آیه فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُمْ مِنْها يَرْكُضُونَ [12]
هنگامى‌كه [نزديك‌شدن] عذاب ما را احساس كردند، ناگهان از [ترس] آن فرار كردند.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ بَدْرِ‌بْنِ‌الْخَلِیلِ الْأَسَدِیِّ سَمِعْتُ أَبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) یَقُولُ فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ لا تَرْکُضُوا وَ ارْجِعُوا إِلی ما أُتْرِفْتُمْ فِیهِ وَ مَساکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْئَلُونَ قَالَ إِذَا قَامَ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) وَ بَعَثَ إِلَی بَنِی أُمَیَّهًَْ بِالشَّامِ فَهَرَبُوا إِلَی الرُّومِ فَیَقُولُ لَهُمُ الرُّومُ لَا نُدْخِلَنَّکُمْ حَتَّی تَتَنَصَّرُوا فَیُعَلِّقُونَ فِی أَعْنَاقِهِمُ الصُّلْبَانَ فَیُدْخِلُونَهُمْ فَإِذَا نَزَلَ بِحَضْرَتِهِمْ أَصْحَابُ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) طَلَبُوا الْأَمَانَ وَ الصُّلْحَ فَیَقُولُ أَصْحَابُ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) لَا نَفْعَلُ حَتَّی تَدْفَعُوا إِلَیْنَا مَنْ قِبَلَکُمْ مِنَّا قَالَ فَیَدْفَعُونَهُمْ إِلَیْهِمْ فَذَلِکَ قَوْلُهُ لا تَرْکُضُوا وَ ارْجِعُوا إِلی ما أُتْرِفْتُمْ فِیهِ وَ مَساکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْئَلُونَ قَالَ یَسْأَلُهُمُ الْکُنُوزَ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِهَا قَالَ فَیَقُولُونَ یا وَیْلَنا إِنَّا کُنَّا ظالِمِینَ فَما زاَلَتْ تِلْکَ دَعْواهُمْ حَتَّی جَعَلْناهُمْ حَصِیداً خامِدِینَ بِالسَّیْفِ.
امام باقر ( بدربن‌خلیل اسدی نقل می‌کند: از امام باقر (شنیدم که در مورد آیه: فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنَا إِذَا هُم مِّنْهَا یَرْکُضُونَ * لَا تَرْکُضُوا وَ ارْجِعُوا إِلَی مَا أُتْرِفْتُمْ فِیهِ وَ مَسَاکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْأَلُونَ؛ می‌فرماید: «هرگاه قائم (به پاخیزد و به سمت بنی‌امیّه در شام به حرکت آید، آن‌ها به روم فرار می‌کنند و رومیان به آن‌ها می‌گوید: به شما اجازه ورود نمی‌دهیم، مگر اینکه نصرانی گردید، سپس آن‌ها صلیب بر گردن می‌آویزند و داخل روم می‌شوند. هنگامی‌که یاران قائم (به آن‌ها می‌رسند، درخواست امان و صلح می‌کنند و یاران امام (به اهل روم می‌گویند: ما این‌کار را نمی‌کنیم، مگر زمانی‌که آن افرادی را که از ما در نزد خود دارید به ما بازگردانید. آن‌ها بنی‌امیّه را به ایشان باز می‌گردانند، و مراد از آیه: لَا تَرْکُضُوا وَ ارْجِعُوا إِلَی مَا أُتْرِفْتُمْ فِیهِ وَ مَسَاکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْأَلُونَ؛ نیز همین است. سپس از آن‌ها درخواست گنج‌هایی را می‌کنند که از آن آگاهی دارند، آن‌ها می‌گویند: یا وَیْلَنَا إِنَّا کُنَّا ظَالِمِینَ * فَمَا زَالَت تِّلْکَ دَعْوَاهُمْ حَتَّی جَعَلْنَاهُمْ حَصِیدًا خَامِدِینَ؛ یعنی با شمشیر، آنان را به‌مانند علف‌های درو شده و بی‌جان می‌گردانیم.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَی الْحَلَبِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) یَکُونُ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَیْبَهًٌْ فِی بَعْضِ هَذِهِ الشِّعَاب ثُمَّ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَی نَاحِیَهًِْ ذِی طُوًی حَتَّی إِذَا کَانَ قَبْلَ خُرُوجِهِ بِلَیْلَتَیْنِ انْتَهَی الْمَوْلَی الَّذِی یَکُونُ بَیْنَ یَدَیْهِ حَتَّی یَلْقَی بَعْضَ أَصْحَابِه ثُمَّ قَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) لَکَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَیْه یَقُولُ لِأَصْحَابِهِ سِیرُوا إِلَی هَذِهِ الطَّاغِیَهًِْ فَیَدْعُو إِلَی کِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّهًِْ نَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) فَیُعْطِیهِ السُّفْیَانِیُّ مِنَ الْبَیْعَهًِْ سِلْماً فَیَقُولُ لَهُ کَلْبٌ وَ هُمْ أَخْوَالُهُ مَا هَذَا مَا صَنَعْتَ وَ اللَّهِ مَا نُبَایِعُکَ عَلَی هَذَا أَبَداً فَیَقُولُ مَا أَصْنَعُ فَیَقُولُونَ اسْتَقْبِلْهُ فَیَسْتَقْبِلُهُ ثُمَّ یَقُولُ لَهُ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) خُذْ حِذْرَکَ فَإِنَّنِی أَدَّیْتُ إِلَیْکَ وَ أَنَا مُقَاتِلُکَ فَیُصْبِحُ فَیُقَاتِلُهُمْ فَیَمْنَحُهُ اللَّهُ أَکْتَافَهُمْ وَ یَأْخُذُ السُّفْیَانِیَّ أَسِیراً فَیَنْطَلِقُ بِهِ وَ یَذْبَحُهُ بِیَدِهِ ثُمَّ یُرْسِلُ جَرِیدَهًَْ خَیْلٍ إِلَی الرُّومِ لِیَسْتَحْضِرُوا بَقِیَّهًَْ بَنِی أُمَیَّهًَْ فَإِذَا انْتَهَوْا إِلَی الرُّومِ قَالُوا أَخْرِجُوا إِلَیْنَا أَهْلَ مِلَّتِنَا عِنْدَکُمْ فَیَأْبَوْنَ وَ یَقُولُونَ وَ اللَّهِ لَا نَفْعَلُ فَیَقُولُ الْجَرِیدَهًُْ وَ اللَّهِ لَوْ أَمَرَنَا لَقَاتَلْنَاکُمْ ثُمَّ یَرْجِعُونَ إِلَی صَاحِبِهِمْ فَیَعْرِضُونَ ذَلِکَ عَلَیْهِ فَیَقُولُ انْطَلِقُوا فَأَخْرِجُوا إِلَیْهِمْ أَصْحَابَهُمْ فَإِنَّ هَؤُلَاءِ قَدْ أَتَوْا بِسُلْطَانٍ عَظِیمٍ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ لا تَرْکُضُوا وَ ارْجِعُوا إِلی ما أُتْرِفْتُمْ فِیهِ وَ مَساکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْئَلُونَ قَالَ یَعْنِی الْکُنُوزَ الَّتِی کُنْتُمْ تَکْنِزُونَ قالُوا یا وَیْلَنا إِنَّا کُنَّا ظالِمِینَ فَما زاَلَتْ تِلْکَ دَعْواهُمْ حَتَّی جَعَلْناهُمْ حَصِیداً خامِدِینَ لَا یَبْقَی مِنْهُمْ مُخْبِرٌ ثُمَّ یَرْجِعُ إِلَی الْکُوفَهًِْ فَیَبْعَثُ الثَّلَاثَمِائَهًِْ وَ الْبِضْعَهًَْ عَشَرَ رَجُلًا إِلَی الْآفَاقِ کُلِّهَا فَیَمْسَحُ بَیْنَ أَکْتَافِهِمْ وَ عَلَی صُدُورِهِمْ فَلَا یَتَعَایَوْنَ فِی قَضَاءٍ وَ لَا تَبْقَی أَرْضٌ إِلَّا نُودِیَ فِیهَا شَهَادَهًُْ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) رَسُولُ اللَّهِ.
امام باقر ( عبدالأعلی حلبی گوید: امام باقر (فرمود: «صاحب این امر در بعضی از این دره‌ها غیبتی دارد. (سپس با دستش به ناحیه ذی طوی اشاره کرد) تا اینکه دو شب قبل از قیامش، غلامی که در خدمت اوست می‌آید تا به بعضی از اصحاب حضرت می‌رسد ...». سپس امام باقر (فرمود: «گویا او را می‌بینم که به اصحاب خود می‌فرماید: «به سمت این طغیان گر یعنی سفیانی حرکت کنید»! و او را به کتاب خدا و سنّت پیامبرش (دعوت می‌کند. پس سفیانی از راه تسلیم و صلح با حضرت بیعت می‌کند. در این حال قبیله کلبیه که دایی‌های سفیانی هستند، به او می‌گویند: «چه می‌کنی؟ به خدا قسم ما در این مورد با تو بیعت نمی‌کنیم»! پس او می‌گوید: «چه کنیم»؟ آن‌ها می‌گویند: «با قائم (مقابله کن»! پس او به مقابله با حضرت می‌پردازد. سپس حضرت به او می‌فرماید: «بترس و برحذر باش که من آنچه را رساندنی بود، رساندم و با تو می‌جنگم»! پس حضرت به جنگ با ایشان مشغول می‌شود و خدا او را بر آنان مسلّط کرده و حضرت، سفیانی را به اسارت می‌گیرد و او را می‌برد و با دست خود سر می‌بُرد. سپس پاره‌ای از لشکر خود را به سمت روم می‌فرستد تا باقی‌ماندگان از بنی امیّه را خدمتش حاضر کنند. وقتی آن لشکر به روم می‌رسد، می‌گویند: «اهل مذهب ما یعنی بنی امیه را نزد ما حاضر کنید»! ایشان از این کار ابا می‌کنند و می‌گویند: «به خدا چنین کاری نمی‌کنیم!» پس فرستادگان حضرت می‌گویند: «به خدا اگر اذن قتال داشتیم، با شما می‌جنگیدیم.» بعد از آن به خدمت حضرت مراجعه کرده و جریان را به اطّلاعش می‌رسانند. حضرت می‌فرماید: «بروید و با ایشان بجنگید و بنی امیه را از ایشان بگیرید». ایشان می‌روند و چون اهل روم آن‌ها را می‌بینند، می‌گویند: «بنی امیه را به دستشان بسپارید که این دفعه با تسلّط تام آمده‌اند و این تفسیر سخن خداوند است که فرمود: فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ لا تَرْکُضُوا وَ ارْجِعُوا إِلی ما أُتْرِفْتُمْ فِیهِ وَ مَساکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْئَلُون قالُوا یا وَیْلَنا إِنَّا کُنَّا ظالِمِینَ فَما زالَتْ تِلْکَ دَعْواهُمْ حَتَّی جَعَلْناهُم حَصِیداً خامِدِین، و حضرت کسی از آنان را زنده نمی‌گذارد تا خبر ببرد. سپس به کوفه برمی‌گردد و سیصد و اندی مرد را به دوردست‌ها می‌فرستد و بین کتف‌ها و سینه‌هایشان را مسح می‌کند. پس در حکم و قضاوت بین مردم خسته نمی‌شوند و زمینی باقی نمی‌ماند، مگر آنکه در آن ندای به شهادت به الوهیّت خدای بی شریک و رسالت محمد (داده می‌شود».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَلَا یَا أَیُّهَا النَّاسُ سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَشْغَرَ بِرِجْلِهَا فِتْنَهًٌْ شَرْقِیَّهًٌْ تَطَأُ فِی خِطَامِهَا بَعْدَ مَوْتٍ وَ حَیَاهًٍْ أَوْ تَشِبَّ نَارٌ بِالْحَطَبِ الْجَزْلِ غَرْبِیَّ الْأَرْضِ رَافِعَهًًْ ذَیْلَهَا تَدْعُو یَا وَیْلَهَا بِذَحْلَهًٍْ أَوْ مِثْلِهَا فَإِذَا اسْتَدَارَ الْفَلَکُ قُلْتُ مَاتَ أَوْ هَلَکَ بِأَیِّ وَادٍ سَلَک وَ لِذَلِکَ آیَاتٌ وَ عَلَامَات ٌ أَوَّلُهُنَّ إِحْصَارُ الْکُوفَهًِْ بِالرَّصَدِ وَ الْخَنْدَقِ ... و یَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ نَجْرَانَ رَاهِبٌ یَسْتَجِیبُ الْإِمَامَ فَیَکُونُ أَوَّلَ النَّصَارَی إِجَابَهًًْ وَ یَهْدِمُ صَوْمَعَتَهُ وَ یَدُقُّ صَلِیبَهَا وَ یَخْرُجُ بِالْمَوَالِی وَ ضُعَفَاءِ النَّاسِ وَ الْخَیْلِ فَیَسِیرُونَ إِلَی النُّخَیْلَهًِْ بِأَعْلَامِ هُدًی فَیَکُونُ مَجْمَعُ النَّاسِ جَمِیعاً مِنَ الْأَرْضِ کُلِّهَا بِالْفَارُوقِ وَ هِیَ مَحَجَّهًُْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ هِیَ مَا بَیْنَ الْبُرْسِ وَ الْفُرَاتِ فَیُقْتَلُ یَوْمَئِذٍ فِیمَا بَیْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ ثَلَاثَهًُْ آلَافٍ مِنَ الْیَهُودِ وَ النَّصَارَی فَیَقْتُلُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً فَیَوْمَئِذٍ تَأْوِیلُ هَذِهِ الْآیَهًِْ فَما زاَلَتْ تِلْکَ دَعْواهُمْ حَتَّی جَعَلْناهُمْ حَصِیداً خامِدِینَ بِالسَّیْفِ وَ تَحْتَ ظِلِّ السَّیْفِ وَ یَخْلُفُ مِنْ بَنِی أَشْهَبَ الزَّاجِرُ اللَّحْظِ فِی أُنَاسٍ مِنْ غَیْرِ أَبِیهِ هُرَّاباً حَتَّی یَأْتُونَ سِبَطْرَی عُوَّذاً بِالشَّجَرِ فَیَوْمَئِذٍ تَأْوِیلُ هَذِهِ الْآیَهًِْ فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ لا تَرْکُضُوا وَ ارْجِعُوا إِلی ما أُتْرِفْتُمْ فِیهِ وَ مَساکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْئَلُونَ وَ مَسَاکِنُهُمُ الْکُنُوزُ الَّتِی غَنِمُوا مِنْ أَمْوَالِ الْمُسْلِمِینَ وَ یَأْتِیهِمْ یَوْمَئِذٍ الْخَسْفُ وَ الْقَذْفُ وَ الْمَسْخُ فَیَوْمَئِذٍ تَأْوِیلُ هَذِهِ الْآیَهًِْ وَ ما هِیَ مِنَ الظَّالِمِینَ بِبَعِیدٍ وَ یُنَادِی مُنَادٍ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ مِنْ نَاحِیَهًِْ الْمَشْرِقِ عِنْدَ طُلُوعِ الشَّمْسِ یَا أَهْلَ الْهُدَی اجْتَمِعُوا وَ یُنَادِی مِنْ نَاحِیَهًِْ الْمَغْرِبِ بَعْدَ مَا تَغِیبُ الشَّمْسُ یَا أَهْلَ الْهُدَی اجْتَمِعُوا وَ مِنَ الْغَدِ عِنْدَ الظُّهْرِ بَعْدَ تَکَوُّرِ الشَّمْسِ فَتَکُونُ سَوْدَاءَ مُظْلِمَهًًْ وَ الْیَوْمَ الثَّالِثَ یُفَرَّقُ بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ بِخُرُوجِ دَابَّةِ الْأَرْضِ.
امام علی ( ای مردم! قبل از آنکه فتنه‌ای از شرق حادث شود، از من بپرسید که بعد از مرده و زنده شدن خلایق، پای خود را بردارد و در بالای اجزای خویش راه برود، یا اینکه آتش با هیزم بسیار در مغرب زمین افروخته شود و پیش از آنکه فتنه‌ای با عداوت و کینه یا مثل آن مانند انتقام کشیدن، دامنش را برداشته صدای واویلاه درآورد! پس وقتی آسمان گرد شد، می‌گویی: مرد یا هلاک شد؟ به کدام وادی پای نهاد؟ اوّل آن‌ها محاصره‌ی کوفه است به‌وسیله‌ی نگهبانان و خندق ... و مرد راهبی از اهل نجران خروج می‌کند و امام را اجابت می کند. و او اول نصرانی است که اجابت نموده و صومعه خود را ویران می‌کند، صلیبش را می‌شکند، غلامان و مردم ضعیف و اسبانی را خارج می‌کند و همگی همراه علم‌های هدایت، به نخیله می‌روند. و نخیله محل اجتماع تمام مردم زمین در منطقه فاروق است و آن راه امیرالمؤمنین (است که بین برس و فرات واقع شده است. در آن روز بین شرق و غرب عالم سه هزار یهودی و نصرانی را می‌کشد و مردم یکدیگر را می‌کشند، و آن تأویل این آیه است که: فَما زالَتْ تِلْکَ دَعْواهُمْ حَتَّی جَعَلْناهُمْ حَصیداً خامِدینَ بی جان با شمشیر و زیر سایه شمشیرها. و از طایفه بنی اشهب مردی بدنگاه و بدچشم باقی می‌ماند، با جمعی از مردم که از پدر او نیستند (با او خویشاوندی ندارند) و با ایشان می‌گریزد، تا اینکه به «سبطری» که نام دهی در دمشق است می آیند، در حالتی که به درختی پناه می برند، و آن روز تأویل این آیه است که: فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ لا تَرْکُضُوا وَ ارْجِعُوا إِلی ما أُتْرِفْتُمْ فیهِ وَ مَساکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْئَلُونَ؛ و مراد از مساکنشان، گنج‌هایی است که از اموال مسلمین به غنیمت گرفته‌اند، و در آن روز فرورفتن در زمین و پرتاب و مسخ شدن آنان را فرا می‌گیرد و در آن روز تأویل این آیه به وقوع می‌پیوندد: وَ ما هِیَ مِنَ الظَّالِمینَ بِبَعیدٍ و منادی در ماه رمضان هنگام طلوع خورشید از ناحیه مشرق فریاد می‌زند: ای اهل هدایت! اجتماع کنید! و پس از غروب خورشید از ناحیه مغرب فریاد می‌زند: ای اهل هدایت! اجتماع کنید! و فردای آن روز ظهر، هنگام گرفتگی خورشید که هوا تاریک و سیاه می شود نیز فریاد می‌زند. و روز سوّم با خروج جنبنده زمین، بین حق و باطل فرق نهاده می‌شود.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ جَابِرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ قَالَ ذَلِکَ عِنْدَ قِیَامِ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف).
امام باقر ( جابر گوید: از امام باقر (در مورد تفسیر آیه: فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنَا إِذَا هُم مِّنْهَا یَرْکُضُونَ پرسیدم. ایشان پاسخ داد: «این در هنگام قیام قائم (است».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ إِسْمَاعِیلَ‌بْنِ‌جَابِرٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَ فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا قَالَ خُرُوجُ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ قَالَ الْکُنُوزُ الَّتِی کَانُوا یَکْنِزُونَ قالُوا یا وَیْلَنا إِنَّا کُنَّا ظالِمِینَ فَما زَالَتْ تِلْکَ دَعْواهُمْ حَتَّی جَعَلْناهُمْ حَصِیداً بِالسَّیْفِ خامِدِینَ لَا یَبْقَی مِنْهُمْ عَیْنٌ تَطْرِفُ.
امام صادق ( اسماعیل‌بن‌جابر از امام صادق (در مورد آیه: فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنَا، روایت می‌کند که ایشان فرمود: «این در زمان قیام قائم (است؛ إِذَا هُم مِّنْهَا یَرْکُضُونَ؛ منظور این است که از گنج‌هایی که جمع کرده بودند، می‌گریزند، قَالُوا یَا وَیْلَنَا إِنَّا کُنَّا ظَالِمِینَ * فَمَا زَالَت تِّلْکَ دَعْوَاهُمْ حَتَّی جَعَلْنَاهُمْ حَصِیدًا؛ یعنی با شمشیر آنان را درو می‌کنیم.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا یَعْنِی بَنِی أُمَیَّهًَْ إِذَا أَحَسُّوا بِالْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُون.
علیّ‌بن‌ابراهیم ( فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ؛ یعنی بنی امیّه وقتی احساس گزند از قائم آل محمّد (کردند.
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْمُفَضَّلِ‌بْنِ‌عُمَرَ، عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: نَزَلَتْ فِی بَنِی فُلَانٍ ثَلَاثُ آیَاتٍ: قَوْلُهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ حَتَّی إِذا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَها وَ ازَّیَّنَتْ وَ ظَنَّ أَهْلُها أَنَّهُمْ قادِرُونَ عَلَیْها أَتاها أَمْرُنا لَیْلًا أَوْ نَهاراً یَعْنِی الْقَائِمَ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بِالسَّیْفِ فَجَعَلْناها حَصِیداً کَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ وَ قَوْلُهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ فَتَحْنا عَلَیْهِمْ أَبْوابَ کُلِّ شَیْءٍ حَتَّی إِذا فَرِحُوا بِما أُوتُوا أَخَذْناهُمْ بَغْتَةً فَإِذا هُمْ مُبْلِسُونَ فَقُطِعَ دابِرُ الْقَوْمِ الَّذِینَ ظَلَمُوا وَ الْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعالَمِینَ قَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) بِالسَّیْفِ. وَ قَوْلُهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ لا تَرْکُضُوا وَ ارْجِعُوا إِلی ما أُتْرِفْتُمْ فِیهِ وَ مَساکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْئَلُونَ یَعْنِی الْقَائِمَ (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، یَسْأَلُ بَنِی فُلَانٍ عَنْ کُنُوزِ بَنِی أُمَیَّهًْ.
امام صادق ( مفضّل‌بن‌عمر از اباعبدالله امام صادق ([نقل می‌کند] که فرمود: «در مورد بنی‌فلان سه آیه نازل شده است؛ [یکی] سخن خدای عزّوجلّ: تا زمانی‌که زمین، زیبایی خود را یافته و آراسته می‌گردد، و اهل آن مطمئن می‌شوند که می‌توانند از آن بهره‌مند گردند، [ناگهان] فرمان ما، شب‌هنگام یا در روز، [برای نابودی آن] فرا می‌رسد. (یونس/۲۴). منظور قائم (است که با شمشیر می‌آید؛ فَجَعَلْنَاهَا حَصِیدًا کَأَن لَّمْ تَغْنَ بِالأَمْسِ و [دوّمی]: سخن خدای عزّوجلّ: فَتَحْنا عَلَیْهِمْ أَبْوابَ کُلِّ شَیْءٍ حَتَّی إِذا فَرِحُوا بِما أُوتُوا أَخَذْناهُمْ بَغْتَةً فَإِذا هُمْ مُبْلِسُونَ فَقُطِعَ دابِرُ الْقَوْمِ الَّذِینَ ظَلَمُوا وَ الحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعالَمِینَ؛ یعنی با شمشیر [دنباله‌ی زندگیشان قطع شد] و [سوّمی]: سخن خدای عزّوجلّ فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ لا تَرْکُضُوا وَ ارْجِعُوا إِلی ما أُتْرِفْتُمْ فِیهِ وَ مَساکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْئَلُونَ؛ یعنی قائم (از بنی‌فلان گنج‌های بنی‌امیّه را می‌خواهد».
السّجّاد (علیه السلام)- فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُم مِنْها یَرْکُضُونَ یَعْنِی یَهْرُبُون.
امام سجّاد ( فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنَا إِذَا هُم مِّنْهَا یَرْکُضُونَ؛ یعنی از آن می‌گریزند.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فِی قَوْلِهِ وَ کَمْ قَصَمْنا مِنْ قَرْیَةٍ یَعْنِی أَهْلَ قَرْیَةٍ کانَتْ ظالِمَةً وَ أَنْشَأْنا بَعْدَها قَوْماً آخَرِینَ فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا یَعْنِی بَنِی أُمَیَّهًَْ إِذَا أَحَسُّوا بِالْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ لا تَرْکُضُوا وَ ارْجِعُوا إِلی ما أُتْرِفْتُمْ فِیهِ وَ مَساکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْئَلُونَ یَعْنِی الْکُنُوزَ الَّتِی کَنَزُوهَا قَالَ فَیَدْخُلُ بَنُو أُمَیَّهًَْ إِلَی الرُّومِ إِذَا طَلَبَهُمُ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ثُمَّ یُخْرِجُهُمْ مِنَ الرُّومِ وَ یُطَالِبُهُمْ بِالْکُنُوزِ الَّتِی کَنَزُوهَا فَیَقُولُونَ کَمَا حَکَی اللَّهُ یا وَیْلَنا إِنَّا کُنَّا ظالِمِینَ فَما زالَتْ تِلْکَ دَعْواهُمْ حَتَّی جَعَلْناهُمْ حَصِیداً خامِدِینَ قَالَ بِالسَّیْفِ وَ تَحْتَ ظِلَالِ السُّیُوفِ وَ هَذَا کُلَّهُ مِمَّا لَفْظُهُ مَاضٍ وَ مَعْنَاهُ مُسْتَقْبِلَ وَ هُوَ مِمَّا ذَکَرْنَاهُ مِمَّا تَأْوِیلُهُ بَعْدَ تَنْزِیلِهِ.
علیّ‌بن‌ابراهیم ( وَ کَمْ قَصَمْنا مِنْ قَرْیَةٍ کانَتْ ظالِمَةً؛ که منظور از قریه، مردم آن است چنان‌که می‌فرماید: وَ أَنْشَأْنا بَعْدَها قَوْماً آخَرِینَ، فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ؛ یعنی چون [بنی‌امیّه] عذاب ما را احساس کنند، از آن می‌گریزند، لا تَرْکُضُوا وَ ارْجِعُوا إِلی ما أُتْرِفْتُمْ فِیهِ وَ مَساکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْئَلُونَ؛ در حدیث است که چون امام زمان (ظهور کند، بنی‌امیّه از ترس به روم می‌گریزند، حضرت (آن‌ها را از روم بیرون می‌آورد و گنج‌هایی که پنهان کرده‌اند از آن‌ها طلب می‌کند؛ قالُوا یا وَیْلَنا إِنَّا کُنَّا ظالِمِینَ فَما زالَتْ تِلْکَ دَعْواهُمْ حَتَّی جَعَلْناهُمْ حَصِیداً خامِدِینَ؛ بنی‌امیّه می‌گویند: «وای بر ما که قومی ستمکار بودیم. پس هم‌چنان بدین سخن تکلّم می‌کنند تا آنکه [به‌وسیله‌ی قائم آل محمّد (و سپاه او] همه را درو کنند و از دم شمشیر بگذرانند! این آیات هرچند لفظش ماضی است ولی در معنی مستقبل است و این از آیاتی است که چنان‌که گفتیم تأویلش بعد از نزول می‌باشد.