقر (علیه السلام) نقل کرده است: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به امام حسین (علیه السلام) فرمود: «از نژاد تو فرزندی به وجود خواهد آمد به نام زید او و یارانش در روز قیامت از روی شانه‌های مردم با چهره‌ی سفید و درخشان از اثر وضو و عبادت می‌گذرند؛ یَدْخُلُونَ الجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فیها بِغَیْرِ حِساب».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۱۰
بحارالأنوار، ج۴۶، ص۲۰۹
۸
(غافر/ ۴۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَن هَرْثَمَهًَْ‌بْنِ‌أَبِی مُسْلِمٍ قَالَ: غَزَوْنَا مَعَ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) صِفِّینَ فَلَمَّا انْصَرَفْنَا نَزَلَ بِکَرْبَلَاءَ فَصَلَّی بِهَا الْغَدَاهًَْ ثُمَّ رَفَعَ إِلَیْهِ مِنْ تُرْبَتِهَا فَشَمَّهَا ثُمَّ قَالَ وَاهاً لَکَ أَیَّتُهَا التُّرْبَهًُْ لَیَحْشُرَنَّ مِنْکَ أَقْوَامٌ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ ... بِغَیْرِ حِسابٍ.

امام علی (علیه السلام)- هرثمهًْ‌بن‌ابی‌سلم گوید: وقتی ما امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) از جنگ صفین بازگشتیم و وارد کربلا شدیم، آن بزرگوار نماز صبح را خواند، آنگاه مقداری از تربت آن زمین را برداشت و بویید و فرمود: «عجب خاکی هستی که گروه‌هایی از تو وارد بهشت می‌شوند و در آن روزی بی‌حسابی به آنها داده خواهد شد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۱۲
بحارالأنوار، ج۴۴، ص۲۵۵
۹
(غافر/ ۴۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ جُوَیْرِیَهًَْ‌بْنِ‌مُسْهِرٍ الْعَبْدِیِّ قَال لَمَّا تَوَجَّهْنَا مَعَ أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) إِلَی صِفِّینَ فَبَلَغْنَا طُفُوفَ کَرْبَلَاءَ وَقَفَ نَاحِیَهًًْ مِنَ الْمُعَسْکَرِ ثُمَّ نَظَرَ یَمِیناً وَ شِمَالًا وَ اسْتَعْبَرَ ثُمَّ قَالَ هَذَا وَ اللَّهِ مُنَاخُ رِکَابِهِمْ وَ مَوْضِعُ مَنِیَّتِهِمْ فَقِیلَ لَهُ یَا أَمِیرَ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) مَا هَذَا الْمَوْضِعُ فَقَالَ هَذَا کَرْبَلَاءُ یُقْتَلُ فِیهِ قَوْمٌ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهًَْ ... بِغَیْرِ حِسابٍ.

امام علی (علیه السلام)- جویرهًْ‌بن‌مسهر عبدی گوید: هنگامی‌که در رکاب علی (علیه السلام) به عزیمت صفّین حرکت می‌نمودیم به کربلا که رسیدیم علی (علیه السلام) در طرفی از لشکرگاه خود رفته به‌طرف راست و چپ توجّه کرده آهی کشید و فرمود: «سوگند به خدا اینجا جای خوابانیدن مرکب‌هایشان و محلّ ریختن خون و هلاکت آن‌هاست». کسی پرسید: «اینجا کجاست»؟ فرمود: «اینجا کربلاست یعنی همان محلّی است که عدّه‌ایی در اینجا کشته می‌شوند: و یَدْخُلُونَ الجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فیها بِغَیْرِ حِساب».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۱۲
بحارالأنوار، ج۴۱، ص۲۸۶

بدون حسابٍ

۱ -۱
(غافر/ ۴۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی حَدِیثِ مَنْ سَأَلَ عَنِ الْآیَاتِ الَّتِی زَعَمَ أَنَّهَا مُتَنَاقِضَهًٌْ قَالَ (علیه السلام) وَ أَمَّا قَوْلُهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ نَضَعُ الْمَوازِینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَیْئاً فَهُوَ مِیزَانُ الْعَدْلِ یُؤْخَذُ بِهِ الْخَلَائِقُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ یَدِینُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی الْخَلْقَ بَعْضَهُمْ مِنْ بَعْضٍ بِالْمَوَازِینِ وَ فِی غَیْرِ هَذَا الْحَدِیثِ الْمَوَازِینُ هُمُ الْأَنْبِیَاءُ وَ الْأَوْصِیَاءُ (علیه السلام) وَ قَوْلُهُ عزّوجلّ فَلا نُقِیمُ لَهُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَزْناً فَإِنَّ ذَلِکَ خَاصَّهًٌْ وَ أَمَّا قَوْلُهُ فَأُولئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فِیها بِغَیْرِ حِسابٍ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ قَالَ اللَّهُ عزّوجلّ لَقَدْ حَقَّتْ کَرَامَتِی أَوْ قَالَ مَوَدَّتِی لِمَنْ یُرَاقِبُنِی وَ یَتَحَابُّ بِحَلَالِی إِنَّ وُجُوهَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ مِنْ نُورٍ عَلَی مَنَابِرَ مِنْ نُورٍ عَلَیْهِمْ ثِیَابٌ خُضْرٌ قِیلَ مَنْ هُمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ قَوْمٌ لَیْسُوا بِأَنْبِیَاءَ وَ لَا شُهَدَاءَ وَ لَکِنَّهُمْ تَحَابُّوا بِحَلَالِ اللَّهِ وَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ بِغَیْرِ حِسَابٍ نَسْأَلُ اللَّهَ أَنْ یَجْعَلَنَا بِرَحْمَتِهِ وَ أَمَّا قَوْلُهُ فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِینُهُ وَ خَفَّتْ مَوازِینُهُ فَإِنَّمَا یَعْنِی الْحِسَابَ تُوزَنُ الْحَسَنَاتُ وَ السَّیِّئَاتُ فَالْحَسَنَاتُ ثِقْلُ الْمِیزَانِ وَ السَّیِّئَاتُ خِفَّهًُْ الْمِیزَانِ.

امام علی (علیه السلام)- امیرالمؤمنین (علیه السلام) در حدیث کسی که درباره آیاتی پرسیده بود که می‌پنداشت آن آیات متناقض هستند، فرمود: «و امّا قول آن جناب ما ترازوهای عدل را در روز قیامت برپا می‌کنیم پس به هیچ‌کس کمترین ستمی نمی‌شود. (انبیاء/۴۷) پس آن ترازوی عدالت است که خلائق در روز قیامت به آن گرفته می‌شوند و خدای تبارک و تعالی خلق را جزاء می‌دهد بعضی از ایشان را از بعضی به ترازوها و در غیر این حدیث ترازوها پیغمبران و اوصیای ایشانند و قول آن جناب: روز قیامت، میزانی برای آنها برپا نخواهیم کرد (کهف/۱۰۵) این قول و آیه خاصه و مخصوص جماعتی است. و امّا قول آن جناب: فَأُولئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فِیها بِغَیْرِ حِسابٍ پس به درستی که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «خدای عزّوجلّ فرموده که نوازش من یا فرمود دوستی من واجب شد برای کسی که از من بترسد و با دوستان من دوستی کند. و آن این ست که ایشان را تاجی از نور بر سر گذارم در حالی که بر منبرهای از نور باشند و جامهای سبز برایشان باشد. کسی عرض کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! ایشان چه کسانی هستند»؟ فرمود: «گروهی هستند که نه پیغمبرند و نه شهیدان. و لیکن ایشان با دوستان خدای تعالی دوستی کرده‌اند و بی حساب داخل بهشت می‌شوند و از خدا می خواهیم که به رحمت خویش ما را از جمله ایشان گرداند. و امّا قول آن جناب: و کسانی که وزنه اعمالشان سنگین است. (مؤمنون/۱۰۲). و کسی که ترازوهایش سبک است. (قارعه/۸). که معنی آن این است که پس هرکه ترازوهایش گران باشد و هرکه ترازوهایش سبک باشد و حضرت فرمود جز این نیست که حساب را قصد دارد و خوبیها و بدیها سنجیده می‌شود و خوبیها گرانی ترازو و بدیها سبکی ترازو است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۱۲
بحارالأنوار، ج۷، ص۲۵۰/ بحارالأنوار، ج۹۰، ص۱۴۰/ التوحید، ص۲۶۷ و بحارالأنوار، ج۷۱، ص۳۹۶ و نورالثقلین؛ «و اما قوله فمن ثقلت... خفهًْ المیزان» محذوف
۱ -۲
(غافر/ ۴۰)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ نَادَی مُنَادٍ مَنْ کَانَ أَجْرُهُ عَلَی اللَّهِ فَلْیَدْخُلِ الْجَنَّهًَْ فَیُقَالُ مَنْ ذَا الَّذِی أَجْرُهُ عَلَی اللَّهِ فَیُقَالُ الْعَافُونَ عَنِ النَّاسِ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ ... بِغَیْرِ حِسابٍ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از پیغمبر (صلی الله علیه و آله) روایت شده است: روز رستاخیز جارچی جار کشد هرکه مزدش با خدا است به بهشت برود، گویند: «کیست که مزدش با خدا است»؟ پاسخ دهند: «گذشت‌کننده‌های از مردم؛ فَأُولئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فِیها بِغَیْرِ حِسابٍ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۱۲
بحارالأنوار، ج۶۴، ص۲۶۶
۱ -۳
(غافر/ ۴۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْزَلَ الْقُرْآنَ عَلَی سَبْعَهًِْ أَقْسَامٍ کُلٌّ مِنْهَا شَافٍ کَافٍ وَ هِیَ أَمْرٌ وَ زَجْرٌ وَ تَرْغِیبٌ وَ تَرْهِیبٌ وَ جَدَلٌ وَ مَثَلٌ وَ قِصَصٌ و ... وَ أَمَّا تَرْغِیبُ الْعِبَادِ فِی کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَهًًْ لَکَ عَسی أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً وَ قَوْلِهِ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فِیها بِغَیْرِ حِساب.

امام علی (علیه السلام)- خداوند متعال قرآن را بر هفت قسم نازل فرمود که هرکدام آن‌ها شافی و کفایت‌کننده‌اند که عبارتند از: آیات امر، نهی، ترغیب، ترساندن، جدل و مثل و قصص ... برخی آیات قرآن نیز در ترغیب و تشویق بندگان بر برخی اعمال آمده است، مانند این آیه: و پاسی از شب را [از خواب برخیز، و] قرآن [و نماز] بخوان! این یک وظیفه‌ی اضافی برای توست امید است پروردگارت تو را به مقامی در خور ستایش برانگیزد!. (اسراء/۷۹). و این آیه: مَنْ عَمِلَ صَالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِکَ یَدْخُلُونَ الجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فِیهَا بِغَیْرِ حِسَابٍ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۱۴
بحارالأنوار، ج۹۰، ص۶۵
بیشتر