سوره شمس

آداب قرائت

۱
(شمس/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- الرَّجُلُ إِذَا قَرَأَ وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها فَیَخْتِمُهَا أَنْ یَقُولَ صَدَقَ اللَّهُ وَ صَدَقَ رَسُولُهُ.

امام صادق (علیه السلام)- اگر شخصی وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا را قرائت کرد و این سوره را به پایان رساند، بگوید: «خداوند راست گفت و رسول او نیز راست گفت».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۲
تهذیب الأحکام، ج۲، ص۲۹۷/ البرهان/ نورالثقلین

ثواب قرائت

۱
(شمس/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْ أَکْثَرَ قِرَاءَهًَْ وَ الشَّمْسِ وَ وَ اللَّیْلِ إِذا یَغْشی وَ وَ الضُّحی وَ أَ لَمْ نَشْرَحْ فِی یَوْمٍ أَوْ لَیْلَهًٍْ لَمْ یَبْقَ شَیْءٌ بِحَضْرَتِهِ إِلَّا شَهِدَ لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ حَتَّی شَعْرُهُ وَ بَشَرُهُ وَ لَحْمُهُ وَ دَمُهُ وَ عُرُوقُهُ وَ عَصَبُهُ وَ عِظَامُهُ وَ جَمِیعُ مَا أَقَلَّتِ الْأَرْضُ مِنْهُ وَ یَقُولُ الرَّبُّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَبِلْتُ شَهَادَتَکُمْ لِعَبْدِی وَ أَجَزْتُهَا لَهُ انْطَلِقُوا بِهِ إِلَی جِنَانِی حَتَّی یَتَخَیَّرَ مِنْهَا حَیْثُ مَا أَحَبَّ فَأَعْطُوهُ إِیَّاهَا مِنْ غَیْرِ مَنٍّ وَ لَکِنْ رَحْمَهًًْ مِنِّی وَ فَضْلًا عَلَیْهِ وَ هَنِیئاً لِعَبْدِی.

امام صادق (علیه السلام)- هرکه در شب و یا در روز سوره: وَالشّمس و وَاللَّیلِ إذا یَغشَی و وَالضُّحَی و ألَم نَشرَح را بسیار بخواند، هرچیزی که در کنار و در حضور اوست، در روز قیامت به سود او گواهی میدهد، حتّی مو و پوست و گوشت و خون و رگها و عصبها و استخوانهای او و همه‌ی آنچه به‌همراه اوست و زمین آن را حمل میکند. آنگاه خداوند تبارک و تعالی میفرماید: «گواهی شما را برای بندهام پذیرفتم و آن را برایش بسنده ساختم، او را به بوستانهای من ببرید تا از میان آن بوستانها هرکجا را خواست برگزیند و آنجا را بدون هیچ منّتی و تنها از روی بخشش و دهش من به او بدهید تا گوارای بندهام باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۲
ثواب الأعمال، ص۱۲۳/ نورالثقلین/ البرهان، فیه: «محضرته» محذوف
۲
(شمس/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ فَکَأَنَّمَا تَصَدَّقَ عَلَی مَنْ طَلَعَتْ عَلَیْهِ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکه این سوره را بخواند، چنان است که گویی به هر آن کس که خورشید و ماه بر او تابیده، صدقه داده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۲
البرهان/ نورالثقلین
۳
(شمس/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- یُسْتَحَبُّ لِمَنْ یَکُونُ قَلِیلَ الرِّزْقِ وَ التَّوْفِیقِ کَثِیرَ الْخُسْرَانِ وَ الْحَسَرَاتِ أَنْ یُدْمِنَ فِی قِرَاءَتِهَا یُصِیبُ فِیهَا زِیَادَهًًْ وَ تَوْفِیقاً.

امام صادق (علیه السلام)- سزاوار است که هرکس روزی و کامیابیاش اندک و زیان و افسوس او بسیار است، پیوسته این سوره را بخواند تا از آن فزونی و کامیابی حاصل کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۲
البرهان
۴
(شمس/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْ شَرِبَ مَائَهَا أُسْکِنَ عَنْهُ الرَّجْفُ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَی.

امام صادق (علیه السلام)- هرکه آب این سوره را بنوشد، به‌خواست خداوند متعال رعشه‌ی در او از میان برود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۲
البرهان
۵
(شمس/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ کانَ قَلِیلَ التَّوْفِیقِ فَلْیُدْمِنْ قِرَاءَتَهَا یُوَفِّقْهُ اللَّهُ أَیْنَمَا تَوَجَّهَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکه کامیابیاش اندک باشد، باید پیوسته این سوره را بخواند تا خداوند او را در هرکجا که روی آورد، کامیاب گرداند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۲
البرهان

آیه وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها [1]

به خورشيد و گسترش نور آن در صبحگاهان سوگند.

۱
(شمس/ ۱)

الصّادق (علیه السلام)- الشَّمْسُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بِهِ أَوْضَحَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ لِلنَّاسِ دِینَهُمْ.

امام صادق (علیه السلام)- الشَّمْسِ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است که خداوند با او دین مردم را برایشان آشکار کرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۴
الکافی، ج۸، ص۵۰/ بحارالأنوار، ج۱۶، ص۸۸/ فرات الکوفی، ص۵۶۳/ القمی، ج۲، ص۴۲۴/ المناقب، ج۱، ص۲۸۳/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(شمس/ ۱)

الباقر (علیه السلام)- الشَّمْسِ وَ ضُحاها هُوَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله).

امام باقر (علیه السلام)- وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا؛ منظور از آن محمّد (صلی الله علیه و آله) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۴
بحارالأنوار، ج۱۶، ص۸۹/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۷۸/ المناقب، ج۱، ص۲۸۳
۳
(شمس/ ۱)

السجّاد (علیه السلام)- ذَلِکَ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله).

امام سجاد (علیه السلام)- منظور از آن محمّد رسول الله (صلی الله علیه و آله) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۴
بحارالأنوار، ج۱۶، ص۸۹/ شواهدالتنزیل، ج۲، ص۴۳۲/ المناقب، ج۱، ص۲۸۳
۴
(شمس/ ۱)

الصّادق (علیه السلام)- الشَّمْسُ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ ضُحَاهَا قِیَامُ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف).

امام صادق (علیه السلام)- وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا؛ خورشید، امیرمؤمنان (علیه السلام) است و تابندگی آن، قیام حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۴
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۷۲/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۷۶/ البرهان
۵
(شمس/ ۱)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَثَلِی فِیکُمْ مَثَلُ الشَّمْسِ وَ مَثَلُ عَلِیٍّ مَثَلُ الْقَمَرِ فَإِذَا غَابَتِ الشَّمْسُ فَاهْتَدَوْا بِالْقَمَرِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- مَثَل من در میان شما مَثَل خورشید و مَثَل علی (علیه السلام)، مَثَل ماه است، پس چون خورشید ناپدید شد با ماه ره یابید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۴
البرهان
۶
(شمس/ ۱)

الرّضا (علیه السلام)- إِنَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ آیَتَانِ مِنْ آیَاتِ اللَّهِ یَجْرِیَانِ بِأَمْرِهِ مُطِیعَانِ لَهُ، ضَوْؤُهُمَا مِنْ نُورِ عَرْشِهِ وَ حَرُّهُمَا مِنْ جَهَنَّمَ فَإِذَا کَانَتِ الْقِیَامَهًُْ عَادَ إِلَی الْعَرْشِ نُورُهُمَا وَ عَادَ إِلَی النَّارِ حَرُّهُمَا.

امام رضا (علیه السلام)- خورشید و ماه دو موجود از آفریده‌های خدایند که به دستور او در گردشند و اطاعت از او می‌کنند، نور آن‌ها از نور عرش و حرارت آن دو از حرارت جهنّم است، روز قیامت نور آن دو به عرش برمی‌گردد و حرارت آن‌ها به آتش جهنّم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۴
الکافی، ج۳، ص۲۰۸
۷
(شمس/ ۱)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فِی الشَّمْسِ أَرْبَعُ خِصَالٍ تُغَیِّرُ اللَّوْنَ وَ تُنَتِّنُ الرِّیحَ وَ تُخْلِقُ الثِّیَابَ وَ تُورِثُ الدَّاءَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- در خورشید و ماه چهار اثر است؛ دگرگون کردن رنگ و بد کردن بو و کهنه کردن جامه و بار آوردن درد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۴
الخصال، ج۱، ص۲۴۹

آیه وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها [2]

و به ماه هنگامى‌كه از پى آن در آيد ( .

۱
(شمس/ ۲)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ سُلَیْمَانَ یَعْنِی الدَّیْلَمِی عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل ... الْقَمَرِ إِذا تَلاها قَالَ ذَاکَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) تَلَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ نَفَثَهُ بِالْعِلْمِ نَفْثا.

امام صادق (علیه السلام)- سلیمان دیلمی گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی گفتار خدای عزّوجلّ: وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها، پرسیدم». فرمود: «مقصود امیرالمؤمنین (علیه السلام) است که از پی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمد و آن حضرت (علیه السلام) دانش را به‌طورکامل در او دمید (چنانچه ماه از خورشید کسب نور می‌کند، علی (علیه السلام) از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) کسب دانش کرد)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۴
الکافی، ج۸، ص۵۰/ بحارالأنوار، ج۱۶، ص۸۹/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۷۳
۲
(شمس/ ۲)

الصّادق (علیه السلام)- وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها الْحَسَنُ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْن (علیه السلام).

امام صادق (علیه السلام)- وَالْقَمَرِ إِذا تَلاها؛ حسن و حسین (علیها السلام) هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۴
تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۷۷/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۷۲
۳
(شمس/ ۲)

الباقر (علیه السلام)- فَضَرَبَ مَثَلَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) الشَّمْسَ وَ مَثَلَ الْوَصِیِّ الْقَمَرَ وَ هُوَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیاءً وَ الْقَمَرَ نُوراً.

امام باقر (علیه السلام)- خداوند مَثَل محمّد (صلی الله علیه و آله) را به خورشید زده و مَثَل وصیّ و جانشینش را به ماه که این آیه اشاره به همان است: خورشید را روشنایی، و ماه را نور قرار داد. (یونس/۵)

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۴
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۶۸
۴
(شمس/ ۲)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ جَابِرِ‌بْنِ‌عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّه (صلی الله علیه و آله) اقْتَدُوا بِالشَّمْسِ فَإِذَا غَابَتِ الشَّمْسُ فَاقْتَدُوا بِالْقَمَرِ ... فَقَالَ أَنَا الشَّمْسُ وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) الْقَمَر.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- جابر گوید: پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: پیرو خورشید باشید، وقتی غائب شد از ماه پیروی کنید... تا اینکه فرمود: «خورشید منم و علی (علیه السلام) ماه است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۴
معانی الأخبار، ص۱۱۴
۵
(شمس/ ۲)

الکاظم (علیه السلام)- عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَحْمَدَ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: کُنْتُ أَنَا وَ صَفْوَانُ عِنْدَ أَبِی الْحَسَنِ (علیه السلام) فَذَکَرُوا الْإِمَامَ وَ فَضْلَهُ قَالَ إِنَّمَا مَنْزِلَهًُْ الْإِمَامِ فِی الْأَرْضِ بِمَنْزِلَهًِْ الْقَمَرِ فِی السَّمَاءِ وَ فِی مَوْضِعِهِ هُوَ مُطَّلِعٌ عَلَی جَمِیعِ الْأَشْیَاءِ کُلِّهَا.

امام کاظم (علیه السلام)- علی‌بن‌احمد بن محمّد گوید: من و صفوان خدمت امام کاظم (علیه السلام) بودیم، صحبت از امام و مقامش شد. فرمود: «مقام امام در زمین مانند ماه در آسمان است، او در محلّ خود از تمام چیزها مطّلع است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۶
بصایرالدرجات، ج۱، ص۴۴۳
۶
(شمس/ ۲)

الرّضا (علیه السلام)- إِنَّمَا هُوَ مِثْلُ الْقَمَرِ یَدُورُ فِی کُلِّ مَکَانٍ أَوْ تَرَاهُ مِنْ کُلِّ مَکَانٍ.

امام رضا (علیه السلام)- امام مانند ماه است که در هر مکان دور می‌زند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۶
بصایرالدرجات، ج۱، ص۴۴۳

آیه وَ النَّهارِ إِذا جَلاَّها [3]

و به روز هنگامى‌كه خورشيد را آشكار سازد.

۱
(شمس/ ۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَل ... وَ النَّهارِ إِذا جَلَّاها قَالَ ذَلِکَ الْإِمَامُ مِنْ ذُرِّیَّهًِْ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) یُسْأَلُ عَنْ دِینِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَیُجَلِّیهِ لِمَنْ سَأَلَهُ فَحَکَی اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ قَوْلَهُ فَقَالَ وَ النَّهارِ إِذا جَلَّاها.

امام صادق (علیه السلام)- ابومحمّد گوید: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: مراد از وَ النَّهارِ إِذا جَلَّاها چیست؟ فرمود: «مقصود از آن امام برحق از نژاد فاطمه (سلام الله علیها) است که از دین رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پرسش شود و آن را برای کسی‌که پرسیده است روشن کند و خدا از گفتار او حکایت کرده است و فرموده است: وَ النَّهارِ إِذا جَلَّاها».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۶
الکافی، ج۸، ص۵۰/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۷۰/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۷۳/ القمی، ج۲، ص۴۲۴/ المناقب، ج۱، ص۲۸۳
بیشتر