سوره تین

فضیلت سوره

۱
(تین/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ الْبَرَاءِ‌بْنِ‌عَازِبٍ قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) یَقْرَأُ فِی الْمَغْرِبِ وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- براءبن‌عازب گوید: شنیدم که پیامبر (صلی الله علیه و آله) در مغرب وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ را می‌خواند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۰۸
مستدرک الوسایل، ج۴، ص۲۱۷/ نورالثقلین

آداب قرائت

۱
(تین/ مقدمه)

الرّضا (علیه السلام)- سَمِعْتُ رَجَاءَ‎بْنَ‎‎اَبِی الضَّحَّاکِ یَقُولُ: بَعَثَنِی الْمَأْمُونُ فِی إِشْخَاصِ عَلِیِّ‎بْنِ‎مُوسَی الرِّضَا (علیه السلام) مِنَ الْمَدِینَهًِْ وَ أَمَرَنِی أَنْ آخُذَ بِهِ عَلَی طَرِیقِ الْبَصْرَهًِْ وَ الْأَهْوَازِ وَ فَارِسَ وَ لَا آخُذَ بِهِ عَلَی طَرِیقِ قُمَّ وَ أَمَرَنِی أَنْ أَحْفَظَهُ بِنَفْسِی بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ حَتَّی أَقْدَمَ بِهِ عَلَیْهِ فَکُنْتُ مَعَهُ مِنَ الْمَدِینَهًِْ إِلَی مَرْوَ فَوَ اللَّهِ مَا رَأَیْتُ رَجُلًا کَانَ أَتْقَی لِلَّهِ مِنْهُ وَ لَا أَکْثَرَ ذِکْراً لَهُ فِی جَمِیعِ أَوْقَاتِهِ مِنْه ... وَ کَانَ إِذَا قَرَأَ: وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ قَالَ: عِنْدَ الْفَرَاغِ مِنْهَا بَلَی وَ أَنَا عَلَی ذَلِکَ مِنَ الشَّاهِدِین.

امام رضا (علیه السلام)- رجاءبن‌ابی ضحّاک گوید: مأمون مرا فرستاد تا علی‎بن‎موسی الرّضا (علیه السلام) را از مدینه نزد او آورم، او مرا امر کرد که از راه بصره و اهواز و فارس ایشان را حرکت دهم، نه از طریق قم، و مرا امر کرد که خودم شبانه روز مراقب ایشان باشم تا وی را بر مأمون وارد کنم، و من پیوسته از مدینه تا مرو با ایشان بودم، به خدا قسم کسی را باتقوی‌تر از او نسبت به خدا ندیدم، و کسی را که بیشتر از او در تمام اوقاتش ذکر خدا گوید. و چون سوره‎ی: وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ را قرائت می‌کرد، پس از فراغ می‌فرمود: «آری! چنین است و من بر آن شهادت می‌دهم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۰۸
بحارالأنوار، ج۴۹، ص۹۴/ بحارالأنوار، ج۸۹، ص۲۱۹؛ «بتفاوت»/ بحارالأنوار، ج۸۹، ص۲۱۷؛ «و أمرنی أن آخذ به علی طریق ... فی جمیع أوقاته منه» محذوف
۲
(تین/ مقدمه)

أمیرالمومنین (علیه السلام)- لَیْسَ فِی الْبَدَنِ شَیْءٌ أَقَلَّ شُکْراً مِنَ الْعَیْنِ فَلَا تُعْطُوهَا سُؤْلَهَا فَتَشْغَلَکُمْ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ إِذَا قَرَأْتُمْ: وَ التِّینِ فَقُولُوا فِی آخِرِهَا وَ نَحْنُ عَلَی ذَلِکَ مِنَ الشَّاهِدِین.

امام علی (علیه السلام)- در بدن چیزی که از چشم کمتر شکر خدا کند نیست، پس هر چه او می‌خواهد به او ندهید، مبادا که شما را از یاد خدا غافل سازد. آنگاه که سوره وَ التِّینِ را خواندید، در آخرش بگویید: و ما بر این امر از گواهان هستیم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۰۸
بحارالأنوار، ج۱۰، ص۱۰۶

ثواب قرائت

۱
(تین/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَ وَ التِّینِ فِی فَرَائِضِهِ وَ نَوَافِلِهِ أُعْطِیَ مِنَ الْجَنَّهًِْ حَیْثُ یَرْضَی إِنْ شَاءَ اللَّهُ.

امام صادق (علیه السلام)- هرکه سوره‎ی تین را در نمازهای واجب و مستحب خود تلاوت کند به اندازه‌ای از بهشت به او ارزانی شود که خرسند گردد؛ اگر خدا خواهد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۰۸
ثواب الأعمال، ص۱۲۳/ البرهان
۲
(تین/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَهَا أَعْطَاهُ اللَّهُ خَصْلَتَیْنِ الْعَافِیَهًَْ وَ الْیَقِینَ مَا دَامَ حَیّاً فَإِذَا مَاتَ أَعْطَاهُ اللَّهُ تَعَالَی مِنَ الْأَجْرِ بِعَدَدِ مَنْ قَرَأَهَا صِیَامَ یَوْمٍ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس این سوره را بخواند خداوند مادامی‎که در دنیاست به او دو نعمت ارزانی خواهد کرد: تندرستی و یقین؛ و هنگامی‎که از دنیا برود به تعداد تمام کسانی‎که این سوره را خوانده‌اند ثواب یک روز روزه به عنوان پاداش به او خواهد بخشید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۰۸
المصباح للکفعمی، ص۴۵۱/ البرهان
۳
(تین/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مَا لَا یُحْصَی وَ کَأَنَّمَا تَلَقَّی مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ هُوَ مُغْتَمٌّ فَفَرَّجَ اللَّهُ عَنْهُ وَ إِذَا قُرِئَتْ عَلَی مَا یَحْضُرُ مِنَ الطَّعَامِ صَرَفَ اللَّهُ عَنْهُ بَأْسَ ذَلِکَ الطَّعَامِ وَ لَوْ کَانَ فِیهِ سَمّاً قَاتِلًا وَ کَانَ فِیهِ الشِّفَاءُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکه این سوره را بخواند، خداوند چنان پاداشی برایش مینویسد که به شماره درنیاید و گویی او با حالتی اندوهگین محمّد (صلی الله علیه و آله) را دیده و خداوند اندوهش را زدوده ‎است. چون این سوره بر غذایی‎که آورده ‎میشود، خوانده شود، خداوند ناخوشی را از آن غذا دور می‌گرداند، گرچه در آن سمّی کشنده باشد، و آن غذا شفابخش میشود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۱۰
البرهان
۴
(تین/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَهَا عَلَی مَأْکُولٍ رَفَعَ اللَّهُ عَنْهُ شَرَّ ذلِکَ الْمَأْکُولِ وَ لَوْ کَانَ سَمّاً وَ صَیَّرَ فِیهِ الشِّفَاءَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکه این سوره را بر خوراکی بخواند، خداوند گزند آن خوراک را از او برطرف میکند، گرچه در آن سمّ باشد، و خداوند در آن خوراک شفا قرار میدهد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۱۰
البرهان
۵
(تین/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- إِذَا کُتِبَتْ وَ قُرِئَتْ عَلَی شَیْءٍ مِنَ الطَّعَامِ صَرَفَ اللَّهُ عَنْهُ مَا یُضِرُّهُ وَ کَانَ فِیهِ الشِّفَاءُ بِقُدْرَهًِْ اللَّهِ تَعَالَی.

امام صادق (علیه السلام)- هرگاه این سوره بر غذایی خوانده و یا نوشته‎ شود، خداوند هر آنچه را به آن آسیب میرساند، از آن دور می‎کند و به قدرت خداوند متعال، آن غذا شفابخش میشود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۱۰
البرهان

آیه وَالتِّينِ وَ الزَّيْتُونِ [1]

سوگند به انجير و زيتون (يا: سوگند به سرزمين شام و بيت المقدس).

سوگند به انجیر و زیتون یا: سوگند به سرزمین شام و بیت المقدس)

۱ -۱
(تین/ ۱)

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ أَقْسَمَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ بِالتِّینِ الَّذِی یُؤْکَلُ وَ الزَّیْتُونِ الَّذِی یُعْصَرُ مِنْهُ الزَّیْتُ.

ابن‌عباس (رحمة الله علیه)- وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ؛ خدا به انجیر خوراکی و زیتونی که روغن‎کشی کنند سوگند خورده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۱۰
بحارالأنوار، ج۵۷، ص۲۰۳
۱ -۲
(تین/ ۱)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَنَسٍ قَالَ: لَمَّا نَزَلَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) سُورَهًُْ وَ التِّینِ، فَرِحَ لَهَا فَرَحاً شَدِیداً حَتَّی بَانَ لَنَا شِدَّهًُْ فَرَحِهِ فَسَأَلْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) بَعْد ذَلِکَ عَنْ تَفْسِیرِهَا فَقَالَ: أَمَّا قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَی: وَ التِّینِ فَبِلَادُ الشَّامِ، وَ الزَّیْتُونِ فَبِلَادُ فِلَسْطِینَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- انس گوید: وقتی سوره‎ی تین بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نازل شد، آن حضرت (صلی الله علیه و آله) بسیار شاد و خوشحال شد، به گونه‌ای که همه‎ی ما اصحاب، شادی و خوشحالی آن حضرت را مشاهده‎کردیم. از ابن‎عباس (رحمة الله علیه) درباره‌ی علّت سرور و شادی نبی (صلی الله علیه و آله) و تفسیر سوره‌ی تین سؤال‎کردم. ابن‎عباس (رحمة الله علیه) بیان‎کرد؛ وَ التِّینِ یعنی سرزمین شام، الزَّیْتُونِ، یعنی سرزمین فلسطین.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۱۰
شواهدالتنزیل، ج۲، ص۴۵۳
۱ -۳
(تین/ ۱)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- رُوِیَ عَنْ أَبِی ذَرٍّ (رحمة الله علیه) أَنَّهُ قَالَ فِی التِّینِ لَوْ قُلْتُ إِنَ فَاکِهَهًًْ نَزَلَتْ مِنَ الْجَنَّهًِْ لَقُلْتُ هَذِهِ هِیَ لِأَنَّ فَاکِهَهًَْ الْجَنَّهًِْ بِلَا عَجَمٍ فَکُلُوهُ فَإِنَّهَا تَنْفَعُ الْبَوَاسِیرَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از ابوذر غفاری (رحمة الله علیه) روایت شده است: پیامبر (صلی الله علیه و آله) در مورد انجیر فرمود: اگر بخواهم بگویم میوه‌ای از بهشت نازل‎شده حتماً خواهم گفت این میوه، انجیر است. چراکه میوه‌ی بهشتی بدون هسته است؛ پس آن را بخورید که بواسیر (ورَم دردناک رگ‌های مقعد که گاهی با خونریزی همراه است) را برطرف‎کرده و برای نقرس (درد شدیدی در پا و بند انگشتان بخصوص شست پا) سودمند است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۱۰
تأویل الآیات الظاهره، ص۷۸۹/ نورالثقلین

ولایت

۱
(تین/ ۱)

الرّضا (علیه السلام)- التِّینِ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ الزَّیْتُونِ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام).

امام رضا (علیه السلام)- التِّینِ، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است و الزَّیْتُونِ، امیرمؤمنان علی (علیه السلام) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۱۰
بحارالأنوار، ج۱۶، ص۹۰/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۰۵/ القمی، ج۲، ص۴۲۹/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(تین/ ۱)

الصّادق (علیه السلام)- التِّینِ وَ الزَّیْتُونُ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ (علیها السلام) وَ طُورُ سِینِینَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام).

امام صادق (علیه السلام)- التِّینِ وَ الزَّیْتُونُ، امام حسن و امام حسین (علیها السلام) میباشند و وَطُورِ سِینِینَ، امام علی‎بن‎ابی‌طالب (علیه السلام) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۱۰
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۰۵/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۰۷/ بحارالأنوار، ج۴۳، ص۲۹۱/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۸۷؛ «و طور سینین علی بن ابی طالب (» محذوف
۳
(تین/ ۱)

الأئمه (علیهم السلام)- وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ نَزَلَتْ فِیهِمْ یَعْنِی عَلِیَّ‎بْنَ‎أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ (علیها السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها).

ائمه (علیهم السلام)- سوره‎ی وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ در شأن ایشان نازل ‎شده ‎است، یعنی امام علی (علیه السلام)، فاطمه اطهر (سلام الله علیها)، حسن و حسین (علیها السلام) می‌باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۱۲
بحارالأنوار، ج۴۳، ص۲۷۹؛ «اولیک یجزون الغرفه بما صبروا» بدل «و التین و الزیتون نزلت فیهم»/ المناقب، ج۳، ص۳۸۰/ نورالثقلین
۴
(تین/ ۱)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- إِنَّ اللَّهَ اخْتَارَ مِنَ الْبُلْدَانِ أَرْبَعَهًًْ فَقَالَ عَزَّوَجَلَّ: وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ* وَ طُورِ سِینِینَ* وَ هذَا الْبَلَدِ الْأَمِینِ فَالتِّینُ الْمَدِینَهًُْ وَ الزَّیْتُونُ بَیْتُ الْمَقْدِسِ وَ طُورُ سِینِینَ الْکُوفَهًُْ وَ هذَا الْبَلَدِ الْأَمِینِ مَکَّهًُْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- خداوند تبارک‌وتعالی چهار سرزمین را برگزید و فرمود: وَالتِّینِ وَالزَّیْتُونِ * وَطُورِ سِینِینَ * وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِینِ؛ التِّینِ مدینه است و الزَّیْتُونِ، بیت المقدّس است و طُورِ سِینِینَ، کوفه است وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِینِ، مکّه است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۱۲
بحارالأنوار، ج۵۷، ص۲۰۴/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۴، ص۳۶۱/ بحارالأنوار، ج۹۶، ص۷۷/ نورالثقلین
۵
(تین/ ۱)

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه)- التِّینُ مَسْجِدُ نُوحٍ (علیه السلام) الَّذِی بَنَی عَلَی الْجُودِیِّ وَ الزَّیْتُونُ بَیْتُ الْمَقْدِسِ.

ابن‌عباس (رحمة الله علیه)- التِّینِ مسجد نوح است که بر جودی ساخت. وَالزَّیْتُونِ بیت المقدس است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۱۲
بحرالعرفان، ج۱۷، ص۷۵

آیه وَ طُورِ سينينَ [2]

و سوگند به «طور سينا».

۱
(تین/ ۲)

علی‎بن‎إبراهیم (رحمة الله علیه)- طُورِ سِینِینَ الْحَسَنُ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنُ (علیه السلام).

علی‎بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ طُورِ سینینَ، امام حسن (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۱۲
بحارالأنوار، ج۱۶، ص۹۰/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۰۵/ القمی، ج۲، ص۴۲۹/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(تین/ ۲)

الصّادق (علیه السلام)- طُورُ سِینِینَ عَلِیُّ‎بْنُ‎أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام).

امام صادق (علیه السلام)- وَ طُورِ سینینَ، حضرت علی (علیه السلام) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۱۲
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۰۵/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۰۷/ بحارالأنوار، ج۴۳، ص۲۹۱/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۸۷/ نورالثقلین/ البرهان
۳
(تین/ ۲)

الرّضا (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌الْفُضَیْلِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی‎الْحَسَنِ الرِّضَا (علیه السلام) أَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ ... وَ طُورِ سِینِینَ قَالَ: لَیْسَ هُوَ طُورَ سِینِینَ وَ لَکِنَّهُ طُورُ سَیْنَاءَ قَالَ: فَقُلْتُ وَ طُورُ سَیْنَاءَ. فَقَالَ: نَعَمْ هُوَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام).

امام رضا (علیه السلام)- محمّدبن‌فضیل گوید: به امام رضا (علیه السلام) عرض کردم: «مرا از قول خداوند: وَ طُورِ سِینِینَ، آگاه فرما». فرمود: «به معنی طور سینین نیست بلکه کوه سینا است» پس فرمود: «منظور از آن امیرالمؤمنین (علیه السلام) است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۱۲
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۰۵/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۰۷/ بحارالأنوار، ج۴۳، ص۲۹۱/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۸۸
۴
(تین/ ۲)

ابن‎عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ طُورِ سِینِینَ طُورُ سَیْنَاءَ الَّذِی کَلَّمَ اللَّهُ عَلَیْهِ مُوسَی (علیه السلام).

ابن‌عباس (رحمة الله علیه)- وَ طُورِ سِینِینَ یعنی طور سینا که جایگاه تکلّم موسی (علیه السلام) با خداست.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۱۲
شواهدالتنزیل، ج۲، ص۴۵۴
بیشتر