آیه ۲۷ - سوره انبیاء

آیه لا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ [27]

هيچ‌گاه در سخن بر او پيشى نمى‌گيرند و [پيوسته] به فرمان او عمل مى‌كنند.

۱
(انبیاء/ ۲۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فِی خَبَرِ الزِّنْدِیقِ الْمُدَّعِی لِلتَّنَاقُضِ فِی الْقُرْآن: قَالَ أمیرالمؤمنین (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی اللَّهُ یَتَوَفَّی الْأَنْفُسَ حِینَ مَوْتِها وَ قَوْلِهِ یَتَوَفَّاکُمْ مَلَکُ الْمَوْتِ وَ تَوَفَّتْهُ رُسُلُنا وَ تَتَوَفَّاهُمُ الملائکةُ طَیِّبِینَ وَ الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الملائکةُ ظالِمِی أَنْفُسِهِمْ فَهُوَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَجَلُّ وَ أَعْظَمُ مِنْ أَنْ یَتَوَلَّی ذَلِکَ بِنَفْسِهِ وَ فِعْلُ رُسُلِهِ وَ مَلَائِکَتِهِ فِعْلُهُ لِأَنَّهُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ فَاصْطَفَی جَلَّ ذِکْرُهُ مِنَ الملائکهًْ رُسُلًا وَ سَفَرَهًًْ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ خَلْقِهِ وَ هُمُ الَّذِینَ قَالَ اللَّهُ فِیهِمْ اللَّهُ یَصْطَفِی مِنَ الملائکهًْ رُسُلًا وَ مِنَ النَّاسِ فَمَنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ الطَّاعَهًِْ تَوَلَّتْ قَبْضَ رُوحِهِ ملائکهًْ الرَّحْمَهًِْ وَ مَنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ الْمَعْصِیَهًِْ تَوَلَّی قَبْضَ رُوحِهِ ملائکهًْ النَّقِمَهًِْ وَ لِمَلَکِ الْمَوْتِ أَعْوَانٌ مِنْ ملائکهًْ الرَّحْمَهًِْ وَ النَّقِمَهًِْ یَصْدُرُونَ عَنْ أَمْرِهِ وَ فِعْلُهُمْ فِعْلُهُ وَ کُلُّ مَا یَأْتُونَهُ مَنْسُوبٌ إِلَیْهِ وَ إِذَا کَانَ فِعْلُهُمْ فِعْلَ مَلَکِ الْمَوْتِ وَ فِعْلُ مَلَکِ الْمَوْتِ فِعْلُ اللَّهِ لِأَنَّهُ یَتَوَفَّی الْأَنْفُسَ عَلَی یَدِ مَنْ یَشَاءُ وَ یُعْطِی وَ یَمْنَعُ وَ یُثِیبُ وَ یُعَاقِبُ عَلَی یَدِ مَنْ یَشَاءُ وَ إِنَّ فِعْلَ أُمَنَائِهِ فِعْلُهُ کَمَا قَالَ وَ ما تَشاؤُنَ إِلَّا أَنْ یَشاءَ اللهُ.

امام علی ( در خبر زندیق آمده است: امیرالمؤمنین (درباره‌ی سخن خداوند فرمود: «خداوند عزّوجلّ می‌گوید: خداوند جان‌ها را به‌هنگام مرگشان می‌گیرد. (زمر/۴۲). و باز خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: ای پیامبر بگو که فرشته‌ای به‌نام ملک‌الموت که بر شما گمارده شده شما را قبض روح می‌کند. (سجده/۱۱). و باز می‌فرماید: آنان‌که فرشتگان جانشان را می‌ستانند درحالی‌که طیّب و پاکیزه‌اند از همه‌ی بدی‌ها و زشتی‌ها. (نحل/۳۲). و باز می‌فرماید: آنان‌که فرشتگان جانشان را می‌گیرند درحالی‌که بر خویشتن ستم‌کنندگانند. (نحل/۲۸). خداوند بزرگ‌تر از آن است که خود بنفسه متصدّی قبض روح باشد و کاری را که فرشتگان مأمور الهی انجام می‌دهند کار خداوند است، زیرا به فرمان او عمل می‌کنند. خداوند از فرشتگان، رسولان و سفیرانی را بین خود و مردم برگزیده است و در قرآن شریف گزینش آنان را خاطرنشان فرموده است. کسی که اهل طاعت باشد به تصدّی فرشتگان رحمت، قبض روح می‌شود و آن‌کس که اهل گناه و عصیان است، فرشتگان نقمت او را قبض روح می‌کنند، برای ملک‌الموت، اعوان و یارانی از فرشتگان رحمت و عذاب است که عهده‌دار عمل وی هستند و به‌جای او قبض روح می‌کنند. عمل اینان عمل ملک‌الموت است و هرکاری را که انجام می‌دهند منتسب به اوست. بنابراین‌کار یاران ملک‌الموت، کار ملک‌الموت است و کار ملک‌الموت، کار خداوند است. اوست که جان مردم را به دست هرکس اراده فرماید، قبض می‌کند. اوست که می‌بخشد، محروم می‌سازد، پاداش می‌دهد و کیفر می‌کند. به دست هرکس که خواسته باشد و در واقع کار امناء و برگزیدگان خداوند، کار خداوند است همانطوری که فرموده است: وَ ما تَشاؤُنَ إِلَّا أَنْ یَشاءَ اللهُ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۸۶
بحارا لأنوار، ج۶، ص۱۴۰
۲
(انبیاء/ ۲۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فِی خَبَرِ الزِّنْدِیقِ الْمُدَّعِی لِلتَّنَاقُضِ فِی الْقُرْآن قَالَ أمیرالمؤمنین (علیه السلام) أَمَّا مَا أَرَاکَ مِنَ الْخِطَابِ بِالِانْفِرَادِ مَرَّهًًْ وَ بِالْجَمْعِ مَرَّهًًْ مِنْ صِفَهًِْ الْبَارِئِ جَلَّ ذِکْرُهُ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَلَی مَا وَصَفَ بِهِ نَفْسَهُ بِالِانْفِرَادِ وَ الْوَحْدَانِیَّهًِْ هُوَ النُّورُ الْأَزَلِیُّ الْقَدِیمُ الَّذِی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ لَا یَتَغَیَّرُ وَ یَحْکُمُ مَا یَشَاءُ وَ یَخْتارُ وَ لا مُعَقِّبَ لِحُکْمِهِ وَ لَا رَادَّ لِقَضَائِهِ وَ لَا مَا خَلَقَ زَادَ فِی مُلْکِهِ وَ عِزِّهِ وَ لَا نَقَصَ مِنْهُ مَا لَمْ یَخْلُقْهُ وَ إِنَّمَا أَرَادَ بِالْخَلْقِ إِظْهَارَ قُدْرَتِهِ وَ إِبْدَاءَ سُلْطَانِهِ وَ تَبْیِینَ بَرَاهِینِ حِکْمَتِهِ فَخَلَقَ مَا شَاءَ کَمَا شَاءَ وَ أَجْرَی فِعْلَ بَعْضِ الْأَشْیَاءِ عَلَی أَیْدِی مَنِ اصْطَفَی مِنْ أُمَنَائِهِ فَکَانَ فِعْلُهُمْ فِعْلَهُ وَ أَمْرُهُمْ أَمْرَهُ کَمَا قَالَ مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ وَ جَعَلَ السَّمَاءَ وَ الْأَرْضَ وِعَاءً لِمَنْ شَاءَ مِنْ خَلْقِهِ لِیَمِیزَ الْخَبِیثَ مِنَ الطَّیِّبِ مَعَ سَابِقِ عِلْمِهِ بِالْفَرِیقَیْنِ مِنْ أَهْلِهَا وَ لِیَجْعَلَ ذَلِکَ مِثَالًا لِأَوْلِیَائِهِ وَ أُمَنَائِهِ وَ عَرَفَ الْخَلِیقَهًَْ فَضْلَ مَنْزِلَهًِْ أَوْلِیَائِهِ وَ فَرَضَ عَلَیْهِمْ مِنْ طَاعَتِهِمْ مِثْلَ الَّذِی فَرَضَهُ مِنْهُ لِنَفْسِهِ وَ أَلْزَمَهُمُ الْحُجَّهًَْ بِأَنْ خَاطَبَهُمْ خِطَاباً یَدُلُّ عَلَی انْفِرَادِهِ وَ تَوَحُّدِهِ وَ بِأَنَّ لَهُ أَوْلِیَاءَ تَجْرِی أَفْعَالُهُمْ وَ أَحْکَامُهُمْ مَجْرَی فِعْلِهِ فَهُمُ الْعِبَادُ الْمُکَرَّمُونَ الَّذِینَ لا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ.

امام علی ( در خبر زندیقی که مدّعی تناقض در قرآن بود آمده است: ... امیرالمؤمنین (فرمود: «امّا خطاب‌هایی که درباره‌ی آفریننده تبارک و تعالی یک‌بار مفرد و یک‌بار جمع آمده است، خدای تبارک‌وتعالی بنابر آنچه خود را به تنهایی و یگانگی توصیف نموده او نور ازلی قدیمی است که هیچ‌چیز همانند او نیست. (شوری/۱۱). تغییر پیدا نمی‌کند و هرچه بخواهد حکم می‌کند و هرچه بخواهد برمی‌گزیند و هیچ‌کس را یارای جلوگیری یا ردّ احکام او نیست و هیچ‌کس نمی‌تواند قضا و قدر او را برگرداند و آنچه آفریده بر حکومت و عزّتش نیافزوده و آنچه نیافریده از آن نکاسته است. از آفرینش، اظهار قدرتش و آشکارکردن توانایی و روشن‌کردن برهان‌های حکمتش را اراده فرمود؛ در نتیجه هر چیزی را که خواست، همان‌طوری که خواست آفرید و انجام بعضی چیزها را به دست امانت‌دارانی که او برگزیده بود جاری ساخت، در نتیجه کار آن‌ها، کار او و دستور آن‌ها دستور او بود، همان‌طوری که فرمود: کسی که از پیامبر اطاعت کند، خدا را اطاعت کرده و آسمان و زمین را جایگاه خلقی که خواست قرار داد تا ناپاک را از پاک جدا سازد با اینکه به هر دو گروه از اهل آن، آگاهی داشت و به خاطر اینکه آن را مثالی برای دوستان و امانت‌دارانش قرار دهد و خلق را به برتری منزلت دوستانش آشنا ساخت و از اطاعت دوستانش همان چیزی را بر خلق واجب نمود که برای خودش آن را واجب کرد و خلق را به حجّت و برهان ملزم ساخت به این وسیله که آن‌ها را مورد خطاب قرار داد با خطابی‌که بر تنهایی و یگانگی او دلالت می‌کند و اینکه برای آنان سرپرست‌هایی است که کارها و حکم‌هایشان جاری مجرای کار خداست؛ پس آن‌ها بندگان شایسته‌ی اویند: لا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۸۸
بحارا لأنوار، ج۹۰، ص۱۱۸/ الاحتجاج، ج۱، ص۲۵۲/ نورالثقلین
۳
(انبیاء/ ۲۷)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌سِنَانٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فَذَکَرْتُ اخْتِلَافَ الشِّیعَهًِْ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ لَمْ یَزَلْ فَرْداً مُتَفَرِّداً فِی الْوَحْدَانِیَّهًِْ ثُمَّ خَلَقَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیّاً (علیه السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) فَمَکَثُوا أَلْفَ دَهْرٍ ثُمَّ خَلَقَ الْأَشْیَاءَ وَ أَشْهَدَهُمْ خَلْقَهَا وَ أَجْرَی عَلَیْهَا طَاعَتَهُمْ وَ جَعَلَ فِیهِمْ مَا شَاءَ وَ فَوَّضَ أَمْرَ الْأَشْیَاءِ إِلَیْهِمْ فِی الْحُکْمِ وَ التَّصَرُّفِ وَ الْإِرْشَادِ وَ الْأَمْرِ وَ النَّهْیِ فِی الْخَلْقِ لِأَنَّهُمُ الْوُلَاهًُْ فَلَهُمُ الْأَمْرُ وَ الْوَلَایَهًُْ وَ الْهِدَایَهًُْ فَهُمْ أَبْوَابُهُ وَ نُوَّابُهُ وَ حُجَّابُهُ یُحَلِّلُونَ مَا شَاءَ وَ یُحَرِّمُونَ مَا شَاءَ وَ لَا یَفْعَلُونَ إِلَّا مَا شَاءَ عِبادٌ مُکْرَمُونَ لا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ فَهَذِهِ الدِّیَانَهًُْ الَّتِی مَنْ تَقَدَّمَهَا غَرِقَ فِی بَحْرِ الْإِفْرَاطِ وَ مَنْ نَقَصَهُمْ عَنْ هَذِهِ الْمَرَاتِبِ الَّتِی رَتَّبَهُمُ اللَّهُ فِیهَا زَهَقَ فِی بَرِّ التَّفْرِیطِ وَ لَمْ یُوَفِّ آلَ مُحَمَّدٍ (حَقَّهُمْ فِیمَا یَجِبُ عَلَی الْمُؤْمِنِ مِنْ مَعْرِفَتِهِمْ ثُمَّ قَالَ خُذْهَا یا محمد (صلی الله علیه و آله) فَإِنَّهَا مِنْ مَخْزُونِ الْعِلْمِ وَ مَکْنُونِهِ.

امام باقر ( محمّدبن‌سنان گوید: خدمت امام باقر (بودم صحبت از اختلاف شد فرمود: «خداوند پیوسته در یکتایی خود یکتا و بی‌همتا بود سپس محمّد (و علی (و فاطمه (را آفرید آن‌ها بیش از هزاران سال ماندند آنگاه اشیاء را آفرید و آنان را گواه بر آفرینش اشیاء قرار داد و فرمانبرداری از ائمه (را بر آن‌ها الزام نمود و آنچه خواست در اشیاء نهاد و به ایشان واگذار کرد کار اشیاء را از نظر حکم و تصرّف و ارشاد و امر و نهی در خلق چون آن‌ها فرمانروایان بودند به‌همین جهت ولایت و امر و هدایت در اختیار آن‌هاست و ایشان ابواب رحمان و نواب خدا و نگهبانان آستانه‌ی او هستند آنچه را بخواهند حلال می‌کنند و هرچه بخواهند حرام! جز آنچه خدا اراده کرده انجام نمی‌دهند. عِبادٌ مُکْرَمُونَ لا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ. این آن دیانتی است که هرکس جلوتر از این گام بردارد در دریای افراط و زیاده‌روی غرق شده و هرکس از این مرتبه پایین‌تر که خدا به آن‌ها عنایت کرده معتقد گردد در بیابان تفریط گمراه شده و حقّ آل محمّد (را که عبارت از معرفت آن‌هاست و بر هر مؤمنی واجب است ادا نکرده است». آنگاه فرمود: «این مطلب را داشته باش محمّد! که از اسرار و دانش مکتوم است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۸۸
بحارا لأنوار، ج۲۵، ص۳۳۹
۴
(انبیاء/ ۲۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- ... یَا أمیرالمؤمنین (علیه السلام) مَا الَّذِی أَعْطَاکُمْ مَا هُوَ أَعْظَمُ وَ أَجَلُّ مِنْ هَذَا کُلِّهِ قَالَ قَدْ أَعْطَانَا رَبُّنَا عَزَّ‌وَ‌جَلَّ عِلْمَنَا لِلِاسْمِ الْأَعْظَمِ الَّذِی لَوْ شِئْنَا خَرَقَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ الْجَنَّهًُْ وَ النَّارُ وَ نَعْرُجُ بِهِ إِلَی السَّمَاءِ وَ نَهْبِطُ بِهِ الْأَرْضَ وَ نَغْرُبُ وَ نَشْرُقُ وَ نَنْتَهِی بِهِ إِلَی الْعَرْشِ فَنَجْلِسُ عَلَیْهِ بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ یُطِیعُنَا کُلُّ شَیْءٍ حَتَّی السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ وَ الْجِبَالُ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوَابُّ وَ الْبِحَارُ وَ الْجَنَّهًُْ وَ النَّارُ أَعْطَانَا اللَّهُ ذَلِکَ کُلَّهُ بِالِاسْمِ الْأَعْظَمِ الَّذِی عَلَّمَنَا وَ خَصَّنَا بِهِ وَ مَعَ هَذَا کُلِّهِ نَأْکُلُ وَ نَشْرَبُ وَ نَمْشِی فِی الْأَسْوَاقِ وَ نَعْمَلُ هَذِهِ الْأَشْیَاءَ بِأَمْرِ رَبِّنَا وَ نَحْنُ عِبَادُ اللهِ الْمُکْرَمُونَ الَّذِینَ لا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ وَ جَعَلَنَا مَعْصُومِینَ مُطَهَّرِینَ وَ فَضَّلَنَا عَلَی کَثِیرٍ مِنْ عِبَادِهِ الْمُؤْمِنِینَ.

امام علی ( ... ابوذر غفاری (و سلمان فارسی (گفتند: از علی (پرسیدیم: «چه‌چیز به شما داده که بهتر از همه‌ی این‌هاست»؟ فرمود: «پروردگار ما، ما را از اسم اعظم مطّلع کرده که اگر بخواهیم، آسمان‌ها و زمین و بهشت و جهنّم را از جای بر کنیم، به آسمان عروج کنیم و به زمین برگردیم، به مغرب و مشرق برویم و منتهی به عرش بشویم، در آنجا در مقابل خداوند عزّوجلّ بنشینیم. و همه چیز مطیع ما می باشند، حتّی آسمان‌ها و زمین و شمس و قمر و ستارگان و کوه‌ها و درختان و جنبندگان و دریاها و بهشت و جهنّم. این مقام را خداوند به واسطه اسم اعظم به ما تعلیم داده و به ما اختصاص داده است. با تمام این امتیازات، ما غذا می‌خوریم و در بازارها راه می‌رویم و این کارها را به امر خدا انجام می‌دهیم. ما بندگان گرامی خدا هستیم که اظهار نظر در مقابل او نداریم و به دستورش عمل می‌کنیم. ما را معصوم و پاک قرار داده و بر بسیاری از بندگان مؤمنش برتری بخشیده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۸۸
بحارا لأنوار، ج۲۶، ص۷
۵
(انبیاء/ ۲۷)

السّجّاد (علیه السلام)- جَابِرِ‌بْنِ‌یَزِیدَ الْجُعْفِیِّ قَالَ لَمَّا أَفْضَتِ الْخِلَافَهًُْ إِلَی بَنِی أُمَیَّهًَْ سَفَکُوا فِیهَا الدَّمَ الْحَرَامَ وَ لَعَنُوا فِیهَا أمیرالمؤمنین (علیه السلام) عَلَی الْمَنَابِرِ أَلْفَ شَهْرٍ وَ تَبَرَّءُوا مِنْه شَکَوْتُ مِنْ بَنِی أُمَیَّهًَْ وَ أَشْیَاعِهِمْ إِلَی الإمام علِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) فَقَالَ (علیه السلام) یَا جَابِرُ لَوْ لَا الْوَقْتُ الْمَعْلُومُ وَ الْأَجَلُ الْمَحْتُومُ وَ الْقَدَرُ الْمَقْدُورُ لَخَسَفْتُ وَ اللَّهِ بِهَذَا الْخَلْقِ الْمَنْکُوسِ فِی طَرْفَهًِْ عَیْنٍ لَا بَلْ فِی لَحْظَهًٍْ لَا بَلْ فِی لَمْحَهًٍْ وَ لَکِنَّنَّا عِبادٌ مُکْرَمُونَ لا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ.

امام سجّاد ( جابربن‌یزید جعفی گوید: چون خلافت به بنی امیه رسید، خون‌های محترمی را ریختند و هزار ماه، امیرالمؤمنین (را روی منبر لعنت کردند و از او بیزاری جستند ... از بنی‌امیّه و پیروان آن‌ها به امام سجّاد (شکایت کردم ... امام باقر (فرمود: «جابر! اگر نه این است که وقتی معیّن قرار داده شده و هنگام مشخصی تعیین شده و تقدیری مقدّر شده است، هر آینه این مردم بد سیرت را در یک چشم به هم زدن زیر و رو می‌کردم، نه بلکه در یک لمحه و لحظه، ولی ما بندگان گرامی خدا هستیم که پیش او اظهار نظر نمی‌کنیم و به دستورش عمل می‌کنیم.».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۹۰
بحارا لأنوار، ج۲۶، ص۸
۶
(انبیاء/ ۲۷)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِیِّ قَال: سَمِعْتُ أَبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) یَقُولُ وَ قالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمنُ وَلَداً سُبْحانَهُ بَلْ عِبادٌ مُکْرَمُونَ وَ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَی صَدْرِهِ وَ قَالَ لا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ إِلَی قَوْلِهِ وَ هُمْ مِنْ خَشْیَتِهِ مُشْفِقُون.

امام باقر ( جابر جعفی گوید: از امام باقر (شنیدم می‌فرمود: وَ قالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمنُ وَلَداً سُبْحانَهُ بَلْ عِبادٌ مُکْرَمُونَ؛ دراین‌موقع امام (اشاره به خود نمود: لا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ ... و هُمْ مِنْ خَشْیَةِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُونَ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۹۰
بحارا لأنوار، ج۲۴، ص۹۱/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۳۲۱
۷
(انبیاء/ ۲۷)

الرّضا (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی اخْتَصَّ لِنَفْسِهِ بَعْدَ نَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْ بَرِیَّتِهِ خَاصَّهًًْ عَلَّاهُمْ بِتَعْلِیَتِهِ وَ سَمَا بِهِمْ إِلَی رُتْبَتِهِ وَ جَعَلَهُمُ الدُّعَاهًَْ بِالْحَقِّ إِلَیْهِ وَ الْأَدِلَّاءَ بِالْإِرْشَادِ عَلَیْهِ لِقَرْنٍ قَرْنٍ وَ زَمَنٍ زَمَنٍ أَنْشَأَهُمْ فِی الْقِدَمِ قَبْلَ کُلِّ مَذْرُوءٍ وَ مَبْرُوءٍ أَنْوَاراً أَنْطَقَهَا بِتَحْمِیدِهِ وَ أَلْهَمَهَا بِشُکْرِهِ وَ تَمْجِیدِهِ وَ جَعَلَهَا الْحُجَجَ لَهُ عَلَی کُلِّ مُعْتَرِفٍ لَهُ بِمَلَکَهًِْ الرُّبُوبِیَّهًِْ وَ سُلْطَانِ الْعُبُودِیَّهًِْ وَ اسْتَنْطَقَ بِهَا الْخُرْسَانَ بِأَنْوَاعِ اللُّغَاتِ بُخُوعاً لَهُ بِأَنَّهُ فَاطِرُ الْأَرَضِینَ وَ السَّمَاوَاتِ وَ أَشْهَدَهُمْ خَلْقَهُ وَ وَلَّاهُمْ مَا شَاءَ مِنْ أَمْرِهِ جَعَلَهُم تَرَاجِمَهًَْ مَشِیَّتِهِ وَ أَلْسُنَ إِرَادَتِهِ عَبِیداً لا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ* یَعْلَمُ ما بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا یَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضی وَ هُمْ مِنْ خَشْیَتِهِ مُشْفِقُونَ یَحْکُمُونَ بِأَحْکَامِهِ وَ یَسُنُّونَ سُنَّتَهُ وَ یَعْتَمِدُونَ حُدُودَهُ وَ یُؤَدُّونَ فُرُوضَهُ وَ لَمْ یَدَعِ الْخَلْقَ فِی بُهَمٍ صَمَّاءَ وَ لَا فِی عَمًی بَکْمَاء.

امام رضا ( خداوند متعال پس از پیامبر خویش (عدّه‌ای از مخلوقات خاص خود را به خود اختصاص داد و آنان را تا درجه او ارتقا داد و تا مرتبه او بالا برد و آنان را تا قرن‌ها و زمان‌های متمادی و تا دنیا پابرجاست داعیانِ بر حق و راهنمایان به سوی خود قرار داد. از ازل پیش از هر مخلوق و آفریده‌ای آن‌ها را در هیئت نورهایی آفرید و آن‌ها را به زبان ستایش گویا کرد و سپاس و بزرگداشت خویش را به آنان الهام کرد و آنان را حجّت‌های خویش برای هر معترفی به قدرت ربوبیّت و اقتدار عبودیّت خویش قرار داد و به واسطه این نورها افراد بی‌زبان را به انواع زبان‌ها گویا کرد تا اقراری باشد بر اینکه او آفریننده آسمان‌ها و زمین است و آن‌ها را شاهد بر آفرینش خویش گرفت و آن‌ها را بر هر کدام از امور خویش که می‌خواست گماشت و آنان را ترجمان مشیّت و زبان گویای اراده خویش قرار داد. بندگانی که: لا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ* یَعْلَمُ ما بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا یَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضی وَ هُمْ مِنْ خَشْیَتِهِ مُشْفِقُونَ؛ بر اساس احکام او حکم می‌کنند و بر اساس سنّت او عمل می‌کنند و بر حدود او گردن مینهند و واجبات او را انجام می‌دهند و مخلوقات را در مشکلات امور و سختیها در حالت کری و کوری و گنگی رها نمیکنند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۹۰
بحارا لأنوار، ج۹۴، ص۱۱۴/ نورالثقلین
۸
(انبیاء/ ۲۷)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّ الْأَئِمَّهًَْ (کَانُوا نُوراً مُشْرِقاً حَوْلَ عَرْشِ رَبِّهِمْ فَأَمَرَهُمْ أَنْ یُسَبِّحُوا فَسَبَّحَ أَهْلُ السَّمَاوَاتِ لِتَسْبِیحِهِمْ وَ إِنَّهُمْ لَهُمُ الصَّافُّونَ وَ إِنَّهُمْ لَهُمُ الْمُسَبِّحُونَ فَمَنْ أَوْفَی بِذِمَّتِهِمْ فَقَدْ أَوْفَی بِذِمَّهًِْ اللَّهِ وَ مَنْ عَرَفَ حَقَّهُمْ فَقَدْ عَرَفَ حَقَّ اللَّهِ هَؤُلَاءِ عِتْرَهًُْ رسول الله (صلی الله علیه و آله) اخْتَارَهُمُ اللَّهُ وَ اجْتَبَاهُمْ وَ خَصَّهُمْ وَ اصْطَفَاهُمْ وَ فَضَّلَهُمْ وَ ارْتَضَاهُمْ وَ انْتَجَبَهُمْ وَ جَعَلَهُمْ نُوراً لِلْبِلَادِ وَ عِمَاداً لِلْعِبَادِ وَ حُجَّتَهُ الْعُظْمَی وَ أَهْلَ النَّجَاهًِْ وَ الزُّلْفَی هُمُ الْخِیَرَهًُْ الْکِرَامُ هُمُ الْقُضَاهًُْ الْحُکَّامُ هُمُ النُّجُومُ الْأَعْلَامُ وَ هُمُ الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِیمُ هُمُ السَّبِیلُ الْأَقْوَمُ الرَّاغِبُ عَنْهُمْ مَارِقٌ وَ الْمُقَصِّرُ عَنْهُمْ زَاهِقٌ وَ اللَّازِمُ لَهُمْ لَاحِقٌ هُمْ نُورُ اللَّهِ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْبِحَارُ السَّائِغَهًُْ لِلشَّارِبِینَ أَمْنٌ لِمَنِ الْتَجَأَ إِلَیْهِمْ وَ أَمَانٌ لِمَنْ تَمَسَّکَ بِهِمْ إِلَی اللَّهِ یَدْعُونَ وَ لَهُ یُسَلِّمُونَ وَ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ وَ بِبَیَانِهِ یَحْکُمُون.

امام باقر ( ائمه (نوری درخشان اطراف عرش خدایشان بودند. دستور داد تسبیح نمایند و اهل آسمانها از تسبیح ایشان به تسبیح مشغول شدند. ایشانند صافّون (صف بستگان برای انجام فرمان خدا) و تسبیح‌کنندگان هر که وفا به پیمان آن‌ها نماید، به پیمان خدا وفا نموده و کسی که عارف حق ایشان باشد، عارف حق خدا است. آن‌ها عترت پیامبرند و هر کس حق ایشان را انکار کند، حق خدا را انکار کرده است. آن‌ها فرمانروایان امر خدا و گنجینه‌های وحی پروردگارند و وارثان کتاب خدا و ایشان برگزیده به امر خدا و امین بر وحی اویند. آنها خاندان نبوّت و مرکز رسالت و مأنوس به پر و بال زدن ملائکه‌اند. کسانی هستند که جبرئیل به امر پروردگار آن‌ها را تغذیه مینماید به خبر قرآن و دلیل برهانی. آن‌ها اهل بیت پیامبرند که خداوند به شرافت خویش ایشان را کرامت بخشیده و به کرامت خود ایشان را شرف بخشیده و با هدایت عزیز کرده و به وحی استوار. و آن‌ها را پیشوایان هدایت قرار داده و نوری در تاریکیها برای نجات و اختصاص به دین خود داده و به علم خویش مزیّت بخشیده و آنچه به احدی از جهانیان نداده به ایشان بخشیده است. آن‌ها را پایه دین خود و محل سرّ پنهان خود و امنای بر وحی و گواهان بر مردم قرار داده و ایشان را اختیار کرده و انتخاب کرده و امتیاز بخشیده و برگزیده. فضیلت داده و ایشان را پسندیده و برگزیده و آن‌ها را نور برای شهرها و پایه استوار برای مردم قرار داده و حجّت بزرگ و نجات یافتگان که دارای قرب و منزلتند. آن‌ها برگزیدگان با شخصیّت میباشند. داوران فرمانروا و ستارگان درخشان و صراط مستقیم و استوارترین راه. هر که از آن‌ها رو برگرداند، از دین خارج شده و آن که کوتاهی درباره ایشان نماید، از بین رفته و هرکه همراه آنها شد، به هدف میرسد. نور درخشان پروردگارند در دلهای مؤمنان و دریای خوشگوار برای نوشندگان. هرکه به آن‌ها پناه برد، ایمن است و امان برای کسی هستند که به آنها چنگ زند. به خدا دعوت می‌کنند و تسلیم اویند و مجری دستور پروردگارند و به فرمان او حکم می‌کنند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۹۲
بحارا لأنوار، ج۲۳، ص۲۴۴/ بحارا لأنوار، ج۲۶، ص۲۵۰
بیشتر