آیه وَ لَوْ شاءَ رَبُّكَ لَآمَنَ مَنْ فِي الْأَرْضِ كُلُّهُمْ جَميعاً أَ فَأَنْتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتَّى يَكُونُوا مُؤْمِنينَ [99]
و اگر پروردگار تو مى‌خواست، تمام كسانى كه روى زمين هستند، همگى [به اجبار] ايمان مى‌آوردند؛ آيا تو مى‌خواهى مردم را مجبور سازى كه ايمان بياورند؟! [ايمان اجبارى چه سودى دارد]؟!
الصّادق (علیه السلام)- یَعْنِی لَوْ شَاءَ اللَّهُ أَنْ یَجْبُرَ النَّاسَ کُلَّهُمْ عَلَی الْإِیمَانِ لَفَعَلَ.
امام صادق (علیه السلام)- [این سخن خداوند] یعنی اگر خداوند می‌خواست که مردم را به ایمان‌آوردن مجبور کند، این کار را انجام می‌داد.
الصّادق (علیه السلام)- علیُّ‌بن‌عُقبَهًْ عَن أبیه قال: سَمِعتُ أبا عبد الله (علیه السلام) یقول ... وَ لَا تُخَاصِمُوا النَّاسَ لِدِینِکُمْ فَإِنَّ الْمُخَاصَمَهًَْ مَمْرَضَهًٌْ لِلْقَلْبِ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی قَالَ لِنَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّکَ لا تَهْدِی مَنْ أَحْبَبْتَ وَ لکِنَّ اللهَ یَهْدِی مَنْ یَشاءُ وَ قَالَ أَ فَأَنْتَ تُکْرِهُ النَّاسَ حَتَّی یَکُونُوا مُؤْمِنِینَ ذَرُوا النَّاسَ فَإِنَّ النَّاسَ أَخَذُوا عَنِ النَّاسِ وَ إِنَّکُمْ أَخَذْتُمْ عَنْ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) إِنِّی سَمِعْتُ أَبِی (علیه السلام) یَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ إِذَا کَتَبَ عَلَی عَبْدٍ أَنْ یَدْخُلَ فِی هَذَا الْأَمْرِ کَانَ أَسْرَعَ إِلَیْهِ مِنَ الطَّیْرِ إِلَی وَکْرِهِ.
امام صادق (علیه السلام)- علیّ‌بن‌عقبه از پدرش از امام صادق (علیه السلام)نقل کرده است: درباره‌ی دین خود با مردم به دشمنی نپردازید؛ زیرا دشمن، دل‌ها را بیمار می‌کند. خداوند به پیامبرش فرمود: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! تو نمی‌توانی کسی را که دوست داری هدایت کنی ولی خداوند هرکس را بخواهد هدایت می‌کند. (قصص/۵۶) و امام صادق (علیه السلام) فرمود: أَفَأَنتَ تُکْرِهُ النَّاسَ حَتَّی یَکُونُواْ مُؤْمِنِینَ مردم را به حال خودشان واگذارید؛ زیرا مردم، [ایمان و باورشان] را از یکدیگر می‌ستانند. امّا شما آن را از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) گرفته‌اید [که این دو، با هم یکسان نیستند]. من از پدرم (علیه السلام) شنیدم که می‌فرمود: «خداوند اگر مقدّر فرموده باشد که بنده‌ای وارد دین اسلام شود، ورود او سریع‌تر از بازگشت پرنده به لانه‌اش خواهد بود».
الرّضا (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌الصَّلْتِ عَبْدِ السَّلَامِ‌بْنِ‌صَالِحٍ الْهَرَوِیِّ قَال سَأَلَ الْمَأْمُونُ یَوْماً عَلِیَّ‌بْنَ‌مُوسَی‌الرِّضَا (علیه السلام) فَقَالَ لَهُ یَاابْنَ‌رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) مَا مَعْنَی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ لَوْ شاءَ رَبُّکَ لَآمَنَ مَنْ فِی الْأَرْضِ کُلُّهُمْ جَمِیعاً أَ فَأَنْتَ تُکْرِهُ النَّاسَ حَتَّی یَکُونُوا مُؤْمِنِینَ وَ ما کانَ لِنَفْسٍ أَنْ تُؤْمِنَ إِلَّا بِإِذْنِ اللهِ فَقَالَ الرِّضَا (علیه السلام) حَدَّثَنِی أَبِی مُوسَی‌بْنُ‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ جَعْفَرِبْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِبْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ الْحُسَیْنِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) أَنَّ الْمُسْلِمِینَ قَالُوا لِرسول‌الله (صلی الله علیه و آله) لَوْ أَکْرَهْتَ یَا رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) مَنْ قَدَرْتَ عَلَیْهِ مِنَ النَّاسِ عَلَی الْإِسْلَامِ لَکَثُرَ عَدَدُنَا وَ قَوِینَا عَلَی عَدُوِّنَا فَقَالَ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) مَا کُنْتُ لِأَلْقَی اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ بِبِدْعَهًٍْ لَمْ یُحْدِثْ إِلَیَّ فِیهَا شَیْئاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَکَلِّفِینَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) وَ لَوْ شاءَ رَبُّکَ لَآمَنَ مَنْ فِی الْأَرْضِ کُلُّهُمْ جَمِیعاً عَلَی سَبِیلِ الْإِلْجَاءِ وَ الِاضْطِرَارِ فِی الدُّنْیَا کَمَا یُؤْمِنُونَ عِنْدَ الْمُعَایَنَهًِْ وَ رُؤْیَهًِْ الْبَأْسِ فِی الْآخِرَهًِْ وَ لَوْ فَعَلْتُ ذَلِکَ بِهِمْ لَمْ یَسْتَحِقُّوا مِنِّی ثَوَاباً وَ لَا مَدْحاً لَکِنِّی أُرِیدُ مِنْهُمْ أَنْ یُؤْمِنُوا مُخْتَارِینَ غَیْرَ مُضْطَرِّینَ لِیَسْتَحِقُّوا مِنِّیَ الزُّلْفَی وَ الْکَرَامَهًَْ وَ دَوَامَ الْخُلُودِ فِی جَنَّهًِْ الْخُلْدِ أَفَأَنْتَ تُکْرِهُ النَّاسَ حَتَّی یَکُونُوا مُؤْمِنِینَ.
امام رضا (علیه السلام)- اباصلت‌عبدالسّلام‌بن‌صالح هروی گفته است: روزی مأمون از امام رضا (علیه السلام) سؤال کرد: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! معنای آیه‌ی وَ لَوْ شَاء رَبُّکَ لآمَنَ مَن فِی الأَرْضِ کُلُّهُمْ جَمِیعًا أَفَأَنتَ تُکْرِهُ النَّاسَ حَتَّی یَکُونُواْ مُؤْمِنِینَ، وَ مَا کَانَ لِنَفْسٍ أَن تُؤْمِنَ إِلاَّ بِإِذْنِ الله چیست»؟ امام رضا (علیه السلام) فرمود: «پدرم موسی‌بن‌جعفر (علیه السلام) از پدرش جعفربن‌محمّد (علیه السلام) از پدرش محمّدبن‌علی (علیه السلام) از پدرش علیّ‌بن‌حسین (علیه السلام) از پدرش حسین‌بن‌علی (علیه السلام) از پدرش علی‌ّبن‌ابی‌طالب (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: «مسلمانان به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) گفتند: «اگر برخی از مردم را که توانایی مسلمان‌کردن آنان را داشتی، به پذیرش دین اسلام مجبور می‌کردی، تعدادمان زیادتر می‌شد و بر دشمنان نیز چیره می‌گشتیم»! رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «من کسی نیستم که خداوند متعال را با بدعتی ملاقات کنم که به من در آن زمینه دستوری نداده است و من کسی را به کاری وادار نمی‌کنم». پس خداوند تبارک‌وتعالی این آیه را بر ایشان نازل فرمود: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله) وَ لَوْ شَاء رَبُّکَ لآمَنَ مَن فِی الأَرْضِ کُلُّهُمْ جَمِیعًا آنان به شیوه‌ی وادارکردن و مجبورساختن در دنیا [مؤمن می‌کرد]؛ همان‌طوری که آن‌ها روز قیامت به وقت مشاهده‌ی هراس و وحشت آن روز، ایمان می‌آورند و اگر من با اجبار، آنان را به وادی ایمان می‌کشاندم، دیگر سزاوار اجر و ثواب و ستایش من نبودند. من می‌خواهم که با اختیار و انتخاب خودشان ایمان آورند؛ نه به اجبار و اضطرار؛ تا آنکه مستحقّ تقرّب به درگاه، عزّت، احترام و جاودانگی در بهشت شوند. أَفَأَنتَ تُکْرِهُ النَّاسَ حَتَّی یَکُونُواْ مُؤْمِنِینَ».