آیه ۲۳ - سوره یونس

آیه فَلَمَّا أَنْجاهُمْ إِذا هُمْ يَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّما بَغْيُكُمْ عَلى أَنْفُسِكُمْ مَتاعَ الْحَياةِ الدُّنْيا ثُمَّ إِلَيْنا مَرْجِعُكُمْ فَنُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ [23]

امّا هنگامى‌كه خدا آن‌ها را رهايى بخشيد، [بار ديگر] به ناحق در زمين ستم مى‌كنند. اى مردم! ستم‌هاى شما به زيان خود شماست. از زندگى دنيا بهره [اندكى مى‌بريد]، سپس بازگشت شما به‌سوى ماست؛ و ما، شما را به آنچه عمل مى‌كرديد، خبر مى‌دهيم.

ای مردم! ستم‌های شما، به زیان خود شماست

۱ -۱
(یونس/ ۲۳)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فی تفسیرعلی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه): قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی کِتَابِهِ الَّذِی کَتَبَهُ إِلَی شِیعَتِهِ وَ یَذْکُرُ فِیهِ خُرُوجَ عَائِشَهًَْ إِلَی الْبَصْرَهًِْ وَ عِظَمَ خَطَإِ طَلْحَهًَْ وَ الزُّبَیْرِ فَقَالَ وَ أَیُّ خَطِیئَهًٍْ أَعْظَمُ مِمَّا أَتَیَا أَخْرَجَا زَوْجَهًَْ رَسُولِ‌اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْ بَیْتِهَا وَ کَشَفَا عَنْهَا حِجَاباً سَتَرَهُ اللَّهُ عَلَیْهَا وَ صَانَا حَلَائِلَهُمَا فِی بُیُوتِهِمَا مَا أَنْصَفَا لَا لِلَّهِ وَ لَا لِرَسُولِهِ مِنْ أَنْفُسِهِمَا ثَلَاثُ خِصَالٍ مَرْجِعُهَا عَلَی النَّاسِ فِی کِتَابِ اللَّهِ الْبَغْیُ وَ الْمَکْرُ وَ النَّکْثُ قَالَ اللَّهُ یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّما بَغْیُکُمْ عَلی أَنْفُسِکُمْ وَ قَالَ فَمَنْ نَکَثَ فَإِنَّما یَنْکُثُ عَلی نَفْسِهِ وَ قَالَ وَ لا یَحِیقُ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ وَ قَدْ بَغَیَا عَلَیْنَا وَ نَکَثَا بَیْعَتِی وَ مَکَرَا بِی.

امام علی (علیه السلام)- در تفسیر علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) آمده است: امیرالمؤمنین (علیه السلام) در نامه‌ای که به یکی از شیعیانش نوشت و در َآن درباره‌ی خروج عایشه به بصره و اشتباه بزرگ طلحه و زبیر مطالبی بیان نمود، فرمود: چه گناهی بزرگتر از آنچه طلحه و زبیر انجام دادند؟ همسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را از خانه‌اش بیرون آورده و حجابی که خداوند با آن، او را پوشانده بود کنار زدند امّا زنانِ خود را در خانه‌هایشان حفظ نمودند؛ آن دو، نه انصاف را نسبت به خدا مراعات کردند و نه نسبت به رسولش. سه خصلت است که طبق [بیانِ] قرآن، نتیجه‌ی آن به صاحبش برمی‌گردد: ستم و نیرنگ و پیمان شکنی. خداوند فرموده است: یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّما بَغْیُکُمْ عَلی أَنْفُسِکُمْ و فرموده است: هرکس پیمان‌شکنی کند، تنها به زیان خود پیمان شکسته است. (فتح/۱۰) و فرموده است: این نیرنگ‌ها تنها دامان صاحبانش را می‌گیرد. (فاطر/۴۳) طلحه و زبیر بر ما ستم کرده و بیعتشان را با من شکستند و به من نیرنگ زدند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۴۴۲
بحار الأنوار، ج۳۲، ص۱۰۷/ القمی، ج۲، ص۲۱۰؛ «قال امیرالمؤمنین فی کتابه ... الزُّبیر فقال» محذوفٌ/ نور الثقلین
۱ -۲
(یونس/ ۲۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- إِیَّاکَ وَ الْبَغْیَ فَإِنَّ اللَّهَ قَضَی أَنَّهُ مَنْ بُغِیَ عَلَیْهِ لَیَنْصُرَنَّهُ اللَّهُ وَ قَالَ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّما بَغْیُکُمْ عَلی أَنْفُسِکُمْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ستم مکن، زیرا خداوند فرمان خویش را بر یاری ستمدیده رانده [و چنین مقرّر داشته که نصرت خود را نصیب او کند]. او فرموده است: یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّما بَغْیُکُمْ عَلی أَنْفُسِکُم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۴۴۲
بحار الأنوار، ج۷۴، ص۱۳۹/ تحف العقول، ص۳۵/ معدن الجواهر، ص۴۸؛ فیه: «ایّاکَ و البغی ... لینصُرَنَّه» محذوفٌ
۱ -۳
(یونس/ ۲۳)

الباقر (علیه السلام)- ثَلَاثٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ کُنَّ عَلَیْهِ، الْمَکْرُ وَ النَّکْثُ وَ الْبَغْیُ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ وَ لا یَحِیقُ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ. فَانْظُرْ کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ مَکْرِهِمْ أَنَّا دَمَّرْناهُمْ وَ قَوْمَهُمْ أَجْمَعِینَ وَ قَالَ جَلَّ وَ عَزَّ فَمَنْ نَکَثَ فَإِنَّما یَنْکُثُ عَلی نَفْسِهِ وَ قَالَ یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّما بَغْیُکُمْ عَلی أَنْفُسِکُمْ مَتاعَ الْحَیاةِ الدُّنْیا.

امام باقر (علیه السلام)- سه چیز در هرکس باشد به ضرر اوست: مکر، پیمان‌شکنی و ستم. این‌ها به دلیل فرموده‌ی خداوند است [که در مورد «مکر» فرمود]: این نیرنگ‌ها تنها دامان صاحبانش را می‌گیرد. (فاطر/۴۳) بنگر عاقبت توطئه آن‌ها چه شد، که ما آن‌ها و قومشان همگی را نابود کردیم (نمل/۵۱) [و در مورد «پیمان‌شکنی» فرمود]: هرکس پیمان‌شکنی کند، تنها به زیان خود پیمان شکسته است. (فتح/۱۰) [در مورد «ستم» فرمود]: و نیز یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّما بَغْیُکُمْ عَلی أَنْفُسِکُمْ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۴۴۴
بحار الأنوار، ج۷۵، ص۲۲۹/ تحف العقول، ص۳۱۵/ شرح نهج البلاغهًْ، ج۲، ص۳۱۷؛ «فانظُر کیفَ ... اجمعین» و «متاع الحیاهًْ الدُّنیا» محذوفتان
۱ -۴
(یونس/ ۲۳)

الصّادق (علیه السلام)- ثلاث یرجعن علی صاحبهن النکث و البغی و المکر، قال الله یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّما بَغْیُکُمْ عَلی أَنْفُسِکُمْ.

امام صادق (علیه السلام)- سه خصلت است که [ضررشان] به صاحب آن‌ها برمی‌گردد: پیمان‌شکنی، ستم و نیرنگ. خداوند فرموده است: یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّما بَغْیُکُمْ عَلی أَنْفُسِکُمْ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۴۴۴
العیاشی، ج۲، ص۱۲۱/ خصایص الأیمهًْ ص۱۰۱؛ فیه: «خصال ... الکتاب الله» محذوف و فی موضعه: «یرجعن علی صاحبهن»
بیشتر