آیه ۳ - سوره انبیاء

آیه لاهِيَةً قُلُوبُهُمْ وَ أَسَرُّوا النَّجْوَى الَّذينَ ظَلَمُوا هَلْ هذا إِلاَّ بَشَرٌ مِثْلُكُمْ أَ فَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَ أَنْتُمْ تُبْصِرُونَ [3]

و دل‌هايشان در بى‌خبرى فرو رفته است. و ستمكاران پنهانى نجوا كردند [و گفتند]: «آيا جز اين است كه او بشرى همانند شماست؟! آيا به سراغ سحر مى‌رويد، درحالى‌كه [چشم داريد و] مى‌بينيد»؟

۱
(انبیاء/ ۳)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- لاهِیَةً قُلُوبُهُمْ قَالَ: مِنَ التَّلَهِّی.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( لاهِیَةً قُلُوبُهُمْ؛ این ناشی از سرگرمی و مشغول‌شدن آنان [از امور اخروی] می‌باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۲
نورالثقلین
۲
(انبیاء/ ۳)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- مَعْنَاهُ یَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ مُسْتَهْزِئِینَ غَافِلَهًًْ قُلُوبُهُمْ عَمَّا یُرَادُ بِهِ.

ابن‌عبّاس ( معنای آیه [این است که] به قرآن گوش می‌کنند درحالی‌که مسخره می‌کنند و قلب‌هایشان از آنچه اراده شده است غافل است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۲
بحرالعرفان، ج۱۱، ص۱۲۱
۳
(انبیاء/ ۳)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ جَابِر (رحمة الله علیه) عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِیها حُسْناً قَالَ مَنْ تَوَلَّی الْأَوْصِیَاءَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (وَ اتَّبَعَ آثَارَهُمْ فَذَاکَ یَزِیدُهُ وَلَایَهًَْ مَنْ مَضَی مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الْمُؤْمِنِینَ الْأَوَّلِینَ حَتَّی تَصِلَ وَلَایَتُهُمْ إِلَی آدَمَ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها یُدْخِلُهُ الْجَنَّةَ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ قُلْ ما سَأَلْتُکُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ یَقُولُ أَجْرُ الْمَوَدَّةِ الَّذِی لَمْ أَسْأَلْکُمْ غَیْرَهُ فَهُوَ لَکُمْ تَهْتَدُونَ بِهِ وَ تَنْجُونَ مِنْ عَذَابِ یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ قَالَ لِأَعْدَاءِ اللَّهِ أَوْلِیَاءِ الشَّیْطَانِ أَهْلِ التَّکْذِیبِ وَ الْإِنْکَارِ قُلْ ما أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَکَلِّفِینَ یَقُولُ مُتَکَلِّفاً أَنْ أَسْأَلَکُمْ مَا لَسْتُمْ بِأَهْلِهِ فَقَالَ الْمُنَافِقُونَ عِنْدَ ذَلِکَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ أَ مَا یَکْفِی مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) أَنْ یَکُونَ قَهَرَنَا عِشْرِینَ سَنَهًًْ حَتَّی یُرِیدُ أَنْ یُحَمِّلَ أَهْلَ بَیْتِهِ عَلَی رِقَابِنَا فَقَالُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ هَذَا وَ مَا هُوَ إِلَّا شَیْءٌ یَتَقَوَّلُهُ یُرِیدُ أَنْ یَرْفَعَ أَهْلَ بَیْتِهِ عَلَی رِقَابِنَا وَ لَئِنْ قُتِلَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) أَوْ مَاتَ لَنَنْزِعَنَّهَا مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ (ثُمَّ لَا نُعِیدُهَا فِیهِمْ أَبَداً وَ أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ أَنْ یُعْلِمَ نَبِیَّهُ (صلی الله علیه و آله) الَّذِی أَخْفَوْا فِی صُدُورِهِمْ وَ أَسَرُّوا بِهِ فَقَالَ فِی کِتَابِهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ أَمْ یَقُولُونَ افْتَری عَلَی اللهِ کَذِباً فَإِنْ یَشَإِ اللهُ یَخْتِمْ عَلی قَلْبِکَ یَقُولُ لَوْ شِئْتُ حَبَسْتُ عَنْکَ الْوَحْیَ فَلَمْ تَکَلَّمْ بِفَضْلِ أَهْلِ بَیْتِکَ (وَ لَا بِمَوَدَّتِهِمْ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ یَمْحُ اللهُ الْباطِلَ وَ یُحِقُّ الْحَقَّ بِکَلِماتِهِ یَقُولُ الْحَقُّ لِأَهْلِ بَیْتِکَ (الْوَلَایَهًُْ إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ وَ یَقُولُ بِمَا أَلْقَوْهُ فِی صُدُورِهِمْ مِنَ الْعَدَاوَهًِْ لِأَهْلِ بَیْتِکَ (وَ الظُّلْمِ بَعْدَکَ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ أَسَرُّوا النَّجْوَی الَّذِینَ ظَلَمُوا هَلْ هذا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ أَ فَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَ أَنْتُمْ تُبْصِرُون.

امام باقر ( جابر از امام باقر (درباره‌ی آیه: و هرکس کار نیکی انجام دهد، بر نیکی‌اش می‌افزاییم. (شوری/۲۳). نقل کرد که فرمود: «هرکس اوصیاء آل محمّد (را دوست بدارد و از ایشان پیروی کند. دوستی و ولایت پیامبران (و مؤمنین گذشته تا آدم (نصیب او می‌شود و بر ولایت آل محمّد (که دارد اضافه می‌گردد. این است تفسیر آیه: کسانی که کار نیکی انجام دهند پاداشی بهتر از آن خواهند داشت. (نمل/۸۹) که موجب واردشدن به بهشت می‌گردد و این آیه اشاره به همان است بگو: «هر اجر و پاداشی از شما خواسته‌ام برای خود شماست. (سبأ/۴۷) به‌وسیله‌ی آن هدایت می‌شوید و از عذاب قیامت نجات می‌یابید. امّا به کسانی که دشمن خدا و پیرو شیطانند و تکذیب و انکار می‌کنند، می‌فرماید: [ای پیامبر]! بگو: «من برای دعوت نبوّت هیچ پاداشی از شما نمی‌طلبم، و من از متکلّفین نیستم! [سخنانم روشن و همراه با دلیل است]!. (ص/۸۶). گروهی از منافقین به یکدیگر گفتند: محمّد را بس نبود که بیست سال بر دوش ما سوار شد حالا تصمیم دارد که بستگان خود را بر ما تحمیل کند؛ چنین دستوری را خدا به او نداده از خودش می‌سازد، می‌خواهد خویشاوندان خود را بر ما مزیّت دهد، اگر کشته شود یا بمیرد این فرمانروایی را از خاندان او خواهیم گرفت. دیگر نخواهیم گذاشت بر ما حکومت کنند. خداوند خواست به پیامبر خود اطّلاع دهد که آن‌ها چه گفته‌اند و چه تصمیمی دارند، پس در این آیه فرمود: آیا می‌گویند: «او بر خدا دروغ بسته است»؟! درحالی‌که اگر خدا بخواهد بر قلب تو مُهر می‌نهد [و اگر خلاف بگویی قدرت اظهار این آیات را از تو می‌گیرد]. (شوری/۲۴). می‌فرماید: «اگر بخواهم وحی را از تو قطع می‌کنم تا در مورد فضایل خاندان خود سخن نگویی و مردم را به محبّت آن‌ها وادار نکنی، و باطل را محو می‌کند و حقّ را بفرمانش پابرجا می‌سازد. (شوری/۲۴). ولی خداوند واقعیّت را می‌گوید که ولایت اختصاص به اهل بیت (تو دارد. خداوند به آنچه درون سینه‌هاست، داناست. (انفال/۴۳). او نسبت به همه چیز و آن کینه‌هایی که در دل از اهل بیت پیامبر (پنهان کرده‌اند، داناست. این آیه اشاره به همان است، وَ أَسَرُّوا النَّجْوَی الَّذِینَ ظَلَمُوا هَلْ هذا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ أَ فَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَ أَنْتُمْ تُبْصِرُونَ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۴
الکافی، ج۸، ص۳۷۹/ بحارا لأنوار، ج۲۳، ص۲۵۲/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۵۳۲
۴
(انبیاء/ ۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ جَابِر عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ أَسَرُّوا النَّجْوَی الَّذِینَ ظَلَمُوا قَالَ الَّذِینَ ظَلَمُوا آلَ مُحَمَّدٍ (حَقَّهُمْ.

امام صادق ( وَ أَسَرُّواْ النَّجْوَی الَّذِینَ ظَلَمُواْ، منظور کسانی هستند که در حقّ خاندان محمّد (ظلم کردند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۴
بحارا لأنوار، ج۲۴، ص۲۲۶/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۳۱۸/ البرهان
۵
(انبیاء/ ۳)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل ... إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ وَ یَقُولُ بِمَا أَلْقَوْهُ فِی صُدُورِهِمْ مِنَ الْعَدَاوَهًِْ لِأَهْلِ بَیْتِکَ وَ الظُّلْمِ بَعْدَکَ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ أَسَرُّوا النَّجْوَی الَّذِینَ ظَلَمُوا هَلْ هذا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ أَ فَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَ أَنْتُمْ تُبْصِرُون.

امام باقر ( منظور خداوند، آن دشمنی و ظلمی است که نسبت به خاندانت در دل خویش قرار داده‌اند، و مراد از آیه: وَ أَسَرُّواْ النَّجْوَی الَّذِینَ ظَلَمُواْ هَلْ هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُکُمْ أَفَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَ أَنتُمْ تُبْصِرُونَ، نیز همین است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۴
الکافی، ج۸، ص۳۸۰/ نورالثقلین/ البرهان
۶
(انبیاء/ ۳)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- أَ فَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَ أَنْتُمْ تُبْصِرُونَ أَیْ تَأْتُونَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ هُوَ سَاحِر.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( أَفَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَأَنتُمْ تُبْصِرُونَ، منظور آن این است که آیا نزد محمّد (می‌روید حال آنکه [به گمان شما] او ساحر است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۳۴
بحارا لأنوار، ج۹، ص۲۲۳/ القمی، ج۲، ص۶۷/ البرهان
بیشتر