آیه هُوَ الَّذي جَعَلَ الشَّمْسَ ضِياءً وَ الْقَمَرَ نُوراً وَ قَدَّرَهُ مَنازِلَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنينَ وَ الْحِسابَ ما خَلَقَ اللهُ ذلِكَ إِلاَّ بِالْحَقِّ يُفَصِّلُ الْآياتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ [5]
او كسى است كه خورشيد را روشنايى‌بخش و ماه را نورافشان قرار داد؛ و براى آن منزلگاه‌هايى مقدّر كرد، تا عدد سال‌ها و حساب [زمان] را بدانيد؛ خداوند اين را جز به حق نيافريده است؛ او آيات [خود را] براى گروهى كه آماده درك حقايقند، شرح مى‌دهد.
الباقر (علیه السلام)- أَضَاءَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) کَمَا تُضِیءُ الشَّمْسُ فَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) الشَّمْسَ وَ مَثَلَ الْوَصِیِّ الْقَمَرَ وَ هُوَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیاءً وَ الْقَمَرَ نُوراً.
امام باقر (علیه السلام)- زمین با نور محمّد (صلی الله علیه و آله)، همان‌طور که با نور آفتاب روشن می‌گردد، روشن می‌شود. خداوند محمّد (صلی الله علیه و آله) را به خورشید و جانشین او را به ماه تشبیه کرده است و این همان [معنای] گفتار خداوند تبارک‌وتعالی است [که فرموده است]: هُوَ الَّذِی جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیَاء وَ الْقَمَرَ نُورًا.
الباقر (علیه السلام)- فضرب مَثَلَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) الشَّمْسَ وَ مَثَلَ الْوَصِیِّ الْقَمَرَ وَ هُوَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیاءً وَ الْقَمَرَ نُوراً.
امام باقر (علیه السلام)- خداوند، حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) را به خورشید و جانشین وی را به ماه تشبیه فرمود؛ این همان کلام خداوند است [که فرمود]: جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیاءً وَ الْقَمَرَ نُوراً.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- سألوا امیرَالْمُؤْمِنِینَِ (علیه السلام) عَنْ أَقْسَامِ النُّورِ فِی الْقُرْآنِ قَالَ النُّورُ الْقُرْآنُ وَ النُّورُ اسْمٌ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّهِ تَعَالَی وَ النُّورُ النُّورِیَّهًُْ وَ النُّورُ الْقَمَرُ وَ النُّورُ ضَوْءُ الْمُؤْمِنِ وَ هُوَ الْمُوَالَاهًُْ الَّتِی یَلْبَسُ بِهَا نُوراً یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ النُّورُ فِی مَوَاضِعَ مِنَ التَّوْرَاهًِْ وَ الْإِنْجِیلِ وَ الْقُرْآنِ حُجَّهًُْ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ عَلَی عِبَادِهِ وَ هُوَ الْمَعْصُوم ... وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی فِی سُورَهًِْ یُونُسَ هُوَ الَّذِی جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیاءً وَ الْقَمَرَ نُوراً وَ مِثْلُهُ فِی سُورَهًِْ نُوحٍ (علیه السلام) قَوْلُهُ تَعَالَی وَ جَعَلَ الْقَمَرَ فِیهِنَّ نُوراً وَ قَالَ سُبْحَانَهُ الْحَمْدُ لِلهِ الَّذِی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ جَعَلَ الظُّلُماتِ وَ النُّورَ یَعْنِی اللَّیْلَ وَ النَّهَار.
امام علی (علیه السلام)- از امیرالمؤمنین (علیه السلام) در مورد اقسام نور در قرآن سؤال کردند. حضرت فرمود: «یک قسم از نور، قرآن است؛ نور دیگر نامی از نام‌های خداوند تعالی است؛ یک نوع نور، روشنایی است؛ نور دیگر، نور ماه است و نوع دیگر نور روشنی [سیمای] مؤمن است که [نتیجه‌ی] پیروی‌کردن مؤمن [از امام (علیه السلام) خود] است که به‌وسیله‌ی آن، در قیامت [لباس] نور را بر تن می‌کند. و نور در مواردی از تورات، انجیل و قرآن، حجتِ الهی بر بندگان است که همان انسان معصوم است... و خداوند در سوره‌ی یونس فرموده‌است: هُوَ الَّذِی جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیاءً وَ الْقَمَرَ نُوراً و مثل این آیه، آیه‌ی سوره نوح (علیه السلام) است: و ماه را در میان آسمان‌ها مایه‌ی روشنایی قرار داده است. (نوح/۱۶) همچنین خدای سبحان فرموده: ستایش برای خداوندی است که آسمان‌ها و زمین را آفرید، و ظلمت‌ها و نور را پدید آورد. (انعام/۱) که مراد از تاریکی و نور، شب و روز است».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ جَابِرِ‌بْنِ‌عَبْدِ‌اللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) اقْتَدُوا بِالشَّمْسِ فَإِذَا غَابَتِ الشَّمْسُ فَاقْتَدُوا بِالْقَمَرِ فَإِذَا غَابَ الْقَمَرُ فَاقْتَدُوا بِالزُّهَرَهًِْ فَإِذَا غَابَتِ الزُّهَرَهًُْ فَاقْتَدُوا بِالْفَرْقَدَیْنِ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَمَا الشَّمْسُ وَ مَا الْقَمَرُ وَ مَا الزُّهَرَهًُْ وَ مَا الْفَرْقَدَانِ فَقَالَ أَنَا الشَّمْسُ وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) الْقَمَرُ وَ الزُّهَرَهًُْ فَاطِمَهًُْ (وَ الْفَرْقَدَانِ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْن (علیها السلام).
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از جابربن‌عبدالله نقل است: پیامبر (صلی الله علیه و آله) در خطاب به اصحاب فرمود: «از خورشید پیروی کنید. پس آنگاه که خورشید غروب کرد، از ماه پیروی کنید. آنگاه که ماه غروب کرد از زهره پیروی کنید. آنگاه که زهره غروب کرد از فَرقَدان (نام دو ستاره قطبی) پیروی کنید». اصحاب عرض کردند: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! منظور از خورشید، ماه، زهره و فرقدان چیست»؟ فرمود: «خورشید منم؛ علی (علیه السلام) ماه است؛ فاطمه (سلام الله علیها) زهره و فرقدان، حسن و حسین (علیها السلام) هستند».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) جُعِلْتُ فِدَاکَ لِأَیِّ شَیْءٍ صَارَتِ الشَّمْسُ أَشَدَّ حَرَارَهًًْ مِنَ الْقَمَرِ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَلَقَ الشَّمْسَ مِنْ نُورِ النَّارِ وَ صَفْوِ الْمَاءِ طَبَقاً مِنْ هَذَا وَ طَبَقاً مِنْ هَذَا حَتَّی إِذَا کَانَتْ سَبْعَهًَْ أَطْبَاقٍ أَلْبَسَهَا لِبَاساً مِنْ نَارٍ فَمِنْ ثَمَ صَارَتْ أَشَدَّ حَرَارَهًًْ مِنَ الْقَمَرِ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَالْقَمَرُ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی خَلَقَ الْقَمَرَ مِنْ نُورِ النَّارِ وَ صَفْوِ الْمَاءِ طَبَقاً مِنْ هَذَا وَ طَبَقاً مِنْ هَذَا حَتَّی إِذَا صَارَتْ سَبْعَهًَْ أَطْبَاقٍ أَلْبَسَهَا لِبَاساً مِنْ مَاءٍ فَمِنْ ثَمَّ صَارَ الْقَمَرُ أَبْرَدَ مِنَ الشَّمْس.
امام باقر (علیه السلام)- از [محمّدبن‌مسلم نقل شده که در مجلسی به امام باقر (علیه السلام)] عرض کردم: «قربانت شوم! چرا خورشید از ماه گرمتر است»؟ فرمود: «خداوند خورشید را از نور آتش و زلالی آب آفریده؛ یک طبقه از این و یک طبقه از آن؛ تا چون هفت طبقه شده جامه‌ای از آتش بر آن پوشانده است. از این‌رو گرمتر از ماه شده است». گفتم: «قربانت شوم! پس ماه چه»؟ فرمود: «خدای تعالی ماه را از پرتو نور آتش و زلالی آب آفرید؛ یک طبق از این و یک طبق از آن؛ تا چون هفت طبقه شد جامه‌ای از آب بر آن پوشاند و از این رو ماه خنک‌تر از خورشید شد».