سوره انبیاء

ثواب قرائت

۱
(انبیاء/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ الْأَنْبِیَاءِ حُبّاً لَهَا کَانَ کَمَنْ رَافَقَ النَّبِیِّینَ أَجْمَعِینَ فِی جَنَّاتِ النَّعِیمِ وَ کَانَ مَهِیباً فِی أَعْیُنِ النَّاسِ حَیَاهًَْ الدُّنْیَا.

امام صادق ( هرکس که از سر عشق به پیامبران (سوره‌ی انبیاء را بخواند، به‌مانند این است که در بهشت‌های پرنعمت، همراه تمامی پیامبران (بوده است و در دنیا در چشم مردم پرابهّت خواهد بود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۰
ثواب الأعمال؛ ص۱۰۸ / نورالثقلین/ البرهان
۲
(انبیاء/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ الْأَنْبِیَاءِ حَاسَبَهُ اللَّهُ حِسَاباً یَسِیراً وَ صَافَحَهُ وَ سَلَّمَ عَلَیْهِ کُلُّ نَبِیٍّ ذُکِرَ اسْمُهُ فِی الْقُرْآنِ.

پیامبر ( هرکس که این سوره را بخواند، خداوند حسابرسی او را آسان خواهد نمود و هر پیامبری که در آن سوره آمده، با او دست خواهد داد و بر او درود خواهند فرستاد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۰
مستدرک الوسایل؛ ج۴، ص۳۴۵ / نورالثقلین/ البرهان
۳
(انبیاء/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْ کَتَبَهَا فِی رَقِّ ظَبْیٍ وَ جَعَلَهَا فِی وَسَطِهِ وَ نَامَ لَمْ یَسْتَیْقِظْ حَتَّی یَرْفَعَ الْکِتَابَ عَنِ وَسَطِهِ وَ هَذَا یُصْلِحُ لِلْمَرْضَی وَ مَنْ طَالَ سَهَرُهُ مِنْ فِکْرٍ أَوْ خَوْفٍ أَوْ مَرَضٍ فَإِنَّهُ یُبْرَأُ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَی.

امام صادق ( هرکس آن را بر روی پوست آهویی بنویسد و آن را بر کمر خود ببندد و بخوابد، هنگامی‌که بیدار می‌شود، آن نوشته از روی کمرش برداشته می‌شود [به برکت این نوشته، مشکلات و عوارض و بیماری از میان او رخت میبندد]. این توصیه برای بیماران و هرکس که در اثر فکر و ترس یا بیماری نمی‌تواند بخوابد، مناسب است. چرا که به اذن خداوند شفا می‌یابد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۰
البرهان

آیه اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسابُهُمْ وَ هُمْ في غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ [1]

حساب مردم به آنان نزديك شده، درحالى‌كه در غفلتند و روى گردانند!

۱
(انبیاء/ ۱)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسابُهُمْ وَ هُمْ فِی غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ قَالَ: قَرُبَتِ الْقِیَامَهًُْ وَ السَّاعَهًُْ وَ الْحِسَابُ.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمْ وَ هُمْ فِی غَفْلَةٍ مَّعْرِضُونَ؛ منظور این است که قیامت و حساب و کتاب نزدیک است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۰
القمی، ج۲، ص۶۷/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(انبیاء/ ۱)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ الدُّنْیَا قَدْ وَلَّتْ حَذَّاءَ فَلَمْ یَبْقَ مِنْهَا إِلَّا صُبَابَهًٌْ کَصُبَابَهًِْ الْإِنَاء.

امام علی ( دنیا پشت کرده است و شتابان می‌رود، و از آن جز اندکی باقی نیست، همچون قطره‌های مانده بر ظرفی که آب آن را ریخته‌اند و تهی است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۰
نهج البلاغه، ص۸۴ / نورالثقلین

آیه ما يَأْتيهِمْ مِنْ ذِكْرٍ مِنْ رَبِّهِمْ مُحْدَثٍ إِلاَّ اسْتَمَعُوهُ وَ هُمْ يَلْعَبُونَ [2]

هيچ يادآورى تازه‌اى از سوى پروردگارشان براى آن‌ها‌‌ نمى‌آيد، مگر آنكه آن را مى‌شنوند درحالى‌كه سرگرم بازى‌اند.

۱
(انبیاء/ ۲)

الرّضا (علیه السلام)- عن صَفْوَانَ‌بْنِ‌یَحْیَی قَالَ سَأَلَنِی أَبُوقُرَّهًَْ الْمُحَدِّثُ صَاحِبُ شُبْرُمَهًَْ أَنْ أُدْخِلَهُ إِلَی أَبِی‌الْحَسَنِ الرِّضَا (علیه السلام) فَاسْتَأْذَنْتُهُ فَأَذِنَ لَهُ فَدَخَلَ فَسَأَلَهُ عَنْ أَشْیَاءَ مِنَ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ وَ الْفَسورهًُْ الأنبیَاء (رَائِضِ وَ الْأَحْکَامِ حَتَّی بَلَغَ سُؤَالُهُ إِلَی التَّوْحِیدِ فَقَالَ لَهُ أَخْبِرْنِی جَعَلَنِیَ اللَّهُ فِدَاکَ عَنْ کَلَامِ اللَّهِ لِمُوسَی (علیه السلام) فَقَالَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِأَیِّ لِسَانٍ کَلَّمَهُ بِالسُّرْیَانِیَّهًِْ أَمْ بِالْعِبْرَانِیَّهًِْ فَأَخَذَ أَبُوقُرَّهًَْ بِلِسَانِهِ فَقَالَ إِنَّمَا أَسْأَلُکَ عَنْ هَذَا اللِّسَانِ فَقَالَ أَبُوالْحَسَنِ (علیه السلام) سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا تَقُولُ وَ مَعَاذَ اللَّهِ أَنْ یُشْبِهَ خَلْقَهُ أَوْ یَتَکَلَّمَ بِمِثْلِ مَا هُمْ مُتَکَلِّمُونَ وَ لَکِنَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ لَا کَمِثْلِهِ قَائِلٌ فَاعِلٌ قَالَ کَیْفَ ذَلِکَ قَالَ کَلَامُ الْخَالِقِ لِمَخْلُوقٍ لَیْسَ کَکَلَامِ الْمَخْلُوقِ لِمَخْلُوقٍ وَ لَا یَلْفَظُ بِشِقِّ فَمٍ وَ لَا لِسَانٍ وَ لَکِنْ یَقُولُ لَهُ کُنْ فَکَانَ بِمَشِیَّتِهِ مَا خَاطَبَ بِهِ مُوسَی (علیه السلام) مِنَ الْأَمْرِ وَ النَّهْیِ مِنْ غَیْرِ تَرَدُّدٍ فِی نَفَسٍ فَقَالَ أَبُوقُرَّهًَْ فَمَا تَقُولُ فِی الْکُتُبِ فَقَالَ أَبُوالْحَسَنِ (علیه السلام) التَّوْرَاهًُْ وَ الْإِنْجِیلُ وَ الزَّبُورُ وَ الْفُرْقَانُ وَ کُلُّ کِتَابٍ أُنْزِلَ کَانَ کَلَامَ اللَّهِ تَعَالَی أَنْزَلَهُ لِلْعَالَمِینَ نُوراً وَ هُدًی وَ هِیَ کُلُّهَا مُحْدَثَهًٌْ وَ هِیَ غَیْرُ اللَّهِ حَیْثُ یَقُولُ أَوْ یُحْدِثُ لَهُمْ ذِکْراً وَ قَالَ ما یَأْتِیهِمْ مِنْ ذِکْرٍ مِنْ رَبِّهِمْ مُحْدَثٍ إِلَّا اسْتَمَعُوهُ وَ هُمْ یَلْعَبُونَ وَ اللَّهُ أَحْدَثَ الْکُتُبَ کُلَّهَا الَّتِی أَنْزَلَهَا فَقَالَ أَبُوقُرَّهًَْ فَهَلْ یَفْنَی فَقَالَ أَبُوالْحَسَنِ (علیه السلام) أَجْمَعَ الْمُسْلِمُونَ عَلَی أَنَّ مَا سِوَی اللَّهِ فَانٍ وَ مَا سِوَی اللَّهِ فِعْلُ اللَّهِ وَ التَّوْرَاهًُْ وَ الْإِنْجِیلُ وَ الزَّبُورُ وَ الْفُرْقَانُ فِعْلُ اللَّهِ تَعَالَی أَ لَمْ تَسْمَعِ النَّاسَ یَقُولُونَ رَبُّ الْقُرْآنِ وَ إِنَّ الْقُرْآنَ یَقُولُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ یَا رَبِّ هَذَا فُلَانٌ وَ هُوَ أَعْرَفُ بِهِ قَدْ أَظْمَأْتُ نَهَارَهُ وَ أَسْهَرْتُ لَیْلَهُ فَشَفِّعْنِی فِیهِ وَ کَذَلِکَ التَّوْرَاهًُْ وَ الْإِنْجِیلُ وَ الزَّبُورُ کُلُّهَا مُحْدَثَهًٌْ مَرْبُوبَهًٌْ أَحْدَثَهَا مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ هُدًی لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ فَمَنْ زَعَمَ أَنَّهُنَّ لَمْ یَزَلْنَ فَقَدْ أَظْهَرَ أَنَّ اللَّهَ لَیْسَ بِأَوَّلِ قَدِیمٍ وَ لَا وَاحِدٍ وَ أَنَّ الْکَلَامَ لَمْ یَزَلْ مَعَهُ وَ لَیْسَ لَهُ بَدْءٌ وَ لَیْسَ بِإِلَه.

امام رضا ( صفوان‌بن‌یحیی گوید: «: ابو قرّه محدّث رفیق شبرمه از من خواست تا ترتیب ملاقات او را با امام رضا (بدهم. من نیز اذن دخول گرفتم و آن حضرت اجازه فرمود. ابو قرّه داخل شد و از امام (مسائلی در حلال و حرام و فرایض و احکام پرسید، تا اینکه رسید به پرسش‌های توحیدی و گفت: «قربانت گردم! نحوه کلام خداوند با موسی (را توضیح فرمایید»؟ فرمود: «خدا و رسول او داناترند که به چه زبانی با او سخن راند، به زبان سریانی یا عبرانی». ابوقرّه با اشاره به زبان خود گفت: «فقط از این زبان از شما سؤال می‌کنم»! فرمود: «سبحان اللَّه از این طرز تفکّر! و پناه بر خدا در شباهت او به خلق، یا تکلّم حضرت حقّ همچون سخنرانان، و لیکن تبارک و تعالی هیچ چیزی مانند او نیست؛ نه گوینده و نه عمل‌کننده‌ای». پرسید: «پس چگونه بوده»؟ فرمود: «کلام آفریننده به مخلوق همچون کلام مخلوق با مخلوق نیست، و نه با حرکت لب و زبان، بلکه به او می‌فرماید: «بشو»! و کلام حضرت حقّ با موسی (بنا بر مشیّت او از امر و نهی بود، بدون آنکه تردّدی در نفس پیش آید». ابو قرّه پرسید: «نظر شما درباره کتب [آسمانی] چیست»؟ فرمود: «تورات و انجیل و زبور و فرقان و هر کتابی که نازل شده، همه و همه کلام خداوند است که آن‌ها را برای روشنایی و هدایت جهانیان نازل فرموده است. و همه آن‌ها محدّث (پدیده) می‌باشند و آن غیر خود خداوند است، آنجا که فرماید: أَوْ یُحْدِثُ لَهُمْ ذِکْراً و نیز: ما یَأْتیهِمْ مِنْ ذِکْرٍ مِنْ رَبِّهِمْ مُحْدَثٍ إِلاَّ اسْتَمَعُوهُ وَ هُمْ یَلْعَبُون و خود خداوند سبب تمام کتاب‌هایی می‌باشد که نازل فرموده است». ابو قرّه گفت: «آیا آن‌ها فنا و نابود نمی‌شوند»؟ فرمود: «اجماع مسلمین است که هرچه جز خدا نابود می‌شود، و همه چیز جز خدا فعل اوست، و تورات و انجیل و زبور و فرقان نیز فعل اویند. آیا نشنیده‌ای که مردم می‌گویند: «ربّ قرآن» و خود قرآن در روز قیامت می‌گوید: «یا ربّ! آن فلانی است. حال اینکه ربّ او را از خودش بهتر می‌شناسد روزش عطشان و شبش بیدار بود، شفاعت مرا درباره او بپذیر». و همچنان است کار تورات و انجیل و زبور، و همه آن‌ها محدّث (پدیده) و مخلوقند. محدّث (پدید آورنده) آن‌ها کسی است که هیچ کس مانند او نیست، و مایه هدایت برای عاقلان است. پس کسی که می‌پندارد پیوسته با او بوده‌اند، در اصل می‌گوید که خداوند نخست قدیم و یکتا نیست، و کلام پیوسته با او بوده و ابتدایی ندارد و معبود نیست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۲
بحارا لأنوار، ج۱۰، ص۳۴۳ / نورالثقلین

آیه لاهِيَةً قُلُوبُهُمْ وَ أَسَرُّوا النَّجْوَى الَّذينَ ظَلَمُوا هَلْ هذا إِلاَّ بَشَرٌ مِثْلُكُمْ أَ فَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَ أَنْتُمْ تُبْصِرُونَ [3]

و دل‌هايشان در بى‌خبرى فرو رفته است. و ستمكاران پنهانى نجوا كردند [و گفتند]: «آيا جز اين است كه او بشرى همانند شماست؟! آيا به سراغ سحر مى‌رويد، درحالى‌كه [چشم داريد و] مى‌بينيد»؟

۱
(انبیاء/ ۳)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- لاهِیَةً قُلُوبُهُمْ قَالَ: مِنَ التَّلَهِّی.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( لاهِیَةً قُلُوبُهُمْ؛ این ناشی از سرگرمی و مشغول‌شدن آنان [از امور اخروی] می‌باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۲
نورالثقلین
۲
(انبیاء/ ۳)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- مَعْنَاهُ یَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ مُسْتَهْزِئِینَ غَافِلَهًًْ قُلُوبُهُمْ عَمَّا یُرَادُ بِهِ.

ابن‌عبّاس ( معنای آیه [این است که] به قرآن گوش می‌کنند درحالی‌که مسخره می‌کنند و قلب‌هایشان از آنچه اراده شده است غافل است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۲
بحرالعرفان، ج۱۱، ص۱۲۱
۳
(انبیاء/ ۳)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ جَابِر (رحمة الله علیه) عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِیها حُسْناً قَالَ مَنْ تَوَلَّی الْأَوْصِیَاءَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (وَ اتَّبَعَ آثَارَهُمْ فَذَاکَ یَزِیدُهُ وَلَایَهًَْ مَنْ مَضَی مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الْمُؤْمِنِینَ الْأَوَّلِینَ حَتَّی تَصِلَ وَلَایَتُهُمْ إِلَی آدَمَ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها یُدْخِلُهُ الْجَنَّةَ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ قُلْ ما سَأَلْتُکُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ یَقُولُ أَجْرُ الْمَوَدَّةِ الَّذِی لَمْ أَسْأَلْکُمْ غَیْرَهُ فَهُوَ لَکُمْ تَهْتَدُونَ بِهِ وَ تَنْجُونَ مِنْ عَذَابِ یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ قَالَ لِأَعْدَاءِ اللَّهِ أَوْلِیَاءِ الشَّیْطَانِ أَهْلِ التَّکْذِیبِ وَ الْإِنْکَارِ قُلْ ما أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَکَلِّفِینَ یَقُولُ مُتَکَلِّفاً أَنْ أَسْأَلَکُمْ مَا لَسْتُمْ بِأَهْلِهِ فَقَالَ الْمُنَافِقُونَ عِنْدَ ذَلِکَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ أَ مَا یَکْفِی مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) أَنْ یَکُونَ قَهَرَنَا عِشْرِینَ سَنَهًًْ حَتَّی یُرِیدُ أَنْ یُحَمِّلَ أَهْلَ بَیْتِهِ عَلَی رِقَابِنَا فَقَالُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ هَذَا وَ مَا هُوَ إِلَّا شَیْءٌ یَتَقَوَّلُهُ یُرِیدُ أَنْ یَرْفَعَ أَهْلَ بَیْتِهِ عَلَی رِقَابِنَا وَ لَئِنْ قُتِلَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) أَوْ مَاتَ لَنَنْزِعَنَّهَا مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ (ثُمَّ لَا نُعِیدُهَا فِیهِمْ أَبَداً وَ أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ أَنْ یُعْلِمَ نَبِیَّهُ (صلی الله علیه و آله) الَّذِی أَخْفَوْا فِی صُدُورِهِمْ وَ أَسَرُّوا بِهِ فَقَالَ فِی کِتَابِهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ أَمْ یَقُولُونَ افْتَری عَلَی اللهِ کَذِباً فَإِنْ یَشَإِ اللهُ یَخْتِمْ عَلی قَلْبِکَ یَقُولُ لَوْ شِئْتُ حَبَسْتُ عَنْکَ الْوَحْیَ فَلَمْ تَکَلَّمْ بِفَضْلِ أَهْلِ بَیْتِکَ (وَ لَا بِمَوَدَّتِهِمْ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ یَمْحُ اللهُ الْباطِلَ وَ یُحِقُّ الْحَقَّ بِکَلِماتِهِ یَقُولُ الْحَقُّ لِأَهْلِ بَیْتِکَ (الْوَلَایَهًُْ إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ وَ یَقُولُ بِمَا أَلْقَوْهُ فِی صُدُورِهِمْ مِنَ الْعَدَاوَهًِْ لِأَهْلِ بَیْتِکَ (وَ الظُّلْمِ بَعْدَکَ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ أَسَرُّوا النَّجْوَی الَّذِینَ ظَلَمُوا هَلْ هذا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ أَ فَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَ أَنْتُمْ تُبْصِرُون.

امام باقر ( جابر از امام باقر (درباره‌ی آیه: و هرکس کار نیکی انجام دهد، بر نیکی‌اش می‌افزاییم. (شوری/۲۳). نقل کرد که فرمود: «هرکس اوصیاء آل محمّد (را دوست بدارد و از ایشان پیروی کند. دوستی و ولایت پیامبران (و مؤمنین گذشته تا آدم (نصیب او می‌شود و بر ولایت آل محمّد (که دارد اضافه می‌گردد. این است تفسیر آیه: کسانی که کار نیکی انجام دهند پاداشی بهتر از آن خواهند داشت. (نمل/۸۹) که موجب واردشدن به بهشت می‌گردد و این آیه اشاره به همان است بگو: «هر اجر و پاداشی از شما خواسته‌ام برای خود شماست. (سبأ/۴۷) به‌وسیله‌ی آن هدایت می‌شوید و از عذاب قیامت نجات می‌یابید. امّا به کسانی که دشمن خدا و پیرو شیطانند و تکذیب و انکار می‌کنند، می‌فرماید: [ای پیامبر]! بگو: «من برای دعوت نبوّت هیچ پاداشی از شما نمی‌طلبم، و من از متکلّفین نیستم! [سخنانم روشن و همراه با دلیل است]!. (ص/۸۶). گروهی از منافقین به یکدیگر گفتند: محمّد را بس نبود که بیست سال بر دوش ما سوار شد حالا تصمیم دارد که بستگان خود را بر ما تحمیل کند؛ چنین دستوری را خدا به او نداده از خودش می‌سازد، می‌خواهد خویشاوندان خود را بر ما مزیّت دهد، اگر کشته شود یا بمیرد این فرمانروایی را از خاندان او خواهیم گرفت. دیگر نخواهیم گذاشت بر ما حکومت کنند. خداوند خواست به پیامبر خود اطّلاع دهد که آن‌ها چه گفته‌اند و چه تصمیمی دارند، پس در این آیه فرمود: آیا می‌گویند: «او بر خدا دروغ بسته است»؟! درحالی‌که اگر خدا بخواهد بر قلب تو مُهر می‌نهد [و اگر خلاف بگویی قدرت اظهار این آیات را از تو می‌گیرد]. (شوری/۲۴). می‌فرماید: «اگر بخواهم وحی را از تو قطع می‌کنم تا در مورد فضایل خاندان خود سخن نگویی و مردم را به محبّت آن‌ها وادار نکنی، و باطل را محو می‌کند و حقّ را بفرمانش پابرجا می‌سازد. (شوری/۲۴). ولی خداوند واقعیّت را می‌گوید که ولایت اختصاص به اهل بیت (تو دارد. خداوند به آنچه درون سینه‌هاست، داناست. (انفال/۴۳). او نسبت به همه چیز و آن کینه‌هایی که در دل از اهل بیت پیامبر (پنهان کرده‌اند، داناست. این آیه اشاره به همان است، وَ أَسَرُّوا النَّجْوَی الَّذِینَ ظَلَمُوا هَلْ هذا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ أَ فَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَ أَنْتُمْ تُبْصِرُونَ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۴
الکافی، ج۸، ص۳۷۹/ بحارا لأنوار، ج۲۳، ص۲۵۲/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۵۳۲
۴
(انبیاء/ ۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ جَابِر عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ أَسَرُّوا النَّجْوَی الَّذِینَ ظَلَمُوا قَالَ الَّذِینَ ظَلَمُوا آلَ مُحَمَّدٍ (حَقَّهُمْ.

امام صادق ( وَ أَسَرُّواْ النَّجْوَی الَّذِینَ ظَلَمُواْ، منظور کسانی هستند که در حقّ خاندان محمّد (ظلم کردند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۴
بحارا لأنوار، ج۲۴، ص۲۲۶/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۳۱۸/ البرهان
۵
(انبیاء/ ۳)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل ... إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ وَ یَقُولُ بِمَا أَلْقَوْهُ فِی صُدُورِهِمْ مِنَ الْعَدَاوَهًِْ لِأَهْلِ بَیْتِکَ وَ الظُّلْمِ بَعْدَکَ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ أَسَرُّوا النَّجْوَی الَّذِینَ ظَلَمُوا هَلْ هذا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ أَ فَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَ أَنْتُمْ تُبْصِرُون.

امام باقر ( منظور خداوند، آن دشمنی و ظلمی است که نسبت به خاندانت در دل خویش قرار داده‌اند، و مراد از آیه: وَ أَسَرُّواْ النَّجْوَی الَّذِینَ ظَلَمُواْ هَلْ هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُکُمْ أَفَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَ أَنتُمْ تُبْصِرُونَ، نیز همین است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۴
الکافی، ج۸، ص۳۸۰/ نورالثقلین/ البرهان
۶
(انبیاء/ ۳)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- أَ فَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَ أَنْتُمْ تُبْصِرُونَ أَیْ تَأْتُونَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ هُوَ سَاحِر.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( أَفَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَأَنتُمْ تُبْصِرُونَ، منظور آن این است که آیا نزد محمّد (می‌روید حال آنکه [به گمان شما] او ساحر است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۴
بحارا لأنوار، ج۹، ص۲۲۳/ القمی، ج۲، ص۶۷/ البرهان

آیه قالَ رَبِّي يَعْلَمُ الْقَوْلَ فِي السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ السَّميعُ الْعَليمُ [4]

[پيامبر] گفت: «پروردگارم هر سخنى را، چه در آسمان‌ باشد و چه در زمين، مى‌داند و او شنوا و داناست».

۱
(انبیاء/ ۴)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- قُلْ لَهُمْ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) رَبِّی یَعْلَمُ الْقَوْلَ فِی السَّماءِ وَ الْأَرْضِ یَعْنِی مَا یُقَالُ فِی السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( ای محمّد (! به آن‌ها بگو: رَبِّی یَعْلَمُ الْقَوْلَ فِی السَّمَاء وَالأَرْضِ، یعنی آنچه در آسمان و زمین گفته می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۶
بحارا لأنوار، ج۹، ص۲۲۳/ القمی، ج۲، ص۶۷/ البرهان

آیه بَلْ قالُوا أَضْغاثُ أَحْلامٍ بَلِ افْتَراهُ بَلْ هُوَ شاعِرٌ فَلْيَأْتِنا بِآيَةٍ كَما أُرْسِلَ الْأَوَّلُونَ [5]

آن‌ها‌‌ گفتند: «[آنچه محمّد آورده وحى نيست] بلكه خواب‌هايى آشفته است، اصلاً آن را به دروغ به خدا بسته، بلكه او يك شاعر است [اگر راست مى‌گويد] بايد معجزه‌اى براى ما بياورد، همان‌‌‌گونه كه پيامبران پيشين [با معجزات] فرستاده شدند».

۱
(انبیاء/ ۵)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- ثُمَّ حَکَی اللَّهُ قَوْلَ قُرَیْشٍ فَقَالَ بَلْ قالُوا أَضْغاثُ أَحْلامٍ بَلِ افْتَراهُ أَیْ هَذَا الَّذِی یُخْبِرُنَا مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) یَرَاهُ فِی النَّوْمِ وَ قَالَ بَعْضُهُمْ بَلِ افْتَراهُ أَیْ یَکْذِبُ وَ قَالَ بَعْضُهُمْ بَلْ هُوَ شاعِرٌ فَلْیَأْتِنا بِآیَةٍ کَما أُرْسِلَ الْأَوَّلُونَ فَرَدَّ اللَّهُ عَلَیْهِمْ فَقَالَ ما آمَنَتْ قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْیَةٍ أَهْلَکْناها أَ فَهُمْ یُؤْمِنُونَ.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( سپس خداوند سخن قریش را نقل می‌کند که می‌گویند: بَلْ قَالُواْ أَضْغَاثُ أَحْلاَمٍ بَلِ افْتَرَاهُ یعنی این چیزی که محمّد (ما را به آن می‌آگاهاند، در خواب می‌بیند. و بعضی از آنان گفتند که در مورد آن افترا می‌کند، یعنی دروغ می‌گوید. بعضی دیگر گفتند: بلْ هُوَ شَاعِرٌ فَلْیَأْتِنَا بِآیَةٍ کَمَا أُرْسِلَ الأَوَّلُونَ، سپس خداوند جوابشان را می‌دهد و می‌فرماید: مَا آمَنَتْ قَبْلَهُم مِّن قَرْیَةٍ أَهْلَکْنَاهَا أَفَهُمْ یُؤْمِنُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۶
بحارا لأنوار، ج۹، ص۲۲۳/ القمی، ج۲، ص۶۷/ البرهان، فیه: «فرّد الله علیهم ... الی آخر» محذوف

آیه ما آمَنَتْ قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْيَةٍ أَهْلَكْناها أَ فَهُمْ يُؤْمِنُونَ [6]

تمام آبادي‌هايى كه پيش از اين‌ها هلاك كرديم [به معجزات پيامبرانشان] ايمان نياوردند، آيا اين‌ها ايمان مى‌آورند؟!

۱
(انبیاء/ ۶)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- ما آمَنَتْ قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْیَةٍ أَهْلَکْناها أَ فَهُمْ یُؤْمِنُونَ قَالَ کَیْفَ یُؤْمِنُونَ وَ لَمْ یُؤْمِنْ مَنْ کَانَ قَبْلَهُمْ بِالْآیَاتِ حَتَّی هَلَکُوا.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( مَا آمَنَتْ قَبْلَهُم مِّن قَرْیَةٍ أَهْلَکْنَاهَا أَفَهُمْ یُؤْمِنُونَ منظور خداوند این است که چگونه ایمان می‌آورند درحالی‌که گذشتگان به نشانه‌های خداوند ایمان نیاوردند تا اینکه به هلاکت رسیدند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۶
بحارا لأنوار، ج۹، ص۲۲۳/ القمی، ج۲، ص۶۷/ نورالثقلین/ البرهان

آیه وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَكَ إِلاَّ رِجالاً نُوحي إِلَيْهِمْ فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ [7]

ما پيش از تو، جز مردانى كه به آنان وحى مى‌كرديم، نفرستاديم [همه‌ انسان بودند] اگر نمى‌دانيد، از آگاهان بپرسيد.

ما پیش از تو، جز مردانی که به آنان وحی می‌کردیم، نفرستادیم

۱ -۱
(انبیاء/ ۷)

العسکری (علیه السلام)- قَالَ یُوسُفُ‌بْنُ‌مُحَمَّدِ‌بْنِ‌زِیَادٍ وَ عَلِیُّ‌بْنُ‌مُحَمَّدِ‌بْنِ‌سَیَّارٍ عَنْ أَبَوَیْهِمَا أَنَّهُمَا قَالا ... ثُمَّ قَالَ (علیه السلام) أَ وَ لَسْتَ تَعْلَمُ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ لَمْ یُخْلِ الدُّنْیَا قَطُّ مِنْ نَبِیٍّ أَوْ إِمَامٍ مِنَ الْبَشَرِ أَ وَ لَیْسَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ یَقُولُ وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَکَ یَعْنِی إِلَی الْخَلْقِ إِلَّا رِجالًا نُوحِی إِلَیْهِمْ مِنْ أَهْلِ الْقُری فَأَخْبَرَ أَنَّهُ لَمْ یَبْعَثِ الملائکهًْ إِلَی الْأَرْضِ لِیَکُونُوا أَئِمَّهًًْ وَ حُکَّاماً وَ إِنَّمَا أُرْسِلُوا إِلَی أَنْبِیَاءِ اللَّهِ (.

امام عسکری ( یوسف‌بن‌محمّد و علیّ‌بن‌محمّدبن‌سیّار از پدرانشان روایت کردند ... سپس امام عسکری (فرمود: آیا نمی‌دانی که خدای عزّوجلّ هرگز دنیا را از وجود پیامبر یا امامی از بشر تهی نمی‌کند؟ آیا خدا نفرموده است: و نفرستادیم پیش از تو یعنی به مردم جز مردانی که به آن‌ها وحی کردیم از اهل آبادی‌ها. (یوسف/۱۰۹). و خبر داده است که فرشته‌ها را به زمین نفرستاده تا امام و حاکم باشند، بلکه آن‌ها به‌سوی پیامبران فرستاده شدند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۶
بحارا لأنوار، ج۵۶، ص۳۲۱

اگر نمی‌دانید، از آگاهان بپرسید

۲ -۱
(انبیاء/ ۷)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- قَوْلُهُ فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ قَالَ آلُ مُحَمَّد (صلی الله علیه و آله).

علیّ‌بن‌ابراهیم ( فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ؛ اهل ذکر، آل محمّد (هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۸
بحارا لأنوار، ج۹، ص۲۲۳/ القمی، ج۲، ص۶۷
۲ -۲
(انبیاء/ ۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنِ الْأَصْبَغِ‌بْنِ‌نُبَاتَهًَْ عَنْ عَلِیٍّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی قَولِهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ قَالَ نَحنُ أهلُ الذِّکرِ.

امام علی ( اصبغ‌بن‌نباته گوید: از امام علی (در مورد آیه: فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّکْرِ إِن کُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ سؤال پرسیدم، فرمود: «ما اهل ذکر هستیم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۸
تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۳۱۸/ البرهان
۲ -۳
(انبیاء/ ۷)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: قُلْتُ لَهُ إِنَ مَنْ عِنْدَنَا یَزْعُمُونَ أَنَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ أَنَّهُمْ الْیَهُودُ وَ النَّصَارَی قَالَ إِذَنْ یَدْعُونَکُمْ إِلَی دِینِهِمْ قَالَ ثُمَّ أَوْمَی بِیَدِهِ إِلَی صَدْرِهِ وَ قَالَ نَحْنُ أَهْلُ الذِّکْرِ وَ نَحْنُ الْمَسْئُولُونَ.

امام باقر ( محمّدبن‌مسلم گوید: به امام باقر (عرض کردم: «همانا بعضی از ما گمان می‌کنند که مراد از آیه: فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّکْرِ إِن کُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ، یهود و نصاری می‌باشند»؟ ایشان فرمود: «بدین ترتیب آن‌ها شما را به دینشان فرا می‌خوانند. سپس می‌گوید: آن‌ها با دستشان به سینه‌شان اشاره کردند و گفتند: «ما اهل ذکر هستیم، و از ما باید سؤال شود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۸
تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۳۱۸/ البرهان
۲ -۴
(انبیاء/ ۷)

الصّادق (علیه السلام)- الْکِتَابُ: الذِّکْرُ، وَ أَهْلُهُ: آلُ مُحَمَّدٍ (.

امام صادق ( کتاب (قرآن)، ذکر است و اهل آن، آل محمّد (هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۸
الکافی، ج۲، ص۲۶
بیشتر