آیه كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ وَ نَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَيْرِ فِتْنَةً وَ إِلَيْنا تُرْجَعُونَ [35]
هر انسانى طعم مرگ را مى‌چشد. و شما را با بدي‌ها و خوبي‌ها آزمايش مى‌كنيم و به‌سوى ما بازگردانده مى‌شويد.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ قَالَ کَرِهْتُ أَنْ أَسْأَلَ أَبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی الرَّجْعَهًِْ فَاحْتَلْتُ مَسْأَلَهًًْ لَطِیفَهًًْ لِأَبْلُغَ بِهَا حَاجَتِی مِنْهَا فَقُلْتُ أَخْبِرْنِی عَمَّنْ قُتِلَ مَاتَ قَالَ لَا الْمَوْتُ مَوْتٌ وَ الْقَتْلُ قَتْلٌ فَقُلْتُ مَا أَحَد یُقْتَلُ إِلَّا مَاتَ قَالَ فَقَالَ یَا زُرَارَهًُْ قَوْلُ اللَّهِ أَصْدَقُ مِنْ قَوْلِکَ قَدْ فَرَّقَ بَیْنَ الْقَتْلِ وَ الْمَوْتِ فِی الْقُرْآنِ فَقَالَ (علیه السلام) أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ وَ قَالَ لَئِنْ مُتُّمْ أَوْ قُتِلْتُمْ لَإِلَی اللهِ تُحْشَرُونَ فَلَیْسَ کَمَا قُلْتَ یَا زُرَارَهًُْ الْمَوْتُ مَوْتٌ وَ الْقَتْلُ قَتْلٌ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ إِنَّ اللهَ اشْتَری مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللهِ فَیَقْتُلُونَ وَ یُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَیْهِ حَقًّا قَالَ فَقُلْتُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ یَقُولُ کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ أَ فَرَأَیْتَ مَنْ قُتِلَ لَمْ یَذُقِ الْمَوْتَ فَقَالَ لَیْسَ مَنْ قُتِلَ بِالسَّیْفِ کَمَنْ مَاتَ عَلَی فِرَاشِهِ إِنَّ مَنْ قُتِلَ لَا بُدَّ أَنْ یَرْجِعَ إِلَی الدُّنْیَا حَتَّی یَذُوقَ الْمَوْتَ.
امام باقر ( زراره گوید: مطلبی داشتم که نمی‌خواستم ابتدا آن را از امام باقر (بپرسم. سؤال لطیفی را پیش کشیدم تا در خلال آن به مسئله‌ی مورد نظرم برسم. آن مسئله‌ی لطیف این بود که از آن حضرت (پرسیدم: «آیا کسی که کشته می‌شود مرده است»؟ فرمود: «نه! مرگ، مرگ و کشته‌شدن، کشته‌شدن است (هرکدام حساب جداگان‌های دارند)». عرض کردم: «جایی را در قرآن نمی‌یابم که خداوند میان کشته‌شدن و مردن فرق گذاشته باشد»؟ حضرت (این آیه: أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ وَ لَئِنْ مُتُّمْ أَوْ قُتِلْتُمْ لَإِلَی اللهِ تُحْشَرُونَ را که خداوند مرگ و کشته‌شدن را از هم جدا ساخته است، خواند و سپس فرمود: «ای زراره! بنابراین مرگ، مرگ و کشته‌شدن، کشته‌شدن است، با این فرق که خداوند می‌فرماید: خداوند جان‌ها و اموال مؤمنین را از آن‌ها می‌خرد تا در عوض به آن‌ها بهشت بدهد. آن‌ها در راه خدا جهاد می‌کنند و دشمنان خدا را می‌کشند، و خود کشته می‌شوند این وعده‌ی راست خداوند است. (توبه/۱۱۱). عرض کردم: «خداوند در آیه‌ی دیگری می‌فرماید: کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ المَوْتِ آیا می‌فرمایید کسی که کشته می‌شود مرگ را نمی‌چشد»؟ فرمود: «کسی که با شمشیر در راه خدا کشته می‌شود با آن کس که در بسترش جان می‌دهد یکسان نیستند، کسی که کشته می‌شود ناچار می‌باید به دنیا برگردد [و مجدّداً زندگی کند و بعد بمیرد] تا مزه‌ی مرگ را بچشد».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ حَفْصٍ الْمُؤَذِّنِ قَالَ: کَتَبَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) إِلَی أَبِی‌الْخَطَّابِ بَلَغَنِی أَنَّکَ تَزْعُمُ أَنَّ الْخَمْرَ رَجُلٌ وَ أَنَ الزِّنَا رَجُلٌ وَ أَنَ الصَّلَاهًَْ رَجُلٌ وَ أَنَ الصَّوْمَ رَجُلٌ وَ لَیْسَ کَمَا تَقُولُ نَحْنُ أَصْلُ الْخَیْرِ وَ فُرُوعُهُ طَاعَهًُْ اللَّهِ وَ عَدُوُّنَا أَصْلُ الشَّرِّ وَ فُرُوعُهُ مَعْصِیَهًُْ اللَّهِ ثُمَّ کَتَبَ کَیْفَ یُطَاعُ مَنْ لَا یُعْرَفُ وَ کَیْفَ یُعْرَفُ مَنْ لَا یُطَاعُ.
امام صادق ( حفص مؤذّن گوید: امام صادق (به ابوالخطّاب نوشت؛ شنیده‌ام تو عقیده داری شراب مردی و زنا مردی و نماز مردی و روزه مردی است. آن طور که تو می گویی نیست. ما ریشه و اصل خیر هستیم. فروع و شاخه‌های آن فرمانبرداری از خداست؛ دشمن ما نیز ریشه‌ی شر است و شاخه‌هایش معصیت خدا است. سپس نوشت: «چگونه می توان از کسی که او را نمی شناسی فرمانبرداری کرد و از کجا کسی که اطاعت از او نمی شود، شناخته می‌شود».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام) مَرِضَ أمیرالمؤمنین (علیه السلام) فَعَادَهُ قَوْمٌ فَقَالُوا لَهُ کَیْفَ أَصْبَحْتَ یَا أمیرالمؤمنین (علیه السلام) فَقَالَ أَصْبَحْتُ بِشَرٍّ فَقَالُوا لَهُ سُبْحَانَ اللَّهِ هَذَا کَلَامُ مِثْلِکَ فَقَالَ یَقُولُ اللَّهُ تَعَالَی وَ نَبْلُوکُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَیْرِ فِتْنَةً وَ إِلَیْنا تُرْجَعُونَ فَالْخَیْرُ الصِّحَّهًُْ وَ الْغِنَی وَ الشَّرُّ الْمَرَضُ وَ الْفَقْرُ ابْتِلَاءً وَ اخْتِبَاراً.
امام علی ( از امام صادق (روایت است: یک‌بار امام علی (مریض شد. برادرانش به دیدارش آمدند و گفتند: «حالت چگونه است ای امیرالمؤمنین (»؟ ایشان فرمود: «شر». آن‌ها گفتند: «از کسی چون تو این کلام بعید است». ایشان پاسخ داد: «خداوند تبارک‌وتعالی می‌فرماید: وَنَبْلُوکُم بِالشَّرِّ وَالْخَیْرِ فِتْنَةً، و منظور از خیر، سلامتی و گشایش است و منظور از شر، بیماری و فقر است».
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ وَ نَبْلُوکُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَیْرِ فِتْنَةً أَیْ نَخْتَبِرُهُمْ.
علیّ‌بن‌ابراهیم ( کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ المَوْتِ وَ نَبْلُوکُمْ بِالشَّرِّ وَ الخَیْرِ فِتْنَةً؛ یعنی آن‌ها را آزمایش می‌کنیم.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رسول الله (صلی الله علیه و آله) مَنْ زَعَمَ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَأْمُرُ بِالسُّوءِ وَ الْفَحْشَاءِ فَقَدْ کَذَبَ عَلَی اللَّهِ وَ مَنْ زَعَمَ أَنَّ الْخَیْرَ وَ الشَّرَّ بِغَیْرِ مَشِیَّهًِْ اللَّهِ فَقَدْ أَخْرَجَ اللَّهَ مِنْ سُلْطَانِهِ وَ مَنْ زَعَمَ أَنَّ الْمَعَاصِیَ بِغَیْرِ قُوَّهًِْ اللَّهِ فَقَدْ کَذَبَ عَلَی اللَّهِ وَ مَنْ کَذَبَ عَلَی اللَّهِ أَدْخَلَهُ اللَّهُ النَّارَ یَعْنِی بِالْخَیْرِ وَ الشَّرِّ الصِّحَّهًَْ وَ الْمَرَضَ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ نَبْلُوکُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَیْرِ فِتْنَةً.
پیامبر ( هرکس که گمان برد که خداوند تبارک‌وتعالی به بدی و کارهای ناروا فرمان می‌دهد، بر خدا دروغ بسته است و هرکس که گمان برد که خیر و شر بدون مشیّت خداوند است، خداوند را از حوزه‌ی قدرت خود خارج کرده است و هرکس که بپندارد معاصی بدون نیروی خداوند است، به خداوند، نسبت دروغ داده است و هرکس که بر خداوند دروغ بندد، خداوند، او را در آتش می‌افکند. و در آیه: وَ نَبْلُوکُم بِالشَّرِّ وَالخَیْرِ فِتْنَةً، منظور از خیر و شر، سلامتی و بیماری است.