آیه ۲ - سوره انبیاء

آیه ما يَأْتيهِمْ مِنْ ذِكْرٍ مِنْ رَبِّهِمْ مُحْدَثٍ إِلاَّ اسْتَمَعُوهُ وَ هُمْ يَلْعَبُونَ [2]

هيچ يادآورى تازه‌اى از سوى پروردگارشان براى آن‌ها‌‌ نمى‌آيد، مگر آنكه آن را مى‌شنوند درحالى‌كه سرگرم بازى‌اند.

۱
(انبیاء/ ۲)

الرّضا (علیه السلام)- عن صَفْوَانَ‌بْنِ‌یَحْیَی قَالَ سَأَلَنِی أَبُوقُرَّهًَْ الْمُحَدِّثُ صَاحِبُ شُبْرُمَهًَْ أَنْ أُدْخِلَهُ إِلَی أَبِی‌الْحَسَنِ الرِّضَا (علیه السلام) فَاسْتَأْذَنْتُهُ فَأَذِنَ لَهُ فَدَخَلَ فَسَأَلَهُ عَنْ أَشْیَاءَ مِنَ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ وَ الْفَسورهًُْ الأنبیَاء (رَائِضِ وَ الْأَحْکَامِ حَتَّی بَلَغَ سُؤَالُهُ إِلَی التَّوْحِیدِ فَقَالَ لَهُ أَخْبِرْنِی جَعَلَنِیَ اللَّهُ فِدَاکَ عَنْ کَلَامِ اللَّهِ لِمُوسَی (علیه السلام) فَقَالَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِأَیِّ لِسَانٍ کَلَّمَهُ بِالسُّرْیَانِیَّهًِْ أَمْ بِالْعِبْرَانِیَّهًِْ فَأَخَذَ أَبُوقُرَّهًَْ بِلِسَانِهِ فَقَالَ إِنَّمَا أَسْأَلُکَ عَنْ هَذَا اللِّسَانِ فَقَالَ أَبُوالْحَسَنِ (علیه السلام) سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا تَقُولُ وَ مَعَاذَ اللَّهِ أَنْ یُشْبِهَ خَلْقَهُ أَوْ یَتَکَلَّمَ بِمِثْلِ مَا هُمْ مُتَکَلِّمُونَ وَ لَکِنَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ لَا کَمِثْلِهِ قَائِلٌ فَاعِلٌ قَالَ کَیْفَ ذَلِکَ قَالَ کَلَامُ الْخَالِقِ لِمَخْلُوقٍ لَیْسَ کَکَلَامِ الْمَخْلُوقِ لِمَخْلُوقٍ وَ لَا یَلْفَظُ بِشِقِّ فَمٍ وَ لَا لِسَانٍ وَ لَکِنْ یَقُولُ لَهُ کُنْ فَکَانَ بِمَشِیَّتِهِ مَا خَاطَبَ بِهِ مُوسَی (علیه السلام) مِنَ الْأَمْرِ وَ النَّهْیِ مِنْ غَیْرِ تَرَدُّدٍ فِی نَفَسٍ فَقَالَ أَبُوقُرَّهًَْ فَمَا تَقُولُ فِی الْکُتُبِ فَقَالَ أَبُوالْحَسَنِ (علیه السلام) التَّوْرَاهًُْ وَ الْإِنْجِیلُ وَ الزَّبُورُ وَ الْفُرْقَانُ وَ کُلُّ کِتَابٍ أُنْزِلَ کَانَ کَلَامَ اللَّهِ تَعَالَی أَنْزَلَهُ لِلْعَالَمِینَ نُوراً وَ هُدًی وَ هِیَ کُلُّهَا مُحْدَثَهًٌْ وَ هِیَ غَیْرُ اللَّهِ حَیْثُ یَقُولُ أَوْ یُحْدِثُ لَهُمْ ذِکْراً وَ قَالَ ما یَأْتِیهِمْ مِنْ ذِکْرٍ مِنْ رَبِّهِمْ مُحْدَثٍ إِلَّا اسْتَمَعُوهُ وَ هُمْ یَلْعَبُونَ وَ اللَّهُ أَحْدَثَ الْکُتُبَ کُلَّهَا الَّتِی أَنْزَلَهَا فَقَالَ أَبُوقُرَّهًَْ فَهَلْ یَفْنَی فَقَالَ أَبُوالْحَسَنِ (علیه السلام) أَجْمَعَ الْمُسْلِمُونَ عَلَی أَنَّ مَا سِوَی اللَّهِ فَانٍ وَ مَا سِوَی اللَّهِ فِعْلُ اللَّهِ وَ التَّوْرَاهًُْ وَ الْإِنْجِیلُ وَ الزَّبُورُ وَ الْفُرْقَانُ فِعْلُ اللَّهِ تَعَالَی أَ لَمْ تَسْمَعِ النَّاسَ یَقُولُونَ رَبُّ الْقُرْآنِ وَ إِنَّ الْقُرْآنَ یَقُولُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ یَا رَبِّ هَذَا فُلَانٌ وَ هُوَ أَعْرَفُ بِهِ قَدْ أَظْمَأْتُ نَهَارَهُ وَ أَسْهَرْتُ لَیْلَهُ فَشَفِّعْنِی فِیهِ وَ کَذَلِکَ التَّوْرَاهًُْ وَ الْإِنْجِیلُ وَ الزَّبُورُ کُلُّهَا مُحْدَثَهًٌْ مَرْبُوبَهًٌْ أَحْدَثَهَا مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ هُدًی لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ فَمَنْ زَعَمَ أَنَّهُنَّ لَمْ یَزَلْنَ فَقَدْ أَظْهَرَ أَنَّ اللَّهَ لَیْسَ بِأَوَّلِ قَدِیمٍ وَ لَا وَاحِدٍ وَ أَنَّ الْکَلَامَ لَمْ یَزَلْ مَعَهُ وَ لَیْسَ لَهُ بَدْءٌ وَ لَیْسَ بِإِلَه.

امام رضا ( صفوان‌بن‌یحیی گوید: «: ابو قرّه محدّث رفیق شبرمه از من خواست تا ترتیب ملاقات او را با امام رضا (بدهم. من نیز اذن دخول گرفتم و آن حضرت اجازه فرمود. ابو قرّه داخل شد و از امام (مسائلی در حلال و حرام و فرایض و احکام پرسید، تا اینکه رسید به پرسش‌های توحیدی و گفت: «قربانت گردم! نحوه کلام خداوند با موسی (را توضیح فرمایید»؟ فرمود: «خدا و رسول او داناترند که به چه زبانی با او سخن راند، به زبان سریانی یا عبرانی». ابوقرّه با اشاره به زبان خود گفت: «فقط از این زبان از شما سؤال می‌کنم»! فرمود: «سبحان اللَّه از این طرز تفکّر! و پناه بر خدا در شباهت او به خلق، یا تکلّم حضرت حقّ همچون سخنرانان، و لیکن تبارک و تعالی هیچ چیزی مانند او نیست؛ نه گوینده و نه عمل‌کننده‌ای». پرسید: «پس چگونه بوده»؟ فرمود: «کلام آفریننده به مخلوق همچون کلام مخلوق با مخلوق نیست، و نه با حرکت لب و زبان، بلکه به او می‌فرماید: «بشو»! و کلام حضرت حقّ با موسی (بنا بر مشیّت او از امر و نهی بود، بدون آنکه تردّدی در نفس پیش آید». ابو قرّه پرسید: «نظر شما درباره کتب [آسمانی] چیست»؟ فرمود: «تورات و انجیل و زبور و فرقان و هر کتابی که نازل شده، همه و همه کلام خداوند است که آن‌ها را برای روشنایی و هدایت جهانیان نازل فرموده است. و همه آن‌ها محدّث (پدیده) می‌باشند و آن غیر خود خداوند است، آنجا که فرماید: أَوْ یُحْدِثُ لَهُمْ ذِکْراً و نیز: ما یَأْتیهِمْ مِنْ ذِکْرٍ مِنْ رَبِّهِمْ مُحْدَثٍ إِلاَّ اسْتَمَعُوهُ وَ هُمْ یَلْعَبُون و خود خداوند سبب تمام کتاب‌هایی می‌باشد که نازل فرموده است». ابو قرّه گفت: «آیا آن‌ها فنا و نابود نمی‌شوند»؟ فرمود: «اجماع مسلمین است که هرچه جز خدا نابود می‌شود، و همه چیز جز خدا فعل اوست، و تورات و انجیل و زبور و فرقان نیز فعل اویند. آیا نشنیده‌ای که مردم می‌گویند: «ربّ قرآن» و خود قرآن در روز قیامت می‌گوید: «یا ربّ! آن فلانی است. حال اینکه ربّ او را از خودش بهتر می‌شناسد روزش عطشان و شبش بیدار بود، شفاعت مرا درباره او بپذیر». و همچنان است کار تورات و انجیل و زبور، و همه آن‌ها محدّث (پدیده) و مخلوقند. محدّث (پدید آورنده) آن‌ها کسی است که هیچ کس مانند او نیست، و مایه هدایت برای عاقلان است. پس کسی که می‌پندارد پیوسته با او بوده‌اند، در اصل می‌گوید که خداوند نخست قدیم و یکتا نیست، و کلام پیوسته با او بوده و ابتدایی ندارد و معبود نیست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۲
بحارا لأنوار، ج۱۰، ص۳۴۳ / نورالثقلین
بیشتر