آیه ۱۰۴ - سوره انبیاء

علیّ‌بن‌ابراهیم ( یَوْمَ نَطْوِی السَّمَاء کَطَیِّ السِّجِلِّ لِلْکُتُبِ؛ السِّجِلِّ اسم فرشته‌ای است که نامه‌ها را در هم می‌پیچد و جمع می‌کند. و نَطْوِیها یعنی آن را از بین می‌بریم و سپس آسمان تبدیل به دود و زمین تبدیل به آتش می‌گردد.

امام علی ( وای بر تو ای انسان سخت شدنی عجیب! نزدیک شوند برای حساب، چه نزدیک‌شدنی! در حالی که فرشتگان صف به صف ایستاده‌اند، امر پروردگار به مردم ابلاغ شود. از کردارشان حرف به حرف بپرسند؛ آن‌ها را برهنه بیاورند؛ دیدگانشان به زیر افکنده، پیش رویشان حساب و از پشت سر، شعله‌جهنّمی که صدایش را می‌شنوند و زبانه‌آن را می‌بینند. پس یاوری و دوستی پیدا نمی‌کنند که آنان را از این ذلت پناه دهد. اینان به سرعت به سوی ایستگاه محشر می‌دوند؛ کشیده می‌شوند، چه کشیدنی! پس آسمان‌ها به طرف راست پیچیده می‌شود، مانند پیچیدن طومار نامه‌ها؛ مردم با دل‌هایی لرزان روی صراط می‌روند و گمان نمی‌کنند که به سلامت بمانند؛ اجازه سخن گفتن به آنان داده نمی‌شود؛ پوزش از آنان پذیرفته نمی‌گردد؛ دهانشان مهر می‌شود؛ دست و پایشان به سخن در می‌آید و از کردارشان می‌گویند. وای از ساعتی که دل‌ها از آن موقعیت اندوهگین شوند! هنگامی که امتیاز دو گروه معلوم شود که کدام گروه روانه بهشت و کدام روانه جهنّم می‌شوند.

پیامبر ( ابن‌عبّاس (گوید: روز جزا که فرا می‌رسد، شما درحالی وارد محشر می‌شوید که پابرهنه و بی‌لباس و وامانده‌اید. سپس قرائت کرد؛ کَما بَدَأْنا اوّل خَلْقٍ نُعِیدُهُ وَعْداً عَلَیْنا، إِنَّا کُنَّا فاعِلِینَ ... نخستین کسی که در روز جزا جامه بر اندام او پوشیده می‌شود و از برهنگی رهایی پیدا می‌کند، حضرت ابراهیم (است. و همان زمان، گروهی از اصحاب من به‌سوی اصحاب شِمال، سوق داده می‌شوند و من، «اصحابی اصحابی» می‌گویم، آنگاه خدای تعالی در پاسخ من، می‌فرماید: اینان از کسانی می‌باشند که به مجرّدی‌که رحلت کردید، بلافاصله مرتدّ شده و به روش پیشینیان برگشتند و از آن‌ها پیروی کردند. و من درآن‌هنگام همان سخنی را به عرض می‌رسانم که بنده‌ی نیکوکار، عیسی‌بن‌مریم (به عرض رسانید: و تا زمانی‌که در میان آن‌ها بودم، مراقب و گواهشان بودم ولی هنگامی‌که مرا از میانشان برگرفتی، تو خود مراقب آن‌ها بودی و تو بر هرچیز، گواهی! [بااین‌حال]، اگر آن‌ها را مجازات کنی، بندگان تواند. [و قادر به فرار از مجازات تو نیستند] و اگر آنان را ببخشی، توانا و حکیمی! [نه کیفر تو نشانه‌ی بی‌حکمتی است، و نه بخشش تو نشانه‌ی ضعف]!. (مائده/۱۱۸۱۱۷).

امام علی ( و از خطبه‌های آن حضرت (در نکوهش دنیا است: و پند گیرید از آن‌ها که گفتند: چه‌کسی از ما نیرومندتر است؟ سپس آنان را به گورهایشان سپردند بی آنکه سواره‌کارانشان خوانند، و در قبرها فرود آوردند بی آنکه همسایگانشان نامند، از سطح زمین، قبرها، و از خاک کفن‌ها، و از استخوان‌های پوسیده‌ی همسایگانی پدید آمدند که هیچ خواننده‌ای را پاسخ نمی‌دهند و هیچ ستمی را باز نمی‌دارند و نه به نوحه‌گری توجّهی دارند. نه از باران خوشحال و نه از قحط‌سالی نومید می‌گردند. گرد هم قرار دارند و تنهایند، همسایه‌ی یکدیگرند امّا از هم دورند، فاصله‌ای با هم ندارند ولی هیچ‌گاه به دیدار یکدیگر نمی‌روند. نزدیکان از هم دورند؛ بردبارانی هستند که کینه‌ها از دل آنان رفته، بی‌خبرانی که حسد در دلشان فرو مرده است. نه از زیان آن‌ها ترسی، و نه به دفاع آن‌ها امیدی وجود دارد. درون زمین را به‌جای سطح آن برای ماندن انتخاب کردند و خانه‌های تنگ و تاریک را به‌جای خانه‌های وسیع برگزیدند. به‌جای زندگی با خویشاوندان، غربت را، و به‌جای نور، ظلمت را برگزیدند، به زمین بازگشتند چونان که در آغاز آن را پابرهنه و عریان ترک گفتند، و با اعمال خود به‌سوی زندگی جاویدان و خانه‌ی همیشگی کوچ کردند، آن‌سان که خدای سبحان فرمود: کَما بَدَأْنا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِیدُهُ وَعْداً عَلَیْنا إِنَّا کُنَّا فاعِلِینَ.