آیه هُنالِكَ تَبْلُوا كُلُّ نَفْسٍ ما أَسْلَفَتْ وَ رُدُّوا إِلَى اللهِ مَوْلاهُمُ الْحَقِّ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ [30]
در آنجا، هركس عملى را كه قبلاً انجام داده است، مىآزمايد. و همگى بهسوى خداوند يگانه كه مولا و سرپرست حقيقى آنهاست بازگردانده مىشوند؛ و چيزهايى را كه به دروغ همتاى خدا قرارداده بودند، از نظرشان گم و نابود مىشوند.
الصّادق (علیه السلام)- إِذَا اسْتَقْبَلْتَ الْقِبْلَهًَْ فَانْسَ الدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا وَ الْخَلْقَ وَ مَا هُمْ فِیهِ وَ اسْتَفْرِغْ قَلْبَکَ عَنْ کُلِّ شَاغِلٍ یَشْغَلُکَ عَنِ اللَّهِ وَ عَایِنْ بِسِرِّکَ عَظَمَهًَْ اللَّهِ وَ اذْکُرْ وُقُوفَکَ بَیْنَ یَدَیْهِ یَوْمَ تَبْلُوا کُلُّ نَفْسٍ ما أَسْلَفَتْ وَ رُدُّوا إِلَی اللهِ مَوْلاهُمُ الْحَقِّ.
امام صادق (علیه السلام)- هرگاه [برای نماز] به قبله روی کردی دنیا و هرآنچه که در آن است و نیز مردم و هر حالتی که دارند را فراموش کن و اندیشهی خود را از هرچیزی که تو را از خدا باز میدارد فارغ ساز. عظمت خدا را با چشم باطن بنگر و ایستادنت را در برابر خداوند [برای حسابرسی]، به یاد بیاور. [آن روز] روزی است که تَبْلُوا کُلُّ نَفْسٍ ما أَسْلَفَتْ وَ رُدُّوا إِلَی اللهِ مَوْلاهُمُ الحَقِّ؛ همه به آنچه قبلا انجام داده مبتلا میشود و همه بهسوی خدای یکتا، مولای حقیقی خویش، بازگشت مییابند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فَکَیْفَ بِکُمْ لَوْ تَنَاهَتْ بِکُمُ الْأُمُورُ وَ بُعْثِرَتِ الْقُبُورُ هُنالِکَ تَبْلُوا کُلُّ نَفْسٍ ما أَسْلَفَتْ وَ رُدُّوا إِلَی اللهِ مَوْلاهُمُ الْحَقِّ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما کانُوا یَفْتَرُونَ.
امام علی (علیه السلام)- پس چگونه خواهد بود حال شما اگر کار شما به پایان رسد و مردگان را از قبرها بیرون آورند؟ هُنالِکَ تَبْلُوا کُلُّ نَفْسٍ ما أَسْلَفَتْ وَ رُدُّوا إِلَی اللهِ مَوْلاهُمُ الحَقِّ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما کانُوا یَفْتَرُونَ؟
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- انْظُرُوا إِلَی الدُّنْیَا نَظَرَ الزَّاهِدِینَ فِیهَا فَإِنَّهَا وَ اللَّهِ عَنْ قَلِیلٍ تُشْقِی الْمُتْرَفَ وَ تُحَرِّکُ السَّاکِنَ وَ تُزِیلُ الثَّاوِیَ صَفْوُهَا مَشُوبٌ بِالْکَدِرِ وَ سُرُورُهَا مَنْسُوجٌ بِالْحُزْنِ وَ آخِرُ حَیَاتِهَا مُقْتَرِنٌ بِالضَّعْفِ فَلَا یُعْجِبَنَّکُمْ مَا یَغُرُّکُمْ مِنْهَا فَعَنْ کَثَبٍ تُنْقَلُونَ عَنْهَا وَ کُلَّمَا هُوَ آتٍ قَرِیبٌ وَ هُنالِکَ تَبْلُوا کُلُّ نَفْسٍ ما أَسْلَفَتْ وَ رُدُّوا إِلَی اللهِ مَوْلاهُمُ الْحَقِّ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما کانُوا یَفْتَرُونَ.
امام علی (علیه السلام)- به دنیا به دیدهی بیمیلی نگاه کنید. به خدا قسم! بهزودی دنیا شخص بیبندوبار را بدبخت میکند و ساکن [و فرد مقیم در یک مکان] را به حرکت درمیآورد و کسی را که اقامتگزیده حرکت میدهد. صفای [ظاهری] آن همراه با کدورت است و شادی آن بافته با اندوه. پایان زندگی دنیا (دورهی پیری) همراه با ضعف و ناتوانی است. مبادا از چیزهای فریبنده دنیا خوشتان بیاید! بهزودی نقل مکان خواهید کرد و وقوع آن نزدیک است. هُنالِکَ تَبْلُوا کُلُّ نَفْسٍ ما أَسْلَفَتْ وَ رُدُّوا إِلَی اللهِ مَوْلاهُمُ الحَقِّ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما کانُوا یَفْتَرُونَ.
علیبنابراهیم (رحمة الله علیه)- قَوْلُهُ هُنَالِکَ تَبْلُوا کُلُّ نَفْسٍ مَا أَسْلَفَتْ أَیْ تَتَبَّعَ مَا قَدَّمَتْ وَ رُدُّوا إِلَی اللهِ مَوْلَاهُمُ الْحَقِّ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ مَا کانُوا یَفْتَرُونَ أَیْ بَطَلَ عَنْهُمْ مَا کَانُوا یَفْتَرُونَ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه)- هُنالِکَ تَبْلُوا کُلُّ نَفْسٍ ما أَسْلَفَتْ یعنی [انسان] به آنچه از پیش فرستاده، میرسد؛ وَ رُدُّوا إِلَی اللهِ مَوْلاهُمُ الحَقِّ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما کانُوا یَفْتَرُونَ یعنی آنچه افترا میبستند [و به دروغ آنها را شریک خدا میدانستند] از دستشان میرود [و نمیتوانند برایشان کاری کنند].